اصول حسابداری بازرگانی و حسابداری مدیریتی



بسم الله الرحمن الرحیم

عنوان پروژه:

اصول حسابداری بازرگانی و حسابداری مدیریتی

فهرست
مقدمه: 7
موارد افتراق حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی 7
خصوصیات سازمانهای دولتی: 8
حسابرسان مستقل: 14
تفاوتهای اصلی حسابداری بازرگانی با حسابداری دولتی 14
توانمندی های دانش آموختگان رشته حسابداری بازرگانی: 16
استفاده کنندگان حسابداری دولتی: 17
استفاده کنندگان خارج از سازمان یا وزارتخانه : 18
مبانی حسابداری 19
اشکالات و نارسایی های روش نقدی 20
سرمایه گذاری مجدد: 21
صورتحساب سرمایه: 21
چرخه حسابداری: 21
ثبت های اصلاحی: 22
تراز آزمایشی اصلاح شده: 23
بستن حساب های موقت: 23
– طبقه بندی و شماره گذاری حساب ها: 24
تنظیم صورت های مالی و بستن حساب ها 25
صورتحساب سود و زیان: 25
بهای تمام شده کالای فروش رفته: 26
روشهای ارزیابی موجودی کالا: 27
کارت حسابداری کالا: 31
روشهای ارزیابی موجودی کالا: 32
بنگاه اقتصادی: 32
رویدادهای اقتصادی یا مالی: 32
تعریف حسابداری: 32
اطلاعات حسابداری: 32
شخصیت حسابداری: 33
انواع واحدهای اقتصادی: 33
ثبت رویدادهای مالی در حسابها: 37
– قاعده ثبت افزایش و کاهش در حسابها: 37
مانده گیری حساب ها: 38
دفتر کل: 40
تراز آزمایشی حساب های دفتر کل 42
درآمد و هزینه: 42
– ارائه خدمات به صورت نسیه (درآمد غیر نقدی): 42
صورتحساب سود و زیان: 43
صورتحساب سود و زیان موسسه خدماتی از چهار بخش تشکیل شده است: 43
مقدمه 44
شیوه های سنتی در مقابل نوآورانه 45
تاریخچه 45
نقش درون شرکتی 47
دیدگاه جایگزین 47
روش شناسیهای خاص 48
بهایابی مبتنی بر فعالیت (ای بی سی) 48
بهایابی مبتنی بر فعالیت 48
حسابداری ناب (حسابداری برای سازمان ناب) 48
حسابداری مصرف منابع (آرسی ای) 49
حسابداری ارزش افزوده 49
قیمت گذاری انتقالی 49
منابع و یادگیری مستمر 50
وظایف/خدمات ارائه شده توسط حسابداری مدیریت 50
مدارک مرتبط 51
روشها 51
حسابداری مالی 54
تفاوت حسابداری مالی و حسابداری مدیریت 54
هدف : 63
ماهیت : 63
آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد: 64
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه: 66
منابع : 69

مقدمه:
حسابداری به عنوان یک نظام پردازش اطلاعات، داده های خام مالی را دریافت نموده، آنها را به نظم در می آورد حسابداری یک سیستم است که در آن فرآیند جمع آوری، طبقه بندی ، ثبت، خلاصه کردن اطلاعات و تهیه گزارشهای مالی و صورتهای حسابداری در شکل ها و مدلهای خاص انجام می گیرد. تا افراد ذی نفع درون سازمانی مثل مدیران سازمان و یا برون سازمانی مثل بانک ها، مجامع عمومی سازمان ها ی مورد نظر و یا مقامات مالیاتی بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند. به همین دلیل کسانی که تحصیلات دانشگاهی ندارند، بیشترکار دفترداری انجام می دهند تا حسابداری، چرا که گزارشها وصورتهای مالی این اینگونه از افراد مطابق استاندارد های حسابداری نیست و پردازش کافی نمی شود . برای مثال یک حسابدار تجربی نمی تواند براحتی بین دارایی کوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و یا نمی داند که چگونه باید معاملات ارزی را در دفاتر ثبت کرد. محصول نهایی نظام حسابداری گزارش ها و صورت های مالی است که مبنای تصمیم گیری اشخاص ذی نفع (مدیران ، سرمایه گذاران ، دولت و …) قرار می گیرد. درحال حاضر دانش حسابداری به عنوان یک دانش فراگیر درآمده که بسیاری خود را نیازمند دانستن آن می دانند و هدف اصلی آن ارائه دور نمای دانش حسابداری بوده و همچنین ارائه اطلاعات مالی به تصمیم گیرندگان جهت اتخاذ تصمیمات اقتصادی آگاهانه برای استفاده از منابع محدود و افزایش بهره وری می باشد.
موارد افتراق حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی شامل موارد زیر است:
1- تفاوت اهداف و وظایف سازمانهای دولتی با موسسات بازرگانی
2- تفاوت حسابها و صورتهای مالی سازمانهای دولتی با موسسات بازرگانی
3- اهمیت اجرای قوانین و مقررات در حسابداری دولتی و تقدم آنها بر اصول پذیرفته شده حسابداری
4- لزوم تهیه بودجه، اجرای بودجه مصوب و اعمال کنترل بودجه ای در حسابداری دولتی
5- لزوم نگهداری حسابهای مستقل در حسابداری دولتی
6- تفاوت سازمانهای دولتی با موسسات بازرگانی از نظر نحوه ثبت داراییهای ثابت
7- تفاوت مبانی حسابداری دولتی با حسابداری بازرگانی
1- تفاوت اهداف و وظایف سازمانهای دولتی با موسسات بازرگانی
برخلاف موسسات بازرگانی که هدف اصلی آنها تحصیل سود است منظور اصلی از تاسیس سازمانهای دولتی ارائه خدمات و کالا به مردم جهت رفع نیازهای اساسی آنها، افزایش رفاه اجتماعی، تامین ثبات اقتصادی و مالی کشور، ایجاد انگیزه برای فعالیتهای بخش خصوصی، انجام وظایف ناشی از حاکمیت و تصدی دولت و نیل به اهداف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی است.
برخلاف موسسات بازرگانی که می توانند با رعایت قوانین تجاری و مالی تاسیس شوند و به ثبت برسند، تاسیس هر سازمان دولتی باید به تصویب مراجع قانونگذار برسد.
خصوصیات سازمانهای دولتی:
1- سازمانهای دولتی به منظور تحصیل سود برای تامین کنندگان منابع مالی خود تاسیس نمی شوند.
2- سازمانهای دولتی معمولا برای ارائه خدمات و کمک به همه یا گروهی از مردم کشور تاسیس می شوند.
3- سازمانهای دولتی معمولا به اجازه قانون و بوسیله دولت اداره می شوند.
4- سازمانهای دولتی در اجرای وظایف، عملیات و فعالیتهای مالی خود ملزم به رعایت قوانین و مقررات مالی و بودجه ای هستند.
5- در سازمانهای دولتی معمولا هیچ گونه منافع یا حقوق مالکیت مشخص قابل خرید و فروش یا انتقال وجود ندارد.
6- سازمانهای دولتی معمولا منابع مالی لازم جهت انجام هزینه های خود را از محل مالیاتها و عوارض قانونی وصولی و کمکهای دریافتی و یا از محل وجوه دریافتی از خزانه داری کل کشور در محدوده اعتبارات بودجه مصوب تامین می کنند.
2- تفاوت حسابها و صورتهای مالی سازمانهای دولتی با موسسات بازرگانی
در سازمانهای دولتی معمولا به جای حساب سرمایه که نمایانگر حقوق و منافع مالکیت افراد است، حساب مازاد، که نشاندهنده مابه التفاوت داراییها با بدهیها و اندوخته ها یا انباشته مازاد درامدها بر هزینه هاست نگهداری می شود. شرکتهای دولتی و سایر سازمانهای دولتی انتفاعی معمولا از اصول و روشهای حسابداری بازرگانی تبعیت می نمایند. در هر سازمان دولتی معمولا صورتهای مالی زیر در پایان هر سال مالی تهیه می شود:
1- ترازنامه هریک از حسابهای مستقل یا واحدهای حسابداری و مالی مستقل که در سازمانهای دولتی نگهداری می شد (متضمن داراییها، بدهیها، اندوخته و مازاد انباشته) و نیز ترازنامه ترکیبی از کلیه حسابهای مستقل.
2- صورتحساب درامدها، هزینه ها و تغییرات در مازاد برای هر یک از حسابهای مستقل و نیز صورت ترکیبی آنها
3- صورت درامدها و سایر منابع تامین اعتبار برحسب طبقه بندی استاندارد درامدها و صورت هزینه ها بر حسب برنامه، فعالیتها، طرحها، مواد هزینه و سایر گروه بندیهای استاندارد هزینه ها
4- صورت مقایسه درامدهای شناسایی شده با درامدهای پیش بینی شده و هزینه های انجام شده با اعتبارات مصوب
3- اهمیت اجرای قوانین و مقررات در حسابداری دولتی و تقدم آنها بر اصول پذیرفته شده حسابداری
قوانین و مقررات ایجاد کننده محدودیتهای اساسی برای حسابداری دولتی می باشند. به عبارت دیگر در صورت وجود تناقض بین قوانین و مقررات از یکسو و اصول متداول حسابداری از سوی دیگر، حسابدار دولتی همیشه ناگزیر از چشم پوشی از اصول و موازین پذیرفته شده حسابداری در رعایت قوانین و مقررات است.
قوانین حاکم بر حسابداری دولتی در ایران: اصول 51 تا 55 قانون اساسی، قانون محاسبات عمومی، قانون دیوان محاسبات کشور، قانون برنامه و بودجه، قانون بودجه سالانه کشور، آئین نامه ها و دستورالعمل های اجرائی مربوط به قوانین مذکور و برخی از قوانین و مقررات مالی دیگر
قانون محاسبات عمومی: در این قانون به صورت جزئی نحوه تهیه و تصویب و اجرای بودجه سازمانهای دولتی، نحوه وصول و ثبت درامدهای عمومی و سایر دریافتهای دولت و تحویل آنها به حسابهای خزانه داری کل، مقررات و تشریفات و مراحل لازم برای مصرف اعتبارات، نحوه انجام، ثبت، طبقه بندی و گزارش دهی فعالیتهای مالی سازمانهای دولتی، افتتاح حساب بانکی مخصوص برای پرداختها، نحوه انجام معاملات دولتی و چگونگی تنظیم حسابها و صورتهای مالی سازمانهای دولتی مشخص شده است قانون دیوان محاسبات کشور: در این قانون اهداف، وظایف، اختیارات، سازمان و تشکیلات دیوان محاسبات کشور در ارتباط با کنترل عملیات و فعالیتهای مالی سازمانهای دولتی، نحوه حسابرسی درامدها و سایر منابع تامین اعتبار و هزینه ها و نیز تهیه و تدوین گزارش تفریغ بودجه و ارائه آن به مجلس شورای اسلامی تعیین گردیده است.
4- لزوم تهیه بودجه، اجرای بودجه مصوب و اعمال کنترل بودجه ای در حسابداری دولتی
کنترل بودجه ای: عبارت است از مقایسه درامدها و سایر وجوه وصول شده با درامدها و سایر منابع تامین اعتبار پیش بینی شده در بودجه مصوب از یک طرف و مقایسه هزینه های انجام شده با اعتبارات مصوب سازمانهای دولتی از طرف دیگر. در حسابداری دولتی اهمیت اعمال کنترل بودجه ای در مورد هزینه ها به مراتب بیشتر از درامدهاست زیرا تنها شرط لازم و کافی برای وصول درامدها وجود قوانین و مقرراتی است که این امر را تجویز می نماید و نه پیش بینی درامدها در بودجه مصوب. قانون بودجه محدودیت قابل توجهی بای وصول درامدها ایجاد نمی کند و کنترل بودجه ای در مورد درامدهای دولت صرفا جنبه مقایسه ای دارد. انجام هزینه های سازمان دولتی در سال مالی اجرای بودجه، علاوه بر آنکه طبق مقررات مشروط به کفایت درامدهای وصولی و سایر منابع تامین اعتبار است مستلزم رعایت دو شرط لازم و کافی نیز می باشد که عبارتند از:
1) عدم تجاوز هزینه از اعتبارات مصوب برای هریک از طرحها، برنامه ها، فعالیتها و مواد هزینه
2) رعایت مقررات و تشریفات قانونی مصوب برای مصرف اعتبارات
5- لزوم نگهداری حسابهای مستقل در حسابداری دولتی
حساب مستقل: هر حساب مستقل عبارت است از وجوه نقد یا سایر داراییها و منابع مالی که برای اجرای برنامه ها و عملیات معین یا جهت نیل به اهداف مشخص طبق قوانین و مقررات اختصاص داده شده است.
هر حساب مستقل معمولا شامل مجموعه ای از فعالیتهای مالی جداگانه و گروه حسابهای منفک و خودتراز برای ثبت انواع داراییها، بدهیها، ارزش ویژه، درامدها و هزینه های مربوط به آن می باشد. مابه اتفاوت درامدها و هزینه های هر دوره مالی مازاد یا کسری همان دوره را ایجاد می کند و مابه التفاوت داراییها و بدهیهادر پایان هر دوره مالی معادل ارزش ویژه حساب مستقل است که اساسا شامل مازاد انباشته شده (مازاد تخصیص نیافته) و اندوخته هایی است که برای مقاصد معین درنظر گرفته شده است.
در برخی از حسابهای مستقل علاوه بر حسابهای عادی، حسابهای بودجه متضمن درامدهای پیش بینی شده، اعتبارات مصوب و تعهدات قطعی نشده نیز نگهداری می شود. در این صورت مابه التفاوت داراییها و درامدهای پیش بینی شده با بدهیها و اعتبارات مصوب و اندوخته ها معادل مازاد انباشته ای بودجه ای حساب مستقل خواهد بود.
6- تفاوت سازمانهای دولتی با موسسات بازرگانی از نظر نحوه ثبت داراییهای ثابت
در اغلب سازمانهای دولتی هنگام خرید اموال، ماشین آلات و تجهیزات بهای تمام شده آنها مستقیما به حساب هزینه منظور می شود.
7- تفاوت مبانی حسابداری دولتی با حسابداری بازرگانی
برخلاف حسابداری بازرگانی که برای ثبت فعالیتهای مالی معمولا از مبنای حسابداری تعهدی کامل استفاده می شود، در حسابداری دولتی از مبنای حسابداری نقدی و سایر مبانی حسابداری متناسب با نوع فعالیتهای مالی هر سازمان دولتی یا حساب مستقل استفاده می شود.
حسابداری یک سیستم است که در آن فرآیند جمع آوری، طبقه بندی ، ثبت، خلاصه کردن اطلاعات و تهیه گزارشهای مالی و صورتهای حسابداری در شکل ها و مدلهای خاص انجام می گیرد. تا افراد ذی نفع درون سازمانی مثل مدیران سازمان و یا برون سازمانی مثل بانک ها، مجامع عمومی سازمان ها ی مورد نظر و یا مقامات مالیاتی بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند. به همین دلیل کسانی که تحصیلات دانشگاهی ندارند، بیشترکار دفترداری انجام می دهند تا حسابداری، چرا که گزارشها وصورتهای مالی این اینگونه از افراد مطابق استاندارد های حسابداری نیست و پردازش کافی نمی شود . برای مثال یک حسابدار تجربی نمی تواند براحتی بین دارایی کوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و یا نمی داند که چگونه باید معاملات ارزی را در دفاتر ثبت کرد.
حسابداری به عنوان یک نظام پردازش اطلاعات، داده های خام مالی را دریافت نموده، آنها را به نظم در می آورد.
محصول نهایی نظام حسابداری گزارش ها و صورت های مالی است که مبنای تصمیم گیری اشخاص ذی نفع (مدیران ، سرمایه گذاران ، دولت و …) قرار می گیرد.
ماهیت :
یک حسابدار متخصص، در آینده می تواند مدیر مالی یک سازمان یا شرکت گردد یعنی می تواند به مدیریت یک شرکت ایده بدهد که منابع موجودش را در چه راههایی سرمایه گذاری نماید تا استفاده بهینه کند و یا اگر شرکت به منابع مالی جدید نیاز داشت یک مدیر مالی بر اساس دانش آکادمیک خود می تواند بگوید که از چه طریقی باید تامین مالی کرد. و مجموع این فعالیت ها خارج از توانایی یک حسابدار تجربی است.
"حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که با فراهم کردن اطلاعات لازم کمک می کند تا سرمایه گذارها، اعتبار دهندگان، مدیران و دولت نسبت به مسائل اقتصادی بهتر بتوانند، تصمیم بگیرند. برای مثال اگر شخصی بخواهد در یک شرکتی سرمایه گذاری کند، تمایل دارد که وضعیت مالی آن شرکت و یا نتایج عملیات آن شرکت را در طی سالهای قبل بداند. موضوعاتی که به صورت گزارشهای مالی توسط حسابداران تهیه می شود.
"حسابداری به منظور جوابگویی به نیازهای انسان به وجود آمده است. به همین دلیل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعالیت های اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن ، هدفها و روشهای حسابداری برای جوابگویی به نیازهای اطلاعاتی، توسعه یافته است. چرا که اشخاص، شرکت ها و دولت برای تصمیم گیری در مورد توزیع مناسب منابع مالی نیاز به اطلاعاتی قابل اتکا دارند که این اطلاعات را به یاری حسابداری می توان به دست آورد. از سوی دیگر انجام سرمایه گذاری یکی از مواد ضروری و اساسی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشور است و سرمایه گذاران نیز از بعد عرضه سرمایه، تا حد امکان سعی دارند منابع مالی خودرا به سویی سوق دهند که کمترین ریسک و بیشترین بازده را داشته باشد. یعنی به دنبال برآورد ریسک سرمایه گذاری ها خواهند بود. این در حالی است که یکی از مبانی اساسی برای محاسبه ریسک بازار شرکت ها ، استفاده از اطلاعات تولید شده توسط سیستم حسابدای است.
از دهه 70 به بعد همه شرکتهای موفق، شرکتهایی بوده اند که مدیر آنها تحصیلات مالی داشته است. چون از این دهه به بعد اطلاعات نقش مهمی پیدا کرده است و مهمترین اطلاعات نیز، اطلاعات مالی است که تاثیر بسیاری در تصمیم گیری روسای شرکت ها دارد.
"فرصت های شغلی یک حسابدار بسیار گسترده است و از پایین ترین سطح تا بالاترین سطح را در بر می گیرد. و با وجود این که در دانشگاههای مختلف کشور اعم از دولتی ، غیرانتفاعی و آزاد، دانشجویان بسیاری در رشته حسابداری تدریس می کنند اما تعداد فارغ التحصیلان بیکار این رشته از بیشتر رشته ها کمتر است. چون از یک موسسه کوچک گرفته تا بزرگترین کارخانه های کشور حداقل برای تهیه اظهارنامه مالیاتی به حسابدار نیازمند هستند.
همچنین دانش حسابداری در بخش مالیات کاربرد وسیعی دارد. چون محاسبه سود به یاری حسابداری امکان پذیر است و تعیین مقدار سود نیز مبنای محاسبه مالیات شرکتها اعم از دولتی و خصوصی می باشد.
فارغ التحصیلان این رشته پس از اتمام تحصیل می توانند در سطوح مختلف و شاخه های متفاوت عهده دار انجام امور مالی گردند که شرح آن چنین است:
۱) حسابداری
فارغ التحصیلان رشته حسابداری می توانند در کلیه موسسات و واحدهای تجاری، اعم از دولتی یا خصوصی به عنوان حسابدار در شاخه های زیر مشغول کار شوند:
حسابداری دولتی : در کلیه سازمانها و ادارات دولتی به عنوان حسابدار یا عامل ذیحساب.
حسابداری مالیاتی : در ادارات دارایی.
حسابداری بانکها : در شعبه ها و سرپرستی بانکها .
حسابداری مالی: در کلیه شرکتها و موسسات تجاری و غیرانتفاعی.
حسابداری صنعتی : در کلیه واحدهای صنعتی و شرکتهای تولیدی.
حسابداری بیمه : در موسسات بیمه .
حسابداران پس از مدتی اشتغال به کار حسابداری می توانند در سمت مدیریت مالی واحدهای تجاری ، ایفای نقش نمایند.
۲ ) حسابرسی
فارغ التحصیلان رشته حسابداری قادرند با توجه به شاخه های حسابداری در بند الف در حرفه حسابرسی شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسی در یک تقسیم بندی کلی به دو گروه اصلی تفکیک می شوند :
حسابرسان داخلی :
این گروه از حسابرسان ، کارمند واحد مورد رسیدگی هستند، و در واقع رابط میان هیات مدیره و شرکت بوده و گزارش رسیدگی خود را به طور هفتگی ، ماهانه یا سالانه به مدیرعامل و هیات مدیره ارائه می دهند . این گروه از حسابرسان عملیات داخل واحد تجاری را رسیدگی می کنند.

