اقدام پژوهی چگونه توانستم دانش آموزان آموزشگاه را به شرکت در گروه ترغیب نمایم

باسمه تعالی
جمهوری اسلامی ایران
اداره کل آموزش و پرورش استان ….
اداره آموزش و پرورش شهرستان …..

عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم دانش آموزان آموزشگاه …. را به شرکت در گروه سرود ترغیب نمایم؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
پست سازمانی :
رشته تحصیلی :
آخرین مدرک تحصیلی :
دوره تحصیلی :
سمت فعلی :
شماره پرسنلی :

فهرست مطالب

چکیده
مقدمه
بیان مسئله
توصیف وضعیت موجود
گرد آوری شواهد یک
از جمله مسائل موجود در مدرسه در گروه سرود
تجزیه و تحلیل اطلاعات
راه حل پیشنهادی
آهنگ سازی
ساختار سرود
مراحل تمرین سرود
انتخاب راه حل مناسب
بیانات مقام معظم رهبری درباره اهمیت هنر های آوایی مثل سرود
اجرای راه حل با ذکر جزئیات و چگونگی اجرا
گرد آوری شواهد 2
اعتبار سنجی اقدامات انجام شده
نتیجه گیری و پیشنهادها
1-نیاز سنجی
2- انتخاب نوع فعالیت
3- تعیین اهداف
2- اجرای فعالیت
3- ارزیابی
منابع

چکیده :
معاون پرورشی متولی همه مسایل تربیتی نیست ولی بخشی از تربیت است بنابراین همه باید برای تربیت نسل امروز همگام شوند. معاون پرورشی برای دانش آموزان پسر یک پدر است و ضرورت دارد برای همه نیازهای دانش آموزان برنامه داشته باشد.معاون پرورشی یک شغل نیست بلکه یک تفکر و اندیشه به شمار می رود و به همین خاطر در سند تحول بنیادین به عنوان نظام تربیت مطرح شده است.مربی موفق کسی است که مدیریت تربیت کرده و دانش آموزان را در کنار همدیگر تنظیم کند تا فعالیت ها و کارهای تربیتی مدرسه را انجام دهند.
گام نخست این است که معاونان پرورشی خودشان به لحاظ علمی و آموزشی بالا بکشند و چنانچه یک قدم از دانش آموزان جلو نباشند، نمی توانند هدایت آنان را به عهده بگیرند.در دوره جدید فعالیت های پرورشی لازم است و توسعه و تعمیق تربیت به معنای حذف پرورش و تربیت نیست.
اینجانب در سال تحصیلی اخیر متوجه شدم دانش آموزان علاقه و انگیزه ای جهت شرکت در گروه سرود مدرسه ندارند و بیشتر به مسائل درسی و آموزشی بسنده می کنند. در این رابطه تصمیم گرفتم تغییراتی در برنامه های پرورشی آموزشگاه ایجاد کنم تا در جهت بهبود و پیشرفت بهتر برنامه ی این مدرسه در سال تحصیلی جدید ، گام های موثرتری برداشته شود.

مقدمه
نشستن، برخاستن، راه رفتن، دویدن، بازی کردن و هر نوع فعالیت دیگر وی، ریتم مخصوص خود را دارد. صدا و زبان کودک نیز از موسیقی برخوردار است، به همین جهت او به صورا فطری از هر نوع حرکت و صدای موزون، زمینه و واسطه خوبی برای ایجاد عاطفه، حرکت و نشاط در کودکان است.
با توجه به آثار مثبت و سازنده سرود خوانی، این فعالیت به عنوان یکی از برنامه های هنری جذاب در مدارس پیشنهاد می شود. در این فعالیت وجه غالب و مسلط کار، سرود خوانی و هم آوایی است که حتی بدون همراهی صدای سازها و بدون ابزار موسیقی نیز قابل اجراست.
استفاده از موسیقی و سرود در مدارس و کانون های پرورشی و مراکز فرهنگی هنری، از برنامه های مفید و مثر تربیتی است که با رعایت ضابطه های خاص خود بهره مناسبی در بر دارد.
در سرود و هم آوایی ویژه مدارس و دانش آموزان آن چه باید اصل قرار گیرد صدای انسان است، یعنی صدای سازها و آلت موسیقی نباید بر صدای بچه ها مسلط باشد.
به همین منظور ابزارها و سازهای موسیقی دانش آموزان، مخصوصا کودکان، در حد امکان باید ساده و مخصوص آنان باشد. ( مانند سازهای ارف ) حتی می توان از سازهای ابتکاری و دست ساز بچه ها نیز استفاده کرد و لزومی ندارد که این سازها خیلی پیجیده و فنی باشند. مثلا از ترکیب شیشه، چوب، سنگ، فلز و اشیای دم دستی دیگر نیز می توان آن ها را ساخت.
کودکان و نوجوانان، نیازمند توجه و شخصیت دادن هستند. آن ها تمایل دارند به بهانه های مختلف مطرح شوند و مورد عنایت دیگران قرار گیرند. برنامه سرود خوانی و هم آوایی جمعی، این امکان را به سادگی در اختیار آنان قرار می دهد تا در مقابل تماشاگران و شنوندگان قرار گیرند و تشویق شوند. لذت ناشی از اجرای چنین برنامه هایی در مدارس و کانون های پرورشی به اندازه ای زیاد است که بیش تر دانش آموزان را مشتاق در برنامه های سرود خوانی می سازد.
بیان مسئله
تجربه نشان داده است بسیاری از دانش آموزانی که در مدرسه اجرای سرود داشته اند عموما از این کار لذت برده و گزارش کار خود را با شوق و ذوق زیاد به پدران و مادران خود ارائه کرده اند. همچنین احساس خوشایند خود را از اجرای برنامه در مدرسه بروز داده اند. حتی کودکان سه یا چهار ساله نیز دوست دارند برای دیگران سرود بخوانند و به آنها توجه شود.
در فرهنگ فارسی معین به شعر آهنگداری که جنبه­های حماسی، ملی، وطنی داشته باشد سرود گفته می­شود اما در نگاهی کلی، سرود نوعی موسیقی است که در آن گروه همسرایان به اجرای آواز گروهی می­پردازند.واژه سرود از ریشه­ی سروت به معنای آواز خواندن و سراییدن می­باشد. مضامین و محتوای اشعار و ملودی سرودها عموماً حماسی، توصیفی، ملی و مذهبی است. به بیانی ساده­تر به مجموعه­ی صدای چند انسان که به طور هماهنگ و منظم به بیان کلام در قالب ملودی و متناسب با مضمون کلام بپردازد، سرود گفته می­شود.
با شکل­گیری تمدن اسلامی، سرودهایی در جنبه­های ملی، حماسی و مذهبی نقش یافتند. مثل سرایش­های مذهبی که در نوحه خوانی و مرثیه خوانی متجلی می شود. ساخت نخستین سرود ملی ایران توسط ناصرالدین شاه به لومیر (آهنگساز فرانسوی) سفارش داده شد . و این سرود با دسته موزیک سلطنتی که متشکل از هنرجویان مدرسه­ی موسیقی دارالفنون بود اجرا شد.
گروه­های سرود دانش­آموزی از زمان تاسیس دارالفنون مدرسه موسیقی و هنرستان عالی موسیقی شکل گرفتند، فراگیرترین و فعال ترین دوران فعالیتی سرودهای دانش­آموزی مربوط به پس از انقلاب اسلامی است.بر همین اساس، بنده تصمیم گرفتم دانش آموزان آموزشگاهم را به علاقه مند شدن به امور فرهنگی و تربیتی و همچنین فعالیت های پرورشی و شرکت در گروه سرود مدرسه ترغیب نمایم.

