آزمون نتاج در گاو شیری

دانشگاه آزاد اسلامی کاشمر
گروه دامپروری
سمینار
موضوع: آزمون نتاج در گاو شیری
استاد راهنما: آقای مهندس حسنی
تنظیم: محمود طالبی
************
تقدیم به:
پدر و مادر مهربان،
بزرگوار و فداکارم و
تمامی آنان که
در طی مراحل تحصیل
مشوق، یار و یاور من بوده اند.
******
"تقدیر و تشکر"
بدین وسیله از زحمات و راهنمائی های ارزنده و استادانه جناب آقای مهندس سعید حسنی استاد گرانقدر و دانشمند گروه دامپروری دانشگاه آزاد اسلامی کاشمر که در دوران تحصیل و بخصوص در تهیّه این سمینار زحمات فراوانی متحمل شده اند و در گردآوری این مجموعه مرا یاری فرموده اند صمیمانه قدردانی و تشکر می نمایم و آرزوی توفیق روزافزون برای ایشان در همه مراحل زندگی و تحصیل دارم.
"محمود طالبی"
****************
"فهرست مطالب"
الف) "فصل اول" "آزمون نتاج در گاوهای شیری"
"مقدمه"
1- انتخاب بر اساس آزمون نتاج
2- آزمون نتاج در گاوهای شیری
3- برنامه های آزمون نتاج
4- روشهای بیان تست نتاج
5- مراحل آزمون نتاج
ب) فصل دوم: "آزمون نتاج و ارزیابی والد"
1- معیارهایی برای انتخاب
2- آزمون نتاج
3- روشهای آزمون
4- موارد لازم برای آزمون نتاج در مرحله آزمایش
5- در مرحله تجزیه و تحلیل
6- نقایص تست نتاج
7- روشهای شاخص کردن گاوهای نر نژاد شیری
8- شاخص کردن در یک گله واحد
******************
"فصل اوّل" "آزمون نتاج در گاوهای شیری"
"مقدمه"
در حال حاضر تعداد زیادی گاو اصیل (هلشتاین) در کشور وجود دارد این تعداد زیاد گاو که به صورت گله های مختلف و در مکان ها و شرایط متفاوت نگهداری می شوند، بسته به شرایطی که در آن قرار دارند و به خصوص شرایط مدیریتی گله ها از نظرات مختلف از قبیل سطح و کیفیّت تغذیه، بهداشت، آب و هوا، استرس های وارده بر آنها و مسایل دیگر، سطوح مختلف و متغیری از تولید را ارائه می دهند که این سطح تولیدی در اکثر موارد، در حدّی غیرقابل قبول و نامطلوب قرار داشته و مناسب نمی باشد. این میزان نامطلوب تولیدات دامهای اصیل موجود در کشور، تکافوی نیاز روزافزون جامعه به تولیدات پروتئین حیوانی را نمی دهد و به همین دلیل، لزوم افزایش و بهبود سطح تولید در گله های موجود، احساس می شود که این افزایش با ارتقاءِ ژنتیکی گله های موجود و افزایش پیشرفت ژنتیکی در گله ها امکان پذیر خواهد بود. این امر مهم مستلزم استفاده از گاوهای نر برتر از لحاظ ژنتیکی، در تلقیح گاوهای ماده است. درکشور ما متاسفانه به علت عدم مطالعه و بررسی گاوهای نر و عدم شناسایی و ارزیابی ژنتیکی گاوهای نر موجود، مجبوریم که برای ارتقاءِ ژنتیکی گله های گاو شیری، و افزایش پیشرفت ژنتیکی از اسپرمهای گاوهای خارجی استفاده کنیم که تهیه اسپرم از خارج کشور و واردات آن، مستلزم صرف هزینه های هنگفت است و علاوه به آن مشکلات متعددی که در اثر خرید اسپرم از خارج کشور به وجود می آید، از نکات مهمّی است که لزوم مطالعه و بررسی گاوهای نر موجود در کشور و ارزیابی ژنتیکی آنها را روشن می کند، در این زمینه، عدم وجود اطلاعات مفید، نیاز و اهمیّت بحث در این مورد را بیشتر بیان می کند که مطالعه، بررسی و تلاش اساتید، دانشجویان و پژوهشگران این رشته را می طلبد.