حسابرسان مستقل:
این گروه از حسابرسان، افرادی هستند که در موسسات حسابرسی مشغول کار هستند و بر اساس قرارداد میان شرکتها یا سازمانها با این موسسات، عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری را بر اساس اصول و موازین حسابداری مورد رسیدگی قرار می دهند و گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه می کنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط میان صاحبان شرکت و هیات مدیره شرکت می باشند.
در حال حاضر در ایران ، سازمان حسابرسی به عنوان یک سازمان دولتی ، بزرگترین موسسه حسابرسی است و در کنار آن سایر موسسات حسابرسی دولتی و خصوصی مشغول فعالیت می باشند.
تفاوتهای اصلی حسابداری بازرگانی با حسابداری دولتی در چیست؟
1- تفاوت در اهداف:
هدف اصلی موسسات بازرگانی تحصیل سود است . و منظور اصلی ازتاسیس سازمانهای دولتی ارائه خدمات و کالا به مردم جهت رفع نیازهای اساسی آنان ، افزایش رفاه ، انجام وظایف ناشی از تصدی دولت و … می باشد .
2- تفاوت در صورتهای مالی:
صورتهای مالی اساسی در حسابداری بازرگانی عبارت است از:
الف : صورت وضعیت مالی یا ترازنامه
ب : صورتحساب سود و زیان
ج : صورتحساب سود و زیان انباشته
د : صورت جریان وجوه نقد
صورتهای مالی سازمانهای دولتی :
الف : ترازنامه هر یک از حسابهای مستقل و تراز نامه ترکیبی از کلیه حسابهای مستقل
ب: صورتحساب درآمدها ، هزینه ها و تغییرات در مازاد برای هر یک از حسابهای مستقل و نیز صورتهای ترکیبی آنها
ج: صورت مقایسه درآمدهای شناسایی شده با در آمدهای پیش بینی شده و هزینه های انجام شده با اعتبارات مصوب
3- تفاوت در اجرای قوانین و مقررات:
در حسابداری دولتی ، قوانین و مقررات علاوه بر نظارت وحاکمیت بر عملیات حسابداری تعیین کننده اختیارات ، وظایف و مسئولیتهای ذیحسابان ، مدیران و مسئولان مالی و اداریسازمانهای دولتی نیز هستند . این قوانین و مقررات حتی در صورت تضاد با اصول پذیرفته شده حسابداری تا زمانی که تغییر نیافته یا اصلاح نشده اند لازم الاجرا هستند .
4- لزوم تهیه و اجرای بودجه و اعمال کنترل بودجه ای:
کنترل بودجه ای از مقایسه درآمدهای پیش بینی شده با درآمدهای وصول شده ( تحقق یافته) و اعتبارات پیش بینی شده در بودجه مصوب در مقایسه با هزینه های انجام شده صورت میپذیرد .
5- تفاوت در حسابهای مستقل:
یکی از اساسی ترین تفاوتهای بین حسابهای دولتی و بازرگانی وجود حسابهای مستقل می باشد . هر حساب مستقل عبارت است از وجوه نقد یا سایر داراییها و منابع مالی که برای
اجرای برنامه ها و عملیات معین یا نیل به اهداف مشخص طبق قوانین و مقررات ایجاد میشود .
6- تفاوت در مبنای حسابداری:
در سیستم حسابداری بازرگانی از مبنای تعهدی استفاده میشود ولی در حسابداری دولتی میتوان از مبنای نقدی ، تعهدی ، نیمه تعهدی ، تعهدی تعدیل شده و نقدی تعدیل شده استفاده کرد .
7- تفاوت در شکل و ترکیب سازمانی و حدود مسئولیت:
در سازمانهای دولتی حدود ، وظایف ، اختیارات و مسئولیت کارکنان بوسیله قانون و مقررات تعیین شده اند و مدیران این قبیل از موسسات در مقابل عموم مردم قوه مقننه ، قوه قضاییه و بالاخره روسای خود مسئولند
با پیچیده شدن و گسترش روابط اقتصادی، حسابداری به عنوان یک دانش در جهت توسعه بخشیدن به فعالیت ها، ضرورت بیش تری یافت. امروزه حسابداری به عنوان یک نیاز و ضرورت در جهت برنامه های مدیران به شمار می رود و جهت بهبود وضیعت اقتصادی و صنعتی کشور لازم می باشد. در اصل می توان گفت اساس و ماهیت حسابداری، ماهیت اقتصادی و پولی است. حسابداری در شکل ها و مدل های خاص انجام می گیرد تا سازمان هایی مثل بانک ها، مجمع عمومی سازمان ها و یا مقامات مالیاتی بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند.
دروس تخصصی حسابداری در دوره هنرستان شامل: کلیات اقتصاد، اصول حسابداری عملی، کاربرد رایانه در حسابداری، مفاهیم و روش های آماری، امور عمومی بازرگانی، حسابداری شرکت، سازمان مدیریت، ریاضیات امور مالی، مکاتبات اداری به کونه ای طراحی شده اند که هنر جویان پس از پایان درس می توانند به عنوان حسابدار در کلیه موسسات کوچک و متوسط مشغول به کار شوند و پس از ادامه تحصیل و اخذ مدرک کاردانی می توانند جذب کادر مالی شرکت ها به عنوان حسابدار دولتی و یا به عنوان کمک حسابرس با تیم های حسابرسی فعالیت نمایند.
علاقه به امور مالی و تجزیه و تحلیل های آن موفقیت هنرجوی رشته حساب داری است. دانش آموختگان این رشته می توانند در ادارات و شرکت ها به عنوان کارشناس حسابداری، سرممیز مالی، حسابدارمالی، حسابدار صنعتی، کارپرداز و… فعالیت نمایند.
توانمندی های دانش آموختگان رشته حسابداری بازرگانی:
حسابداری موسسات خدماتی و بازرگانی
حسابداری موسسات صنعتی و تولیدی
کمک حسابرس
امور مربوط به بازرگانی و بانکی
سرپرستی و مدیریت مالی موسسات خدماتی کوچک
اداره واحد مالی صنایع کوچک
کاربرد حسابداری دولتی:
1-اطلاعات مفید و قابل اعتمادی را برای تعیین و پیش بینی ورود، خروج و مانده منابع مالی دولت تهیه و در دسترس مسئولین دستگاههای دولتی یا مسئولین ارشد مالی دولت قرار می دهد.
2-اطلاعات مالی معتبری برای تعیین و پیش بینی وضعیت مالی دولت و واحدهای تابعه آن تهیه و در اختیار تصمیم گیرندگان قرار می دهد.
3- اطلاعات لازم و مفیدی را برای برنامه ریزی، بودجه بندی، جمع آوری و پس از قابل استفاده نمودن آن در اختیار مسئولین رده های مختلف مدیریت دولتی قرار می دهند تا آثار تحصیل و مصرف منابع مالی را در تحقق اهداف عملیاتی دولت بررسی و مورد ارزیابی قرار دهند.
4- سیستم حسابداری دولتی ابزار قابل ملاحظه ای برای ارزیابی کارائی مدیران اجرایی به حساب می آید. سیستم حسابداری دولتی از سیستم بودجه بندی پیروی می نماید و اطلاعات مالی را با اطلاعات مالی قابل پیش بینی شده در بودجه مقایسه و به افشای انحرافات مطلوب و یا نامطلوب بودجه می پردازد.
به عنوان مثال در سیستم بودجه بندی عملیاتی که یک سیستم بودجه بندی پیشرفته است، بهای تمام شده یک فعالیت یا پروژه با قیمت های استاندارد پیش بینی و در بودجه سالانه منظور می شود. سیستم حسابداری دولتی به پیروی از سیستم بودجه بندی عملیاتی، اطلاعات مالی واقعی مربوط به بهای تمام شده فعالیت یا پروژه را جمع آوری نموده و پس از طی مراحلی با بهای تمام شده استاندارد مقایسه و انحرافات مطلوب یا نامطلوب را نشان می دهد. لازم به توضیح است که انحرافات مطلوب در مورد بهای تمام شده طرح یا پروژه و یا فعالیت به پائین بودن بهای تمام شده واقعی در مقایسه با بهای تمام شده پیش بینی شده می گویند، به شرط آنکه در کیفیت طرح، پروژه یا فعالیت تغییری حاصل نشود. در این صورت می توان کاهش بهای تمام شده واقعی را به شرط ثابت بودن قیمت کالاها و خدمات مورد نیاز، نتیجه مدیریت صحیح بر اجرای پروژه ها، طرحها و فعالیتها دانست.
5-یکی دیگر از موارد استفاده حسابداری دولتی، ایجاد ارتباط صحیح بین واحدهای اجرائی دولت می باشد. از طریق سیستم جسابداری دولتی اطلاعات مالی مورد نیاز واحدهای اجرایی دولت تامین می گرددو این اطلاعات بر حسب نیاز بین واحدهای اجرایی دولت مبادله می شود.
استفاده کنندگان حسابداری دولتی:
مسئولین برنامه ریزی هر سازمان دولتی برای هر چه بهتر تنظیم کردن بودجه سالانه سازمان از اطلاعات مالی واقعی یا عملکرد بودجه استفاده می نمایند. لذا امور مالی سازمان دولتی اطلاعات واقعی در مورد اجرای بودجه سالانه را در اختیار مسئولین برنامه ریز قرار می دهد.
اطلاعات مالی وزارتخانه یا موسسه بصورت خلاصه در اختیار وزیر یا رئیس موسسه قرار می گیرد تا به نحوی از جریان امور مالی سازمان تحت مسئولیت خود مطلع شوند و به ترتیبی بر فعالیتهای مالی و کارائی مدیران اجرایی نظارت نمایند.
مدیران موسسات متناسب با نیاز از اطلاعات حسابداری و مالی برای برنامه ریزی واحد تحت سرپرستی خود استفاده می کنند.
بازرسان و حسابرسان داخلی سازمان دولتی برای ارزیابی تاثیر کنترلهای مالی و گزارش آن به مقامات مجاز وزارتخانه یا موسسه دولتی به طریقی از خدمات حسابداری استفاده می کنند.
استفاده کنندگان خارج از سازمان یا وزارتخانه :
1- هیات دولت:
هیات دولت بمنظور نظارت و کنترل سازمانهای دولتی از اطلاعات مالی و حسابداری استفاده می کند.
2- مجلس نمایندگان :
نظارت پارلمانی در ایران از طریق گزارش تفریغ بودجه که توسط دیوان محاسبات کشور تهیه می شودصورت می گیرد. گزارش تفریغ بودجه براساس صورتحساب عملکرد سالانه بودجه کل کشور تنظیم می شودو صورتحساب عملکرد سالانه بودجه از تلفیق اطلاعات مالی استخراج شده از صورتحسابهای سالانه دستگاه دولتی حاصل
می گردد. بنابراین نمایندگان مجلس هر کشور از سیستم حسابداری دولتی برای نظارت بر اجرای بودجه سالانه دولت و در نهایت کنترل برنامه های مصوب دولت استفاده می نمایند.
3-حسابرسان مستقل
طبق اصل 55 قانون اساسی دیوان محاسبات کشور مسئول رسیدگی به حسابهای وزارتخانه ها و موسسات و شرکتهای دولتی است. و نتیجه این حسابرسیها در گزارش تفریغ بودجه منعکس و به اطلاع نمایندگان مجلس
می رسد. بنابراین حسابرسان دیوان محاسبات کشور به عنوان حسابرس مستقل نیز از حسابداری دولتی در جهت پیشبرد اهداف خود که همان حراست از بیت المال است استفاده می نمایند.
4- مردم:
عموم مردم نیز از طریق دسترسی به گزارش تفریغ بودجه که حاصل حسابرسیهای انجام شده دیوان محاسبات کشور، از چگونگی اجرای بودجه سالانه دولت مطلع می شوند پس عموم مردم نیز از اطلاعات مالی و حسابداری استفاده می کنند.
مبانی حسابداری
اغلب استانداردهای حسابداری بخش دولتی، با این فرض تدوین می شود که دولت درگیر فعالیتهای بیطرفانه وغیر انتفاعی است و وظیفه حسابداری دولتی، به گزارش فراغت دولت از بودجه، شرح تامین و مصرف وجوه محدود می شود و نیازی به محاسبه دقیق نتایج عملکرد و وضعیت مالی دولت نیست. اما اخیراً در بعضی از کشورها، از جمله بریتانیا، زلا ند نو و استرالیا، رویکردی به سوی استفاده از مبنای تعهدی کامل در حسابداری بخش عمومی ایجاد شده است.
به منظور تحلیل هزینه و منفعت سیستم حسابداری تعهدی کامل، لا زم است نخست آن را بشناسیم و سپس تفاوتهای آن با سیستم حسابداری نقدی و دلا یل موافقان و مخالفان هر یک از دو سیستم را مورد توجه قرار دهیم. به منظور شناخت سیستم حسابداری تعهدی کامل، معرفی نمونه ای عملی سودمند به نظر می رسد. از این رو، در ابتدا با الگوی حسابداری تعهدی کامل مورد استفاده در استرالیا آشنا می شویم و سپس به شرح نظر موافقان و مخالفان و نتیجه گیری از مباحث ارائه شده می پردازیم.
مبانی حسابداری یعنی اینکه درآمدها و هزینه ها را در چه زمانی شناسایی و در دفاتر حسابداری ثبت نمائیم.
به بیانی ساده تر مبنای حسابداری یعنی استفاده از یکی از روشهای زیر برای شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در دفاتر حسابداری است. انتخاب هر یک از روشهای شناسایی و ثبت درآمدها و هزینه ها، نوعی مبنای حسابداری محسوب می شود که حسب مورد در حسابداری موسسات بازرگانی و موسسات غیرانتفاعی مورد استفاده قرار می گیرد.
الف- روش شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در زمان وصول وجه درآمد یا پرداخت هزینه.
ب- روش شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در زمان تحقق یا ایجاد درآمد و یا در زمان تحقق یا ایجاد هزینه، صرفنظر از زمان دریافت وجه درآمد یا پرداخت وجه هزینه.
ج- روش شناسایی و ثبت درآمد در هنگام وصول وجه بدون توجه به زمان تحصیل یا تحقق درآمد و شناسایی و ثبت هزینه در موقع تحقق یا ایجاد هزینه بدون توجه به زمان پرداخت وجه هزینه.
۱- مبنای نقدی
حسابداری نقدی یک سیستم حسابداری است که اساس آن بر دریافت و یا پرداخت وجه نقد استوار است و هر گونه تغییر در وضعیت مالی موسسه مستلزم مبادله وجه نقد است . درآمد زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می گردد که وجه نقد آنها دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و ثبت می شوند که وجه آنها به صورت نقد پرداخت گردد.
• در حسابداری نقدی ( Cash basis ) صـرفـاً معاملاتـی کـه در برگیرنده دریافت و پرداخت وجه نقد می باشند در دفاتر منعکس می گردند، بدون اینکه در طی دوره هیچگونه تلاشی برای ثبت صورتحساب ها یا مبالغ پرداخت نشده و مطالبات یا بدهی های شرکت صورت گیرد.
• در این روش هـدف اولیه از تهیه صورت های مالـی، ارائـه اطلاعاتی درباره دریافت ها و پرداخت های وجه نقد سازمان، طی دوره مالی مورد نظر می باشد.
• این سیستم اغلب در سازمان های دولتی و واحدهایی که منابـع ورودی آنهـا در قالب بودجـه تخصیص یافته و عملاً تفاوتی نیز بین درآمدهای نقدی و تعهدی وجود ندارد، مورد استفاده قرار می گیرد.
اشکالات و نارسایی های روش نقدی
• عدم امکان ارزیابی عملکرد مدیریت سازمان ها .
• عدم انطباق روش مذکور با استانداردهای حسابداری .
• عدم وجــود نـظـام بودجه بندی جامع مبتنی بر فعالیت ها .
• عدم امکـان ثبـت صحیح و کامل تهاترها و سرمایه گذاری های غیر نقدی .
• عدم رعایت اصــل تطابق در آمد و هرینه و عدم ثبت کامل مطالبات و تعهدات .
• عدم وجـود ارتباط منطقی بین منافع حاصل از بکارگیری دارایی ها و فعالیتهای انجام شده با هزینه ها .
• طبقه بندی سود سهام دریافتی از محل سرمایه گذاری ها به عنوان جریانات نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی .
• طبقـه بنـدی برخی از دریافت ها و پرداخت های خـاص، براساس نوع رویـداد واقـع شـده به عوض ماهیت دریافـت و پرداخـت انجـام شـده .
• اشکالات ساختار سازمانی و عدم وجود یکپارچگی در وظایف واحدهای متنوع مالی، اعم از سیستم های اجرایـی، کنترلی، حسابرسی و بودجـه ریـزی .
• عدم هوشمندی سیستم مالی و در نتیحه عدم امکان اعمال مدیریت نقدینگی و مدیریت هزینه .
• ( این امر بکارگیری بهینـه منابع درخدمت رسانی موثرتر به شهروندان را با مانـع جـدی مواجه می نماید.
• ممانعت از استقرار سیستم کنترل داخلی مناسب و عدم امکان انعکاس واقعی وضعیت مالی و نتایـج عملکـرد شهرداری، بدلیل عدم انعکاس بخش عمده ای از دارایی ها و بدهی ها تا زمان دریافت یا پرداخت های نقدی در دفاتر و گزارش ها .
سرمایه گذاری مجدد:
به مفهوم آن است که: بانک یا موسسه پس از تاسیس موسسه و سرمایه گذاری اولیه در آن، دارائی های دیگری در اختیار موسسه قرار دهد. که آن موجب افزایش دارائی ها و سرمایه مالک می گردد.
مالک موسسه به منظور رفع نیازهای خود مقداری از دارائی های موسسه را برای استفاده شخصی بر می دارد به این رویداد مالی "برداشت" می گویند. برداشت از یک طرف باعث کاهش سرمایه مالک در موسسه و از طرف دیگر باعث کاهش دارائی های موسسه می شود.
صورتحساب سرمایه:
صورتحسابی است که تغییرات سرمایه یک موسسه را طی یک دوره مالی نشان می دهد.
چرخه حسابداری:
عملیات حسابداری شامل، یک سری مراحل پیاپی است که در هر دوره مالی تکرار می شوند و به مجموعه آنها "چرخه حسابداری" گفته می شود. که شامل مراحل زیر است:
۱- جمع آوری اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی
۲- تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی و تنظیم سند حسابداری
۳- ثبت رویدادهای مالی در دفتر روزنامه
٤- انتقال اطلاعات از دفتر روزنامه به دفتر کل
٥- تهیه تراز آزمایشی
۶- اطلاع حساب های دفتر کل (از طریق صدور سند حسابداری و ثبت دفاتر روزنامه و کل)
۷- تهیه تراز آزمایشی اصلاح شده
۸- بستن حساب های موقت (از طریق صدور سند حسابداری و ثبت دفاتر روزنامه و کل)
۹- تهیه صورت های مالی
10- تهیه تراز آزمایشی اختتامی
– ضرورت اصلاح حسابها:
هدف کلی از تهیه اطلاعات مالی کمک به استفاده کنندگان مختلف برای قضاوت و تصمیم گیری اقتصادی است. این هدف زمانی به دست می آید که اطلاعات مالی تهیه شده به هنگام، واقعی و درست باشد.
برایش شناخت چگونگی اصلاح حساب ها لازم است با چند مفهوم اساسی در حسابداری آشنا شویم:
۱- روش نقدی: در این روش درآمدها و هزینه ها در زمان دریافت و پرداخت وجه نقد شناسایی و ثبت می شوند. اگر روش نقدی مورد استفاده قرار گیرد، سود خالص یک دوره مالی برابر است با وجوه نقد دریافتی بابت درآمدها منهای وجوه نقد پرداختی بابت هزینه ها.
۲- روش تعهدی: درآمدها به هنگام تحقق و هزینه ها در زمان وقوع، شناسائی و در دفاتر ثبت می شوند؛ هر چند وجه نقدی بابت درآمدها و هزینه ها دریافت و پرداخت نشده باشد.
ثبت های اصلاحی:
اگر برخی درآمدها یا هزینه های دوره در حساب ها ثبت نشده باشد ابتدا آنها را شناسایی و سپس از طریق ثبت های مناسب در دفتر روزنامه و انتقال به دفتر کل حساب ها اصلاح می شوند که به آنها ثبت های اصلاحی گفته می شود. انواع ثبت های اصلاحی به شرح زیر است:
۱- اصلاح پیش پرداخت هزینه:
عبارت است از مبالغی که بابت دریافت خدمات در آینده پرداخت می شود. مانند پیش پرداخت اجاره.
۲- اصلاح حساب ملزومات:
تمام اجناس مصرفی که برای استفاده در جریان عملیات یک موسسه خریداری می شود در حساب ملزومات ثبت می گردد. مانند تمبر و پاکت پستی.