توصیف وضعیت موجود :
اینجانب ….. آموزشگاه …. شهرستان ….در سال تحصیلی …. متوجه شدم دانش آموزان علاقه و انگیزه ای جهت شرکت در فعالیت های پرورشی بخصوص گروه سرود مدرسه ندارند و بیشتر به مسائل درسی و آموزشی بسنده می کنند. در این رابطه تصمیم گرفتم تغییراتی در برنامه های پرورشی آموزشگاه ایجاد کنم تا در جهت بهبود و پیشرفت بهتر برنامه ی این مدرسه در سال تحصیلی جدید ، گام های موثرتری برداشته شود.
منظری توکلی، عوامل موثر بر افزایش انگیزش شغلی مربیان پرورشی را بر حسب اهمیت بدین ترتیب آورده است: فراهم ساختن زمینه توسعه شغلی و غنای حرفه ای، ارزشیابی دقیق و مستمر از نحوه عملکرد مربیان پرورشی، تصریح و تدوین اهداف روشن و متعالی، ایجاد وضعی مطلوب و مناسب کار، برقراری نظام صحیح و عادلانه پاداش و تنبیه، بالا بردن حرمت اجتماعی، تامین امکانات مادی و رفاهی (منظری توکلی، 1372، ص ‎6ـ7).
چمنی (1373) در ارزیابی فعالیت های تربیتی گزارش کرده است که مربیان پرورشی نتوانسته اند الگوی مناسبی برای دانش آموزان باشند. از دیدگاه دانش آموزان عملکرد مثبت مربیان تایید نشده است و مربیان امکانات مناسب برای فعالیت در مدرسه را ندارند. نزدیک به نیمی از مربیان فقط، تمایل به تدریس دروس دینی و قرآن دارند. آنان در حل مشکلات فردی و خانوادگی دانش آموزان و برگزاری مسابقه های فرهنگی، هنری و تدریس در کلاس موفق نبوده اند. همکاری میان اداره و مربیان مطلوب نیست؛ به گونه ای که نظارت فقط با درخواست گزارش عملکرد صورت می گیرد (نقل از حاجی، 1387، ص 64ـ75).
اسلامی (1374)، علل گرایش مربیان پرورشی برای انتقال به شاخه آموزشی را، بررسی و دلایل زیر را گزارش کرده است: نبود آگاهی کافی از روش های تربیتی، احساس عدم موفقیت به سبب کمبود امکانات، نقش مدیریت آموزشگاه، تنوع و تکثر شرح وظایف و ناهماهنگی خانواده و مدرسه(همان).

گرد آوری شواهد یک
طی بررسی هایی که در همان روزهای اول سال تحصیلی در امور مدرسه به عمل آوردم و پس از مشورت با همکاران متوجه شدم که کیفیت برنامه های پرورشی مدرسه از خلاقیت شور و شکوفایی لازم برخوردار نیست ، یا ساعات فوق برنامه های دانش آموزان بیهوده تلف می شد و دانش آموزان ساعات حضور خود را در مدرسه آن طوری که باید مفید و موثر بگذرانند ،نمی گذرانند.همچنین چون در سال های گذشته نیز روش ها و راهکار هایی را در جهت بهبود کیفیت مسائل پرورشی انجام داده بودیم و در اکثر موارد به نتیجه رسیده بود در سال تحصیلی اخیر تصمیم گرفتم مسائل و مشکلات را به صورت دقیق تری بر رسی کرده و برای پیشبرد اهداف پرورشی مدرسه آنها را ریشه کن کنم همچنین گروه سرودی را بر پانمایم که پس از بررسی های لازم و مشورت با همکاران و دیگر کارکنان آنها را شناسایی نمودم .
از جمله مسائل موجود در مدرسه در گروه سرود :
1 – آشنا نبودن خانواده ها با مسابقه سرود و اهمیت آن
2 -عدم استفاده بهینه از روشهای نوین پرورشی
3 – همراه نبودن اولیا در جریان آموزش و فعالیت های پرورشی
4 – حضور کم رنگ دانش آموزان در برنامه های سرود مدرسه که از ارکان مهم بود و فرصتی بسیار مناسب جهت شکوفایی استعدادهای آنها بود.
تجزیه و تحلیل اطلاعات
با توجه به پیچیدگی دنیای امروز با مشغله های فراوان که خانواده ها را در گیر خودش کرده بهانه ای شده است که پدر و مادر ها آن طور که باید فرصت کافی را برای رسیدگی به امور تحصیلی و تربیتی فرزندان خود اختصاص ندهند و برای فرار از این مسئله تمامی مسئولیت آن بر دوش مدرسه می گذارند و این کنار کشیدن در مدرسه ما نیز خود را نشان می داد.
کلاسها آن طور که باید بر اساس استعدادها و علایق دانش آموزان برنامه ریزی شده بودند و بچه ها شور و اشتیاق خود و انگیزه ی لازم و کافی در کلاس ها فعالیت نمی کردند که نتیجه ی آن را در فعالیتهای پرورشی و مناسبتها ی مدرسه با حضور و مشارکت کمرنگ آنها در این فعالیتها شاهد بودیم و این یعنی بلا استفاده ماندن بهترین سرمایه ها یعنی استعدادهای شکوفا نشده…باید طوری برنامه ریزی می شد که گروه سرود مدرسه فعال شود و دانش آموزان به این مقوله علاقه پیدا کنند.
راه حل پیشنهادی:
در مراحل تمرین و یاد گیری سرود مراحل زیر از نظر کارشناسان عنوان می گردد:
تقسیم بندی صدای انسان از حیث زیروبم بودن صوت:
آقایان
خانمها و کودکان
1. تنور ( Tenor)
صدای زیر آ قایان
1. سوپرانو(Soprano)
صدای زیر خانم ها
2. باریتون (Baryton)
صدای متوسط آقایان
2. متسوسوپرانو(Mezzo soprno)
صدای متوسط خانم ها
3. باس(Basse)
صدای بم آقایان
3. کُنترآلتو (آلتیو) Contralto
صدای بم خانمها