هرگونه پیشرفت اصلاح گرهای حیوان، در گرو بکارگیری روشهای اصلاح نژاد و انتخاب است که بستگی به توانایی ایشان در شناسایی و آمیزش دادن حیواناتی دارد که برای یک هدف ویژه توارث برتری دارند. توارث برتر، از روی شایستگی فنوتیپی فرد مشخص می شود، یا بستگی به، توانایی آن فرد در تلاقی با دیگر افراد برای تولید نتاج نسل F1 برتر دارد. در هر صورت، اگر قرار باشد پیشرفتی صورت گیرد این حیوانات برتر هستند که، باید نسل آینده را تولید کنند. برای انتخاب این حیوانات برتر، یکی از روشهای مورد استفاده انجام آزمون نتاج است.
"انتخاب بر اساس آزمون نتاج"
انتخاب بر اساس آزمون نتاج بدین معنی است که اصلاح گر تصمیم می گیرد که پدر و مادر را بر اساس میانگین شایستگی نتاجشان، در مقایسه با متوسط شایستگی نتاج دیگر پدر و مادرهای هم دوره، نگهداری یا حذف کند. آزمون نتاج می تواند، در انتخاب برای هر دو صفت کمّی و کیفی مورد استفاده قرار گیرد. برای صفات کیفی، کارآمدترین کاربرد آزمون نتاج در زمان انتخاب، تعیین هموزیگوت یا هتروزیگوت بودن فردی است که فنوتیپ غالب دارد. در صفات کمّی آزمون نتاج می تواند برای پیش بینی دقیقتر P.B.V یک حیوان برای صفت کمّی به کار رود. اصول درگیر در آزمون نتاج آن است که هر نتاج یک دوم از توارتش را از هر یک از والدینش دریافت می کند، و این یک دوم، ارزش ارثی والدش است. با افزایش تعداد نتاج آزمون شده برای یک والد مشخص و محاسبه میانگین این نتاج، می توان یک برآورد قابل تکرار از ارزش ارثی والد (معمولاً یک نر) بر اساس این خویشاوندی به دست آورد. با افزایش تعداد نتاج از یک والد بخصوص، تخمین نوع ژنهایی که والد داراست بهتر انجام می شود. نتاج مختلف یک والد به این دلیل که، اولاً- احتمال اینکه دو فرزند از لحاظ ژنتیکی، به طور دقیق ژنهای یکسانی داشته باشند خیلی کم می باشد و ثانیاً- به علت تفاوتهای محیطی موجود، با یکدیگر فرق خواهند داشت، خیلی بعید است که دو فرزند در سراسر زندگیشان محیط یکسانی داشته باشند. اگر تعدادی از افراد تا آنجا که امکان دارد در یک محیط استاندارد مقایسه شوند، میانگین تفاوتهای موجود میان افراد که به محیط مربوط می شود کاهش می یابد، اگرچه این تفاوتها بطور کامل حذف نمی شوند.
آزمون نتاج برای مقایسه توان تولیدی دو یا چند والد انجام می شود. معمولاً پدرها بیشتر از مادرها مورد آزمون نتاج قرار می گیرند، چون نرها معمولاً در یک فصل یا سال معین، تعداد نتاج بیشتری تولید می کنند. آزمونهای نتاجی که به طور خیلی دقیق انجام می گیرند دقت بیشتر P.B.V والدینی را که مقایسه می شوند تامین می کنند.