۳- اصلاح حساب پیش دریافت درآمد:
موسسات قبل از ارائه خدمات به مشتریان، وجوهی را از این بابت دریافت می کنند. این وجوه را نمی توان جزو درآمدهای موسسه قلمداد نمود زیرا هنوز خدمتی به مشتری ارائه نشده است. چنین مبالغی در پیش دریافت درآمد ثبت می شود.
٤- ثبت هزینه ها و درآمدهای ثبت نشده:
ممکن است در پایان دوره مالی برخی از هزینه ها و درآمدها در حساب ها ثبت نشده باشد. برای ثبت هزینه های ثبت نشده، ابتدا مبلغ آن برآورده شده، سپس در حساب هزینه مربوط، بدهکار و در مقابل در حساب بدهی، بستانکار می گردد.
تراز آزمایشی اصلاح شده:
عبارت است از فهرست مانده حساب های دفتر کل پس از انجام ثبت های اصلاحی.
حساب های دفتر کل را می توان از لحاظ ارتباط با صورت های مالی به دو دسته تقسیم کرد:
۱- حساب های دائمی:
حساب هایی هستند که مانده ی آنها در پایان دوره مالی به دوره ی بعد منتقل می شود. مانند نقد و بانک.
۲- حساب های موقت:
حساب هایی هستند که مانده ی آنها از یک دوره مالی به دوره بعد انتقال نمی یابد. مانند: حساب های درآمد.
بستن حساب های موقت:
بستن حساب های موقت یعنی صفر کردن مانده ی آنها در پایان دوره مالی که شامل ٤ مرحله است:
۱- بستن حسابهای درآمد: هر یک از حساب های درآمد که دارای مانده بستانکار می باشند بدهکار و حساب خلاصه سود و زیان به میزان مجموع مانده حسابهای درآمد بستانکار می گردد.

۲- بستن حساب های هزینه: هر یک از حساب های درآمد که دارای مانده بدهکار می باشند، بستانکار و حساب خلاصه سود و زیان به میزان مجموع مانده حساب های هزینه بدهکار می گردد.
۳- بستن حساب خلاصه سود و زیان: مانده حساب های خلاصه سود و زیان نشان دهنده سود و زیان خالص دوره مالی است. اگر این مانده بستانکار باشد نشان دهنده سود خالص است و بالعکس.
٤- بستن حساب برداشت: حساب سرمایه به مبلغ مانده حساب برداشت بدهکار و حساب برداشت به همین مبلغ بستانکار می گردد.
مثال: تراز آزمایشی حقوقی نصر پس از اصلاح حساب ها در تاریخ 29 اسفند ماه1376 به شرح زیر است:
– طبقه بندی و شماره گذاری حساب ها:
حساب هایی که موسسات مختلف برای ثبت و طبقه بندی رویدادهای مالی مورد استفاده قرار می دهند، بر مبنای نوع فعالیت، نوع اطلاعات مورد نیاز و حجم عملیات موسسه تعیین می شوند و به پنج گروه تقسیم می گردند:
۱- گروه دارائی ها: نقد و بانک، حساب های دریافتنی
۲- گروه بدهی ها: حساب های پرداختنی، پیش دریافت ها
۳- گروه سرمایه: سرمایه مالک، برداشت
٤- گروه درآمدها: درآمد حاصل از خدمات، فروش کالا
٥- گروه هزینه ها: خرید کالا، هزینه حقوق
برای سهولت استفاده از حساب ها و پردازش اطلاعات برای هر یک از حساب ها شماره خاصی در نظر گرفته می شود.
پرسشها:
۱- کالا چیست؟
عبارت است از اجناسی که به منظور فروش مشتریان، از تولید کننده یا عمده فروش خریداری می گردد.

۲- حساب برگشت از خرید و تخفیفات در چه مواردی مورد استفاده قرار می گیرد؟
در معاملات تجاری تمام یا بخشی از اجناس مورد معامله بنا به دلایلی از سوی خریدار به فروشنده برگشت داده می شوند مانند عدم مطابقت کالاهای دریافتی با سفارش خرید.
۳- کدامیک از تخفیفات زیر در دفاتر خریدار و فروشنده ثبت می شود؟
الف) تخفیف تجاری
ب) تخفیف توافقی
√ ج) تخفیف نقدی
د) همه موارد
بخش دوم
فصل هفتم
تنظیم صورت های مالی و بستن حساب ها
حسابداران برای گزارش وضعیت مالی یک موسسه در یک زمان معین و عملکرد مالی یک موسسه در یک دوره معین اقدام به تهیه صورت های مالی برای آن موسسه می نمایند.
صورتحساب سود و زیان:
در یک موسسه بازرگانی برای تعیین سود خالص دوره مالی تمام هزینه ها از فروش خالص، کسر می گردد. هزینه ها شامل بهای تمام شده کالای فروش رفته و هزینه های عملیاتی می باشد.
هزینه های عملیاتی هزینه هایی هستند که برای انجام امور و اداره عملیات موسسه بازرگانی صرف می شود.
برای محاسبه سود خالص یک موسسه بازرگانی "فروش خالص"، "بهای تمام شده کالای فروش رفته" و "هزینه های عملیاتی" سه جزء اصلی به شمار می آید.
در نمودار نحوه محاسبه سود و زیان را در موسسات بازرگانی ملاحظه می کنید:

فروش خالص:
اولین جزء، در صورتحساب سود و زیان است. برای محاسبه مبالغ برگشت از فروش و تخفیفات و همچنین تخفیفات نقدی فروش از مبلغ فروش ناخالص کسر می شود.
بهای تمام شده کالای فروش رفته:
دومین جزء، در صورتحساب سود و زیان است. موجودی کالای اول دوره، بهای تمام شده کالای خریداری شده و موجودی کالای پایان دوره سه جزء اصلی برای محاسبه هستند.
موجودی کالا در اول دوره + بهای تمام شده کالای خریداری شده = بهای تمام شده کالای آماده برای فروش = موجودی کالا در پایان دوره + بهای تمام شده کالای فروش رفته
برای تعیین بهای تمام شده کالای خریداری شده
حسابداران باید با استفاده از نظام حسابداری مناسب اطلاعات مربوط به موجودی کالا را ثبت و نگهداری کنند. موجودی کالا مستقیماً در هر دو صورتحساب تراز نامه و سود و زیان اثر می گذارد. موجودی کالا در تراز نامه به عنوان یک دارائی نوشته می شود و در صورتحساب سود و زیان برای محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته استفاده می گردد.
ارزیابی (تعیین بهای تمام شده) موجودی کالای پایان دوره در دو مرحله انجام می گیرد:
۱- تعیین مقدار واقعی موجودی ها (انبار گرانی):
تعیین مقدار واقعی موجودی کالای متعلق به یک موسسه در یک زمان معین.
اقلام زیر جزء موجودی های کالای پایان دوره منظور خواهند شد.
موجودی هایی که در پایان دوره مالی در فروشگاه یا انبار واحد تجاری باقی مانده است.
موجودی هایی که نزد شعبه ها یا نمایندگی های واحد تجاری نگهداری می شود.
موجودی هایی که به عنوان امانت نزد افراد یا موسسات دیگر باقی مانده است.
کالاهایی که خریداری شده اند و در حساب "خرید" ثبت شده اند اعم از اینکه به موسسه رسیده یا نرسیده باشند.

۲- تعیین بهای تمام شده هر واحد از موجودی ها:
بهای تمام شده هر واحد χ تعداد واحدهای موجودی کالا در پایان دوره = بهای تمام شده موجودی کالا در پایان دوره
بهای تمام شده هر واحد χ تعداد واحدهای کالای فروش رفته = بهای تمام شده کالای فروش رفته
روشهای ارزیابی موجودی کالا:
۱- روش اولین صادره از اولین وارده:
در این روش گردش بهای تمام شده به گونه ای که قدیمی ترین کالاهای خریداری شده، قبل از سایر کالاها به فروش می رسد و به عبارت دیگر بهای تمام شده کالای فروش رفته از قیمتهای خرید قدیمی محاسبه می شود.
مثال:
اطلاعات زیر از گردش یک نوع کفش ورزشی سال ۱۳۷۹ در فروشگاه برنا در دست است.
شرح مقدار – واحد قیمت واحد (ریال) مبلغ
موجودی کالای اول دوره ۱٠٠ ۸٠٠٠٠ ۸٠٠٠٠٠٠
خرید اول به تاریخ ٤/۲ ٥٠ ۹٠٠٠٠ ٤٥٠٠٠٠٠
خرید دوم به تاریخ ۲/٥ ٥٠ ۱٠٠٠٠٠ ٥٠٠٠٠٠٠
خرید سوم به تاریخ ۷/۸ ٥٠ ۱۲٠٠٠٠ ۶٠٠٠٠٠٠
خرید چهارم به تاریخ ۱/۱۲ ٥٠ ۱۳٠٠٠٠ ۶٥٠٠٠٠٠
کالای آماده برای فروش ۳٠٠
موجودی کالا در پایان دوره (۱۲٠) ۳٠٠٠٠٠٠٠
کالای فروش رفته ۱۸٠

٥٠ واحد از خرید چهارم (هر واحد ۱۳٠٠٠٠ ریال) ۶٥٠٠٠٠٠ ریال
٥٠ واحد از خرید سوم (هر واحد ۱۲٠٠٠٠ ریال) ۶٠٠٠٠٠٠ ریال
۲٠ واحد از خرید دوم (هر واحد ۱٠٠٠٠٠ ریال) ۲٠٠٠٠٠٠ ریال
۱۲٠ واحد موجودی پایان دوره ۱٤٥٠٠٠٠٠
۲- روش اولین صادره از آخرین وارده:
گردش بهای تمام شده مبتنی است بر این که آخرین و جدیدترین کالای خریداری شده قبل از سایر کالا ها به فروش می رسد و بهای تمام شده موجودی پایان دوره بر مبنای قیمت های خرید قدیمی محاسبه می شود.
مثال :
از اطلاعات مثال قبل استفاده می کنیم.
محاسبه ارزش موجودی پایان دوره در روش اولین صادره از آخرین وارده
۱٠٠ واحد ارزش موجودی اول دوره (هر واحد ۸٠٠٠٠ ریال) ۸٠٠٠٠٠٠ ریال
۲٠ واحد از خرید اول (هر واحد ۹٠٠٠٠ ریال) 1800000 ریال
۱۲٠ واحد ارزش موجودی پایان دوره ۹۸٠٠٠٠٠
محاسبه گردش بهای تمام شده
۳- روش میانگین موزون:
گردش بهای تمام شده به گونه ای است که کالای فروش رفته، ترکیبی از قیمت های خرید قدیمی و خریدهای جدید می باشد.
/بهای تمام شده کالای آماده برای فروش = بهای میانگین موزون هر واحد
مقدار کالای آماده برای فروش
30000000 / 300 = 100000
٤- روش شناسائی ویژه:
در این روش باید مشخص کرد که موجودی کالای پایان دوره از کدام قیمت های خرید می باشد. این روش بیشتر در موسساتی به کار می رود که اقلام کالای آنها محدود است و ارزش نسبتاً بالائی دارد.
روشهای برآورد ارزش موجودی کالا
۱- روش سود ناخالص
در این روش بدون موجودی برداری واقعی و صرفاً با استفاده از اطلاعات موجود در دفاتر حسابداری می توان ارزش برآوردی موجودی ها را محاسبه کرد و فرض بر این است که نسبت (درصد) سود ناخالص به فروش خالص واحد تجاری از یک دوره به دوره بعد یکسان می باشد.
مثال : اطلاعات مربوط به دوچرخه مدل کوهستان در دوچرخه فروشی البرز برای سال 1379 به شرح زیر در دست است:
فروش خالص ۳٠٠٠٠٠٠٠ ریال
موجودی کالای اول سال ٥٠٠٠٠٠٠٠ ریال
بهای تمام شده کالای خریداری شده طی سال 20000000ریال
نسبت برآوردی سود ناخالص به فروش 40 درصد
محاسبه موجودی کالای پایان سال 1379با استفاده از روش سود ناخالص به شرح زیر خواهد بود:
موجودی کالای دوره ٥٠٠٠٠٠٠٠ ریال
بهای تمام شده کالای خریداری شده ۲٠٠٠٠٠٠٠ ریال
بهای تمام شده کالای آماده برای فروش ٠٠٠٠٠٠٠ 7 ریال
فروش خالص ۳٠٠٠٠٠٠٠ ریال
کسر می شود: سود ناخالص برآوردی
۱۲٠٠٠٠٠٠ = (%40* 30000000)
بهای تمام شده کالای فروش رفته (برآوردی) ۱۸٠٠٠٠٠٠ ریال
موجودی کالای پایان دوره (برآوردی) ٥۲٠٠٠٠٠٠ ریال
۲- روش قیمت های خرده فروشی:
برای استفاده از روش قیمت های خرده فروشی اسناد و مدارک واحد تجاری باید به گونه ای ثبت شوند که اطلاعات مربوط به موجودی کالای ابتدای دوره و خریدهای طی دوره بر حسب قیمت های تمام شده و همچنین قیمت های خرده فروشی قابل دسترسی باشد.
مثال :
اطلاعات زیر مربوط به یکی از اقلام مواد شوینده فروشگاه نظیف طی سال ۷۹ ۱۳در دست است:
قیمت تمام شده قیمت خرده فروشی
موجودی کالای اول دوره
۲۲۳۲٠٠٠٠ ۳۶٠٠٠٠٠٠
بهای تمام شده
کالای خریداری شده ۳۹۶۸٠٠٠٠ ۶٤٠٠٠٠٠٠
فروش خالص ۷٠٠٠٠٠٠٠
برآورد بهای تمام شده موجودی کالای پایان دوره با استفاده از روش قیمتهای خرده فروشی به شرح زیر انجام می گیرد.
قیمت تمام شده قیمت خرده فروشی
موجودی کالای اول دوره 22320000 36000000