1-سوپرانو: زیرترین نوع صدای خانمها و کودکان
2-متسوسوپرانو: صدای متوسط خانمها و کودکان که نسبت به سوپرانو کمی بمتر است.
3-کنترآلتو: بمترین صدای خانمها و کودکان. عمده دانشآموزان در دورهی دبستان در این محدودهی صدایی میخوانند.
4-تنور: زیرترین نوع صدای آقایان است، این محدوده صدایی در دانشآموزان دورهی متوسطه و اکثر آقایان متعارف است.
5-باریتون: صدای متوسط آقایان
6-باس: بمترین صدای آقایان، خوانندگان معدودی در این محدوده قادر به اجرا هستند.
آهنگ سازی:
علم آهنگسازی در فرهنگ موسیقی کلاسیک شامل آشنایی با هارمونی، فرم، سازبندی (ارکستراسیون) و اصول ملودی نویسی است. فرد آهنگسازی که در بخش سرودهای دانشآموزی به خلق اثر میپردازد باید اطلاعات کافی در خصوص تکنیک استفاده از صداها در مقاطع مختلف سنی، قطعات چند صدایی وآشنایی کامل با گامهای ماژور و مینور را داشته باشد و از همه مهمتر به جهت غیرحرفهای بودن گروههای دانش آموزی مهارت کافی در زمینه "تنظیم اثر" که بخش مهمی از یک قطعه موسیقی است را داشته باشد. با توضیحات فوق، نمیتوان توقع داشت که اگر فردی تئوری موسیقی و سولفــژ را میداند، بتواند آهنگسازی کند یا به صرف اینکه نوازندهی چیرهدستی است بتواند به ساخت آهنگ روی آورد، ممکن است یک ملودی زیبا نواخته شود و به لحاظ شنیداری زیبا و جالب باشد اما به لحاظ ساختار اگر با صدا ترکیب شود و تنظیمی بر آن نباشد یک اثر غیر متعارف و ناهنجار خلق میشود. آهنگ سازی مقولهی بسیار مهم و پایه و اساس یک قطعه موسیقی محسوب میشود.
ساختار سرود
1.جمله مقدمه ( اورتور) : این جمله در اکثر آثار موسیقی وجود دارد. هدف کلی از آن آماده کردن ذهن شنونده برای بیان جملهی اصلی است.
2.جمله اصلی : این جمله در سرودها به همراه شعر میباشد، اهتمام در سادگی، روان بودن و پرهیز از یکنواختی و رعایت دقیق و مناسب تلفیق شعر با موسیقی و ارکستراسیون مناسب میتواندنقش بهسزایی دربیانمفهوم و محتوای شعر ایفا کند.
3.جملات رابط : این جملات در سرود عمدتاً سازی یا آوایی است که هدف از این جمله ایجاد تنوع، پرهیز از یکنواختی و ملال، تنفس برای گروه همسرایان و رنگآمیزی متنوع می باشد.
4.جمله فرود: این جمله نقش فعل را ایفا می کند، به این معنی که خاتمهی یک اثر موسیقی است.
مراحل تمرین سرود:
1.انتخاب اعضای گروه سرود با برگزاری آزمون تست صدا، روخوانی، نغمه خوانی و درنظرگرفتن هوش و استعداد دانشآموز و از همه مهمتر علاقهمندی آنها به شرکت در گروه سرود.
2.انتخاب مکان تمرین مناسب و استفاده از یک سیستم صوتی با کیفیت و قوی که صدای موسیقی با کیفیت مطلوب پخش شود.
3.انتخاب یا سفارش شعر مناسب
4.انتخاب یا سفارش ساخت آهنگ مناسب بر اساس شعر
5.تمرینات اولیه بیان و صدا: به منظور استفاده کامل از صدای تک تک اعضاء در طی چند مرحله میتوان صدا را تقویت کرد، تمرینهای بیان مانند روخوانی صحیح و بلند شعرهای کتب درسی، بیان حروف و هجاهای بلند مانند "آ ، اَ ، اِ ، اُ، او ، ای" تمرین کلمات هجادار؛ تک خوانی اشعار و یا خواندن آهنگهایی که از رادیو و تلویزیون پخش میشود.
6.خواندن شعر سرود به صورت ساده و بدون آهنگ و تکرار ان که نهایتاً باعث تسلط دانش آموزان بر شعر میشود، همچنین معنا کردن شعر به زبان ساده و بیان هدف و موضوع شعر توسط مربی.
7.پخش سرود با یک سیستم صوتی قوی خصوصاً قسمت با کلام. ( چندین بار تکرار شود)
8.سرود را به چند قطعه تقسیم کنید.( مثل قطعه 1 و 2 و 3…)
قطعه اول را چندین بار تمرین کنید و پس از تسلط کامل گروه در خواندن این قطعه به ترتیب به سراغ قطعات دیگر بروید.
9.گروه را به دستههای 2 یا 3 نفری تقسیم کنید و هر گروه به دفعات سرود را در حضور بقیه اعضای اجرا کنند. این تمرین با 2 هدف انجام می شود:
الف ) مشخص شدن صدای ناهماهنگ (فالش).
ب) ایجاد اعتماد به نفس در تک تک اعضا.
10. استراحت کوتاه 5 دقیقهای در بین تمرین و ایجاد فضایی شاد و با نشاط در جلسات تمرین.
11. نظر دانش آموزان و اعضای را در بارهی شعر و آهنگ و نحوهی تمرینات جویا شوید.
12. ضبط سرود در حین تمرین و پخش آن میتواند نکات مهمی را در بارهی آن به دانشآموزان و مربی گوشزد کند و معایب و محاسن برای ایشان آشکارتر خواهد بود.
13. اگر استفاده از فرمهای حرکتی به اصل خوانندگی گروه لطمه میزند، حتماً از بکارگیری آن خودداری کنید و اکیداً استفاده نشود.
14. در آرایش و چیدن گروه دقت کافی به عمل آورید تا هم تصویر زیبایی از گروه در ذهن بیننده به وجودآید و هم صدای مناسب در تمام نقاط سالن به شنونده منتقل شود.
15. در صورتی که مربی بخواهد در تمرین و اجرا نقش رهبری را ایفا کند، لازم است علایم قراردادی و رهبری و سایر موارد مربوط به رهبری را به طور دقیق به اعضای گروه توضیح دهد.
16. تمرینات به صورت ایستاده انجام شود زیرا سیستم تنفسی راحتتر عمل میکند.
17. قبل از اجرای اصلی یک یا چند نوبت سرود را در حضور معلمان و دانشآموزان دیگر اجرا کنید تا اعتماد به نفس در گروه تقویت شود و در زمان اجرای برنامه اصلی، گروه دچار استرس و فشار روحی نشود.
18. درزماناجرا از دخالت دیگران که در مجموعهی گروهی شما نیستند، جلوگیری کنید.
19. قبل از اجرا، مربی در سالن حضور داشته و کلیه شراط سالن ( صدا ، نور، … ) را کنترل کند.
20. نحوهی ورود و خروج و ایستادن را که می تواند تاثیرات متفاوتی بر روی بیننده بگذارد، تمرین کنید…

