پروژه: بافت فرسوده محله طرشت
استاد مربوطه: سرکار خانم مهندس پورکلهر
دانشجویان: فرزانه ساکی
مریم اخلاقی
پاییز 91
موقعیت طرشت ( عکس هوایی ) :
موقعیت جغرافیایی منطقه 2 تهران
گستره موردمطالعه ازلحاظ جغرافیایی دردامنه جنوبی کوههای البرزقرارگرفته است . این منطقه درشمال به شیب های جنوبی رشته کوه البرز ازجنوب به دشت آبرفتی جنوب مرکزی همچنین درشرق وغرب به مسیلهای فرحزادواوین درکه محدودمیشود . شکل کلی منطقه بصورت مستطیلی به ابعاد 12 کیلومتردرامتدادجنوب – شمال و 4 کیلومتردرامتدادشرق–غرب می باشدکه مساحت بالغ بر 5000 هکتارراشامل می گرددنواحی جنوبی این منطقه که دردشت تهران واقع است دارای آب وهوایی گرم وخشک ونواحی شمالی آن در دامنه کوههای البرز معتدل تر می باشد . شیب عمومی درجهت شمال به جنوب می باشدکه درنقاط مختلف از 30 تا 40 درجه درشمال منطقه تاشیب های ملایم 5 تا 10 درجه درجنوب منطقه تغییرمیکند.
رشته کوه البرزدربخش شمالی گستره مورد مطالعه قرارگرفته است . بالاترین نقطه دراین گستره درحدود 1800 مترازسطح دریا و زاویه متوسط شیب بین 30 تا 50 درجه است . برخی ازدره های کوچک مانند درکه، فرحزاد در دامنه این کوهها (درشمالمنطقه ) وجود دارد که این دره ها نستباً کم عمق وشیبدارند. تپه های بسیاری در قسمت میانی منطقه براثرسایش آب قرارگرفته اند. بالاترین نقطه دراین تپه هاتقریباً 1500 مترازسطح دریاست . زوایه متوسط شیب بین 20 تا 30 درجه در بالا و 30 تا 40 درجه دردامنه تپه ها است . این تپه ها به علت ارتفاع زیاد،دره های متعدد و شیب های نسبتا ًتند دردامنه منطقه،ازسایر مناطق توپوگرافی قابل تشخیص می باشند. . ازجمله تپه های این منطقه میتوان به تپه های پارک پردیسان وشمال کوی نصر و…اشاره نمود.
نقشه محله های منطقه 2 :
نقشه محله بندی منطقه 2 :
تاریخچه طرشت :
روستای طرشت که ساکنین اصلی آن درگویش محلی خود آن را درشت می خوانند، روستایی کوهپایه ای واستقرار یافته بر پنجه آّبرفتی رودخانه پونک (فرخزاد) است .درگذشته محدوده عرفی این روستا ازشمال به نقطه ایوبییا تپه های پارک جنگلی پردیسان، ازغرب تا رودخانه کن و از شرق تا رودخانه قلقلی (قرقرو) درمحل خیابان حبیب الهی امروز واز جنوب تاحوالی خیابان امام خمینی فعلی ادامه مییافته است.روستای طرشت قدیمی کیازر وستاهای تاریخی دامنه جنوبی البرز بود که مجموعه آنهاراشمیرانات یا قصران می نامیدند.طرشت و سایر روستاهای طرشت، درشت، دوریست و احتمالاً دوربست، بیست ودستبی نامهای قدیمی ده طرشت می باشد . قرارگیری این روستا در اراضی هموارتر ودشتی نسبت به سایر روستاهای کوهپای های پیرامون خود می تواند و جه تسمیه این اسامی باشد . دراین میان سه نام دوریست، طرشت ودرشت، بیش از همه درمتون تاریخی و تحقیقی از جمله هفت اقلیم، معجم البلدان، هدیه الاحباب وفرهنگ آن ندراج تکرارشده است. این خطه درطول تاریخ و تا پیدایش تهران کنونی در عصر صفوی، همواره ازتوابع روستایی شهرری باستان محسوب می شده اند .نخستین باری که نام قدیمی طرشت یعنی " دوریست " درمتون تاریخی آورده شده، مربوط به ذکر شهرت یکی از فقها ومحدثین شیعی قرن 5و9 هجری به نام شیخ عبداله دوریستی است. نام طرشت نیز برای نخستین بار درکتیبه بقعه امامزاده نصرالدین و بدنبال نام استاد قطب الدین بنی وسف طرشتی،معمار و سازنده بنای آن آورده شده است . (معصوم،1381 ص113)
وجه تسمیه طرشت :
آقای لطفعلی خانی ریشه اسم طرشت را چنین بیان می کند: زمانی که ناصرالدین شاه تازه به ولیعهدی رسیده بود سفری به طرشت نموده و به بالای تپه ای به اسم سیف می رود.از آن بالا که منظره گند مزارهای طرشت را می بیند، از همراهان خود می پرسد :اینجاکجاست که طرح رشت است؟وازآن روز به بعد این منطقه به اسم طرشت معروف می شود.