بهای تمام شده کالای خریداری شده طی دوره 39680000 64000000
62000000 1000000000
نسبت بهای تمام شده به قیمت خرده فروشی(%62=62000000/1000000)
کسر میشود:فروش خالص به قیمت خرده فروشی 70000000
موجودی کالای پایان دوره به قیمت خورده فروشی 30000000
موجودی کالا در پایان دوره به قیمت تمام شده (برآوردی)
(%62*30000000) 18600000
ثبت ادواری:
در این روش حساب موجودی کالا در طول دوره مالی فعالیت ندارد و تا پایان دوره مالی بدون تغییر باقی می ماند و سپس با انجام دو ثبت اصلاحی ابتدا مبلغ موجودی کالای در ابتدای دوره، از این حساب حذف و سپس مبلغ موجودی کالای پایان دوره، در این حساب بدهکار می شود.
ثبت دائمی:
در این روش برای ثبت رویدادهای مرتبط با موجودی کالا، از حساب موجودی کالا استفاده می شود. این حساب طی دوره مالی با افزایش موجودی کالا و کاهش موجودی کالا بنا به مورد بدهکار و بستانکار می شود.
کارت حسابداری کالا:
به منظور ثبت و نگهداری اطلاعات تفصیلی مربوط به افزایش یا کاهش هر یک از اقلام موجودی کالا در روش ثبت دائمی، از فرمها یا برگه هایی به نام "کارت حسابداری کالا" استفاده می کنند و به منزله حساب های معین موجودی کالا در دفتر کل تلقی می شود.
نمونه ای از کارت حسابداری کالا در شکل زیر ارائه شده است.
کارت حسابداری کالا
نام کالا: روش ارزیابی
شماره کالا:
واحد:
تاریخ خرید (وارده) کالای فروش رفته (صادره) موجودی (باقیمانده)
تاریخ مقدار بهای واحد مبلغ مقدار بهای واحد مبلغ بهای واحد مقدار مبلغ
بخش دوم
روشهای ارزیابی موجودی کالا:
۱- روش اولین صادره از اولین وارده:
در این روش فرض بر این است که گردش بهای تمام شده به ترتیب وقوع خریدها می باشد. یعنی ابتدا موجودی های قدیمی خارج می گردد و آنچه که باقی مانده به قیمت آخرین خریدها مربوط می باشد.
مثال :
اطلاعات زیر مربوط به گردش یک نوع ماشین حساب جیبی در فروشگاه نوشت افزار پژوهش طی فروردین سال 1379 می باشد:
بنگاه اقتصادی:
درعلم اقتصاد، عوامل اقتصادی مختلفی در اختیار افراد یا گروه هایی قرار دارد که با ترکیب این عوامل به تولید کالا یا انجام خدمات می پردازند. این افراد یا گروهها را بنگاه اقتصادی می نامند.
رویدادهای اقتصادی یا مالی:
وقایعی هستند که با خرید، تولید، توزیع و فروش و ارائه خدمات با فعالیت هایی مانند وام گرفتن و وام دادن سر و کار دارند.
تعریف حسابداری:
عبارت است از: شناسائی، اندازه گیری، ثبت و گزارش اطلاعات اقتصادی برای استفاده کنندگان به گونه ای که امکان قضاوت و تصمیم گیری آگاهانه برای آنها فراهم شود.
اطلاعات حسابداری:
خلاصه اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی موثر بر یک واحد اقتصادی خاص می باشد.
شخصیت حسابداری:
واحد اقتصادی مشخص و جداگانه ای است که اطلاعات و گزارشهای حسابداری فقط در مورد آن تهیه می شود.
(( رابطه اطلاعات حسابداری و تصمیم گیری))
انواع واحدهای اقتصادی:
موسسات جدا و مستقلی هستند که با ترکیب عوامل مختلف اقتصادی منافع مالکین خود را دنبال می کنند. از لحاظ مالکیت، شکل حقوقی و نوع فعالیت به شکل زیر طبقه بندی می شوند.
واحدهای اقتصادی از نظر مالکیت به سه نوع تقسیم می شوند:
۱- واحدهای عمومی: به طور مستقیم یا غیر مستقیم در مالکیت دولت یا سایر نهادهای عمومی قرار دارند. سازمان تامین اجتماعی نمونه ای از این واحدها می باشد.
۲- واحدهای تعاونی: به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضای آن از طریق خریداری، کمک و همکاری متقابل تشکیل شده و در مالکیت اعضا قرار دارند. مانند شرکتهای تعاونی.
۳- واحدهای خصوصی: این واحدها به یک یا چند نفر تعلق دارند و متعلق به بخش عمومی نیستند. مانند فروشگاهها.
واحدهای اقتصادی از نظر هدف فعالیت به دو دسته تقسیم می شوند:
۱- واحدهای انتفاعی: هر واحد اقتصادی که با هدف سود و منفعت مادی تشکیل شود واحد انتفاعی – واحدهای غیر انتفاعی: هر واحدی را که هدف از تشکیل آن کسب منفعت مادی برای مالکان آن نباشد واحد غیر انتفاعی گویند.
واحدهای اقتصادی از نظر نوع فعالیت به سه دسته تقسیم می شوند:
۱- واحدهای خدماتی: واحدهایی هستند که خدماتی به مشتریان ارائه می کنند و معمولاً در قبال ارائه خدمات منفعت کسب می کنند. مانند بانکها و هتلها.
۲- واحدهای بازرگانی: به خرید و فروش مواد خام، فرآورده ها و کالاها اشتغال دارند. مانند فروشگاهها.
۳- واحدهای تولیدی: با استفاده از عوامل تولید به ساخت کالاهای اقتصادی می پردازند.
واحدهای اقتصادی از نظر تعداد مالک به دو دسته تقسیم می شوند:
۱- واحدهای انفرادی: مالکیت آنها به یک نفر تعلق دارد؛ مانند فروشگاهها، مغازه ها.
۲- واحدهای غیر انفرادی: افراد، سرمایه های کوچک خود را با یکدیگر جمع می کنند و واحدهای بزرگتری را تشکیل می دهند. مانند شرکتها.
پرسشها؟
۱- بنگاه اقتصادی را تعریف کنید؟
در علم اقتصاد عوامل اقتصادی مختلفی در اختیار افراد یا گروه هایی قرار دارد که با ترکیب این عوامل به تولید کالا یا انجام خدمات می پردازند. این افراد یا گروهها را بنگاه اقتصادی می گویند.
۲- واحدهای اقتصادی تعاونی را تعریف کنید؟
به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضای آن از طریق خود یاری، کمک و همکاری متقابل تشکیل شده و در مالکیت اعضا قرار دارند.
۳- تقسیم واحدهای اقتصادی به واحدهای عمومی، تعاونی، خصوصی بر اساس کدامیک از ویژگی های واحدهای اقتصادی می باشد؟
√ الف) نوع مالکیت ب) هدف فعالیت ج) نوع فعالیت د) شکل حقوقی
٤- کدامیک از واحدهای اقتصادی زیر می تواند به عنوان واحدهای انفرادی محسوب شود؟
√ الف) مغازه ها ب) شرکتهای تعاونی ج) بانکها د) سازمانهای دولتی
فصل دوم – معادله حسابداری
دارائی ها:
منابع اقتصادی متعلق به یک واحد اقتصادی که انتظار می رود در آینده منفعتی را برای واحد اقتصادی ایجاد نماید، دارائی گویند.
دارائی های واحد اقتصادی = حقوق مالی اشخاص نسبت به دارائی های واحد اقتصادی
حقوق مالی اشخاص:
حقوق مالی اشخاص نسبت به دارائی های واحد اقتصادی شامل حقوق مالی مالک و حقوق مالی طلبکاران است.
بدهی:
حقوق مالی اشخاص غیر از مالک نسبت به دارائی های یک واحد اقتصادی را بدهی گویند.
سرمایه:
حق یا ادعای مالک یا مالکین نسبت به دارائی های یک واحد اقتصادی را، سرمایه گویند.
معادله حسابداری دارائی = بدهی + سرمایه
انواع دارائی ها:
۱- نقد و بانک: از مهم ترین دارائی های واحد اقتصادی که برای خرید کالاها و پرداخت بدهی ها مورد استفاده قرار می گیرد.
نام دارد.
۲- حساب های دریافتنی: واحدهای اقتصادی در قبال ارائه یا فروش دارائی به طور نسیه، از دیگران طلبکار می شوند. این قبیل دارائی ها را حساب های دریافتنی گویند.
۳- ملزومات: شامل کالاها و اجناسی است که در جریان فعالیت های واحد اقتصادی خریداری و به مصرف می رسد.
انواع بدهی ها:
۱- حساب های پرداختی: این نوع بدهی در ازای خرید نسیه دارائی یا خدمات از دیگران ایجاد می شود.
۲- وام پرداختی: این نوع بدهی در ازای دریافت وام از موسسات اعتباری نظیر بانکها ایجاد می شود.
اهمیت معادله حسابداری
حسابداران برای اینکه رویدادهای مالی مربوط به یک واحد اقتصادی را ثبت و سپس اطلاعات حسابداری را به طور مناسب گزارش کنند؛ باید:
۱- رویدادهای مالی موثر بر واحد اقتصادی را شناسائی کنند.
۲- میزان تاثیر هر رویداد مالی را بر اجزای معادله حسابداری ارزیابی و اندازه گیری نمایند.
مثال ۱: رویداد مالی زیر در تعمیرگاه تلویزیون ماهر طی دو ماهه ابتدای سال 1371 انجام شده است .آقای ماهر در فروردین ماه سال ۱۳۷۱ تصمیم به تاسیس تعمیرگاه تلویزیون گرفت. ابتدا اقدام به دریافت پروانه کسب کرده، سپس در ۱٥ فروردین در بانک، حساب جاری را به نام تعمیرگاه ماهر افتتاح می کند و مبلغ
30000000 ریالبه عنوان سرمایه تعمیرگاه به آن حساب واریز می نماد.
تجزیه و تحلیل:
با تاسیس تعمیرگاه تلویزیون ماهر، یک واحد اقتصادی که به آقای ماهر، تعلق دارد با شخصیت حسابداری مستقل از آقای ماهر ایجاد می شود و با افتتاح حساب جاری و واریز 30000000 ریال به این حساب، تعمیرگاه ماهر صاحب یک قلم دارائی به نام نقد و بانک می باشد.
ترازنامه:
صورتحسابی است که دارائی ها و بدهی ها و سرمایه ی مالک یک واحد اقتصادی را، در یک تاریخ معین نشان می دهد. معمولاً در تهیه تراز نامه باید به نکات زیر توجه کرد:
۱- نوشتن عنوان: عنوان ترازنامه شامل موارد زیر است:
الف) نام واحد اقتصادی ب) نام گزارش یا صورتحساب مالی ج) تاریخ گزارش
۲- واحد اندازه گیری: واحد اندازه گیری رویدادهای مالی، پولی رایج هر کشور است.
۳- طرفین ترازنامه: در سمت راست ترازنامه دارائی ها و در سمت چپ بدهی ها و سرمایه مالک نوشته می شود.
٤- ترتیب نوشتن دارائی ها: در ترازنامه دارائی ها به ترتیب قابلیت تبدیل به نقد نوشته می شوند.
٥- ترتیب نوشتن بدهی ها: بدهی های مختلف واحد اقتصادی به ترتیب تاریخ سررسید پرداخت در ترازنامه نوشته می شوند.
۶- موازنه: ترازنامه منطبق بر معادله حسابداری است. بنابراین همیشه بین جمع دارائی ها و جمع بدهی ها و سرمایه مالک توازن وجود دارد.
نمونه ای از یک ترازنامه در شکل زیر توضیح داده شده است:
ثبت رویدادهای مالی در حسابها:
برای اینکه اثر هر رویداد مالی را بر اجزای معادله حسابداری نشان دهیم از شکل حساب T استفاده می کنیم، که دارای سه قسمت است:
۱- عنوان حساب
۲- سمت راست یا بدهکار
۳- سمت چپ یا بستانکار
عنوان حساب
بدهکار بستانکار
– قاعده ثبت افزایش و کاهش در حسابها:
افزایش هر دارائی در سمت راست (بدهکار) حساب آن دارائی، ثبت می شود.
کاهش هر دارائی در سمت چپ (بستانکار) حساب آن دارائی، ثبت می شود.
افزایش هر بدهی و سرمایه مالک در بستانکار حساب مربوط، ثبت می شود.
کاهش هر بدهی مالک در بدهکار حساب مربوط، ثبت می شود.
دارائی ها = بدهی ها + سرمایه مالک
افزایش
دارائیها
بدهکار
می شود کاهش
دارائی ها
بستانکار
می شود کاهش
بدهی ها
بدهکار
می شود افزایش
بدهی ها
بستانکار
می شود کاهش
سرمایه
بدهکار
می شود افزایش
سرمایه
بستانکار
می شود

مانده گیری حساب ها:
نخست، ارقام بدهکار و ارقام بستانکار را جداگانه جمع زده، زیر هر ستون یادداشت و سپس جمع طرف کوچکتر را از جمع طرف بزرگتر کسر می کنیم؛ به حاصل این تفریق "مانده حساب" گویند.
۱- حساب چیست؟
پرونده ای است مفصل از تغییراتی که در یک دارائی خاص، یک بدهی خاص یا سرمایه صاحب موسسه طی یک دوره زمانی رخ می دهد.

۲- منظور از بدهکار و بستانکار چیست؟
بدهکار به معنی راست حساب و بستانکار به معنی سمت چپ حساب می باشد.
۳- دو طرف هر حساب …….. نامیده می شود.
الف) دارائی و بدهی √ ب) بدهکار و بستانکار ج) دارائی و سرمایه د) افزایش و کاهش
فصل چهارم: ثبت رویدادهای مالی در مدارک و دفاتر حسابداری:
اسناد و مدارک مثبته:
به اسناد و مدارکی که دلالت بر وقوع یک معامله یا رویداد مالی مشخص دارد، "اسناد مثبته" گفته می شود. مانند فاکتور فروش، رسید بانکی، قبض آب و برق و ……
سند حسابداری:
برگه ای است که اطلاعات مربوط به یک یا چند رویداد مالی قبل از ثبت در دفاتر حسابداری، در آن نوشته می شود و سپس بر اساس اطلاعات مندرج در سند حسابداری دفاتر حسابداری تنظیم می گردد.
دفاتر حسابداری:
کلیه رویدادها در دفاتر حسابداری ثبت می شوند. دفاتر حسابداری را می توان به دو گروه تقسیم کرد:
گروه اول، دفاتر رسمی یا قانونی، شامل دفتر روزنامه عمومی و دفتر کل می باشد و گروه دوم، دفاتر غیر رسمی یا کمکی، که شامل دفاتر تامین و سایر دفاتر مورد نیاز حسابداران می گردد.
۱- دفتر روزنامه عمومی: دفتری است که کلیه معاملات و رویدادهای مالی یک واحد اقتصادی روزانه به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت می شوند.
مثال) خانم فضیلت اخیراً پس از کسب مجوزهای لازم اقدام به تاسیس موسسه آموزش زبان دانا کرده است و طی آبان ماه ۱۳۷۶فعالیت های زیر در موسسه انجام شده است.
۱۳ آبان ماه – افتتاح حساب جاری شماره 3520 بانک رفاه کارگران شعبه وحدت و واریز 32000000 ریال به این حساب بابت سرمایه موسسه دانا، در قبال واریز این مبلغ به حساب جاری موسسه دانا، بانک یک برگ رسید بانکی به خانم فضیلت تحویل داد.
۶ آبان ماه – خرید نقدی یک دستگاه آپارتمان به بهای 30000000 ریال در قبال تحویل چک شماره 21501 مورخ ۶ آبان ماه 1376 به مبلغ 30000000 ریال از حساب جاری موسسه دانا، یک برگ رسید امضا شده از آقای معتمدی فروشنده آپارتمان دریافت گردید. همچنین تصویری از سند انتقال آپارتمان به عنوان سند مثبته این رویداد مالی تهیه شد.
۷ آبان ماه – خرید نسیه مقداری اثاثه از فروشگاه مجیدی به بهای 3500000 ریال. آقای مجیدی فاکتور فروش شماره1703 مورخ 76/7/8 را به موسسه دانا تحویل داد.
آبان ماه – آقای فرشاد، مبلغ 10000000ریال به عنوان وام به حساب موسسه دانا واریز کرد. بانک یک برگ رسید بانکی مبنی بر واریز 10000000 به حساب 3520 موسسه دانا به آقای فرشاد تسلیم نمود که ایشان به موسسه تحویل داد.
۱۱ آبان ماه – خرید نسیه 7500000 ریال اثاثه از فروشگاه حسن پور. آقای حسن پور فاکتور فروش شماره 2211 مورخ76/8/11 برای موسسه دانا ارسال کرد.
۱٤ آبان ماه – صدور تحویل چک شماره 21502 مورخ 76/8/14 به مبلغ 3000000 ریال به آقای مجیدی بابت طلب ایشان از موسسه دانا. در قبال تحویل این چک در همان روز یک برگ رسید چک دریافت گردید.
۱۸ آبان ماه – خریدی نقدی550/000 ریال صادر کرد و پس از اخذ رسید چک آن را به آقای کریمی تحویل داد.
مرحله ۱- این رویداد به شرح زیر تجزیه و تحلیل می شود.
دفتر کل:
عبارت است از مجموعه حساب هایی که برای ثبت و خلاصه کردن اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی یک واحد اقتصادی استفاده می شود. نوشتن دفتر کل بعد از رویدادهای مالی در دفتر روزنامه انجام می گیرد.
برای ثبت رویدادهای مالی در دفتر کل ابتدا رویداد مالی ثبت شده در دفتر روزنامه مشخص و سپس مراحل انتقال به ترتیب زیر انجام می شود:
۱- پیدا کردن صفحه حسابی که در دفتر روزنامه بدهکار شده است.
۲- نوشتن شماره رویداد مالی (شماره روزنامه) در ستون مربوطه در حساب دفتر کل
۳- ثبت تاریخ رویداد مالی در ستون تاریخ
٤- درج مبلغ بدهکار در ستون بدهکار
٥- نوشتن شرح مختصری از رویداد مالی در ستون شرح
۶- نوشتن شماره صفحه دفتر روزنامه در ستون عطف حساب
۷- درج شماره صفحه ای از دفتر کل که ردیف بدهکار رویداد مالی در آن نوشته شده، در ستون عطف دفتر روزنامه
۸- محاسبه و نوشتن مانده حساب در ستون مربوط
۹- تعیین نوع مانده حساب در ستون تشخیص با نوشتن کلمه "بد" به جای بدهکار یا "بس" به جای بستانکار نمونه ای از انتقال رویداد مالی موسسه دانا به حسابهای دفتر کل شرح داده شده.
دفتر معین:
حساب های معین، مجموعه حساب های کمکی یا مکمل برخی از حساب های دفتر کل هستند.
حساب های معین حساب دفتر کل
در شکل می بینید که یک حساب دفتر کل (حسابهای پرداختنی) دارای چند حساب معین است، که در هر یک اطلاعاتی در مورد تک تک بستانکاران نوشته می شود. دفتر معین مستقیماً از روی سند حسابداری نوشته می شود. برای نشان دادن نحوه نوشتن دفتر معین از اطلاعات موسسه دانا استفاده می کنیم.
موسسه آموزش زبان دانا
سند حسابداری
شرح عطف معین معین بدهکار بستانکار
اثاثه
حساب های پرداختنی
فروشگاه مجید
خرید مقداری اثاثه از فروشگاه مجیدی

تراز آزمایشی حساب های دفتر کل
فهرستی از نام و مانده کلیه حساب های دفتر کل در یک زمان مشخص، را تراز آزمایشی حساب های دفتر کل گویند، که معمولاً در پایان هر ماه تهیه می شوند و برای تهیه آنها مراحل زیر انجام می شود.
۱- نوشتن عنوان، شامل نام موسسه، نام گزارش و تاریخ گزارش
۲- نوشتن نام و مانده حساب های دفتر کل
۳- محاسبه جمع ستون بدهکار و ستون بستانکار
٤- کشیدن دو خط موازی زیر ستون های جمع به منزله اتمام کار تهیه تراز آزمایشی است.
تراز آزمایشی زیر از مانده حساب های دفتر کل موسسه دانا در تاریخ 30 آبان ماهه 1376 تهیه شده است.

درآمد و هزینه:
درآمد:
مبالغی که بابت ارائه خدمات به مشتریان، دریافت شده و یا در آینده دریافت خواهد شد "درآمد" نام دارد. درآمد موجب افزایش سرمایه و به هنگام افزایش بستانکار می گردد و مانده این حساب بستانکار خواهد شد.
درآمد موسسات خدماتی به صورت نقد یا نسیه کسب می شود.
-ارائه خدمات به صورت نقد:
چنانچه در زمان ارائه خدمات به مشتریان وجه آن نقداً دریافت شود در این صورت در معادله حسابداری از یک سو دارائی های موسسه و از سوی دیگر سرمایه مالک موسسه افزایش می یابد.
– ارائه خدمات به صورت نسیه (درآمد غیر نقدی):
چنانچه یک موسسه، خدماتی برای مشتریان خود انجام دهد و وجه آن را بلافاصله دریافت نکند، در این صورت مشتری متعهد می شود حق الزحمه این خدمات را در آینده بپردازد.
تحقق درآمدهای غیر نقدی از یک سو موجب افزایش دارائی ها (حساب های دریافتنی) و از سوی دیگر موجب افزایش سرمایه در معادله می گردد.
هزینه:
مخارجی که یک موسسه برای ارائه خدمات به مشتریان و کسب درآمد متحمل می شود هزینه نام دارد. هزینه موجب کاهش سرمایه می گردد.
صورتحساب سود و زیان:
چگونگی و نتیجه فعالیت های یک واحد اقتصادی را طی یک دوره زمانی نشان می دهد.
هزینه ها – درآمدها = سود (زیان) خالص
سود خالص → هزینه ها < درآمدها
زیان خاص → هزینه ها > درآمدها
صورتحساب سود و زیان موسسه خدماتی از چهار بخش تشکیل شده است:
۱- عنوان: در این بخش اطلاعات مربوط به نام موسسه، نام صورتحساب در سه سطر درج می گردد.
۲- درآمدها: درآمدهای دوره مالی به تفکیک نوع نوشته و سپس جمع درآمدها محاسبه می گردد.
۳- هزینه ها: هزینه های دوره مالی به تفکیک نوع هزینه نوشته و سپس جمع هزینه ها محاسبه می گردد.
٤- سود و زیان خالص: ما به التفاوت جمع درآمدها و جمع هزینه ها تحت عنوان سود خالص نوشته می شود.
۱- سند حسابداری چیست؟
سند حسابداری برگه ای است که اطلاعات مربوط به یک یا چند رویداد مالی قبل از ثبت در دفاتر حسابداری در آن نوشته می شود.
۲- دو مورد از دفاتر حسابداری را نام ببرید؟
دفتر روزنامه عمومی – دفتر معین