انتخاب راه حل مناسب
انجمن های اولیاء و مربیان فصل مشترک همکاری های مردم و نظام تعلیم و تربیت کشورمحسوب می شوند و از این رو دارای اهمیت اند به همین دلیل جلب مشارکت های فکری وعملی اولیاء و مربیان در زمینه حل و فصل مشکلات و نیز برقراری ارتباط درست و هماهنگی میان انجمن های یاد شده با واحدهای آموزشی کشور، نیازمند شناخت اهداف انجمن اولیاء و مربیان توسط والدین است تا با علاقه مندی و انگیزه بیش تر در مدارس به همفکری بپردازند.
مسابقات سرود به طور متوسط در غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان موفق بوده است؛ اما این مسابقات در جذب دانش آموزان ضعیف درسی و دانش آموزانی که به مسابقات فرهنگی اهمیت نمی دهند ، چندان توفیق نداشته است (لطیفی، 1374، ص 91ـ93).
ابراهیمی (1377)، گزارش کرده است که جذب دانش آموزان در برنامه های تربیتی، به میزان تخصص مربیان بستگی دارد. افزایش فعالیت تربیتی دبیران میزان جذب دانش آموزان را در این برنامه ها بالا می برد. شرکت دانش آموزان در برنامه های تربیتی یکی از موفقیت های آموزشی و درسی آنان شمرده نمی شود .
نطرسنجی رئیسان آموزش و پرورش سراسر کشور در سال 1378 نشان می دهد که بیش از 70٪ آنان، عملکرد مربیان پرورشی در تحقق اهداف تعلیم و تربیت را در سطح متوسط و ضعیف ارزیابی کرده اند (همان).
رجبی و عباسی(1378)، از صاحب نظران درباره کیفیت فعالیت های تربیتی پرسیده اند. پاسخ آنان این نکات را دربردارد: تربیت دینی محور اصلی ماموریت امور تربیتی است؛ اما در سطح بسیار ضعیفی صورت گرفته است؛ امور تربیتی نمی تواند تربیت دینی را محقق کند و ظرفیت پرداختن به فعالیت های فوق برنامه، مشاوره، شناسایی و رشد استعدادها را ندارد. عملکرد پرورشی در دهه نخست انقلاب به طور نسبی مناسب بوده است؛ اما در دهه دوم چندان دفاع شدنی نیست؛ زیرا متناسب با وضع، متحول نشده و از مقتضیات زمان فاصله گرفته است. پژوهشی دیگر که عملکرد مربیان پرورشی را از دید دانش آموزان دختر دوره متوسطه در سال 78ـ79 بررسی کرده است، موفقیت مربیان درباره شکوفایی استعدادها، حل مسائل اخلاقی، حل مشکلات و مسائل روانی و استحکام اعتقادات دینی دانش آموزان را کمتر از متوسط ارزیابی کرده است
یکی از راهکارها جهت کاهش خلاءها، توجه به فعالیت های مکمل و فوق برنامه آموزشی و پرورشی می باشد . این گونه فعالیت ها با توجه به ویژگی هایی که د ارند ، می توانند د ر جهت تعمیق یاد گیری، رشد همه جانبه فراگیران د ر ابعاد مختلف، توجه به ویژگی های محلی و منطقه ای، توجه به خلاقیت د انش آموزان، آموزش مهارت های اساسی زند گی و پاسخ به سوالات اساسی فراگیران استفاد ه شوند .
حدود30٪ مربیان پرورشی و اعضای ستادهای تربیتی مدارس ضرورت اجرای مسابقات فرهنگی ـ هنری را متوسط ارزیابی کرده اند. این امر روشن می کند که باید در جهت ارتقای کیفی فعالیت های پرورشی بیشتری کوشید (جعفری علم‎آبادی، 1378، ص 192ـ219).
نتایج پژوهش ایرانی زاده (1380)، نشان می دهد که 5/24% مربیان با فرض امکان انتخاب مجدد، شغل مربی پرورشی را انتخاب و ‎4/61٪ آنان ترجیح می دهند در سِمت آموزشی فعالیت کنند. نظرسنجی پژوهشکده تعلیم و تربیت در سال‎1380، در پاسخ کارکنان مدارس به این پرسش که "چه شخص یا نهادی نقش برجسته تری در تربیت دارد؟" کادر آموزشی و مدیر مدرسه را عنوان کرده ‎اند و فقط 3/6% نقش مربیان پرورشی را موثر دانسته و 62٪ کارکنان مدارس به وحدت ساختار، برنامه ها و مسئولیت ها نظر داده اند (حاجی، 1387، ص 68ـ69).
مرتضوی (1381)، در گزارش پژوهش خود نوشته است که دانش آموزان به حجم فراوان و شیوه داوری مسابقات اعتراض کرده اند و درصد بسیاری نیز در خصوص نوع و کیفیت جوایز و زمان اهدای آن (که به طور غالب مدت طولانی پس از برگزاری مسابقات داده می شود) معترض اند. فقدان یک برنامه هدفمند و انعطاف پذیر و تغییرات پی درپی در دستورعمل های مربوط ، علاوه بر اتلاف وقت و سرگردانی مدارس، سبب شده است که مسابقات پرورشی به منزله وسیله ای تربیتی از هدف اصلی خود دور شود و در نتیجه عده ای به اشتباه کارکرد تربیتی آن را انکار یا کتمان کنند (مرتضوی، 1381، ص 8).
نتایج پژوهش واحدی، نشان داده است که میان سطح تحصیلات مربیان پرورشی و اجرای موفقیت آمیز مسابقات فرهنگی ـ هنری رابطه معناداری وجود ندارد (واحدی، 1381، ص 1).
نتایج پژوهش برتراند(Olivier Bertrand) نشان می دهد که نه تنها در زمینه تدوین و تالیف اهداف، بلکه در انتقال اهداف به عمل نیز مشکلاتی وجود دارد و در هر دو مورد با انگیزه ها و علایق دانش آموزان و اولیای آنان نیز روبه رو هستیم؛ از این رو، روشن نبودن اهداف برای دانش آموزان و اولیای ایشان در اجرای برنامه مشکلاتی به وجود آورده، مانع تحقق اهداف می گردد؛ البته برتراند اضافه می کند که علایق و انگیزه های یادشده به بافت فرهنگی آنان مربوط است، و این نشان دهنده رابطه دیدگاه ایشان با بافت فرهنگی و حتی طبقه اجتماعی دانش آموزان و اولیائشان است (برتراند، 1992، ص 112ـ116).
بیانات مقام معظم رهبری درباره اهمیت هنر های آوایی مثل سرود
" ابزارهای هنری، بی شک ، رساترین، بلیغ ترین و کاری ترین ابزار ابلاغ و تبلیغ پیام است. مقام معظم رهبری حفظه الله. 1/4/1366 "" بعد از انقلاب، سرودهای خوب و آهنگهای بسیار خوبی در جهت ارزشهای انقلابی ساخته شد؛ ولی در سالهای اخیر، رشد این گونه آهنگها کم شده است. این هم حیف است. باید آهنگهای خوب ساخته شود، شعرهای خوب و چیزهای جدید اجرا گردد و همه ی آنها ناظر به ارزشهای انقلابی باشد. اینها باید در صدا و سیما مرتباً منعکس بشود. این طور نباشد که اگر چیز خوبی منعکس میشود، حتماً باید یک شعر عاشقانه باشد که فلان خواننده ی معروف خوانده و اجرا کرده است؛ و اگر یک چیز انقلابی است، حتماً یک گوشه اش مثلاً عیب و ایراد و علتی داشته باشد. نه، برای تهیه و تنظیم آهنگهای انقلابی، آهنگهای اسلامی و طرح ارزشهای اسلامی، از بهترین موسیقیدانها و بهترین خوانندگان استفاده بشود. مقام معظم رهبری حفظه الله. 14/12/1369 "

