بازاریابی و تجهیز منابع مالی در بانک ها و موسسات مالی
نام استاد :
نام محقق :
بازاریابی و تجهیز منابع مالی در بانک ها و موسسات مالی :
چکیده :
دراین مقاله ابتدا مفهوم تجهیزمنابع پولی ومولفه های تاثیرگذار برآن مورد بررسی قرار گرفته و سپس در مورد میزان تاثیر ونوع رابطه مولفه ها برتجهیزمنابع پولی بحث شده است. این مقاله تحقیقی در پی پاسخگویی به این سوال است که آیا بین مولفه های تاثیرگذار بر تجهیزمنابع پولی و موفقیت بانک ها وموسسات مالی در جذب منابع مالی رابطه وجود دارد؟
در بانکداری نوین مولفه های متعددی وجود دارند که برروند تجهیز منابع پولی بانک ها وموسسات مالی تاثیر می گذارند. شناسایی وتعیین میزان تاثیر ونوع ارتباط این مولفه ها با موفقیت بانک ها در تجهیز منابع پولی مقوله ای مهم می باشد. امروزه شرایط و موقعیت های موسسات مالی وبانک ها با یکدیگر یکسان نیست وممکن است مولفه های تاثیرگذاربرتجهیزمنابع پولی حتی برای هر یک از شعب یک گروه بانکی متفاوت باشد. مولفه های فناوری اطلاعات وارتباطات، مهارت۲، نیروی انسانی شاغل در بانک ها، تنوع وکیفیت۳ خدمات بانکی، رضایت مشتریان ازکارکنان ومطلوبیت محیط داخلی ومحل استقرار شعب در بانکداری نوین ابزارهای مهمی هستند که برای جذب بهینه منابع پولی ازآنها استفاده می شود. دراین مقاله ابتدا مفهوم تجهیزمنابع پولی ومولفه های تاثیرگذار برآن مورد بررسی قرار گرفته و سپس در مورد میزان تاثیر ونوع رابطه مولفه ها برتجهیزمنابع پولی بحث شده است. این مقاله تحقیقی در پی پاسخگویی به این سوال است که آیا بین مولفه های تاثیرگذار بر تجهیزمنابع پولی و موفقیت بانک ها وموسسات مالی در جذب منابع مالی رابطه وجود دارد؟ به منظور پاسخگویی به این سوال فرضیه های تحقیق تنظیم و به بوته آزمون نهاده شد. و نتایج قابل توجهی به دست آمده است. .
● مقدمه
شاید بارزترین پدیده بانکداری در عصر حاضر جهانی شدن باشد. بانکها و موسسات مالی در گذشته از طریق انجام عملیات بانکی به جذب منابع مالی میپرداختند. در حال حاضر بانک ها مانند سایر سازمانها در سطح جهانی داد و ستد می کنند، از طرفی با توسعه روزافزون تکنولوژی و صنعتی شدن کشورها در جذب منابع مالی تغییرات چشمگیری به وجود آمده است، به نحوی که شبکه های اتوماسیون بانکی و بانکداری اینترنتی یکی از مهمترین راههای تجهیز منابع مالی برای بانکها و موسسات مالی شده اند. امروزه بانک ها برای افزایش قدرت نقدینگی و بالا بردن کیفیت خدمات خود، خدمات مالی غیربانکی نیز به مشتریان ارائه می کنند و با خرید سازمانهای کارگزاری مانند شرکت های بیمه و معاملات ملکی در بازارهای غیررسمی نیز فعالیت می کنند و منابع عمده ای را به سمت خود جذب مینمایند. واقعیتی که بانک ها و موسسات مالی در ایران نباید از آن غافل باشند این است که در یک بازار رقابتی سالم جهانی، منابع مالی چه از طریق عملیات بانکی و چه از طریق فعالیت های غیربانکی به راحتی قابل دسترسی نمیباشد. بانکها و موسسات مالی برای انجام فعالیت های بانکی مطابق استانداردهای جهانی و همچنین برای انجام فعالیتهای مالی غیربانکی نیاز به بسترسازی و انجام اصلاحات اساسی در ساختار خود دارند. در عصر حاضر به دلیل وجود رقابت بین بانک ها و موسسات مالی برای جذب بیشتر منابع، تسلط بر مولفه های موثر بر تجهیز منابع مالی اهمیت ویژهای یافته است. دراین مقاله پژوهشی، ما به مطالعه وبررسی مولفه های تاثیرگذار بر جذب منابع مالی پرداخته ایم. جذب منابع مالی علاوه بر اینکه مهمترین رسالت موسسات مالی و بانکها میباشد، تاثیر مهمی در تنظیم صحیح گردش پول و استقرار یک نظام پولی و اعتباری صحیح و متناسب با برنامه های بلندمدت و کوتاه مدت کشور دارد. مولفههای سخت افزاری و نرم افزاری متعدد باعث میشوند که جذب منابع مالی در بانکها، با روشی صحیح و در مسیری مناسب انجام گیرد.
برنامه ریزی و سیاستگذاری موسسات مالی و بانک ها در ایران می بایست بر اساس شرایط و موقعیتهای خاص هر موسسه و بر پایه بررسیهای به عمل آمده از مولفه های موثر در جنب منابع مالی باشد.
● سوال اصلی تحقیق
سوال اصلی دراین تحقیق عبارت است از: "آیا بین موفقیت موسسات مالی وبانک ها در جذب منابع مالی و مولفه های تاثیرگذار برتجهیزمنابع مالی رابطه وجود دارد ؟)"
● فرضیه های تحقیق
به منظورپاسخ دادن منطقی به سوال اصلی تحقیق، فرضیه های ذیل به عنوان فرضیه های تحقیق مطرح می شوند:
۱ ) بین میزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها در جذب منابع مالی ومیزان استفاده ازفناوری اطلاعات وارتباطات، رابطه وجود دارد.