۳- درآمد را تعریف کنید؟
مبالغی که بابت ارائه خدمات به مشتریان، دریافت شده و یا در آینده دریافت خواهد شد. دریافت حق الزحمه بابت خدمات مربوط به تعمیرات و حمل و نقل نمونه ای از درآمدها می باشد.
٤- وقوع هزینه های نسیه در یک واحد اقتصادی موجب می شود….
الف) هزینه و دارائی افزایش یابد
ب) هزینه افزایش و دارائی کاهش یابد
ج) هزینه و بدهی افزایش یابد
د) هزینه افزایش و بدهی کاهش یابد
مقدمه
آیفک از تعریف مدیریت مالی سازمانی از سه حوزه گسترده استقبال می کند:حسابداری بها، تجزیه و تحلیل و ارزیابی عملکرد، برنامه ریزی و پشتیبانی از تصمیمگیری.
به گفته انجمن حسابداران خبره مدیریت (سی آی ام ای)، "حسابداری مدیریت فرایند تعریف، اندازه گیری، تجمیع، تجزیه و تحلیل، مهیاسازی، تفسیر و تبادل اطلاعات مورد استفاده مدیریت جهت برنامه ریزی، ارزیابی و کنترل یک واحد تجاری و جهت اطمینان از استفاده مناسب و پاسخگویی به منابع شان می باشد. حسابداری مدیریت همچنین تهیه گزارشهای مالی را نیز برای گروه های غیرمدیریتی مانند ذینفعان، بستانکاران، سازمانهای قانون گذار و مراجع مالیاتی را شامل می شود. حسابداری مدیریت یا حسابداری مدیریتی بر استفاده از اطلاعات حسابداری برای مدیران در سازمانها، جهت مهیا کردن آنها برای تصمیم سازیکسب و کار آگاهانه تاکید دارد که به آنها اجازه می دهد تا کارکردهای کنترل و مدیریت شان را بهتر تجهیز نمایند. در مقابل اطلاعات حسابداری مالی، اطلاعات حسابداری مدیریتی این خصوصیات را دارند:
* در درجه اول نگاه رو به جلو دارند، بجای تاریخی.
* برای پشتیبانی از تصمیم گیری به طور کلی مبتنی بر مدل با درجه ای از انتزاع هستند، به جای مبتنی بودن بر مورد.
* برای استفاده در سازمان طراحی شده و درنظر گرفته شده اند، بجای اینکه برای استفاده ذی نفعان، بستانکاران، و قانونگذار در نظر گرفته شده باشد
* معمولاً محرمانه بوده و توسط مدیران استفاده می شود تا گزارشگری عمومی
* با ارجاع به احتیاجات مدیران محاسبه می شود، و اغلب توسط سامانه های اطلاعات مدیریت استفاده می شود، نه با ارجاع به استانداردهای عمومی حسابداری مالی.
موسسه حسابداران رسمی آمریکا (ای آی سی پی ای) بیان داشته است که حسابداری مدیریت در عمل به گسترش در سه حوزه زیر می انجامد:
* مدیریت راهبردی – ارتقای نقش حسابدار مدیریت به عنوان یک شریک راهبردی در سازمان.
* مدیریت عملکرد – توسعه عملکرد تصمیم گیری کسب و کار و مدیریت عملکرد سازمان.
* مدیریت ریسک – مشارکت در چارچوب ها و شیوه ها برای شناسایی، اندازه گیری، مدیریت و گزارشگری ریسکها و دستیابی به اهداف سازمان.
"یک حسابدار مدیریت دانش و مهارت حرفه ای خود را در تهیه و ارائه اطلاعات مالی و سایر تصمیمها به روشی بکار می گیرد که برای مدیریت در تدوین سیاستها و در برنامه ریزی و کنترل عملیات مورد تعهدش یاری رسان باشد". بنابراین به حسابداران مدیریت در بین حسابداران به عنوان "ارزش آفرینان" نگاه می شود. آنها بیشتر علاقه دارند به جلو نگاه کنند و تصمیماتی بگیرند که آینده سازمان را تحت تاثیر قرار خواهد داد، تا به ثبت تاریخی و رعایت (حفظ امتیاز) جنبه های حرفه ای؛ بنابراین دانش و تجربه حسابداری مدیریت می تواند از زمینه ها و کارکردهای درون یک سازمان به دست بیاید، مانند مدیریت اطلاعات، خزانه داری، حسابرسی کارایی، بازاریابی، ارزشیابی، قیمت گذاری، تدارکات و غیره.
شیوه های سنتی در مقابل نوآورانه
در حوزه حسابداری مدیریت اغلب یک تعداد نامحدودی از ابزار، روش ها، فنون و روالهای شناور در اطراف وجود دارد.
تمایز بین شیوه های سنتی و نوآورانه را شاید بتوان با جدول زمانی تصویری روش های بهایابی مدیریتی ارائه شده در همرایزنی سالیانه ۲۰۱۱۱ موسسه حسابداران مدیریت به بهترین نحو نشان داده شود.
تاریخچه
بهایابی استاندارد سنتی (تی اس سی)، که در حسابداری بهای قدیمی دهه ۱۹۲۰ استفاده می شده، امروزه نیز روش اصلی در حسابداری مدیریت محسوب می شود چون برای گزارشگری صورتهای مالی برای ارزشیابی اقلام ردیفهای صورت سود و زیان و ترازنا مه از قبیل بهای کالای فروخته شده (سی اوجی اس) و ارزشیابی موجودی کالا بکار می رود. بهایابی استاندارد سنتی باید با اصول پذیرفته شده عمومی حسابداری (گپ آمریکا) منطبق باشد و به جای ارائه راهکارهایی برای حسابداران مدیریت خود را بیشتر با الزامات حسابداری مالی تطابق دهد. روشهای سنتی خود را به تعریف رفتار هزینه فقط در شرایط وجود حجم تولید یا فروش محدود می کنند.
در اواخر دهه ۱۹۸۰، شاغلین و اساتید حسابداری به شدت مورد انتقاد بودند که شیوه های حسابداری مدیریت (و، حتی بیشتر از آن، برنامه درسی تدریسی به دانشجویان حسابداری) با وجود تغییرات بنیادی در محیط کسب و کار، آخرین بار کمی بیش از ۶۰ سال گذشته تغییر کرده اند. در سال ۱۹۹۳۳، هیئت تغییر آموزش حسابداری، اعضای هیئت علمی را به پایین آمدنشان از برج عاج خود فرا خواند و توصیه کرد دانش شان را در مورد شیوه واقعی حسابداری در محل کار گسترش دهند. موسسه های حرفه ای حسابداری، که شاید ترس از این داشتند که وجود حسابداران مدیریت به طور فزاینده ای در سازمانهای کسب و کار بیهوده به نظر برسد، و متعاقباً منابع قابل توجهی را برای توسعه مهارتهای خالقانه تر برای حسابداران مدیریت اختصاص دادند.
تحلیل واریانس یا وردایی، یک رویکرد نظام مند برای مقایسه هزینه های واقعی و بودجه شده مواد مستقیم و دستمزد استفاده شده در طول یک دوره تولید است. در حالیکه برخی از اشکال تحلیل وردایی هنوز توسط بسیاری از شرکتهای تولیدی استفاده می شود، در حال حاضر گرایش به استفاده از آن به صورت ترکیبی با فنون نوآورانه ای مانند life cycle cost analysis و بهایابی مبتنی بر فعالیت متمایل شده، که با جنبه های خاص مورد.انتظار محیط کسب و کار تجاری نوین طراحی می شود از آنجا که تغییرات کوچک برای ط راحی محصول می تواند منجر به صرفه جویی قابل توجهی در بهای تولید محصوالت شود، بهایابی چرخه عمر به رسمیت می شناسد که توانایی مدیران جهت تاثیرگذاری بر بهای تولید یک محصول زمانی در بیشترین حد خود قرار دارد که این محصول هنوز در مرحله تولید چرخه عمر خود قرار دارد (به عنوان مثال، پیش از اینکه طراحی نهایی شود و تولید شروع شود).
بهایابی مبتنی بر فعالیت (ای بی سی) به رسمیت می شناسد که، در کارخانه های مدرن، بسیاری از هزینه های تولید با میزان 'فعالیت' تعیین می شود (به ع نوان مثال، تعداد انجام تولید در هر ماه، و میزان زمان غیرفعال تجهیزات تولید) و بنابراین کلید کنترل موثر بها بهینه سازی بهره وری این فعالیتها می باشد. بهایابی چرخه عمر و بهایابی مبتنی بر فعالیت هر دو تصدیق می کنند که، در یک کارخانه مدرن نمونه، اجتناب از رویدا دهای مخل (مانند خرابی ماشین آلات و شکست های کنترل کیفیت) از اهمیت به مراتب بیشتری از (برای مثال) کاهش هزینه های. مواد اولیه برخوردار است همچنین بهایابی مبتنی بر فعالیت در زمان ارائه یک خدمت یا تولید یک جزء محصول از اهمیت دستمزد مستقیم بهعنوان عامل هزینه ک استه و به جای فعالیتها بر عوامل هزینه زا متمرکز می شود.
دیگر روشی که می توان به آن برای ابالات متحده به عنوان یک نوآوری نگاه کرد روش آلمانی گنزپلن کاستن ریچنانگ (جی پی کا) است. هرچند از اجرای آن در اروپا بیش از ۵۰ سال می گذرد، ولی نه به جی پی کا و نه به درمان مناسب 'ظرفیت بلااستفاده' گسترده در ابالات متحده عمل نشده؛ بنابراین جیپیکا و مفهوم ظرفیت بلاستفاده به آرامی در حال به رسمیت شناخته شدن در آمریکا بوده، و "می تواند به راحتی توسط استانداردهای ابالات متحده 'پیشرفته' محسوب شود".
امروزه یکی از شیوه های خلاقانه تر در دسترس، حسابداری مصرف منابع (آرسی ای) است. آرسی ای توسط اتحادیه بین المللی حسابداران (آیفک) به عنوان یک "رویکرد پیچیده در سطوح بالاتر از زنجیره فنون بهایابی "به رسمیت شناخته شده است چون توانایی استخراج هزینه ها را به صورت مستقیم از داده های منابع عملیاتی یا قرنطینه و اندازه گیری هزینه های ظرفیت بلاستفاده فراهم می کند. آرسی ای با درنظر گرفتن "بهترین ویژگیهای رویکرد حسابداری مدیریت گنزپلن کاستن ریچنانگ (جی پی کا) و ترکیب آن با کاربرد عوامل هزینه مبتنی برفعالیت در هنگام نیاز، مانند آنهایی که در بهایابی مبتنی بر فعالیت استفاده شده، حاصل می شود. با رویکرد آرسی ای، منابع و هزینه های آنها به عنوان "مبنایی برای تقویت مدل سازی بها و پشتیبانی از تصمیم گیری مدیریتی در نظر گرفته می شود، به این دلیل که هزینه ها و درآمدهای یک سازمان همه تابعی از منابع و ظرفیتهای منحصربه فردی است که آنها را تولید می کند".
نقش درون شرکتی
امروزه همگام با سایر نقشها در شرکت، حسابداران مدیریت یک ارتباط گزارشگری دوگانه دارند. بهعنوان یک شریک تجاری راهبردی و ارائه دهنده اطلاعات مالی و عملیاتی مبنای تصمیم گیری، حسابداران مدیریت مسوول مدیریت گروه کسب و کار و در عین حال مکلف به گزارشگری ارتباطها و مسئولیتها به سازمان مالی شرکت نیز هستند.
از فعالیتهای ارائه شده توسط حسابداران مدیریت، پیش بینی و برنامه ریزی، انجام تحلیلهای وردایی، و بررسی و نظارت بر هزینه های ذاتی در کسب و کا ر فعالیتهایی هستند که پاسخگویی دوگانه را برای هر دوی گروه مالی و تیم کسب و کار ایجاب می کند. نمونه هایی از وظایفی که در آنها پاسخگویی به تیم کسب و کار می تواند بیشتر از بخش مالی شرکت تداعی داشته باشد، توسعه و تدوین بهایابی جدید محصول، تحقیق در عملیات، سنجه ای محرک کسب و کار، ارزیابی متوازن مدیریت فروش، و تجزیه و تحلیل سودآوری مشتری هستند. در مقابل، تهیه گزارشهای مالی خاص، انطباق داده های مالی با سامانه های منبع، و گزارشگری ریسک و مقررات از آنجا که با جمع آوری برخی اطلاعات مالی از همه بخشهای شرکت حاصل می شوند، بیشتر برای گروه مالی شرکت کاربرد دارند
در شرکتهایی که بیشتر سودشان را از اطلاعات اقتصادی حاصل می کنند، مانند بانک ها، صنعت چاپ و نشر، شرکتهای مخابراتی و پیمانکاران دفاعی، هزینه های آی تی منبع قابل توجهی از مخارج غیرقابل کنترل هستند، که از حیث مقدار اغلب بزرگترین هزینه شرکت پس از مجموع هزینه های جبران کار و هزینه های مربوط به تملک دارایی هستند. یک کارکرد حسابداری مدیریت در چنین سازمانهایی همکاری نزدیک با بخش آی تی برای ارائه شفاف هزینه فناوری اطلاعات است.
با توجه به موارد فوق، یک نمای گسترده از پیشرفت مسی ر شغلی حسابداری و مالی این است که حسابداری مالی یک سکوی پرتاب برای حسابداری مدیریت است. مطابق با مفهوم ایجاد ارزش، حسابداران مدیریت به تحریک. موفقیت کسب و کار کمک می کنند در حالیکه حسابداری مالی بیشتر یک مجاهدت رعایتی و تاریخی است
دیدگاه جایگزین
یک دیدگاه جایگزین نسبت به حسابداری مدیریت که بسیار به ندرت مطرح می شود این است که خنثی است یا دارای اثر خوش خیم در سازمان نیست، بلکه یک سازوکار برای کنترل مدیریت از طریق نظارت است. این دیدگاه موقعیت حسابداری مدیریت را به خصوص در چارچوب نظریه کنترل مدیریت نشان می دهد. به بیان دیگر، اطلاعات حسابداری مدیریت ساز و کاری هستند که می تواند توسط مدیران به عنوان وسیله ای برای بازنگری کلی در ساختار داخلی سازمان جهت تسهیل در کارکردهای کنترلی شان درون یک سازمان مورد استفاده قرار گیرند.
روش شناسیهای خاص
بهایابی مبتنی بر فعالیت (ای بی سی)
بهایابی مبتنی بر فعالیت
بهایابی مبتنی بر فعالیت برای اولین بار به روشنی در سال ۱۹۸۷ توسط رابرت اس. کاپالن و دابلیو. برانس به عنوان فصلی در کتابشان به نام "حسابداری و مدیریت: از منظر مطالعه میدانی" تعریف شد. آنها در ابتدا روی صنعت تولید متمرکز شدند که در آن افزایش بهبود در بهره وری و فناوری نسبت هزینه های مستقیم دستمزد و سربار را کاهش، اما نسبت هزینه های غیرمستقیم را افزایش داده بود. برای مثال، افزایش خودکارسازی دستمزد که یک هزینه مستقیم بود را کاهش، ولی استهلاک را که یک هزینه غ یرمستقیم بود، افزایش داده بود.
گنزپلن کاستن ریچنانگ یک روش شناسی بهایابی آلمانی است، که در اواخر دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ توسعه یافته، و جهت ارائه یک برنامه منسجم و دقیق از نحوه محاسبه هزینه های مدیریتی و تسهیم آنها به یک محصول یا خدمت طراحی شد. عبارت گنزپلن کاستن ریچنانگ، که به آن اغلب به صورت جی پی کا اشاره می شود، به بهترین نحو به صورت حسابداری بهای برنامه ریزی شده مدیریتی یاحسابداری و برنامه ریزی تحلیلی انعطاف پذیر بها ترجمه شده است.
خاستگاه نظری و عملی جی پی کا به هانس گئورگ پالوت (به آلمانی: Hans Georg Plaut)، یک مهندس خودرو و ولف گانگ کیلگر (به آلمانی: Wolfgang Kilger)، یک دانشگاهی برمیگردد، که با هدف دوجانبه شناسایی و ارائه یک روششناسی پایدار جهت اصلاح و ارتقای اطلاعات حسابداری بها روی آن کار می کردند. جی پی کا در کتابهای درسی حسابداری بهای آلمانی بهایابی قابل انعطاف و تجزیه و تحلیل نقطه سربه سر منتشر شد،و امروزه در دانشگاه های آلمانی زبان تدریس می شود.
حسابداری ناب (حسابداری برای سازمان ناب)
در اواسط تا اواخر دهه ۱۹۹۰ کتب مختلفی درباره حسابداری در سازمان ناب (شرکتهای در حال پیاده سازی عناصر سامانه تولید تویوتا) نوشته شده بود. عبارت حسابداری ناب طی این دوره نام گذاری شد. این کتابها مجادله داشتند که روشهای حسابداری سنتی برای تولید انبوه مناسب تر هستند و تجربیات کسب و کار در تولید و خدمات سر- وقتی را پشتیبانی نمی کنند یا به خوبی اندازه گیری نمی کنند. این جنبش در اجلاس سران حسابداری ناب ۲۰۰۵ در دیربورن، میشیگان، ابالات متحده به یک نقطه اوج رسید. ۳۲۰ تن حضور داشتند و محاسن یک رویکرد جدید برای حسابداری در سازمان ناب را مورد بحث گذاشتند. ۵۲۰ تن نیز در دومین همایش سالانه در ۲۰۰۶ حضور داشتند.
حسابداری مصرف منابع (آرسی ای)
حسابداری مصرف منابع (آرسی ای) به طو ر رسمی به عنوان یک رویکرد حسابداری مدیریت پویا، به طورکامل یکپارچه، مبتنی بر اصول، و جامع تعریف می شود که مدیران را به اطلاعات پشتیبان تصمیم گیری برای بهینه سازی سازمانی تجهیز می کند. آرسی ای به عنوان یک رویکرد حسابداری مدیریت در حدود سال ۲۰۰۰ پدیدار شد و پس از آن در سی ای ام – آی ائتلاف بینالمللی تولید پیشرفته، در گروه مدافع آرسیای بخش مدیریت بها در CAM-I the Consortium for Advanced Manufacturing-International, in a Cost Management Section RCA interest group در دسامبر ۲۰۰۱۱ تدوین شد. سه عنصر اصلی که RCAA را قادر به پی ریزی بسیار متفاوت برای مدل هزینه های می کند بشرح زیر است:
* نظر منابع – منابع و هزینه های خود را به طور بنیادی به مدل سازی هزینه مناسب و پشتیبانی از تصمیم گیری در نظر گرفته شده. هزینه و درآمد سازمان مبتنی بر منابع ای است که آنها را تولید می کند.
* مدل سازی بر اساس تعداد – تمام مدل با استفاده از مقادیر عملیاتی ساخته شده است. داده های عملیاتی پایه و اساس ایجاد ارزش و شاخص منجر به نتایج اقتصادی است.
* رفتار هزینه – ارزش به عنوان پوششی برای مدل بر اساس مقدار و هزینه است که با رفتارهای خود مقادیر منابع را مشخص و به عنوان ارزش ایجاد عملیات در یک سازمان به بها اضافه می شود.
حسابداری ارزش افزوده
مهم ترین جهت گیری اخیر در حسابداری مدیریتی حسابداری ارزش افزوده است؛ که وابستگی فرایندهای تولید نوین را به رسمیت می شناسد و برای هر محصول، مشتری یا تامینکننده، ابزاری است برای اندازه گیری سهم هر واحد از منابع محدود.
قیمت گذاری انتقالی
حسابداری مدیریت یک نظام کاربردی مورد استفاده در صنایع مختلف است و کارکردها و اصول خاص به دنبال آن می تواند بست ه به نوع صنعت متفاوت باشد. اصول حسابداری مدیریت در بانکداری تخصصی است اما برخی از مفاهیم بنیادی را دارد که در صنایع تولیدمحور یا خدمت محور مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال، قیمت گذاری انتقالی یک مفهوم مورد استفاده در تولید است اما در بانکداری هم کاربرد دارد؛ و یک اصل بنیادی است که در تسهیم ارزش و تخصیص درآمد به واحدهای مختلف کسب و کار استفاده می شود. اساساً قیمت گذاری انتقالی در بانکداری روش تخصیص ریسک نرخ بهره بانکی به منابع و مصارف مختلف مالی سازمان است؛ بنابراین، بخش خزانه داری شرکتی بانک وقتی به مشتریانشان وام می دهند هزینه های تامین مالی را برای استفاده واحدهای کسب و کار از منابع بانکی به آنها تخصیص می دهند. بخش خزانه داری همچنین بستانکاری تامین مالی را به واحدهای تجاری که سپرده های (منابع) بانکی را برای بانک به ارمغان می آورند نیز تخصیص میده د. با وجودی که این فرایند قیمت گذاری انتقال وجوه در درجه اول برای وامها و پس اندازها ی واحدهای مختلف بانکی کاربرد دارد، ولی برای همه داراییها و بدهیهای بخش کسب و کار بکار برده می شود. هنگامی که قیمت گذاری ان تقالی بکار گرفته می شود و هر ثبت یا تعدیل حسابداری مدیریت دیگری به دفتر کل ارسال می شود (که معمولاً حسابهای یادداشت هستند و در نتایج ثبتهای قانونی شامل نمی شوند)، واحدهای کسب و کار قادرخواهند بود نتایج مالی بخش بندی شده را که هم توسط کاربران داخلی و هم بیرونی برای ارزیابی عملکرد. استفاده می شوند، تولید کنند.
منابع و یادگیری مستمر
ر اه های مختلفی برای حفظ و استمرار ایجاد مبنای دانش یک نفر در زمینه حسابداری مدیریت. وجود دارد حسابداران مدیریت خبره (سی ام ای ها) باید ساعتهای آموزشی مستمری را هر ساله، مانند یک حس ا بدار خبره عمومی بگذرانند. یک شرکت نیز می تواند مفاد تحقیقاتی و آموزشی را برای استفاده در کتابخانه شرکت خود داشته باشد؛ و این در شرکتهای "فورچون ۵۰۰" که منابعی برای تامینمالی توسعه این نوع رسانه های آموزشی دارند شایع تر است.
همچنین نشریات، مقالات برخط و تار نوشتهای متعددی نیز در این زمینه وجود دارد. نشریه مدیریت بها (ISSN 1092-8057) و تارنمای موسسه حسابداری مدیریت (آی ام ای) منابعی هستند که نشریات فصلنامه حسابداری مدیریت و مالیه راهبردی را شامل می شوند در واقع، وجود حسابداری مدیریت در یک سازمان الزامی است.
وظایف/خدمات ارائه شده توسط حسابداری مدیریت
فهرست زیر وظایف/خدمات اصلی انجام شده توسط حسابداران مدیریت هستند. درجه پیچیدگی مرتبط با این فعالیتها بسته به سطح تجربه و توانایی هر فردی متفاوت است.
* تجزیه و تحلیل نرخ و حجم
* تدوین و توسعه سنجه های کسب و کار
* مدل سازی قیمت
* سودآوری محصول
* گزارشگری بخشی جغرافیایی در مقابل صنعت یا مشتری
* ارزیابی متوازن مدیریت فروش
* تجزیه و تحلیل بها
* تجزیه و تحلیل هزینه – فایده
* تجزیه و تحلیل هزینه – حجم – فایده
* تجزیه و تحلیل بهای چرخه عمر
* تجزیه و تحلیل سودآوری مشتری
* شفافیت بهای فناوری اطلاعات
* بودجه بندی سرمایه ای
* تجزیه و تحلیل خرید در مقابل اجاره
* برنامه ریزی راهبردی
* مشاوره مدیریت راهبردی
* ارائه و ارتباطات مالی داخلی
* پیش بینی فروش
* پیش بینی مالی
* بودجه بندی سالانه
* تسهیم هزینه
مدارک مرتبط
مدارک مرتبط مدارک و گواهی نامه های حرفه ای مرتبط مختلفی در این زمینه وجود دارد شامل:
* مدارک حسابداری مدیریت
* CIMA
* ICMA
* ICAI
* CMA
* سایر مدارک حرفه ای حسابداری
* موسسه حسابداری و مالیه عمومی خبره، CIPFA
* حسابدار خبره رسمی، (ACCA)
* حسابدار رسمی، (CA)
* حسابدار خبره عمومی، (CPA)
* موسسه حسابداران عمومی خبره آمریکا
* حسابدار خبره تجربی (CPA Australia)
* حسابدار مدیریت رسمی جهانی
روشها
* بهایابی مبتنی بر فعالیت
* گنزپلن کاستن ریچنانگ (GPK)
* حسابداری ناب
* حسابداری مصرف منابع
* بهایهابی استاندارد
* حسابداری ارزش افزوده
* قیمت گذاری انتقالی
تنوع حسابداری و اهداف آن عملاً برای تهیه و مهیا سازی اطلاعات با استفاده از معیارهای اندازه گیری فرآیندهای اقتصادی در طول دوره های مختلف و برای ذینفعان مختلف، متعدد می باشد بطوریکه بر همین اساس حسابداری مالی به صورت گذشته نگر و برای تهیه و تنظیم اطلاعات جهت تصمیم گیری کاربران و ذینفعان خارج از سازمان می باشد این در حالی است که حسابداری مدیریت به مدیریت در ارائه حوزه عمل بیشتر در استفاده بهینه تر از اطلاعات برای ترسیم چشم اندازهای مدیریت کمک می نماید چرا که این اطلاعات مورد نیاز است و بمنظور اطمینان بخشی از برنامه ریزی، کنترل، ساماندهی و تصمیم گیری صحیح حسب توابع در اختیار و در کنترل می باشد. از طرفی دیگر حسابداری مالی با استفاده از اطلاعات واقعی حقایق زمان را در جهت مسیر تکامل و حرکت شرکت نشان می دهد اما عملاً این اطلاعات نشانی از دلایل و عوامل ایجاد حقایق تحصیلی را نمی دهد.