اجرای راه حل با ذکر جزئیات و چگونگی اجرا :
در همان اوایل سال طبق برنامه ریزی هایی که حاصل مطالعات اینجانب و بهر ه گیری از پیشنهادات همکاران آموزشگاه و سند تحول بنیادین آموزش و پرور ش بود برنامه مدونی چیده شد تحت عنوان تشکیل کمیته مدیریت کیفیت در مدرسه با رهبری مدیریت مدرسه که ضمن استفاده از مشارکت همه دبیران و اولیا و دانش آموزان فرآیند نتایج را مرتبا موردارزیابی قرار داده و از طریق این رهبری جمعی و تاکید بر کار گروهی در جهت افزایش کیفیت پرورش دانش آموزان این آموزشگاه گام برداریم و بتوانیم شرکت دانش آموزان را در گروه سرود فعال کنیم.
1 – در جلسه دیدار عمومی با اولیا در ابتدای سال تحصیلی پیشنهاد شد که اولیاء دانش آموزان آن ها را در شرکت در فعالیت های سرود ترغیب نمایند ، و با استفاده از روش های مختلف سعی بر این داشته باشند که دانش آموزان شرکت نمایند.
2 – اعلام کردن در سر صف : تصمیم گرفتم در مراسم صبحگاهی این موضوع را با دانش آموزان مطرح کنم و آنها را به شرکت در گروه سرود ترغیب نمایم.
3-جستجو در کلاس ها : برای یافتن دانش آموزان با استعداد و خوش صدا کلاس ها را یکی یکی گشتم و از بین دانش آموزان پایه های مختلف خوش صدا ها را جمع کرده و به آنها پیشنهاد شرکت در گروه سرود را داده و مشغول تمرین شدم.
4-کمک گرفتن از معلمین آموزشگاه در جهت کشف استعداد های دانش آموزان دذر زمینه سرود
5-تنظیم آهنگ و ملودی مناسب برای سرود و اجرای تمرینی آن در نماز خانه مدرسه