۲) بین میزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی ومیزان مهارت نیروی انسانی، رابطه وجوددارد.
۳) بین میزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی ومیزان تنوع خدمات بانکی، رابطه وجود دارد.
۴) بین میزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی ومیزان کیفیت خدمات بانکی، رابطه وجوددارد.
۵) بین میزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی ومیزان رضایت مشتریان ازکارکنان، رابطه وجود دارد.
۶) بین میزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی و میزان مطلوبیت محیط داخلی شعب، رابطه وجود دارد.
۷) بین میزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی و میزان مطلوبیت محل استقرارشعب، رابطه وجود دارد.
● هدف تحقیق
هدف از انجام این تحقیق، پاسخگویی به سوالات تحقیق ازطریق آزمون آنها وتعیین میزان تاثیرونوع رابطه مولفه های تحقیق باموفقیت
موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی است.
● روش تحقیق
روش تحقیق دراین پژوهش ازآنجا که به بررسی وضع موجود می پردازد، درقلمرو تحقیقات توصیفی قرار دارد وازآنجا که به بررسی رابطه بین موفقیت بانک ها وموسسات مالی درجذب منابع پولی وعوامل تاثیرگذاربرتجهیز منابع مالی می پردازد، از نوع همبستگی است. ازطرفی دیگربا توجه به این که تجزیه وتحلیل اطلاعات مربوط به رشد منابع مالی سال جاری شعب موسسه مالی و اعتباری انصار نسبت به منابع مالی سال گذشته انجام می شود وسپس براساس این اطلاعات محقق به مقایسه مولفه های تاثیرگذاربرتجهیز منابع مالی در دودسته ازشعب موفق وناموفق می پردازد، تحقیق از نوع علیّ ـ مقایسه ای است.
● جامعه آماری تحقیق
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مشتریان فعال شعب موسسه مالی واعتباری انصار درسطح شهراصفهان است.
● تعیین حجم نمونه وروش نمونه گیری
به منظورتعیین حجم نمونه دراین پژوهش با توجه به عدم دسترسی به واریانس صفت مورد مطالعه ابتدا بااستفاده ازنتایج ۳۰ پرسشنامه مقدماتی واریانس برآورد شد وسپس با توجه به بزرگ بودن حجم جامعه آماری ( ۱۰۵۳۸۳)، بااستفاده ازفرمول کوکران باسطح اطمینان ۹۵ درصد حجم نمونه تعیین ومحاسبه شده است.
که درآن:
n= حجم نمونه ،t درسطح اطمینان ۹۵% = ۹۶/۱ ، p = وجود صفت، q= عدم وجود صفت وd دقت احتمالی مطلوب می باشد.
حجم نمونه مورد نیاز دراین پژوهش ۲۹۵ می باشد. باتوجه به اینکه تعداد شعب موسسه مالی و اعتباری انصار درسطح شهر اصفهان ۱۵ شعبه است، ابتدا بااستفاده ازاطلاعات جمع آوری شده درمورد جذب منابع مالی در شعب شهراصفهان وتجزیه و تحلیل اطلاعات، شعب موسسه به دو دسته موفق و ناموفق تقسیم شد و حجم نمونه لازم با استفاده ازروش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعیین گردید. ازتعداد ۲۹۵ عدد پرسشنامه توزیع شده بین شعب موفق وناموفق تعداد ۲۸۱ پرسشنامه جمع آوری شد که نرخ بازگشت پرسشنامه ۹۵% می باشد.
تجهیزمنابع پولی دربانکداری نوین
تجهیزمنابع پولی از همان ابتدا که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد وداد وستد ومبادله کالاراشروع کرد آغاز شد وهمواره اصلی ترین وظیفه سیستم بانکی بوده است. بدین ترتیب بانک ها سپرده های مازاد در دسترس مردم را جمع آوری می کردند و با دادن وام به افراد نیازمند وظیفه سنتی خود یعنی واسطه گری رامیان سپرده گذاران و وام گیرندگان ایفا می کردند. درعصرحاضرموسسات مالی و بانک ها برای تجهیز منابع مالی نیازبه تغییرات اساسی درمحصولات وخدمات خود دارند وبا خدمات ساده وساختارسنتی بانکداری واسطهگری نمی توانند درعرصه های جهانی به تجهیز منابع بپردازند. دربانکداری نوین، بانک ها در زمینه های مالی غیر بانکی خدمات متعددی به مشتریان ارائه می دهند و ارائه خدمات نوین مانند بانکداری سرمایهگذاری، انجام اموربیمه ومسکن وتولید باعث شده منابع جدیدی به بانک ها سرازیر شود ودر واقع دربانکداری نوین، بخش عمده ای ازمنابع ازطریق فعالیتهای غیربانکی به دست می آید (زریباف، ۱۳۸۲،ص ۸ ).
درنظام بانکی ایران تجهیز منابع با توجه قوانین بانکداری اسلامی از دو طریق انجام می شود:
۱) ازطریق جذب سپرده های قرض الحسنه جاری وپس انداز، که منابع مالکانه نامیده می شوند.
۲) از طریق جذب سپرده های مدت دار،که منابع وکالتی نامیده می شوند ( هدایتی، ۱۳۸۳، ص ۷ ).