بنابراین نتایج حاصل از حسابداری مالی را می توان با کمک از مبانی حسابداری مدیریت مورد بهبود و اثربخشی بیشتر قرار داد. در مقابل حسابداری مالی عملاً اطلاعات حسابداری مدیریت ماهیت هنجاری ندارند اما برعکس اطلاعات حسابداری مدیریت در جهت ایجاد جهت گیری ها و ایده های آینده نگری امری عملی می باشد.
حسابداری مدیریت یا حسابداری مدیریتی:

حسابداری مدیریتی بر استفاده از اطلاعات حسابداری برای مدیران در سازمان ها، جهت مهیا کردن آن ها برای تصمیم سازی کسب و کار آگاهانه تاکید دارد که به آن ها اجازه می دهد تا کارکردهای کنترل و مدیریتشان را بهتر تجهیز نمایند.

در مقابل اطلاعات حسابداری مالی، اطلاعات حسابداری مدیریتی این خصوصیات را دارند:

• در درجه اول نگاه رو به جلو دارند، بجای تاریخی

• برای پشتیبانی از تصمیم گیری بطور کی مبتنی بر مدل با درجه ای از انتزاع هستند، به جای مبتنی بودن بر مورد

• برای استفاده در سازمان طراحی شده و در نظر گرفته شده اند، بجای اینکه برای استفاده ذینفعان، بستانکاران و قانونگذاران در نظر گرفته باشد

• معمولاً محرمانه بوده و توسط مدیران استفاده می شود تا گزارشگری عمومی

• با ارجاع به احتیاجات مدیران محاسبه می شود و اغلب توسط سامانه های اطلاعات مدیریت استفاده می شود نه با ارجاع به استانداردهای عمومی حسابداری مالی.

تعریف:

آیفک از تعریف مدیریت مالی سازمانی از سه حوزه گسترده استقبال می کند: حسابداری بها، تجزیه و تحلیل و ارزیابی عملکرد، برنامه ریزی و پشتیبانی از تصمیم گیری.

به گفته انجمن حسابداران خبره مدیریت (CIMA)، "حسابداری مدیریت فرآیند تعریف، اندازه گیری، تجمیع، تجزیه و تحلیل، مهیاسازی، تفسیر و تبادل اطلاعات مورد استفاده مدیریت جهت برنامه ریزی، ارزیابی و کنترل یک واحد تجاری و جهت اطمینان از استفاده مناسب و پاسخگویی به منابع شان می باشد. حسابداری مدیریت همچنین تهیه گزارش های مالی را نیز برای گروه های غیرمدیریتی مانند ذینفعان، بستانکاران، سازمان های قانونگذار و مراجع مالیاتی را شامل می شود.

موسسه حسابداران رسمی امریکا (AICPA) بیان داشته است که حسابداری مدیریت در عمل به گسترش در سه حوزه زیر می انجامد:

• مدیریت راهبردی- ارتقای نقش حسابدار مدیریت به عنوان یک شریک راهبردی در سازمان

• مدیریت عملکرد- توسعه عملکرد تصمیم گیری کسب و کار و مدیریت عملکرد سازمان

• مدیریت ریسک- مشارکت در چارچوب ها و شیوه ها برای شناسایی، اندازه گیری، مدیریت و گزارشگری ریسک ها و دستیابی به اهداف سازمان حسابداری مدیریت(Management Accounting) بر اساس تعریف CIMA به مفهوم تشخیص، اندازه گیری، جمع آوری، تحلیل، تفسیر و تبادل اطلاعاتی است که بتواند به مدیران در برنامه ریزی، ارزیابی و کنترل سازمان یاری رسانده و به عبارتی از تصمیم سازی(Dicision Making) مدیران سازمان پشتیبانی کند. در قیاس با حسابداری مالی در سازمان می توان گفت:
1- حسابداری مدیریت به آینده می نگرد در حالیکه حسابداری مالی بیشتر به اطلاعات تاریخی متکی است.
2- حسابداری مدیریت بر اساس مدل سازی و درجاتی از تجرید(Abstraction) به مسائل می نگرد در حالیکه حسابداری به صورت موردی(Case Based) مسائل را تحلیل می کند.
3- نتایج حسابداری مدیریت برای مدیران قابل استفاده است در حالیکه در خروجی حسابداری مالی برای سهامداران و سایر ذینفعان مالی قابل استفاده است.
نکته: CIMA برگرفته از حروف اول ( Chartered Institute of Management Accountants) سازمانی است که هدف اصلی آن تربیت و ارزیابی کارشناس در حوزه حسابداری مدیریت است.
حسابداری مالی
هدف از حسابداری ارائه اطلاعاتی است که برای تصمیم گیری های اقتصادی مورد نیاز هستند.
هدف اصلی حسابداری مالی، آماده سازی گزارش های مالی است که اطلاعاتی در مورد عملکرد شرکت به اشخاص خارجی مانند سرمایه گذاران، مدیران و مقامات مالیاتی ارائه می کند.
حسابداری مالی فرایند ثبت، خلاصه سازی و گزارش هزاران معامله در یک کسب و کار است، تا تصویر دقیقی از وضعیت مالی و عملکرد آن را مجسم سازد. هدف اصلی حسابداری مالی تهیه صورت های مالی – از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان و جریان وجوه نقد – است که کارکرد عملیاتی شرکت را در طول یک دوره خاص و وضعیت مالی را در نقطه خاصی در زمان خلاصه می کند.
این اظهارات – که به طور کلی به صورت سه ماهه و سالانه آماده، و مطابق با اصول عمومی پذیرفته شده حسابداری (GAAP) ارائه می شوند برای اشخاص خارجی از جمله سرمایه گذاران، مدیران و مقامات مالیاتی در نظر گرفته شده اند.
حتما مقاله چگونه صورت های مالی حسابداری را تحلیل کنم؟ مطالعه کنید.
تفاوت حسابداری مالی و حسابداری مدیریت
تفاوت کلیدی بین حسابداری مالی و حسابداری مدیریتی این است که هدف حسابداری مالی فراهم کردن اطلاعات برای اشخاص خارج از سازمان است، در حالی که هدف حسابداری مدیریتی کمک به مدیران در درون سازمان برای تصمیم گیری است.
حسابداری مدیریت از این نظر با حسابداری مدیریتی در تضاد است که حسابداری مدیریتی برای تصمیم گیری داخلی است و نیازی ندارد از قوانین استاندارد صادر شده توسط نهادها پیروی کند.
در حالی که حسابداری مالی برای تهیه اطلاعات حسابداری برای افراد خارج از سازمان که دخالتی در اجرای روزانه شرکت ندارند، مورد استفاده قرار می گیرد. حسابداری مدیریتی اطلاعات حسابداری را برای کمک به مدیران در تصمیم گیری مدیریت کسب و کار فراهم می کند.
برای اینکه صورت های مالی، عملکرد مالی را به درستی و به طور مداوم گزارش کنند، طبق استانداردهای حسابداری پذیرفته شده آماده می شوند. این استانداردها به عنوان اصول حسابداری پذیرفته شده همگانی، یا به شکل ساده GAAP خوانده می شوند. اصول حسابداری پذیرفته شده همگانی اصولی هستند که دارای اعتبار قابل توجهی هستند.
تسلط بر حسابداری مالی نیازمند سال ها مطالعه و تجربه عملی است و قرار گرفتن در این سمت کاملا به صلاحیت فرد بستگی دارد.
در کشورهای مختلف حسابدارانی که دارای سمت حسابداری مالی هستند مدارک مختلفی دارند.
در ایالات متحده، سمت حسابداری اصلی، حسابدار عمومی گواهی شده (PCA) است. در حالی که در کانادا، سمت حسابداری اصلی، حسابدار دارای مجوز (CA)، حسابدار مجاز عمومی (CGA) و حسابدار مدیریت مجاز (CMA) است. در انگلستان و هند، حسابدار خبره (CA) سمت اصلی حسابداری مالی است.
سازمان ها، اهدافی مختلف دارند و ممکن است واجد ترکیبی از اهداف باشند. لذا نیاز روزافزون به اطلاعات صحیح و بهنگام برای بکارگیری در فرایند تصمیم گیری مدیران، به مقوله ای اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. دراین زمینه، سیستم اطلاعات مدیریت، منبع اصلی ارائه اطلاعات به شمار می آید. سیستم حسابداری مدیریت به عنوان مهمترین زیرمجموعه این سیستم، اطلاعات مالی و غیرمالی متنوعی را در اختیار استفاده کنندگان این نوع اطلاعات، بویژه "مدیران هر سازمان" قرار می دهد. از این رو، در این مقاله ابتدا به تعریف حسابداری مدیریت و مباحث اصلی موجود آن پرداخته، سپس نقش حسابداری مدیریت در دستیابی سازمان به اهداف خود را بیان می داریم.
سازمان ها با توسعه تکنولوژی در صنایع و ایجاد تغییر و تحول در سیستم های تولید، با پیچیدگی و تغییراتی شدید روبه رو شده اند. وسعت این تغییرات به گونه ای است که مدیریت به تنهایی نمی تواند شناختی کافی در مورد محیط خود در سازمان داشته باشد. به همین دلیل، ضرورت پیدا کرده است که سیستمی به وجود آید تا مدیریت را در امر شناسایی مشکل، تعیین اهداف، شناسایی دقیق مسئله، تعریف راه حل های ممکن، ارزیابی راه حل ها، انتخاب راه حل بهینه و اجرا، کنترل و ارزیابی آن کمک کند. سیستم اطلاعات مدیریت و سیستم های حمایت از تصمیم گیری، باهمین منظور به وجود آمده و توسعه یافته اند. سیستم اطلاعاتی حسابداری مدیریت نیز در همین زمینه توسعه پیدا کرده است، به نحوی که بخش مهم اطلاعات موردنیاز مدیریت را تامین می کند. به همین دلایل، مدیر نمی تواند حتی با اتکا به اطلاعات و تجربیات شخصی و اطلاعات منعکس در صورت های مالی، به نحوی احسن وظایف خود را انجام دهد. سیستم اطلاعاتی حسابداری مدیریت، با هدف کمک به مدیریت در امر تصمیم گیری به وجود آمده و همگام با گسترش و پیچیده شدن سیستم تولید، رشد و گسترش یافته است. نقش حسابداری مدیریت، عبارت است از تهیه و ارائه اطلاعات مرتبط و سودمند برای کمک به مدیریت در برنامه ریزی فعالیت ها، اعمال کنترل مدیریت و تصمیم گیری عقلایی در زمینه تحقق اهداف سازمان.
حسابداری مدیریت را نمی توان مجموعه ای از قواعد ثابت تلقی کرد. زیرا سعی می کند تا به افراد درون سازمان (هیئت مدیره، مدیران و دیگر افراد) در زمینه اخذ تصمیم گیری ها یاری کرده و راهنمایی معتمد برای نمایان سازی سیاست ها و نقشه های آتی سازمان باشد.
تاریخچه حسابداری مدیریت
نهضت مدیریت علمی و پیدایش کارخانه های فولاد و خط آهن را می توان برداشتن اولین گام در مسیر نیاز به حسابداری مدیریت دانست. براساس تحقیقاتی که توسط جانسون انجام شده است، سیستم های اطلاعاتی کنترل مدیریت و هزینه یابی، در رشد و توسعه صنایع حمل و نقل و تولید و توزیع در فاصله سال های 1850 تا 1925، نقشی بسزا داشته است. تقاضا برای اطلاعات به منظور برنامه ریزی و کنترل داخلی، در نیمه اول قرن 19 ایجاد شد. در آن زمان، کارخانه هایی نظیر نساجی و راه آهن، برای ایجاد هماهنگی بین فرایندهای گوناگون درون سازمان، به رویه های اداری داخلی نیاز داشتند. سیستم هزینه یابی کارخانه هایی مانند نساجی دارای توانایی سنجش بازده تبدیل انواع مواداولیه به کالای ساخته شده بودند. تا 1925، نوآوری ها مختص ارتقا کارایی موسساتی بود که در زمینه تولید انبوه محصولات استاندارد با سهم نسبتاً زیاد هزینه دستمزد تلاش فعالانه ای داشتند، اما تقاضا برای سیستم حسابداری مدیریتی که کنترل و هماهنگی فعالیت های متنوع سازمان را تسهیل کند، پس از بروز پدیده ادغام افقی و شرکت های چند فعالیته، ایجاد شد.
نسبت معروف بازده سرمایه گذاری به عنوان پاسخی به ظهور شرکت های بزرگ و ابزاری برای کنترل عملیات غیرمتمرکز آنان، از نوآوری های بزرگ حسابداری مدیریت تا 1920 محسوب می شود. در سال های میانی قرن بیستم، موضوعاتی مانند قیمت گذاری انتقالی با رویکردهایی همچون هزینه یابی کامل و هزینه یابی استاندارد، همراه بود. در حدود سال های 1960، حسابداری مدیریت شاهد بروز جریان قابل توجهی از کاربرد مدل های مقداری در مسائل برنامه ریزی و کنترل بود. تغییر شرایط محیطی و درونی سازمان ها و پیشرفت تکنولوژی، معیارهای جدیدی را برای حسابداری مدیریت مطرح کرده است که روش های سنتی، پاسخگوی آنها نیستند و از این رو، حسابداری مدیریت در خدمت اهداف استراتژیک شرکت قرار گرفت.