گرد آوری شواهد 2
جمع آوری اطلاعات به منظور برسی میزان تاثیر گذاری راه حل اجرا شده :
پس از گذشت چند ماه شاهد تغییرات چشمگیری در برنامه های پرورشی و بخصوص سرود در مدرسه بودیم ازجمله اینکه در مصاحبه هایی که با اولیا داانش آموزان در جلسات آموزش خانواده داشتیم اکثر آنان رضایتمندی خود را از اجرای چنین برنامه هایی ابراز می نمودند که این رضایتمندی آنان شکل مشارکت و همکاری های داوطلبانه بیشتر به خود می گرفت زیرا آنها اعلام می داشتند که فرزندان ما و حتی خود ما از حالت انفعالی به حالت فعال در آمده ایم و به نظر بنده چون اولیا پس از آشنایی با روش های نوین اموزش تحصیلی به فرزندان به اهداف و برنامه های طرح نیز یقین پیدا کرده بودند خود را به صورت جزیی مهم از این برنامه شناخته بودند.
در روز معلم در جلسه ای که دانش آموزان و گروه سرودمان با فرماندار ، بخش دار و شورای شهر کیان داشتیم و مدیر آموزش و پرورش شهرستان نهاوند هم حضور داشت . و همچنین اولیاء دانش آموزان و عوامل اجرایی مدرسه نیز حضور داشتند اعضای گروه سرود شروع به خواندن سرود نموده و رضایت همگان را جلب نموده و موجب خوشنودی اولیای مدرسه شدند.
اعتبار سنجی اقدامات انجام شده :
برای اعتبار یابی راه حل اجرا شده در راستای افزایش کیفیت فعالیتهای پرورشی دانش آموزان آموزشگاه ، اقدام مورد نظر با ذکر جزئیات آن در مرحله اجرا با همکاران آموزشگاه که خود نیز در این طرح مشارکت داشتند در میان گذاشته شد و هر چند در مورد برخی از جزئیات طرح در مرحله اجرا انتقادهایی داشتند ، اما در مجموع راه حل بکار گرفته شده را مورد تایید قرار دادند .
کمبود وقت برای انجام فعالیت های پرورشی
محتوای آموزشی کتاب های درسی به گونه ای طراحی شده است که دبیر وقت اضافه ای برای پرداختن به حوزه پرورشی در اختیار ندارد و ناچار است فقط به آموزش بپردازد و این به نوعی غفلت از اصلی ترین عامل رشد و تربیت دانش آموزان یعنی پرورش است
ارائه فعالیت های پرورشی در خارج از برنامه درسی کارایی چندانی ندارد و باید کاری کنیم که مسائل تربیتی و پرورشی نیز مانند تعلیم در بطن آموزش و پرورش قرار گیرداگر چه گام های بزرگ و موثری در راستای توجه به پرورش دانش آموزان برداشته شده است اما تا زمانی که این مقوله خارج از برنامه های رسمی و موظفی آموزش و پرورش باشد با مشکل مواجه خواهد بود
محتوای کتاب های درسی وقت گیر و زیاد است و دبیران آن چنان که باید و شاید نمی توانند وقت خود را صرف مسائل تربیتی کنند بنابراین ناچاریم بسیاری از فعالیت های پرورشی را خارج از کلاس رسمی انجام دهیم و این امر نیز به علت دشوار بودن رفت و آمد دانش آموزان با مشکل مواجه است
نتیجه گیری و پیشنهادها :
در دنیای امروز در راستای رسیدن به اهداف عالی سند تحول بنیادسن آموزش و پرورش که از اهداف مهم دولت به حساب می آید وبا توجه به کمبود امکانات و منابع کیفیت بخشی به امور آموزشی و پرورشی را باید در اولویت اول برنامه ها قرار داد. به طوری که علمای تعلیم و تربیت معتقدند که محیط یادگیری مناسب از مهمترین پایه های کیفیت بخشی محسوب می شود و محیط یادگیری مناسب در گروی (فضای فیزیکی، روانی، اجتماعی) مطلوب در مدرسه توام با مناسبات انسانی می باشد، یعنی هر گاه فضای مدرسه (باز، خلاق و انسانی) باشد یادگیری مداوم، لذت بخش و عمیق خواهد بود. در کیفیت بخشی به امور مدرسه در ابعاد آموزشی و پرورشی باید به بازسازی الگوی روابط درون مدرسه ای و آموزشهای لازم برای توانمندسازی دانش آموزان توجه جدی نمود تا با کمک الگوی مناسب کیفیت بخشی، دانش آموزان (توانمند، مستقل، خود رهبر، پژوهشگر و متدین) تربیت کرد.
برخی از راهکارهای کیفیت بخشی به امور تربیتی و پرورشی در مدارس
× توجه لازم به کلاسهای فوق برنامه و ارتقا محتوای برنامه کلاسها متناسب با نیازهای دانش آموزان (یعنی کاربردی در زمینه های پژوهشی ، هنری و تفریحی و …).
× اهمیت دادن به شورای دانش آموزی در مدرسه و دادن نقشها و مسوولیتهای متفاوت به ایشان در کارها از جمله ایجاد نظم در مدرسه، همکاری با معاونان مدرسه، شورای حل اختلاف در مدرسه برای حل مسایل بین دانش آموزان، امور بهداشتی و ورزشی مدرسه و…
× توجه و اهمیت به همه مسابقات علمی و فرهنگی در مدرسه در جهت تقویت بروز استعدادهای متفاوت دانش آموزان
× اهمیت دادن به تشکیلات سازمان دانش آموزی مدرسه از قبیل "پیشتازان، فرزانگان، هلال احمر و بسیج دانش آموزی"
× تشویق و ترغیب دانش آموزان قاری قرآن، هنرمند، ورزشکار و دارای استعدادهای خاص
× توجه به نیازها و خواسته ها و مشکلات رفتاری و خاص دانش آموزان در مدرسه و ایجاد چتر حمایتی برای ایشان "مخصوصاً احیا و بکارگیری مشاوران مجرب در راستای حل مسائل خانوادگی، رفتاری و تحصیلی آنها .
راهکارهای متعددی برای افزایش مشارکت دانش آموزان در امور مدرسه وجود دارد، از قبیل ایجاد:
1ــ گروه کاری مهارت های زندگی؛ 2ــ گروه کاری فرهنگ و حفظ میراث فرهنگی؛ 3ــ گروه کاری حل مشکلات خانوادگی؛ 4ــ گروه کاری مسائل هویتی در نوجوانی؛ 5ــ گروه کاری حیطه پرورشی و مشاوره ای فرد (شامل ابعاد: جسمی، روانی، اخلاقی، عاطفی، ارتباطی و خانوادگی)؛ 6ــ گروه کاری مهارت شغل یابی و…، که در هر گروه با روش های خاصی از جمله روش حل مساله، بارش فکری می توان مشارکت دانش آموزان را فعال کرد.
برای تحقق مشارکت جویی دانش آموزان در امور مدارس، لازم است اولاً قوانین موثر و کارآمد اتخاذ شود. هرچه اداره محیط های آموزشی به شیوه های دموکراتیک و جمع گرایانه نزدیک تر، و امکانات کیفی و کمی بیشتر شود، نقش های دانش آموزی افزایش یابد، اردو و مسابقات برگزار شود، میزان مشارکت آن ها افزایش می یابد؛ ثانیاً راهکارهایی برای مشارکت دانش آموزان در امور مدرسه فراهم شود. آموزش بهداشت به دانش آموزان میزان مشارکت آن ها را افزایش می دهد؛ ثالثاً فرایندهای ساده ای برای امور گوناگون طراحی، و با همکاری خود دانش آموزان اجرا شود تا دانش آموزان بیشتر جذب فعالیت ها شوند. عده معدودی از دانش آموزان مشارکت کننده حرفه ای هستند و بیشتر آن ها مشارکت ندارند