دربانکداری نوین ( علاوه برانجام فعالیتهای واسطه گری ) عملیات تجهیز منابع مالی ازطریق فعالیتهای در پی آمده انجام می گیرد:
۱) جذب منابع مالی ازطریق ایجاد شعبات و واحدهای فرعی درکشورهای خارجی
۲) انجام فعالیتهای غیربانکی با خرید سازمانهای کارگزاری مانند شرکتهای بیمه وبنگاههای معاملات ملکی
۳) ارائه خدمات مالی غیربانکی مانند کارگزاری، بیمه، صندوق بازنشستگی، مدیریت داراییها، امور ساختمان و… به مشتریان
۴) ارائه خدمات به مشتریان خرده پا که نیازبه خدمات مشخصی دارند
۵) ارئه خدمات به شرکتهای بزرگ و سازمانهای دولتی
۶) ارائه خدمات مشاوره ای درسرمایه گذاری، خرید و فروش سهام ومبادله ابزارهای مالی، ارز و مشتقات آن
۷) تجهیز منابع پولی ازطریق ابزارهای غیر ترازنامه ای مانند اعتبارات اسنادی واوراق بهادار مشتقی (هفرنان، ۱۳۸۲، صص ۵۳- ۴۳).
مولفه های تاثیر گذار برتجهیزمنابع پولی در بانکداری نوین در این بخش به اختصار به معرفی مولفه هایی که موجب افزایش قدرت بانک ها درجذب منابع مالی می شوند می پردازیم. هرچند درایران بعضی ازپارامترها به دلیل ضعف دربازاریابی بانکی ناشناخته باقی مانده اند، ولی با بازاریابی بانکی وازطریق تحقیق ونظر خواهی علمی ازکارکنان و مدیران با تجربه درسیستم بانکی ومشتریان بانک ها، عوامل موثر حتی برای هرشعبه ازیک بانک نیز قابل شناسایی است.
۱) فناوری اطلاعات وارتباطات
دربخش بانکداری، نوآوری های جدید مانند پول الکترونیکی، پایانه های انتقال ودریافت و پرداخت اتوماتیک، بانکداری مجازی و بانکداری اینترنتی لحظه ای تحول عظیمی رادراین بخش ایجاد کرده اند وباعث ارتقای کارایی، بهره وری، سرعت دربرقراری ارتباطات وکاهش هزینه های عملیاتی برای بانک ها شده اند. لذا بانک ها برای کسب مزیت رقابتی درعرصه های بازارهای مالی برای جذب منابع مالی باید ازبانکداری الکترونیکی و تکنولوژی مربوطه استفاده کنند. درایران مهمترین چالشی که بانکداری الکترونیکی با آن روبروست، نبودن فرهنگ استفاده از این تکنولوژی وحاکم بودن تجارت سنتی می باشد ( حسینی مقدم، ۱۳۸۲، صص ۷۳-۶۸ ).
۲) مهارتهای نیروی انسانی
دربانک ها وموسسات مالی بیشترخدمات توسط نیروی انسانی ارائه می شود و تجهیز منابع درسطح استانداردهای جهانی، مستلزم داشتن کارکنانی ماهروآموزش دیده است. در بعد فنی، کارکنان باید توانایی استفاده ازتکنولوژی جدید راداشته و در شغل خود حرفه ای باشند، دربعد انسانی، کارکنان باید بتوانند به بهترین نحو با مشتریان درتعامل وارتباط باشند ودر بعد ادراکی نیز نیروی انسانی شاغل باید به شناسایی، تجزیه و تحلیل و حل مشکلات مشتریان بپردازد ( بولتون، ۱۳۸۱ ، ص۲۱ ).
۳) تنوع خدمات بانکی
بانک ها برای ارائه خدمات نوین ومحصولات جدید نیازبه بازاریابی نوین علمی دارند. شناسایی مشتریان و نیازهای متنوع آنها با بازاریابی نوین امکان پذیر است. دربانکداری نوین، بانک ها برای شناسایی مشتریان ونیازهای آنها دست به بازاریابی تک به تک وبازاریابی براساس پایگاه داده ها می زنند. بازاریابی تک به تک؛ یعنی ایجاد و مدیریت رابطه فردی با تک تک مشتریان. امروزه به دلیل بهره گیری ازفناوری رایانه ای، بازاریابی تک به تک درمقیاس وسیعی قابل اجرا واقتصادی است. تکنولوژی پایگاه داده ها این امکان رابه بانک ها می دهد که رد تک به تک مشتریان خود را دنبال کنند. بانک فورتیس که بزرگترین بانک بلژیک است دارای یک پایگاه داده های غنی است که اطلاعات مشتریان درآن وجود دارد. استفاده بانک ازتکنولوژی جدید داده ها به آنان این امکان را داده است که در بازاریابی، موفقیت بیشتری کسب کنند. بنابراین با بازاریابی مناسب و علمی می توان استراتژی هایی رابه کاربردکه محصول مناسب را در زمان مناسب با ابزاری مناسب به مشتری ارائه دهد. قطعا بدون بازاریابی وشناسایی نیازهای متنوع مشتریان، تجهیزمنابع مالی مطابق استانداردهای جهانی امکان پذیر نخواهد بود. (دوبرور، ۱۳۸۴صص ۵-۱ ). یکی دیگر ازچالشهایی که بانکداری ایران با آن روبروست نداشتن بازاریابی بانکی مناسب است. این نقصان منجر به ارائه خدمات مشابه و یکنواخت بدون توجه به نیازها و خواسته های مشتریان می شود.