حسابداری مدیریت
حسابداری مدیریت، شامل طراحی و استفاده از حسابداری در داخل سازمان است. حسابداری مدیریت را نمی توان مجموعه ای از قواعد ثابت به حساب آورد بلکه روش های حسابداری مدیریت به منظور دستیابی به هدف های سازمان از طریق بهبود تصمیم گیری توسط مدیران و کارکنان آن است. حسابداری مدیریت، هم اطلاعات واقعی و هم اطلاعات براوردی را برای کمک به مدیران در عملیات روزانه و برنامه ریزی عملیات آتی، به کار می گیرد و با مسائل خاصی که مدیران واحد تجاری در سطوح مختلف با آن روبه رو هستند، سروکار دارد.
به طور کلی می توان گفت که حسابداری مدیریت، نوعی سیستم اندازه گیری و گردآوری اطلاعات مالی و عملیاتی است که فعالیت مدیریتی و رفتارهای انگیزشی را هدایت کرده و ارزش های فرهنگی موردنیاز برای رسیدن به اهداف استراتژیک سازمان را ایجاد و حمایت می کند. با توجه به تعاریف می توان چهار مفهوم کلیدی زیر را از این تعاریف استخراج کرد:
· ماهیت: از نظر ماهیت، حسابداری مدیریت نوعی فرایند اندازه گیری است.
· محدوده: اطلاعات عملیاتی مانند هزینه یا اطلاعات مالی و غیره را دربر می گیرد.
· هدف: هدف حسابداری مدیریت کمک به سازمان در زمینه تحقق هدف های استراتژیک است.
· شاخص: اطلاعات مناسب در حسابداری مدیریت، سه شاخص عمده دارند:
· شاخص فنی: بالابردن درک پدیده اندازه گیری و گردآوری اطلاعات مربوط برای تصمیم های استراتژیک
· شاخص رفتاری: تشویق به فعالیت هایی که با هدف هایی استراتژیک سازمان سازگارند.
· شاخص فرهنگی: حمایت یا خلق رشته ای از ارزش های فرهنگی و اعتقادات مشترک در سازمان و جامعه
فرایندهای کلیدی حسابداری مدیریت عبارتند از:
تحلیل: پیچیدگی های به وجود آمده از اطلاعات گذشته، حال و برنامه های آتی، ناشی از محیط داخلی شرکت و خارج از آن است. نقش حسابداری مدیریت، طرح مکانیزم هایی برای اخذ اطلاعات مالی با یک روش موثر هزینه (هزینه-فایده) و سپس ارائه اطلاعات در زمانی مناسب به مدیریت است.
تصمیم گیری: حسابداری مدیریت، در واقع نقش مهمی در فراهم آوری اطلاعاتی موثر برای تصمیم گیری مدیران در خصوص حل مشکلات موجود ارائه می دهد.
برنامه ریزی: یکی از وظایف کلیدی و عمده حسابداری مدیریت، تمرکز بر وقایع آتی است. در بسیاری از شرکت ها، اطلاعات تاریخی می تواند برای ارزیابی تغییرات عملیات اصلی و راهنمایی برای عملیات استراتژیک باشد. حسابداری مدیریت، نقشی مهم در فراهم سازی زمینه برنامه ریزی تامین فعالیت های جزئی در اهداف کمی دارد.
کنترل: گرچه حسابداری مدیریت به طور عادی کنترلی بروز بر عملیات سازمان ندارد، اما می تواند نقش مهمی در تعیین و اصلاح مکانیزم ها برای بازنگری و کنترل فعالیت سازمان فراهم سازد. حسابداری مدیریت به وسیله مقایسه اهداف فعالیت های برنامه ریزی شده با واقعی (آنچه اتفاق افتاده) می تواند اختلافات را شناسایی، تعهدات بعدی را رسیدگی و سپس پیشنهادات عملی و راه گشا به مدیریت ارائه دهد.
سیستم حسابداری مدیریت، می تواند در موارد زیر به مدیران کمک کند:
· درک روابط علت و معلولی: حسابداری مدیریت می تواند به مدیریت در این زمینه که چه چیزی باعث و علت هزینه شده است و یا چرا ظرفیت خالی یا غیرقابل استفاده برای تولید وجود دارد، کمک کند.
تشخیص فعالیت هایی که ارزش افزوده ایجاد نمی کنند یا کارایی ندارند: حسابداری مدیریت با تشخیص فعالیت ها یا وظایف ناهماهنگ یا تکراری که به نیازهای مشتری مرتبط نیست، به طراحی مجدد فرایندهای کاری کمک می کند.
درک ارتباط بین اجزای مختلف یک زنجیره ارزش: اطلاعات حسابداری مدیریت می تواند تاثیر فعالیت های واسطه یا تامین کننده را بر آنچه در نهایت مشتری برای یک محصول می پردازد، نشان دهد.
تشخیص گلوگاه های فرایند در داخل یا خارج شرکت: حسابداری مدیریت می تواند نشان دهد چه اجزایی از فرایند کاری (ماشین یا انسان) محدودکننده کارایی سیستم بوده و باعث نارضایتی مشتری می شود.
شفاف کردن مسائل و تغییر درک افراد
ایجاد انگیزه در مدیران و کارکنان: اندازه گیری اجزا باعث مشخص شدن رفتارهای مطلوب می شود. افراد معمولا به این اندازه گیری ها پاسخ می دهند.
تغییر گرایش و جهت ها: معیارها که به طور حتم از نوع ارزشیابی هستند، باعث تغییر سطوح گرایش ها و تلاش ها می شود. مثلا، استاندارد زمانی برای اجرای یک فعالیت، هدفی را مشخص می کند که انتظار می رود کارکنان، با تلاش معقول به آن دست پیدا کنند. در صورت موفقیت، آنها سطح تلاش خود را بازنگری می کنند و در نتیجه، دفعه بعد عملکرد بهتری خواهند داشت.
تغییر نسبت ها: افراد تمایل دارند که موفقیت را به فعالیت خود نسبت دهند، اما شکست ها را به عوامل محیطی مربوط کنند. تحقیقات نشان داده که این نسبت دادن، می تواند با ملاک های حسابداری مدیریت تغییر کند و در نهایت رفتارها را نیز تغییر دهد.
تمامی جنبه های حسابداری مدیریت، عملا تحت تاثیر چند مبحث اصلی قرار دارند. که عبارتند از:
الف- اطلاعات
نیاز به اطلاعات معمولا نیروی محرکه حسابداری مدیریت محسوب می شود. اطلاعات حسابداری مدیریت، غالبا دو منظور اصلی را تامین می کند:
1. تسهیل تصمیم گیری
2. اثر بر تصمیم گیری
اطلاعات در اختیار تصمیم گیرندگان قرار می گیرند تا آنان را در انتخاب بهترین راه حل از میان راه حل ها یاری دهند. این اطلاعات غالباً بر تصمیم مدیران نیز اثر می گذارند. مثلا، بودجه سالانه یک واحد انتفاعی را مدنظر قرار دهید. گرچه بودجه توسط حسابداری مدیریت تهیه می شود، اما در نهایت باید توسط مدیریت ارشد واحد انتفاعی موردتصویب قرار گیرد. علاوه بر این، اطلاعات بودجه بر تصمیم گیری های مدیران نیز اثر می گذارد زیرا در پایان سال، مخارج واقعی با مبالغ بودجه شده مقایسه شده و هرگونه انحراف با اهمیت مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد.
ب-آثار رفتاری
واکنش مدیران و کارکنان نسبت به اطلاعات حسابداری مدیریت غالباً آثار با اهمیتی را بر رویدادهای واحدهای انتفاعی بر جای می گذارد. مثلا واکنش مدیر تولید نسبت به بودجه مصوب چگونه است؟ یا اطلاعات مربوط به اقلام بهای تمام شده چگونه بر قیمت گذاری کالاها و خدمات تاثیر می گذارد؟ و یا… تمامی این سوالات به تمایلات رفتاری افراد و محدودیت آنان در به کارگیری اطلاعات مربوط است. هرچه درک حسابداران مدیریت از رفتار کارکنان بهتر باشد، تهیه اطلاعات موردنیاز برای آنان اثربخش تر خواهد بود.
پ- هزینه ها و فواید
اطلاعات را می توان نظیر کالاها مدنظر قرار داد. اطلاعات را می توان نظیر سایر کالاها تهیه یا خریداری کرد و به کار گرفت. اطلاعات می تواند کیفیت بالا یا پایین داشته باشد، ب موقع یا با تاخیر ارائه شود و بالاخره مربوط یا نامربوط باشد. همانند دیگر کالاها و خدمات، تهیه اطلاعات هزینه دارد و فوایدی نیز بر آن متصور است. هزینه تهیه اطلاعات حسابداری مدیریت در واحدهای انتفاعی معمولاً شامل حقوق و مزایای کارکنان حسابداری مدیریت، هزینه خرید و عملیات کامپیوترها و هزینه صرف شده توسط استفاده کنندگان از اطلاعات برای مطالعه، درک و به کارگیری اطلاعات است. فواید اطلاعات نیز شامل برنامه ریزی اثربخش تر، بهبود تصمیم گیری ها، کارایی بیشتر عملیات و رهبری و کنترل بهتر عملیات می باشد.

نقش حسابداری مدیریت در کسب اهداف سازمانی
امروزه، سازمان ها هدف هایی مختلف دارند و حتی ممکن است واجد ترکیبی از اهداف باشند، لذا نمی توان قواعدی جامع و یکنواخت را برای تمامی سازمان ها تدوین کرد. اهدافی که به طور مکرر موردتاکید سازمان ها قرار می گیرند، عبارتند از:
· سطح قابل قبول سود
· رشد
· خودکفایی مالی
· تنوع بازار
· خدمات اجتماعی
· رعایت مسئولیت های اجتماعی (حفظ محیط زیست)
صرف نظر از اینکه اهداف سازمانی کدام یک از موارد بالا را دربر بگیرند، وظیفه مدیریت، حصول اطمینان از دستیابی به اهداف تعیین شده است.
امروزه دستیابی غیرساخت یافته و نسنجیده به اهدافی که در برگیرنده تغییر در عناصر ساختاری، تکنولوژیک، اهداف و الگوهای کارکردی هستند، سازمان را به علل مختلف دستخوش بحران و ایستایی خواهد کرد. مجموعه عوامل زیر پیشبرد اهداف سازمان را برای مدیریت امروزی صعب و دشوار کرده است:
1. سازمان ها به مثابه سیستمی باز، در معرض تاثیرپذیری جدی از محیط پیرامونی و درونی خود هستند. عوامل و عناصری همانند پیشرفت فزاینده تکنولوژی، تحولات اقتصادی، شبکه های در هم تنیده و پیچیده بازرگانی، دشواری های پاسخگویی به نیازهای بازار و گذار از مسیر پرپیچ و خم رقابت ها، قوانین و مقررات ناظر بر کارکرد پیشبرد اهداف سازمان را دشوارتر ساخته است.
2. سازمان های امروزی، با پدیده تعارض و تضاد بین اجزای مختلف تشکیل دهنده کل سیستم، یعنی زیرمجموعه ها و زیرسیستم های خود روبه رو هستند. این تعارض که در نتیجه عواملی نظیر تعارض که در نتیجه عوامل نظیر تفاوت در ادراک و شناخت، ایده ها و هنجارها، اهداف و ارزش ها و نگرش های مدیران، وابستگی بخش های مختلف فعالیت سازمان، ابهام در نقش ها و مسئولیت ها و نظایر آنها پدید می آید، خصیصه ای اجتناب ناپذیر بوده که باید با تدبیر مدیریت اداره یا حل شود.
3. سازمان به عنوان پدیده ای پویا، همواره در معرض تغییر هستند. رمز و راز برون رفت از مشکلات و دستیابی به اهداف سازمان در شرایط پیچیده و دشوار موجود، عبارت است از برنامه عقلایی مدیریت که با اتکا به اطلاعات اطمینان بخش میسر می شود. در این بین سیستم حسابداری مدیریت یکی از روش های تامین اطلاعات است. حسابداری مدیریت شاخه ای از حسابداری است که برای تامین نیازهای مدیران و مسئولان درون سازمانی طرح ریزی شده و اطلاعات متنوعی را در مورد مسائل مختلف مالی و عملیاتی تهیه می کند. این اطلاعات که در قالب گزارش های تفصیلی تهیه می شوند، توسط مدیریت و دیگر استفاده کنندگان، مورد تفسیر، ترجمه و استفاده قرار می گیرند. البته گفتنی است که موفقیت حسابداری مدیریت بستگی به این دارد که با ارائه اطلاعات حسابداری، تصمیم گیری مدیران تا چه میزان بهبود می یابد. بنابراین صرف ارائه اطلاعات نمی تواند مدیریت را در انجام وظایف خود یاری کند بلکه اطلاعات ارائه شده باید دارای ویژگی هایی باشد (مثلا: مربوط بودن، بموقع بودن، صحیح بودن، اهمیت، قابل مقایسه بودن) که مدیریت از آنها در فرایند تصمیم گیری استفاده کند. در صورتی که حسابداری مدیریت نتواند اطلاعات موردنیاز مدیریت را با کیفیت لازم ارائه دهد، به نحوی که در تصمیم گیری مدیریت موثر باشد، سیستم یادشده جز تحمیل هزینه به سازمان، اثری دیگر نخواهد داشت. بنابراین کیفیت اطلاعات ارائه شده از اهمیت شایانی برخوردار بوده و می بایستی به آن توجهی خاص کرد.
هدف اساسی حسابداری مدیریت، کمک به سازمان در کسب اهداف استراتژیک است. تحقق این اهداف، نیازهای مشتریان و دیگر سهامداران را برآورده می سازد. در نتیجه، سازمان با نیل به این اهداف، می تواند جایگاه خود را یافته و خویش را از دیگر رقبا متمایز کند. برای راضی نگهداشتن مشتریان و رقابت با دیگر تولیدکنندگان، باید به صورت همزمان بر سه عنصر کیفیت، هزینه و زمان، تاکید ورزید. این سه عنصر مثلثی، استراتژیک را تشکیل می دهند که از یک سازمان به سازمان دیگر و یا از یک محصول تا محصول دیگر، فرق می کند
کیفیت: تجربه کلی مشتری از یک محصول است و شامل مشخصات فیزیکی (امکانات، انعطاف پذیری)، خدمات دهی (خدمات پس از فروش و سطح عملکرد خدمات پس از فروش) می شود.
هزینه: شامل منابع مصرف شده توسط تولیدکنندگان و سازمان های حمایت کننده آنها از جمله عرضه کنندگان و فروشندگان است. هزینه تولید، کل هزینه های تولید تا هزینه های خدمات پس از فروش را دربر می گیرد.
زمان: به مفهوم مدت زمان تحویل محصول موردتقاضای مشتری و یا زمانی است که شرکت صرف می کند تا بتواند محصولاتش را مطابق با خواسته های مشتریان کرده و آن را به بازار عرضه کند.
باید توجه داشت که حسابداری مدیریت، هدف نیست بلکه وسیله ای مهم برای به تحقق رساندن اهداف سازمان است. حسابداری مدیریت به مدیران کمک می کند تا با جمع آوری و انتشار اطلاعات درباره عناصر استراتژیک، سازمان را در رسیدن به اهداف و مزیت رقابتی کمک کنند. اطلاعاتی که می توان درباره عناصر استراتژیک جمع آوری کرد، عبارتند از:
در بعد کیفیت: اطلاعات حسابداری مدیریت به مدیر کمک می کند که اهداف کیفیتی را از طریق اندازه گیری منابع صرف شده برای پیشگیری از نواقص احتمالی تولیدات، هزینه بازسازی تولیدات ناقص، هزینه تعمیرات و نگهداری تجهیزات، فرصت های از دست رفته فروش به دلیل نبود کیفیت محصولات و سرمایه گذاری جدید برای افزایش کیفیت محصول را مشخص کند و به تحلیل تاثیرات هزینه های کیفیت بر سود، برسد.
در بعد هزینه: حسابداری مدیریت برای کمک به درک اصل دیگر استراتژیک یعنی زمان با استفاده از معیارهای اندازه گیری گزارش هایی مثل فرصت های از دست رفته فروش به علت تاخیر در تولید، هزینه های ناشی از تاخیر مواد از جانب عرضه کنندگان، مقایسه فروش محصولات جدید در مقابل محصولات قدیم و میزان ظرفیت های در دسترس استفاده نشده به دلیل تولید محصولات جدید را تهیه می کند.
در بعد زمان: اطلاعات موردنیاز در این حوزه عبارتند از: اطلاعات منابع صرف شده برای تولید محصولات طی یک دوره زمانی، اندازه گیری منابع صرف شده برای اجرای سایر فعالیت ها طی یک دوره زمانی، تجزیه وتحلیل عوامل موثر در بهای تمام شده، تجزیه وتحلیل سودآوری محصولات، تجزیه و تحلیل ساختاری قیمت عرضه کنندگان و مقایسه قیمت هایشان با قیمت های سایر رقیبان و زمان پاسخگویی به سفارش های مشتریان.
با توجه به تهیه اطلاعات موردنیاز مدیران در قالب گزارشهای مالی و عملیاتی توسط سیستم حسابداری مدیریت، مدیران برای دستیابی به اهداف سازمانی برنامه ریزی کرده، تحقق برنامه ها را کنترل کرده و در همه سطوح و عرصه ها تصمیم گیری می کنند و از این طریق بر استراتژی و فعالیت های روزانه افراد تاثیر می گذارند زیرا اطلاعات لازم برای اینکه مدیریت بتواند بر استراتژی و فعالیت روزانه افراد تاثیر بگذارد، از طریق سیستم حسابداری مدیریت جمع آوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر و سپس در اختیار مدیریت قرار می گیرد.
در واقع می توان گفت که سیستم حسابداری مدیریت، از طریق تهیه اطلاعات مناسب، به سازمان در زمینه کیفیت، هزینه و زمان در راستای نیل به اهداف سازمانی یاری می دهد.