نقشه طرشت :
نقشه سلسله مراتب معابر اصلی :
نقشه حمل و نقل عمومی :
ویژگی های کالبدی محله طرشت : کاربری زمین :
بافت طرشت :
مهمتـرین ویـژگی بـافت نیمـه روستایی–نیمه شهری طـرشت که تحت الگوی سنتی شناخته شده ودرحال تغییرمی باشد عدم تبعیت ساخت از الگوهای 60 درصدی است .محدوده طرشت از الگوی ارگانیک که قبل ازسال 1300 شکل گرفته تبعیت می کند . ترکیب باغ مسکونی، یا خانه روستایی،شکل اصلی این الگو را تشکیل می دهد .این محله دارای بافت گسسته می باشد. قرارگیری باغات، راهها وکاربریهای غیر مسکونی در واحدهای مسکونی کم ارتفاع باعث این گسستگی گردیده است .باغهای طرشت در بافت ریزدانه و فشرده مسکونی اند و از جهات گوناگون تحت فشار توسعه شهری هستند عبور بزرگراه شیخ فضل الله نوری وسایر معابر پیوستگی کالبدی آنها را بهم ریخته است . باتوجه به کمبود فضای سبز سامان یافته در نیمه جنوبی منطقه و همچنین میل گستردگی از سوی دانشگاه صنعتی شریف و فرسودگی ابنیه و لزوم بازسازی آنها مجموعه باغهای طرشت فرصت مناسبی جهت ایفای کارکردهای نوین با نقش منطقه ای و فرامنطقه ای است .
بناهای تاریخی محله طرشت :
ارزیابی زیبایی شناختی وهویت سیمای محله طرشت:
سیمای تاریخی طرشت با بافت روستا-شهری و تاریخچه آن ضرورت اجرای طرحهای مرمت شهری در جهت حفظ و ارتقا وضع موجود و توسعه قابلیتهای آن را می طلبد . برقراری تباین کالبدی میان محدوده های تاریخی و بخشهای تازه ساز منطقه یعنی گسترش عناصراصلی زیبایی شناسی ( موتیوها ) بافت قدیمی به نقاط جدید منجر به ارتقا ارزشهای کالبدی و بصری محوطه های جدید می شود . در عین حال اینگونه توجه به بافتهای تازه ساز اطراف از انزوای بافتهای تاریخی وتبدیل شدن آنها به عناصری منسوخ و کهنه، جلوگیری می نماید .
نقشه کاربری بافت فرسوده محله طرشت :
نقشه طبقات بافت فرسوده طرشت :
آلترناتیوهای مورد بررسی:
تعریض خیابان ها و کف سازی
روشنایی معابر
فضای سبز در محله
نظافت معابر
مشکلات محله ونظرات ساکنین محله دررابطه اقدامات مدیریت شهری :
مرکز محله :
سیمای محله :
جداره
وجود زباله در معابر
نظافت معابر
نامناسب بودن کف سازی و عدم تسطیح معابر :
نظر مردم درباره اقدامات مسئولین در این زمینه :
روشنایی معابر :
نظر مردم درمورد اقدامات مسئولین در این زمینه
نبود امنیت :
راهکارهای پیشنهادی:
با توجه به شناخت و برداشت از وضع موجود محله راهکار مداخله در این بافت نوسازی میباشد زیرا کالبد ناسالم و دچار مشکل است و فعالیت سالم است و سکونت و شور زندگی در این بافت جریان دارد.
نکته مهمی که درباره این بافت شایان به ذکر است داشتن حس تعلق خاطر ساکنین به محله است ، درصد مشارکت های مردمی در همکاری با شهرداری در سال گذشته 80 درصد بوده است .
روابط خویشاوندی در این محله به چشم میخورد.
خانواده های اکبری ، تیموری ، درویشوند و حسینمردی از ساکنین قدیمی این محله اند.
در کنار نوسازی بافت این محله حفظ باغات از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا باغات نیز جزئی از هویت این محله اند و حفظ کوچه باغها و بافت سنتی آنها درخور اهمیت می باشد.
منابع و مآخذ :
طرح جامع تهران
طرح تفصیلی منطقه 2 تهران
الگوی توسعه منطقه 2 تهران
بررسی مسائل توسعه شهری
مصوبات کمیسیون ماده 5 شورای عالی شهرسازی ومعماری
اطلاعات حاصل ازبرداشت های میدانی
اطلاعات گردآوری شده توسط گروه های دانشجویی
سایت مرکزآمارایران
شهرداری تهران منطقه 2
سایت سازمان هواشناسی تهران
مشاورین سراوند