فقر فرهنگ پژوهشی را می توان، نه به عنوان یک مانع پژوهشی بلکه، به عنوان عامل ایجاد موانع پژوهش در نظر گرفت. تلاش رسانه ای صرف و سخنرانی در باب اهمیت پژوهش از جانب افرادی که خود در سیستم آموزش محور پرورش یافته اند به تنهایی برای تغییر نگرش و فرهنگ جامعه در ارتباط با پژوهش، کافی نیست زیرا در جامعه ای که کلاس درسش مبتنی بر فعالیت معلم است، ذهن دانش آموز با پرسشگری و "یافتن پاسخ" عجین نمی شود و در نهایت به پژوهش به عنوان یک دغدغه نمی نگرد بلکه آن را به عنوان یک کالای تجملی به شمار خواهد آورد. او نمی آموزد که چگونه می تواند در هر نقشی که در جامعه به عهده دارد، به تولید علم (پژوهش) کمک نماید. به عنوان یک مدیر فاقد ذهنیت پژوهشی، به نتایج پژوهش های سایرین نیز توجهی نمی نماید و در حیطه وظایف خود همکاری لازم را با پژوهشگران نخواهد داشت. نگاه تجملاتی به پژوهش و اینکه می توان دانش را بدون زحمت و ترس از شکست، که یک وجه طبیعی پژوهش است، و با صرف هزینه ها بسیار کم از دیگران دریافت نمود نیز مانع تخصیص اعتبار و امکانات کافی به پژوهش خواهد شد.
فلسفه که تلاش نظام دار و نظری انسان جهت شناخت جهان و رابطه انسان با آن است به هستی شناسی،معرفت شناسی و ارزش شناسی تقسیم می شود و از طریق معرفت شناسی که با مفاهیم کلی و بنیادین شناخت سروکار دارد، با روش های تدریس و یادگیری رابطه نزدیکی دارد. به این ترتیب مشاهده می شود که فرهنگ پژوهش چگونه از طریق روش های تدریس منتسب و متناسب با فلسفه حاکم بر آموزش و پرورش تحت تاثیر قرار می گیرد و خود چگونه انجام پژوهش را متاثر می نماید. در واقع ریشه اصلی آموزش محور بودن نظام آموزشی، فلسفه حاکم بر آموزش و پرورش می باشد و تا زمانی که به این مسئله به صورت جدی و جامع، و نه فقط در بحث روش های تدریس که بخش کوچکی از آن می باشد، پرداخته نشود؛ صحبت از مسائلی همچون موانع پژوهش و حتی بحث پیرامون فرهنگ پژوهشی ثمره چندانی نخواهد داشت. اهمیت توجه به این مسئله در سیاست گذاری های نظام آموزشی بیش از سایر مسائل به نظر می رسد. زیرا نه تنها جهت گیری نظام آموزشی، که حتی ابعاد دیگری از جامعه متاثر از فلسفه حاکم بر آموزش و پرورش آن خواهند بود. و حال آنکه گفته می شود: یک نکته اساسی که در آموزش و پرورش ایران کم و بیش دیده می شود آن است که به نظر نمی آید نظام آموزشی ما از هدایت یک نظریه تربیتی جامع و فلسفه آموزش و پرورش جامع و کاملی که متناسب با دین و فرهنگ جامعه باشد برخوردار بوده باشد که این امر ناشی از ماهیت وارداتی بودن نظام آموزشی کشورمان بوده و نیاز به یک فلسفه بومی که در تعلیم و تربیت جهان بینی مبتنی بر اسلام و نظام ارزشی بومی را به صورت سنجیده ای با دیدگاه های مدرن درتعلیم و تربیت تلفیق داده باشدمشهود است .زیرا تعلیم و تربیت ما از انسجام و یکپارچگی کافی برخوردار نمی باشد. تعلیم و تربیت ما از کارایی کیفی برخوردارنیست، و روی هم رفته صوری، تا حدودی سطحی، و ابزاری است.
باید به این نکته نیز اشاره نمود که برونداد ها و محصولات نظام آموزشی کشورمان با تولید علم و پژوهش بیگانه اند و به دلیل عدم هماهنگی بین سطوح مختلف آموزش (آموزش و پرورش با آموزش عالی ) و آموزش و پرورش با جامعه بین نیاز های روز بازار کار و سرمایه ، نه تنها بر این بازار نمی توانند تاثیر گزار باشند بلکه جذب این بازار هم نمی شوند . در صورتی که اگر محصولات یک نظام پژوهش محور را مورد بررسی قرار دهیم که در عین ارتباط تنگاتنگ با بازار کار و سرمایه و حرکت در مسیر نیاز های بازار و جامعه ،خود به ایجاد کار و سرمایه و تولید علم می پردازد . همان تولیدی که امروز در عرصه فن آوری های نوین شاهد آن هستیم .
مطابق آئین نامه اجرایی مدارس مصوب شورای عالی محترم آموزش و پرورش کشور برنامه های درسی مقطع راهنمایی برای کلیه دانش آموزان سطح کشور به صورت یکسان ( نام درس – ساعت اختصاص داده شده برای تدریس- میزان ساعات و دروس کتبی- شفاهی -عملی) معرفی شده است. مطابق با همین آئین نامه فعالیت های داخل یا خارج کلاس به عنوان فعالیت مستمر دانش آموز در طول سال تحصیلی تعریف شده که شامل گزارش ، تحقیق، اجرای نمایش ، داستان، ……. می باشد لذا بر مدیر و معلمین لازم است برای هدایت دانش آموزان و افزایش توانمندی این عزیزان در کنار آموزش رسمی به رشد فکری و رشد اجتماعی دانش آموز توجه نموده و به همین منظور فرصتی را ایجاد نمایند که علاوه بر برانگیختن تفکر نونهالان جامعه زمینه های رشد و پرورش استعدادهای آنها را هم فراهم کنند.
در راستای اهداف کلی وزارت سیاست مدرسه محوری و با توجه به متنوع بودن شرایط منطقه ای و محلی شورایعالی محترم اختیارات و مسئولیت هایی را به شورای مدرسه که از ارکان مدرسه محسوب می شود ، واگذار نموده است. به همین منظور مدیر مدرسه می تواند با توجه به امکانات، منابع و محدودیت ها، برای همسو کردن و هم جهت کردن فعالیت های مختلفی که در مدرسه صورت می گیرد از مشارکت و همفکری مربیان ، دانش آموزان و اولیاء دانش آموزان بهره ببرد. بدون شک مسئولیت پذیری و مشارکت همه عوامل دخیل در امر آموزش و پرورش در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها در جهت رسیدن به اهداف از پیش تنظیم شده و اجرای فعالیت ها اثربخش خواهد بود.
فرآیند یاددهی و یادگیری ، فرآیند دو جانبه ای است که در آن یاددهی با ابتکار و خلاقیت معلم و یادگیری بر اساس مفاهیم و اهداف درس است به نحوی که هر دو طرف فر آیند ، معلم و متعلّم در این فعالیت مشارکت داشته باشند. به فعالیت هایی که بر اساس نوآوری و ابتکار معلمین در کنار تدریس و بر اساس آموزش مفاهیم و اهداف درس به کار گرفته شوند و در داخل یا خارج کلاس انجام شود ، فعالیت مکمل گفته می شود.
چنانچه این فعالیت ها با توجه به شرایط خاص منطقه ای یا اقلیمی باشد و یا در راستای آموزش استعدادهای خاص فراگیران باشد ، فعالیت فوق برنامه گفته می شود. همزمان با آغاز سال تحصیلی اعضای شورای مدرسه با توجه به علائق و نیاز های دانش آموزان اهداف یک ساله ای را تنظیم می نمایند که بعد از تعیین هدف شیوه ای متناسب با رفع نیاز های عنوان شده دنبال می شود . به همین منظور برخی فعالیت ها و برنامه ها پیش بینی می شود تا در مدت یک سال با نظارت کلیه ی عوامل اجرا شود.
در مدارس هدف انتقال دانش نیست زیرا دستگاهها بهتر دانش را منتقل می کنند. بلکه هدف مدارس یاد دادن است یعنی ایجاد شرایط برای یادگیری . مدارس به ویژه مقاطع ابتدایی و راهنمایی محل کشف و بروز استعدادهای افراد و تمرین و تثبیت آنهاست. مدیران و معلمان به طور موثر در برنامه یادگیری و رضایت دانش آموزان و فعالیت های بهبود و ارتقای مستمر کیفیت نقش دارند. کیفیت چیزی نیست که بتوان به مدرسه تزریق کرد، تحقق کیفیت نیازمند مشارکت صادقانه همه کارکنان و معلمان و عوامل مدرسه است.
کار معلم و مربیان هنرمند این است که با فعالیت های زنده و پویا و با ایجاد لحظه های نشاط آور مفاهیم را به فراگیران عرضه کنند، نه آنکه به عنوان یک وظیفه مکانیکی ، بدون تحریک اشتیاق دانش آموز و بدون نوآوری و خلاقیت ، تنها ذهن دانش آموز نباید صرفاً مکانی برای انباشتن اطلاعات و محتویات کتاب باشد ، بلکه باید به رشد همه جانبه دانش به صورت یک جانبه و مستقیم مطالب را ارائه کنند. چون آموز بیش از هر چیز بها داده شود . فراگرفتن علوم با نشستن بر روی نیمکت مدرسه و گوش دادن به سخنان معلم میسر نیست شاید آموزش صرف صورت گیرد اما در آموزش واقعی باید دانش آموز از کلاس بیرون بیاید و وارد زندگی و اجتماع شود. فراهم نمودن این فرصت برای دانش آموز باعث می شود تا ذهن فراگیر را بر انگیزاند و او را به سوال و کنجکاوی کشانده، محرّک فکر، جهت دستیابی به نو آوری و خلاقیت شود. همچنین در مدرسه طوری برنامه ریزی شود که معلم ودانش آموز اندیشه خلاق خودرا به کار ببندند و مهارت هایی مانند تفکر حل مسئله وتصمیم گیری را کسب کنند. دانش آموز را باید آموزش داد تا مهارت و دانش را بیاموزد نه آنکه چیزی را به او القاء کرد.هدف ، پرورش استعدادهاست.
.در تنظیم فعالیت پرورشی برنامه این آموزشگاه مراحل ذیل انجام می گیرد.
1-نیاز سنجی:
محور فعالیت با توجه به سن ، جنس و موقعیت دانش آموزان و با توجه به علایق و نیازهای فراگیران خواهد بود.
2- انتخاب نوع فعالیت:
با توجه به نیازهای اعلام شده و با توجه به امکانات و منابع ، هر کدام از اعضای شورای مدرسه می توانند پیشنهاداتی را ارائه نمایند و از بین برنامه ها و فعالیت های پیشنهادی بهترین برنامه ها انتخاب شود. مشارکت معلمین در تدوین فعالیت های فوق برنامه این احساس را برای معلم ایجاد می کند که به تعمیق یادگیری فراگیر کمک خواهد کرد لازم به ذکر است موافقت اولیاء و مشارکت آنها هم نقش مهمی در تسهیل این امر خواهد داشت.
3- تعیین اهداف:
در انتخاب بهترین پیشنهاد و بهترین برنامه باید توجه داشت این نوع برنامه تا چه اندازه حیطه های سه گانه یادگیری را در بر می گیرد. (حوزه شناختی ، حوزه مهارتی و حوزه نگرشی ). هر چه تفکر خلاق دانش آموز را بیشتر برانگیزد و انگیزه را بیشتر تقویت کند ، فعالیت مناسب تری خواهد بود.
1- تعریف فعالیت های متناسب با فوق برنامه انتخاب شده بعد از انتخاب بهترین فوق برنامه و اهداف یادگیری لازم است فعالیت هایی که در این راستا قابلیت اجرایی دارند معرفی شوند.
2- اجرای فعالیت:
با مشارکت کلیه ی عوامل دخیل در امر آموزش فعالیت های فوق برنامه انتخاب شده با توجه به نوع فعالیت و زمانی که برای اجرای آن لازم است، چیدمان برنامه صورت می گیرد.