۴) کیفیت خدمات بانکی
خدماتی باکیفیت هستند که بتوانند نیازها وخواسته های مشتریان رابرآورده نمایند. اگرخدمتی انتظارات مشتریان رابرآورده سازد ویا فراتر ازآن باشد، دارای کیفیت است. سازمانهایی که به صورت مستمر خدمات با کیفیت ارائه می دهند و به حفظ و نگهداری مشتری اهمیت می دهند، سازمانهایی مشتری مدار هستند. شاید حفظ و نگهداری مشتری، یکی ازمهمترین معیارهای سنجش کیفیت باشد. دربانک ها وموسسات مالی،عوامل متعددی برکیفیت خدمات بانکی تاثیر می گذارند از جمله: میزان نرخ بهره بانکی، سیستم های نظارتی و رسیدگی به شکایات، اطلاع رسانی دقیق به مشتریان، سرعت ودقت خدمات ارائه شده، انجام به موقع تعهدات توسط موسسه، ادب وتواضع کارکنان دربرخورد بامشتریان و رازداری ومحرم اسراربودن کارکنان درخصوص اطلاعات مشتری که همگی باعث جذب بیشترمنابع مالی می شوند.
۵) رضایت مشتریان ازکارکنان بانک ها و موسسات مالی
کارکنان مهمترین سرمایه هرسازمان می باشند و در واقع کارکنان پل ارتباطی بین سازمان ومشتریان هستند. سازمانها بااستفاده ازکارکنان به مشتریان خدمات کیفی ارائه می نمایند ورضایت مشتری راجلب می کنند. بانکها وموسسات مالی نیز منابع مالی مورد نیازخود رابامهمترین ابزارشان یعنی کارکنان ازمشتریان اخذ می کنند. وجود و بقای یک بانک بستگی به مشتریان آن بانک دارد، اگرمشتریان نباشند بانکی نیزوجود نخواهد داشت و مهمترین مشتریان یک بانک مشتریان داخلی آن، یعنی کارکنان بانک می باشند.
بیشترمشتریان بانک ها به دلیل بی توجهی وبی تفاوتی کارکنان با بانک ها قطع ارتباط می کنند. رضایت مشتریان بانک ها به کیفیت خدمات دریافتی کارکنان بانک بستگی دارد وقابلیت خدمت رسانی کارکنان نیز به کیفیت خدمات داخلی سازمان وابسته است.کیفیت خدمات داخلی نیز به معنی رضایت کارکنان ازخدمات دریافتی ازسازمان است ( اکرامی، ۱۳۸.، ص ۲۷۵ ).
۶) مطلوبیت محیط داخلی بانک ها و موسسات مالی
یک محیط خوب، می تواند بر رشد ارزشهای کارکنان وافزایش توان وبهره وری آنان اثرگذار باشد.بامتنوع شدن فعالیتهای بانکی، سازماندهی محیط کار و ایجاد محیطی آرام وبهره ور در سازمانها به صورتی که منجربه فعال شدن بیشترنیروی انسانی، شادابی آنها، کاهش افسردگیها، رشد خدمات مثبت ودرنهایت دستیابی به بهره وری مورد نظر شود، ضروری به نظر می رسد. در بانکداری نوین این امر از دغدغه های مدیران اجرایی ومدیران ارشد بانک ها می باشد. بانک ها برای جذب بیشترمنابع مالی مشتریان می بایست به محیطهای کاری مناسب که دارای شاخصهای محیط کاری از نظر فیزیکی، روانی واجتماعی باشد مجهز شوند ( ونوس، ۱۳۸۳، صص ۱۴۲-۱۳۷ ).
۷) مطلوبیت محل استقرارمکانی بانک ها و موسسات مالی
باتوجه به افزایش وشدت رقابت، ارائه خدمات در مکان ومحل های مورد نظر مشتریان عاملی تعیین کننده درجذب ونگهداری مشتریان است. به همین دلیل امروزه بانک ها ودیگرسازمانهای خدماتی به ایجاد شعب درمناطق مختلف پرداخته اند تا ضمن ارائه خدماتی بهتر، حوزه وسیعتری را تحت پوشش قراردهند(روستا، ۱۳۸۰، ص۴۰ ).مکان استقرارشعب بانک ها وموسسات مالی، محرکی مهم در جذب مشتریان است و بازاریابان بانکی باید آن را به دقت مورد بررسی وارزیابی قراردهند. بنابراین بانک ها برای احداث شعب نیازبه ارزیابی علمی و امکان سنجی دقیق دارند وبرای اماکن فعلی نیز باید بازاریابی بانکی به عمل آید. واقع شدن شعب یک بانک درفاصله مکانی وزمانی مناسب، استقرارشعب یک بانک دراماکن مهمی مانند شهرکهای صنعتی ومسکونی و اماکن تجاری و استقرارشعب درنزدیکی پارکینگ های عمومی ازجمله پارامترهایی هستند که برسپرده گذاری مشتریان دربانک ها تاثیر می گذارند.
● تجزیه وتحلیل داده ها واطلاعات
در این پژوهش، برای آن که بتوان ارتباط بین موفقیت موسسات مالی و بانک ها درجذب منابع مالی ومولفه های موثربرتجهیز منابع مالی را مشخص نمود می باست متغیرهای مربوطه اندازه گیری می شد. متغیرهای مستقل، یعنی عوامل موثربرموفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی به وسیله پرسشنامه بررسی ومیزان تاثیر آنها مشخص شد. ولی برای اندازه گیری متغیر وابسته ازاطلاعات مربوط به منابع مالی زمان تحقیق (سال جاری) نسبت به اطلاعات پایان سال مالی گذشته استفاده شد. وباتوجه به اینکه روند رشد منابع دربعضی ازشعب بیشترازرشد مورد انتظاربود ودربعضی ازشعب روند رشد منابع ازرشد مورد انتظارکمتربود، شعب موسسه انصار به ترتیب به دو دسته شعب موفق درجذب منابع مالی وشعب ناموفق در جذب منابع مالی تقسیم شدند. شعب شماره ۱ تا ۸ که رشد منابع مالی آنها دارای شیب مثبت بود به ترتیب شماره به عنوان شعب موفق وشعب ۹ تا ۱۵ که رشد منابع آنها دارای شیب منفی بود به ترتیب شماره به عنوان شعب ناموفق تعیین شدند . باتوجه به اطلاعات به دست آمده برای اندازه گیری مولفه های تحقیق، پرسشنامه ها بین مشتریان فعال شعب موفق وناموفق درجذب منابع مالی تقسیم شدند وسپس با استفاده ازآماراستنباطی ابتدا به مقایسه مولفه های تاثیرگذار بر تجهیزمنابع مالی در دو دسته شعب موفق وناموفق پرداخته شد وسپس رابطه بین مولفه های تاثیرگذاردرتجهیز منابع مالی ومیزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع پولی مورد بررسی قرار گرفت.