نتیجه گیری
با توسعه تکنولوژی در صنایع و ایجاد تغییر و تحول در سیستم های تولید، سازمان ها چنان با پیچیدگی و تغییرات شدید رو به رو شده اند که مدیریت، به تنهایی نمی تواند نسبت به محیط خود در سازمان شناخت کافی داشته باشد. به همین دلیل، ضرورت دارد سیستمی به وجود آید که مدیریت را در امر شناسایی مشکل، تعیین اهداف، شناسایی دقیق مسئله، تعریف راه حل های ممکن و ارزیابی این راه حل ها و انتخاب راه حلی بهینه و اجرا، کنترل و ارزیابی آن کمک کند. سیستم اطلاعاتی حسابداری مدیریت در همین زمینه توسعه پیدا کرده است. به نحوی که بخش مهمی از اطلاعات موردنیاز مدیریت را تامین می کند. بنابراین، نقش حسابداری مدیریت، عبارت است از تهیه و ارائه اطلاعات مرتبط و سودمند برای کمک به مدیریت در برنامه ریزی فعالیت ها، اعمال کنترل مدیریت و تصمیم گیری عقلایی برای تحقق اهداف سازمان. حسابداری مدیریت
حسابداری مدیریت یا حسابداری مدیریتی بر استفاده از اطلاعات حسابداری برای مدیران در سازمانها، جهت مهیا کردن آنها برای تصمیم سازی کسب و کار آگاهانه تاکید دارد که به آنها اجازه می دهد تا کارکردهای کنترل و مدیریت شان را بهتر تجهیز نمایند. حسابداری مدیریت به مدیریت در ارائه حوزه عمل بیشتر در استفاده بهینه تر از اطلاعات برای ترسیم چشم اندازهای مدیریت کمک می نماید چرا که این اطلاعات مورد نیاز است و بمنظور اطمینان بخشی از برنامه ریزی، کنترل، ساماندهی و تصمیم گیری صحیح حسب توابع در اختیار و در کنترل می باشد. از طرفی دیگر حسابداریمالی با استفاده از اطلاعات واقعی حقایق زمان را در جهت مسیر تکامل و حرکت شرکت نشان می دهد.
به گفته انجمن حسابداران خبره مدیریت (CIMA)، حسابداری مدیریت فرآیند تعریف، اندازه گیری، تجمیع، تجزیه و تحلیل، مهیاسازی، تفسیر و تبادل اطلاعات مورد استفاده مدیریت جهت برنامه ریزی، ارزیابی و کنترل یک واحد تجاری و جهت اطمینان از استفاده مناسب و پاسخگویی به منابع شان می باشد. حسابداری مدیریت همچنین تهیه گزارش های مالی را نیز برای گروه های غیرمدیریتی مانند ذینفعان، بستانکاران، سازمان های قانونگذار و مراجع مالیاتی را شامل می شود.
در قیاس با حسابداری مالی در سازمان می توان گفت:
1- حسابداری مدیریت به آینده می نگرد در حالیکه حسابداری مالی بیشتر به اطلاعات تاریخی متکی است.
2- حسابداری مدیریت بر اساس مدل سازی و درجاتی از تجرید(Abstraction) به مسائل می نگرد در حالیکه حسابداری به صورت موردی(Case Based) مسائل را تحلیل می کند.
3- نتایج حسابداری مدیریت برای مدیران قابل استفاده است در حالیکه در خروجی حسابداری مالی برای سهامداران و سایر ذینفعان مالی قابل استفاده است.
جهت شرکت در دوره حسابداری مدیریت کلیک کنید
حسابداری مدیریت به لحاظ ماهیت ، یک فرآیند و یک سیستم است که به کار گردآوری اطلاعات و اندازه گیری می پردازد و حوزه عملکرد آن در قالب اطلاعات عملیاتی و اطلاعات مالی متبلور می شود و هدف آن به عنوان ابزاری کارآمد در اختیار مدیران به منظور کمک به سازمان در جهت دستیابی به اهداف عالیه خود می باشد. نقش حسابداری مدیریت را در تحلیل می توان ایجاد راهکارهایی برای دریافت اطلاعات گذشته، حال و برنامه های آینده ، استنتاج شده از عوامل بیرونی و درون سازمانی دانست تا با استفاده از ابزارهایی در قالب مدلهای قابل فهم، اطلاعات مناسب را تهیه و به موقع در اختیار مدیریت قرار دهد و این اطلاعات را به گونه ای تفسیر نماید که امکان ارزیابی واحدهای داخلی و محصولات تولیدی فراهم شود و تصمیم گیری را با فراهم آوردن اطلاعات موثر در تقابل با مشکلات فراسوی بنگاه اقتصادی تسهیل کند و نیز امکان تمرکز بر وقایع آینده از طریق آماده نمودن زمینه برای برنامه ریزی های استراتژیک را بوجود می آورد .
حسابداری مدیریت می تواند در شناسایی و اصلاح روشهای کار برای کنترل و بازنگری فعالیتها ، نقش بسیار ارزنده ای را ایفا کند و از طریق مقایسه اهداف پیش بینی شده با عملکرد واقعی ، انحرافات بوجود آمده را شناسایی و با تحلیل و تفسیر آنها ، راهکارهای متناسب در جهت اصلاح ساختار و فعالیتها را به مدیریت ارائه دهد .
حسابداری دانشگاهی در چهارصد سال اول عمر خود عمدتاً رویکردی تکنیکی و فنی داشته است. در اوایل سده بیستم اولین مباحث نظری در حوزه حسابداری مطرح و وجه علمی بودن آن به مذاق بحث گذاشته می شود. در طول دهه های آغازین سده بیستم مباحث نظری و فلسفی جدی در خصوص تعلق حسابداری به یکی از حوزه های معرفت بشری رواج داشته است. این مجادلات در طرح تخصیص حسابداری به یکی از حوزه های علم یا فن یا هنر به اوج خود میرسد. در اواسط سده بیستم و با احاطه مکتب مثبت گرایی (پازیتیویسم) بر فضای دانشگاهی جهان، نظریه های حسابداری مثبت گرایانه به ظهور میرسد. ضعفهای بنیادین نظریه های مثبت گرایانه در ظرف کمتر از ربع قرن آشکار می شود و حسابداری به تبع سایر محافل علمی وارد دنیای جدید جُستارهای فلسفی و نظری می شود. طرح حسابداری انتقادی یا امثال آن نشانه این تحول نظری در حسابداری است حسابداری عبارتست از جمع آوری طبقه بندی تلخیص و ثبت رویداد های مالی و ارائه آن به استفاده کنندگان درون و برون سازمانی
حسابداری در ایران حسابداری در ایران در حوزه نظری تحت تاثیر جریانات پازیتیویسم رشد کمّی زیادی کرده است و پایه گذاری تحصیلات تکمیلی با این نگاه به حسابداری صورت گرفته و توسعه یافته است. با این وصف تعریفی از حسابداری در ایران غالب است که مضمون و محتوای آن صرف نظر از چینش یا تفاوت ظاهری الفاظ آن برای همه دانش آموختگان حسابداری ایران شناخته شده است. بر اساس این تعریف: حسابداری عبارت است از فرآیند شناسایی، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص، گزارشگری، و تحلیل رویدادهای مالی یک شخصیت اقتصادی در یک دوره مالی معین بر اساس واحد پول ملی. این تعریف ترجمه کاملی است از تعاریف مختلفی که از حسابداری در عصر پازیتیویسم یعنی دهه های ۴۰ الی ۶۰ سده پیشین در دنیا رواج داشته است.لازم به ذکر است حسابداری شاخه های گوناگون دارد.شادروان" سجادی نژاد"و همچنین شادروان عرفانی و دکتر عزیز نبوی از بنیانگذاران حرفه حسابداری در ایران بشمار میروندکه با تاسیس مدرسه عالی حسابداری شرکت ملی نفت و موسسه عالی خسابداری توانستند بیش از ۶۰۰۰دانش آموخته رشته های حسابداری – حسابداری دولتی و حسابرسی پرورش دهند.
مطلب فوق از منظر یک دانش آموز استان خراسان که در مقطع متوسطه قرار دارد نوشته شده است . او مانند بسیاری از افراد اعتقاد حسابداری دانش نیست بلکه یک فن است . اگر در وب سایت ذکر شده در ابتدای مطلب جستجو کنید تعدادزیادی مقاله از مراکز آموزشی مختلف در این استان را خواهید یافت که در اکثر قریب به اتفاق آنها این مطلب ذکر شده است که : حسابداری یک دانش نیست بلکه فنی است که به جمع آوری اطلاعات /طبقه بندی/ تجزیه و تحلیل و گزارش اطلاعات می پردازد. حال لطفا مطلب زیر را بخوانید . نوشته ی ذیل از سایت دانشجویان ایران گرفته شده است . همین مطلب در یکی از نوشته های وبلاگی که پیش رو دارید اما از منبعی متفاوت ذکر شده بود:
هدف :
حسابداری یک سیستم است که در آن فرآیند جمع آوری، طبقه بندی ، ثبت، خلاصه کردن اطلاعات و تهیه گزارشهای مالی و صورتهای حسابداری در شکل ها و مدلهای خاص انجام می گیرد. تا افراد ذی نفع درون سازمانی مثل مدیران سازمان و یا برون سازمانی مثل بانک ها، مجمع عمومی سازمان مورد نظر و یا مقامات مالیاتی بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند. به همین دلیل فردی که تحصیلات دانشگاهی ندارد، بیشتر دفتردار است تا حسابدار. چرا که گزارشهای این دسته از افراد مطابق استاندارد نیست و پردازش کافی نمی شود و بیشتر تراز حسابها می باشد. برای مثال یک حسابدار تجربی نمی تواند براحتی بین دارایی کوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قایل شود و یا نمی داند که چگونه باید معاملات ارزی را در دفاتر ثبت کرد.
حسابداری به عنوان یک نظام پردازش اطلاعات، داده های خام مالی را دریافت نموده، آنها را به نظم در می آورد.
محصول نهایی نظام حسابداری گزارش ها و صورت های مالی است که مبنای تصمیم گیری اشخاص ذی نفع (مدیران ، سرمایه گذاران ، دولت و …) قرار می گیرد.
ماهیت :
یک حسابدار متخصص، در آینده می تواند مدیر مالی یک سازمان یا شرکت گردد یعنی می تواند به مدیریت یک شرکت ایده بدهد که منابع موجودش را در چه راههایی سرمایه گذاری نماید تا استفاده بهینه کند و یا اگر شرکت به منابع مالی جدید نیاز داشت یک مدیر مالی بر اساس دانش آکادمیک خود می تواند بگوید که از چه طریقی باید تامین مالی کرد. و مجموع این فعالیت ها خارج از توانایی یک حسابدار تجربی است.
"حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که با فراهم کردن اطلاعات لازم کمک می کند تا سرمایه گذارها، اعتبار دهندگان، مدیران و دولت نسبت به مسایل اقتصادی بهتر بتوانند، تصمیم بگیرند. برای مثال اگر شخصی بخواهد در یک شرکتی سرمایه گذاری کند، تمایل دارد که وضعیت مالی آن شرکت و یا نتایج عملیات آن شرکت را در طی سالهای قبل بداند. موضوعاتی که به صورت گزارشهای مالی توسط حسابداران تهیه می شود.
"حسابداری به منظور جوابگویی به نیازهای انسان به وجود آمده است. به همین دلیل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعالیت های اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن ، هدفها و روشهای حسابداری برای جوابگویی به نیازهای اطلاعاتی، توسعه یافته است. چرا که اشخاص، شرکت ها و دولت برای تصمیم گیری در مورد توزیع مناسب منابع مالی نیاز به اطلاعاتی قابل اتکا دارند که این اطلاعات را به یاری حسابداری می توان به دست آورد. از سوی دیگر انجام سرمایه گذاری یکی از مواد ضروری و اساسی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشور است و سرمایه گذاران نیز از بعد عرضه سرمایه، تا حد امکان سعی دارند منابع مالی خودرا به سویی سوق دهند که کمترین ریسک و بیشترین بازده را داشته باشد. یعنی به دنبال برآورد ریسک سرمایه گذاری ها خواهند بود. این در حالی است که یکی از مبانی اساسی برای محاسبه ریسک بازار شرکت ها ، استفاده از اطلاعات تولید شده توسط سیستم حسابدای است.
رشته حسابداری از جمله رشته هایی است که از داوطلبان هر سه گروه آزمایشی ریاضی و فنی ، علوم تجربی و علوم انسانی دانشجو می پذیرد.
آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد:
به نظر می رسد فارغ التحصیلان دوره های تحصیلات تکمیلی این رشته، آمادگی و پختگی بیشتری برای حضور در بازار کار دارند.
نتیجه یکی از تحقیقات دانشگاه "کلمبیا" مبنی بر این بود که از از دهه ۷۰ به بعد همه شرکتهای موفق، شرکتهایی بوده اند که مدیر آنها تحصیلات مالی داشته است. چون از این دهه به بعد اطلاعات نقش مهمی پیدا کرده است و مهمترین اطلاعات نیز، اطلاعات مالی است که تاثیر بسیاری در تصمیم گیری روسای شرکت ها دارد.
"فرصت های شغلی یک حسابدار بسیار گسترده است و از پایین ترین سطح تا بالاترین سطح را در بر می گیرد. و با وجود این که در دانشگاههای مختلف کشور اعم از دولتی ، غیرانتفاعی و آزاد، دانشجویان بسیاری در رشته حسابداری تدریس می کنند اما تعداد فارغ التحصیلان بیکار این رشته از بیشتر رشته ها کمتر است. چون از یک موسسه کوچک گرفته تا بزرگترین کارخانه های کشور حداقل برای تهیه اظهارنامه مالیاتی به حسابدار نیازمند هستند.
همچنین دانش حسابداری در بخش مالیات کاربرد وسیعی دارد. چون محاسبه سود به یاری حسابداری امکان پذیر است و تعیین مقدار سود نیز مبنای محاسبه مالیات شرکتها اعم از دولتی و خصوصی می باشد.
فارغ التحصیلان این رشته پس از اتمام تحصیل می توانند در سطوح مختلف و شاخه های متفاوت عهده دار انجام امور مالی گردند که شرح آن چنین است:
الف) حسابداری
فارغ التحصیلان می توانند در کلیه موسسات و واحدهای تجاری، اعم از دولتی یا خصوصی به عنوان حسابدار در شاخه های زیر مشغول کار شوند:
حسابداری مالی: در کلیه شرکتها و موسسات تجاری و غیرانتفاعی.
حسابداری صنعتی : در کلیه واحدهای صنعتی و شرکتهای تولیدی.
حسابداری دولتی : در کلیه سازمانها و ادارات دولتی به عنوان حسابدار یا عامل ذیحساب.
حسابداری مالیاتی : در ادارات دارایی.
حسابداری بیمه : در موسسات بیمه .
حسابداری بانکها : در شعبه ها و سرپرستی بانکها .
حسابداران پس از مدتی اشتغال به کار حسابداری می توانند در سمت مدیریت مالی واحدهای تجاری ، ایفای نقش نمایند.
ب ) حسابرسی
فارغ التحصیلان رشته حسابداری قادرند با توجه به شاخه های حسابداری در بند الف در حرفه حسابرسی شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسی در یک تقسیم بندی کلی به دو گروه اصلی تفکیک می شوند :
حسابرسان داخلی : این گروه از حسابرسان ، کارمند واحد مورد رسیدگی هستند، و در واقع رابط میان هیات مدیره و شرکت بوده و گزارش رسیدگی خود را به طور هفتگی ، ماهانه یا سالانه به مدیرعامل و هیات مدیره ارایه می دهند . این گروه از حسابرسان عملیات داخل واحد تجاری را رسیدگی می کنند.
حسابرسان مستقل: این گروه از حسابرسان، افرادی هستند که در موسسات حسابرسی مشغول کار هستند و بر اساس قرارداد میان شرکتها یا سازمانها با این موسسات، عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری را بر اساس اصول و موازین حسابداری مورد رسیدگی قرار می دهند و گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام ارایه می کنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط میان صاحبان شرکت و هیات مدیره شرکت می باشند.
در حال حاضر در ایران ، سازمان حسابرسی به عنوان یک سازمان دولتی ، بزرگترین موسسه حسابرسی است و در کنار آن سایر موسسات حسابرسی دولتی و خصوصی مشغول فعالیت می باشند.
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه:
داشتن شم ریاضی در رشته حسابداری از اهمیت بسیاری برخوردار است. به همین دلیل دانش آموزان رشته ریاضی در این رشته موفقتر هستند. البته این بدان معنا نیست که دانش آموزان رشته علوم انسانی قادر به ادامه تحصیل در رشته حسابداری نیستند بلکه باید تلاش کنند تا از دانش ریاضی خوب و یا حداقل متوسطی برخوردار باشند.
همچنین یک حسابدار باید بتواند بخوبی گزارش کارهای خود را ارایه دهد. بنابراین باید در ادبیات فارسی مسلط بوده و نگارش خوبی داشته باشد. این ویژگی بخصوص در سطوح بالاتر این رشته یعنی حسابرسی و مدیریت مالی اهمیت بسیاری دارد.
در آزمون هر سه گروه آزمایشی درس ریاضی به عنوان مهمترین درس این رشته ضریب ۴ دارد.
دانشجوی حسابداری باید صادق و رازدار باشد چون در آینده تمام اسناد و مدارک یک سازمان را در اختیار دارد و اگر فرد رازدار و در کل با اخلاقی نباشد لطمات زیادی به آن شرکت و در نهایت به جامعه وارد می آورد. این مساله بخصوص در حسابرسی اهمیت بیشتری دارد زیرا اگر یک حسابرس که وظیفه بررسی گزارشات مالی یک سازمان و تایید صحت و سقم آن را بر عهده دارد، درستکار نبوده و یا شهامت ابراز مشکلات را نداشته باشد، می تواند به نابسامانی های اداری و مالی یک جامعه دامن بزند.
و بالاخره یک حسابدار برای موفقیت در این دنیای پر از رقابت و تغییر و تحول باید خلاق، مبتکر، صبور و منضبط باشد.
علاقه به امور مالی و تجزیه و تحلیل های آن، عامل موفقیت دانشجوی حسابداری است.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:
تا مقطع دکترا امکان ادامه تحصیل وجود دارد.
نظر یک فارغ التحصیل مشغول به کار در این رشته :
دانشجوی این رشته باید تحمل ساعتها کار در پشت یک میز و صندلی و سرو کار داشتن با اعداد و ارقام را داشته باشد. همچنین باید دقیق و منظم باشد تا در جمع بندی اعداد و ارقام دچار مشکل نگردد."
وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر:
آموزش حسابداران و شرکت موثر آنها در فراهم آوری اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد، و تجزیه و تحلیل این اطلاعات برای توسعه پایدار در کشور در حال توسعه ای مانند ایران اهمیت فراوانی دارد. چرا که وجود اطلاعات دقیق، اعتماد برانگیز، بموقع و مربوط به فعالیت های اقتصادی، نه تنها لازم بلکه حیاتی است. علاوه بر این اطلاعات مالی حاصل از فعالیت های اقتصادی که بوسیله نظام های حسابداری گزارش می شود، می تواند از انحراف مسیر پیش بینی شده ، اتلاف منابع اقتصادی و اخلال در برنامه های توسعه اقتصادی جلوگیری کند.
دکتر ثقفی نیز در این باره می گوید:" چون این رشته فقط به کلاس و معلم نیاز دارد متاسفانه در سالهای اخیر، بسیاری از شهرهای دورافتاده که حتی یک حسابدار مجرب و متخصص ندارد، رشته حسابداری را با استفاده از اساتید کم تجربه دایر کرده است و در نتیجه فارغ التحصیلان دانشگاههای فوق حسابدارانی ناکارآمد هستند که نمی توانند، جذب بازار کار شوند. البته آنچه گفته شد شامل حال فارغ التحصیلان توانمند این رشته نمی شود چون هر فرد سرمایه گذار و هر موسسه اعتباری برای سرمایه گذاری یا اعتبار دادن به حسابدار نیاز دارد. "
چند سال پیش وقتی که آقای . ت ریاست یکی از کارخانه های ایران را بر عهده گرفت با اخم های در هم و چهره های عبوس کارگرانی روبرو شد که ۶ ماه بود حقوق نگرفته بودند و امید چندانی نیز به رییس جدید نداشتند. اما رییس جدید که فارغ التحصیل رشته حسابداری بود با مدیریت قوی و درست خویش نه تنها کارخانه مورد نظر را از ورشکستگی نجات داد بلکه امروزه این کارخانه یکی از بهترین کارخانه های کشور است که محصولات آن به خارج از کشور صادر می گردد و در حال حاضر نیز نحوه کار رییس یاد شده به عنوان یک شیوه نوین در دانشگاهها تدریس می شود.
آنچه خواندید سرگذشت واقعی یکی از کارخانه های کشور است.
در نوشته ی فوق که به معرفی حسابداری پرداخته است حسابداری یک سیستم معرفی شده که اگر چه نویسنده آن را علم نمی داند اما طی مطلب به صورتی محسوس همین تداعی را ایجاد می نماید که حسابداری علمی است که بیشتر به علوم مهندسی شباهت دارد تا به علوم انسانی.مطلب زیر نمونه ی دیگری از نظرات درباره ی حسابداری است :
علم حسابداری مانند دیگر علوم در نتیجه ی نیاز های انسان بوجود آمده و در هر کشوری با توجه به وجود ذخایر و منابع مختلف و تحولات صنعتی و اقتصادی و ظهور و تو سعه تجارت بین المللی و بازرگانی تو جه خاص و چشمگیری به متخصصین این رشته دارند.
تمامی اشخاص و سازمانها برای آگاهی از عملیات روزانه و اداره ی آن، طرح ریزی فعالیت های آینده و اطلاع و ارزیابی نسبت به عملکرد خود، به اطلاعات حسابداری نیاز دارند .امروزه هر نوع فعالیتی که بخواهد شکل نطقی و پاسخگو به خود بگیرد حسابداری به عنوان فرایند مالی آن مطرح است
هنرجویان این رشته در طی دوران تحصیل با اصول حسابداری،کلیات اقتصاد ،تنظیم اسناد و دفاتر مالی،مفاهیم و روهای آماری ،امور عمومی و بازرگانی ،کاربرد رایانه در حسابداری،حسابداری صنعتی،حسابداری شرکتها،سازمان و مدیریت ،ریاضیات امور مالی ،مکاتبات اداری و…آشنا می شوند.
در ضمن زمینه های شغلی رشته مذکور عبارت است از:
* حسابداری صنعتی
* حسابدارمالی
* مسوول رسیدگی و صدور اسناد
* کارپرداز
* کارمند امور عملیاتی
* کارمند امور مالیاتی
* کمک حسابدار و حسابرس
* متصدی اعتبارات
* تحویلدار
* حسابدار و جمعدار اموال
طبعا تنها این سه مطلب و نظرات نویسندگان آنها نمی توانند به خودی خود درباره ی این که حسابداری علم است یا فن نظر دهند .اما میتوانند به عنوان نظرات اقشار مختلف درگیر با حسابداری در نظر گرفته شود . مطالب بیشتر درباره ی این موضوع در مطالب بعدی بیشتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت
حسابداری مدیریت می تواند اطلاعاتی بسیار مهم برای شرکت ایجاد نماید و شرکت را به هدف بلند مدت خود نزدیک کند یا می تواند صرف بر کنترل و نظارت بر درآمدها و هزینه ها با دادن اطلاعات مالی شرکت بدون در نظر گرفتن کیفیت و بهره وری محصول و اطلاعات غیر مالی به مدیران ، شرکت را از مسیر صعودی خود دور نماید باید توجه داشته باشیم که اطلاعات مالی به تنهایی می تواند خطاهای تصمیم گیری را بیشتر و بزرگتر نماید.
درباره اطلاعات مالی باید گفت این اطلاعات شاید اطلاعات خوب و کاملی باشند اما برای تصمیم گیری صرف استفاده از این اطلاعات درست نیست زیرا بقای سازمان را به خطر می اندازد به زبان ساده تر باید گفت زمانیکه ما با اطلاعات مالی فقط تصمیم گیری نماییم برای رسیدن به منافع سازمان باید از هزینه های تولید کاسته تا درآمد سازمان افزایش یابد و در این راستا ما باید بهای تمام شده محصول را نیز کاهش دهیم و این ما را به جایی می رساند که کیفیت محصول در آن مطرح نیست کاهش استاندارد کیفیت در محصول موجب می شود به مرور زمان مشتری های خود را از دست بدهیم و در بلند مدت از بازار رقابتی خارج شویم.

منابع :
1 ) حسابداری دولتی ـ تالیف ـ سید حسین حسینی عراقی و یحیی آقالو
2 ) اصول حسابداری 1 ـ دکتر حمید حقیقت ، دکتر محمد حسین قائمی
3 ) اصوا حسابداری 2 ـ سید اسماعیل طاهری اتاقسرا
4 ) حسابداری و حسابرسی دولتی ـ جعفر بابا جانی
5 ) حسابداری سازمان دولتی و موسسات غیر انتفاعی ـ دکتر غلامحسین مهدوی

75