3- ارزیابی :
پس از اجرای فعالیت فوق برنامه لازم است میزان اثربخشی و تحقق اهدافی که بر این برنامه مترتب بوده را ارزیابی کرد که آیا دانش آموز به این سطح از یادگیری، مهارت یا نگرش دست یافته است یا خیر. در صورت حصول نتیجه مطلوب در پایان ارزیابی می توان این فعالیت را در بوته تجارب موفق مدیریتی قرار داد.

منابع
بختیار نصرآبادی، حسنعلی و رضاعلی نوروزی، "بررسی عوامل درون آموزشگاهی موثر در گرایش دانش آموزان به امور تربیتی" (فروردین و اردیبهشت 1383
پاک سرشت، محمدجعفر و دیگران (1384)، درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی، تهران، سمت.
جعفری علم آبادی، علی (1378)، بررسی نگرش اعضاء ستادهای تربیتی مدارس منطقه رضویه نسبت به فعالیت های پرورشی، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی دانشگاه فردوسی مشهد.
حاجی، مرتضی (1387)، تربیت(دلائل و ضرورت های تلفیق فعالیت های آموزش و پرورش)، تهران، لوح بصر.
حسنی، محمد، "آیا تزکیه بر تعلیم مقدم است" (مهر 1385)، روان شناسی و علوم تربیتی، دوره سی وشش، ش 2، ص‎105 – 128.
حسینی، سید رضا، "تعلیم وتربیت در گفت وگو با علی محمد کاردان" (فروردین و اردیبهشت‎/ خرداد و تیر 1385) ماهنامه خبری پژوهشگران، ش 6 و 7‎، ص‎15- 27 .
صفوی، امان الله (1387)، تاریخ آموزش و پرورش ایران، از ایران باستان تا ١٣٨٠، تهران، رشد.
علاقه بند، علی (1368)، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران، کتابخانه فروردین.
کریمی، عبدالعظیم (1383)، آموزش به مثابه پرورش، تهران، پژوهشکده تعلیم و تربیت.
لطیفی، سلمان (1374)، بررسی میزان تحقق اهداف مسابقات فرهنگی هنری در آموزشگاه های شهرستان نیشابور از نظر مدیران، مربیان پرورشی و دانش آموزان، پایان نامه کارشناسی ارشد، برنامه‎ریزی درسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
21