● مقایسه میانگین امتیازات فرضیه های تحقیق بین شعب موفق وناموفق
درسطح ۰۱/۰P £ درتمامی فرضیه های تحقیق معنادار بوده است، بنابراین بین میزان به کارگیری مولفه های تحقیق درشعب موفق وناموفق تفاوت وجود دارد. به عبارت دیگر میزان به کارگیری مولفه ها درشعب موفق بیشترازشعب ناموفق بوده است.
● آزمون فرضیه های تحقیق
ضریب همبستگی پیرسون واسپیرمن بین میزان موفقیت موسسات مالی و بانک ها در جذب منابع مالی (متغیروابسته) و متغیرهای مستقل تحقیق برای فرضیه های ۱ تا ۵ درسطح ۰۱/۰P £ معناداربوده است و برای فرضیه های ۶ و ۷ درسطح ۰۵/۰P £ معنا دار بوده است. بنا براین بین میزان موفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع مالی و مولفه های تاثیرگذار برتجهیز منابع پولی رابطه وجود دارد، لذا کلیه فرضیه های تحقیق تائید شدند.
تجهیز منابع به جای تشدید تقاضا
وقتی شرایطی که اقتصاد با آن مواجه است کمبود سرمایه گذاری است، کاهش نرخ بهره به دلیل افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری، تقاضا برای اقلامی که در سرمایه گذاری مورد استفاده قرار می گیرد را افزایش می دهد.
اصولاً اگر از منظر علم اقتصاد به چگونگی تعیین نرخ بهره نگاه کنیم، در سیاستگذاری کلان اولین متغیری که برای تنظیم نرخ بهره مطرح می شود چگونگی ارتباط آن با نرخ تورم است. وقتی شرایطی که اقتصاد با آن مواجه است کمبود سرمایه گذاری است، کاهش نرخ بهره به دلیل افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری، تقاضا برای اقلامی که در سرمایه گذاری مورد استفاده قرار می گیرد را افزایش می دهد.
اقلامی نظیر ماشین آلات، تجهیزات، مصالح و موادی که در سرمایه گذاری مورد توجه هستند. همچنین نیروی انسانی که در سرمایه گذاری فعال می شود. از یک سو قیمت ماشین آلات، تجهیزات، مصالح و سایر اقلام افزایش می یابد و در مرحله بعد به کالاها و خدمات مصرفی منتقل می شود. این مسیر در جهت معکوس نیز به همین روال برقرار است، به این معنا که افزایش نرخ بهره باعث کاهش تورم خواهد شد.
بنابراین ارتباطی منفی میان نرخ بهره و تورم برقرار است. دولت ها نیز در مقاطعی که قصد کاهش نرخ تورم را دارند اقدام به افزایش نرخ بهره می کنند و کاهش نرخ بهره در چارچوب اقتصاد کلان یک سیاست تورمی شناخته می شود. چگونگی ارتباط میان نرخ بهره و تورم از موضوعاتی است که در مورد آن هیچ گونه مناقشه ای در علم اقتصاد وجود ندارد.
حال از این منظر اگر به تصمیم اخیر دولت در جهت کاهش نرخ بهره نگاه کنیم و آن را در کنار شرایط دیگر حاکم بر اقتصاد کلان از قبیل افزایش شدید حجم نقدینگی و رشد بسیار زیاد مخارج دولت در سال گذشته مورد ارزیابی قرار دهیم مجموعه این عوامل را برخوردار از همگرایی زیاد در جهت افزایش نرخ تورم می یابیم. سال قبل رئیس جمهور محترم اعلام کردند که تقاضای سرمایه گذاری در کشور بیش از ۹۰ درصد رشد داشته است.
آمار حساب های ملی سال ۱۳۸۵ نشان دهنده آن است که سرمایه گذاری واقعی از رشدی معادل ۵ درصد برخوردار بوده است. با فرض صحت هر دو رقم ذکر شده می توان نتیجه گرفت که مشکل سرمایه گذاری در کشور، کمبود تقاضا برای آن نیست.
فاصله قابل توجه موجود بین رقم اعلام شده از سوی رئیس جمهور محترم و سرمایه گذاری انجام شده ناشی از آن است که بسیاری از متقاضیان سرمایه گذاری (که قاعدتاً متقاضیان دریافت تسهیلات از بانک ها را تشکیل می دهند) موفق به دریافت منابع مورد درخواست خود برای سرمایه گذاری نشده اند.
مساله رشد کاهنده سرمایه گذاری از سال ۱۳۸۱ به بعد ناشی از عوامل دیگر از قبیل فرآیند اداری و دولتی و بسیار پیچیده و پرهزینه حاکم بر سرمایه گذاری از یک طرف و ضعف تجهیز منابع و کمبود آن از طرف دیگر است. ارقام ذکر شده به طور کاملاً واضح بیانگر این واقعیت است که سیاست های اقتصادی می بایست نه در جهت تشدید تقاضا برای سرمایه گذاری بلکه در جهت تجهیز منابع صورت گیرد.
واقعیات اتفاق افتاده در مقاطع مختلف طی سال های گذشته نیز موید این مدعاست که مشکل سرمایه گذاری در کشور ما کمبود تقاضا برای آن نیست. استقبال کم نظیر از پذیره نویسی برای تاسیس بانک های خصوصی و موسسات سرمایه گذاری و همچنین تقاضای بسیار زیاد برای ثبت نام سیم کارت موبایل در سال های گذشته همگی شواهدی دال بر این واقعیت هستند که مردم ما حتی حاضر به پذیرش ریسک های نسبتاً بالا در سرمایه گذاری نیز هستند.
حال باید دید با توجه به تاثیر منفی کاهش نرخ بهره در پس انداز سیاست اخیر در جهت تقویت سرمایه گذاری است یا تضعیف آن. یکی دیگر از آثار کاهش نرخ بهره و قرار دادن آن در سطحی پایین تر از نرخ تورم کاهش ارزش حقیقی سپرده های مردم نزد بانک هاست که این کاهش متناظر با افزایش رانت موجود در تسهیلات دریافتی از بانک هاست.
نتیجه کلی این سیاست همتراز با دریافت مالیات از سپرده گذاران و اعطای یارانه به دریافت کنندگان از تسهیلات است. بنابراین سیاست اخیر نوعی بازتوزیع از سپرده گذاران که نوعاً صاحبان پس اندازهای جزیی اند به دریافت کنندگان تسهیلات است. کاهش ارزش حقیقی سپرده های مردم نزد بانک ها به معنی زیان آور بودن سپرده گذاری در بانک است.
واکنش طبیعی صاحبان سپرده به این سیاست فعال کردن پس اندازها در فعالیت هایی است که منجر به افزایش یا حداقل حفظ ارزش پس انداز آنان شود. تجربه دو سال گذشته نشان داده است که افزایش قابل توجه تقاضا برای خرید مسکن و متعاقب آن افزایش بسیار زیاد قیمت مسکن از این واقعیت رفتاری نشات می گیرد. بنابراین می توان انتظار داشت که کاهش نرخ سود سپرده های پس انداز نزد بانک ها در کنار افزایش شدید حجم نقدینگی فشار مضاعفی را بر بازار مسکن وارد آورد.
مضاف بر اینکه کاهش جذابیت سپرده گذاری نزد بانک ها موجب خواهد شد تا انگیزه مردم برای فعال کردن پس انداز خود در فعالیت های دیگر سودآور افزایش یابد. در این صورت نقش بانک ها از واسطه گری فعال مالی به صندوق امانات نگهداری پول تقلیل می یابد. جدای از همه آنچه گفته شد که به عنوان آثار و پیامدهای اقتصاد کلان سیاست اخیر قابل ارزیابی است موضوع کاهش نرخ بهره در سطح عملکرد بانک ها را نیز می توان مورد بررسی قرار داد.
بانک یک بنگاه اقتصادی است که مانند هر بنگاه دیگر نهاده ای را به کار گرفته و محصولی را به بازار عرضه می کند. علی الاصول همه بنگاه ها بر اساس منطق حداکثر کردن سود علاقه مند به کاهش قیمت نهاده مورد استفاده و افزایش قیمت محصول خود هستند. اما بانک ها در مقایسه با بنگاه های دیگر شرایطی استثنایی دارند. به این معنی که نهاده و محصول هر دو یکی است. افزایش نرخ سود سپرده، بانک را در جذب سپرده کمک می کند و از طرف دیگر انتقال این اثر به نرخ سود تسهیلات، تقاضا برای دریافت تسهیلات را کم می کند.
لذا به طور طبیعی افزایش نرخ سود سپرده و تسهیلات به طور داوطلبانه از طرف بانک می تواند منجر به زیان آور شدن آن شود. از آنچه که گفته شد می توان نتیجه گرفت که در صورت حاکم بودن فضای رقابتی بر فعالیت بانک ها این موسسات علی الاصول به استقبال افزایش نرخ ها نخواهند رفت و برخلاف آنچه معمولاً گفته می شود در جهت افزایش سهم بازار در مسیر کاهش هزینه ها و افزایش کارایی و بهره وری حرکت خواهند کرد.
اما اگر تعیین نرخ سود سپرده و تسهیلات در جهت منفی کردن نرخ حقیقی سود سپرده و تسهیلات به این موسسات تحمیل شود انگیزه ای برای افزایش کارایی نخواهند داشت و با دراختیار داشتن تقاضای تضمین شده برای دریافت تسهیلات نه تنها انگیزه ای برای افزایش بهره وری نخواهند داشت بلکه حتی ناچارند به منظور پاسخگویی به انبوه تقاضاهای دریافت تسهیلات اقدام به به کارگیری هرچه بیشتر نیروی انسانی و در نتیجه گسترش سازمان اداری بنمایند که افزایش هزینه ها را در کنار کاهش سود در پی خواهد داشت.
در پایان می توان این سوال را به طور جدی مورد بررسی قرار داد که اگر کاهش نرخ بهره منجر به افزایش سرمایه گذاری نشود، شتاب گرفتن تورم را در پی خواهد داشت و نیز اگر این اقدام کاهش بهره وری و سودآوری بانک ها را به دنبال دارد چه منفعتی و با چه درجه ای از اهمیت وجود دارد که می تواند پذیرش هزینه های ذکر شده در سطح اقتصاد کلان و اقتصاد خرد را توجیه کند.
● نتیجه گیری
نتایج حاصل ازتجزیه وتحلیل اطلاعات به دست آمده دراین پژوهش به طورکلی نشان می دهد که مولفه های تاثیرگذاربرتجهیزمنابع مالی برموفقیت موسسات مالی وبانک ها درجذب منابع پولی تاثیرداشته اند. همچنین نتایج حاصله نشان می دهد که شعب موفق درجذب منابع مالی نسبت به شعب ناموفق درجذب منابع مالی به مولفه های تاثیرگذاردرتجهیزمنابع مالی بیشتراهمیت داده اند و بنابراین می توان نتیجه گرفت که بین اهمیت دادن و استفاده بهینه بانک ها وموسسات مالی ازمولفه های تاثیرگذاردرتجهیزمنابع پولی وموفقیت موسسات مالی و بانک ها درجذب منابع مالی، رابطه معنادار وجود دارد. در نهایت با توجه به بررسیهای به عمل آمده توسط محقق از وب سایت ها، مجلات، مقالات و کتب داخلی و خارجی این نتیجه حاصل شد که موسسات مالی و بانکها در ایران در زمینه استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی با محدودیتهای عمده ای مواجهند که مهمترین آنها ضعف فرهنگی مردم در استفاده از خدمات الکترونیکی است. همچنین به دلیل عدم نظارت و کنترل بر عملکرد کارکنان اصولاً نیروی انسانی که در سیستم بانکی، بخصوص در قسمت صف، خدمات ارائه می نمایند مهارتهای لازم را ندارند. در بحث تنوع خدمات نیز در سیستم بانکی ایران بیشتر خدمات متداول بانکی انجام می شود و خدمات مالی دیگر که مورد نیاز مشتریان باشد در بانک ها انجام نمی شود. کیفیت خدمات ارائه شده در نظام بانکی مطابق استانداردهای جهانی نیست و پایین بودن کیفیت خدمات باعث شده که بانکهای ایرانی اصولاٌ سازمانهای مشتری مداری نباشند. به کارکنانی که در سیستم بانکی فعالیت می کنند با توجه به اینکه با وجه نقد سروکار دارند و مهمترین ابزار برای جذب منابع می باشند، رسیدگی لازم نشده و همین امر باعث شده است که آنها بعضاٌ نتوانند خدمات شایسته و ارزنده ارائه نمایند. همچنین از لحاظ محل استقرار شعب و محیط داخلی شعب بازاریابی لازم به صورت علمی به عمل نیامده، بنابراین در کل می توان گفت سیستم بانکی کشور نتوانسته نیازها و خواسته های مردم را تامین کند.پیشنهادها نتایج تحقیق نشان می دهد که مولفه های تاثیرگذار (فناوری اطلاعات و ارتباطات، مهارت نیروی انسانی، تنوع خدمات، کیفیت خدمات، رضایت مشتریان از کارکنان، محیط داخلی شعب و محل استقرار شعب) بر تجهیزمنابع مالی، در موفقیت شعب موسسه مالی واعتباری انصار برای جذب منابع مالی، نقش موثری داشتهاند. در این رابطه پیشنهادهایی ارائه می شود:
الف) پیشنهادهای کاربردی برای کلیه موسسات مالی و بانک ها
۱) موسسات مالی تمامی شعب خود را به فناوری بانکداری الکترونیکی از جمله دستگاههای خودپرداز، بانکداری برخط((online و شبکه های داخلی و خارجی مجهز نمایند.
۲) بهتر است موسسات مالی در هنگام گزینش نیرو، به شایستگی نیروی انسانی از لحاظ فنی، رفتاری، وضعیت ظاهری و تحصیلات مرتبط اهمیت بدهند.
۳) اگر موسسات مالی به آموزش نیروهای شعب در بحث برخورد با مشتریان، شناسایی خواسته ها و نیازهای مشتریان و حل مشکلات آنها بپردازند، می توانند مشتریان بیشتر و در نتیجه منابع مالی بیشتری را به سمت خود جلب کنند.
۴) موسسات مالی با فراهم آوردن امکان افتتاح حسابهای متنوع مانند پس اندازهای تامین آتیه، مسکن جوانان و سایر حسابها بر اساس نیاز مشتریان، می توانند گامی موثر در جهت جلب رضایت مشتریان بردارند.
۵) موسسات مالی تدابیری اتخاذ نمایند که شعب آنها بعدازظهرها نیز بتوانند خدمات لازم را به مشتریان ارائه دهند.
۶) موسسات مالی با انجام فعالیتهای مالی غیربانکی مانند سرمایهگذاری در بخشهای تولید، مسکن، بیمه و خرید و فروش سهام و… می توانند سود بیشتری کسب کنند.
۷) موسسات مالی می توانند به اعطای تسهیلات متنوع از لحاظ مبلغ، مدت بازپرداخت و بر حسب نوع نیاز مشتری اقدام کنند.
۸) موسسه انصار در شعبی که در جذب منابع ناموفق بوده اند از کارکنان شادابتر و با انگیزهتر استفاده نماید.
۹) موسسات مالی طی یک برنامه کارسنجی و علمی، حجم کار کارکنان شعب را با تعداد کارکنان شعب مورد ارزیابی قرار دهند و در صورت وجود عدم تناسب، نیروی انسانی مربوطه تامین شود تا رضایت مشتریان جلب گردد.
۱۰) موسسات مالی می توانند با آموزش مدیران و مسئولان شعب، فرهنگ مشارکت و کار گروهی را در شعب ترویج کنند.
۱۱) موسسات مالی در پرداخت حقوق و مزایا و امکانات رفاهی به کارکنان، استانداردهای جهانی را بررسی کرده و الگو قرار دهند.
۱۲) موسسات مالی بهتر است به نظافت و آراستگی نمای بیرونی ساختمان شعب، امکانات رفاهی برای مشتریان و وضعیت داخلی شعب، بیشتر اهمیت بدهند.
۱۳) موسسات مالی با مدنظر قرار دادن استانداردهای جهانی مطلوبیت محیط داخلی شعب را از نظر روانی، اجتماعی و فیزیکی بالا ببرند.
۱۴) موسسات مالی می توانند حداقل برای مشتریان خاص، امکانات پارکینگ اتومبیل فراهم کنند.
۱۵) بهتر است موسسات مالی برای اماکن فعلی شعب خود ارزیابی علمی انجام دهند و در صورت نیاز، به تغییر مکان شعب خود اقدام کنند.
ب ) سایر پیشنهادها
پیشنهادهای در پی آمده به طور کلی برای ایجاد تغییرات و اصلاحات در نظام بانکی کشور ارائه میشود:
۱) قوانین و مقررات فعلی نظام بانکی کشور می بایست اصلاح شود و برای بانکهای خصوصی و موسسات مالی غیربانکی، قوانین و مقررات جداگانه تهیه گردد.
۲) با بسترسازی، فرهنگسازی و رفع محدودیتهای موجود، نظام بانکی کشور میتواند برای استفاده مردم از بانکداری الکترونیکی مطابق استانداردهای جهانی برنامهریزی کند.
۳) در نظام بانکی کشور تدابیری اتخاذ شود تا بانک ها و موسسات مالی به سمت انجام و توسعه فعالیتهای مالی غیربانکی روی آورند.
۴) نظام بانکی کشور می تواند به ترویج فرهنگ مشتری گرایی در بانکها و موسسات مالی بپردازد، به نحوی که بانک ها و موسسات مالی موظف باشند پاسخگوی انتظارات و نیازهای منطقی مشتریان باشند.
۵) نظام بانکی کشور باید برای ارائه خدمات متناسب با استانداردهای جهانی از بازاریابی بانکی استفاده کند.
منابع
۱ـ اکرامی، احمد (۱۳۸۰)، ارتباط بین کیفیت خدمات دریافتی کارکنان سازمان با قابلیت خدمت رسانی آنها به مشتری(پایان نامه کارشناسی ارشد)، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
۲ـ حسینی مقدم، مریم السادات (۱۳۸۲)، بررسی امکان سنجی استقرار بانکداری الکترونیکی در نظام بانکی کشور از دیدگاه مدیران و کارکنان خبره بانکی، نشریه علمی تخصصی روند، شماره های ۴۱-۴۰، بانک مرکزی ایران.
۳ـ روستا، احمد،ونوس،داور وابراهیمی، عبدالحمید ( ۱۳۸۰)، مدیریت بازاریابی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات سمت.
۴ـ زریباف، مهدی (۱۳۸۲)، بانکداری نوین ضرورتی در خردنگری بانکداری، مجله تازههای اقتصاد، شماره ۱۰۲، بانک مرکزی ایران.
۵ـ کاتلر، ف و آرمسترانگ، گ، ترجمه علی پارسائیان (۱۳۷۹)، اصول بازاریابی، چاپ اول، تهران، انتشارات دبستان.
۶ـ ونوس، داور و صفاریان، میترا (۱۳۸۳)، روشهای کاربردی بازاریابی خدمات بانکی برای بانکهای ایرانی، چاپ سوم، تهران، انتشارات نگاه دانش.
۷ـ هدایتی، علی اصغر، کلهر، حسن، سفری، علی اصغر و بهمنی، محمود (۱۳۸۳)، عملیات بانکی داخلی ۲ ـ تخصیص منابع، چاپ نهم، تهران: انتشارات موسسه عالی بانکداری.
۸ـ هفرنان، شلاک، ترجمه علی پارسائیان و علیرضا شیرانی (۱۳۸۲) بانکداری نوین در تئوری و عمل، چاپ اول، تهران، انتشارات بانک سپه.
۹-Singhal, Sanjiv; ۲۰۰۳Internet Banking-The Second Wave, New delhi: tata mcgraw-hill publishing company limited.
۱۰-Jackson, chris. History of Strategis and Chalenges of Database Marketing. ۲۰۰۵.۰۹.۱۱].[on line]. (www.bank.bisys.com). [۲۰۰۵.۰۹.۱۵].
۱۱- De Brower, Joseph. Interprise Miner Reveals Hidden Patterns. ۲۰۰۵.۰۹.۱۱]. [on line]. (www.SAS.com). [۲۰۰۵.۰۹.۱۴].
فهرست مطالب
بازاریابی و تجهیز منابع مالی در بانک ها و موسسات مالی : 2
چکیده : 2
● مقدمه 3
● سوال اصلی تحقیق 4
● فرضیه های تحقیق 4
● هدف تحقیق 5
● روش تحقیق 6
● جامعه آماری تحقیق 6
● تعیین حجم نمونه وروش نمونه گیری 6
تجهیزمنابع پولی دربانکداری نوین 7
۱) فناوری اطلاعات وارتباطات 9
۲) مهارتهای نیروی انسانی 10
۳) تنوع خدمات بانکی 10
۴) کیفیت خدمات بانکی 11
۵) رضایت مشتریان ازکارکنان بانک ها و موسسات مالی 12
۶) مطلوبیت محیط داخلی بانک ها و موسسات مالی 12
۷) مطلوبیت محل استقرارمکانی بانک ها و موسسات مالی 13
● تجزیه وتحلیل داده ها واطلاعات 14
● مقایسه میانگین امتیازات فرضیه های تحقیق بین شعب موفق وناموفق 15
● آزمون فرضیه های تحقیق 15
تجهیز منابع به جای تشدید تقاضا 15
● نتیجه گیری 21
الف) پیشنهادهای کاربردی برای کلیه موسسات مالی و بانک ها 22
ب ) سایر پیشنهادها 24
منابع 26
5