برای انجام آزمون نتاج دقیقتر، چند احتیاط اولیه باید انجام گیرد بعضی از آنها به شرح ذیل می باشد:
(1)- در یک آزمون نتاج مشخص، نرها و ماده های آمیزش یافته باید به طور تصادفی انتخاب شوند، جفت گیری ماده های برتر با یک نر معین باعث می شود که P.B.V آن نر بیش از مقدار واقعی برآورد شود. (2)- جیره ها و عملیات خوراک دادن را استاندارد کنید. حیوانات را با جیره یکسان و به طریقه یکسان خوراک دهید، خورانیدن جیره های مختلف به بعضی از گروه های والد، مقادیر متفاوت جیره یا تغذیه یک گروه در مرتع و گروه دیگری در محل پرواربندی محصور آزمون نتاج را اریب خواهد کرد. (3)- تمام نتاج یک نر منحصر به فرد را در یک اصطبل تغذیه نکنید، بعضی از اصطبلها برای توان تولیدی، بیشتر یا کمتر مطلوب می باشد و این امر منتهی به افزایش تغییرات محیطی در میان گروه های مختلف نری می شود. اگر نتاج یک والد منحصر به فرد در یک اصبل تغذیه شوند و چند گروه نتاج به همین طریق تغذیه شوند، اصطبلها می توانند میان گروههای مختلف نری در فواصل منظم برای کاستن اثرات اصطبل به نوبت تعویض شوند. (4)- تا آنجایی که ممکن است گروههای مختلف والد را که در محیط یا مکان تقریباً یکسانی پرورش یافته اند مقایسه کنید. (5)- در صورتی که ممکن باشد گروه های والدی را که در طی یک سال یا فصل از سال متولد شده اند مقایسه کنید. (6)- در صورت امکان بیماریهای یک والد ویژه را در آزمون وارد کنید و در صورتی که امکان دارد، برتر یا پست تر بودن آنها را نیز در آزمون وارد کنید، این عمل خطای متدلی و محیطی را برای هر گروه نری تعدیل می کند. (7)- تعداد زیادتر نتاج آزمون شده برای هر والد در داخل محدوده تعیین شده، برآورد P.B.V آن والد را دقیقتر می کند. این به این علت است که اثرات محیطی و خطاهای تفرق مندلی تعدیل می یابند و برآورد بهتری را از نوع ژنهایی که یک والد دارا می باشند به دست می دهد. اما اصلاح گر ممکن است برای آزمون نتاج و مقایسه بیشتر والدین بخواهد که تعداد نتاج کمتری را برای هر والد آزمون کند. آزمونهای نتاج در مقایسه با انتخاب فردی، در سطوح پاینیتر وراثت پذیری نسبتاً دقیقتر هستند. در آزمون نتاج حداقل پنج و یا بیشتر از نتاج لازم است تا همان دقت انتخابی را که از یک رکورد توان تولیدی خود فرد به دست می آید، فراهم آورد. اگر یک درجه بالاتری از دقت مورد نیاز باشد، تعداد نتاج بیشتری باید در آزمون وارد شوند. آزمونهای نتاجی که به طور مناسبی طرح شد ه اند بسیاری از خطاهای محیطی میان گروههای مختلف نتاج را برطرف خواهند کرد. اگرچه به طور دقیق نتیجه گرفته شده که آزمون نتاج در بعضی اوقات در پیشگویی P.B.V والد نسبت به توان تولیدی خود والد دقیقتر است اما آزمون نتاج به طور شدیدی، فاصله نسل را طولانی می کند، که ممکن است مقدار پیشرفت انجام گرفته در انتخاب برای اثرات افزایشی ژن در طی یک دوره چند ساله را کمتر کند. این حالت اتفاق می افتد به دلیل اینکه، پیش از آنکه انتخاب بتواند انجام شود نتاج باید به اندازه کافی بزرگ شوند تا فنوتیپ آنها بتواند مورد اندازه گیری قرار گیرد. برای مفید بودن آزمون نتاج باید تعداد کافی نتاج برای هر والد مورد آزمون قرار گیرد و همچنین تعداد نرهای بیشتری باید مورد مقایسه قرار گیرند تا یک یا چند حیوان برتر پیدا شوند. آزمون نتاج ماده یک والد ژنوتیپ آن والد را تغییر نمی دهد، بلکه چگونگی رتبه نتاج یک والد در مقایسه با نتاج سایر والدین است که اهمیّت دارد. آزمونهای نتاج، بی معنی هستند مگر اینکه انتخاب در میان والدین آزمون شده اعمال شود. پیشرفت ژنتیکی برای هر دوره آزمون و انتخاب، بستگی به سهم والدین آزمون نتاج شده مورد انتخاب در تولید مثل دارد. تفاوتها در میان میانگین های نتاج احتمالاً به طور مایوس کننده ای کوچک خواهند بود. البته آزمون نتاج کردن چند والد، هزینه آزمون کردن را افزایش می دهد و این کار تحت شرایط عملی میسر نمی باشد، اما وقتی که حیوانی آزمون نتاج کامل می شود و معلوم می شود که ارزش ارثی برتری دارد، این والد باید برای اصلاح نژاد مورد استفاده قرار گیرد، تا زمانی که یک جایگزین برتر شناسایی شود.
"آزمون نتاج در گاوهای شیری"
چندین نکته مهم وجود دارند که انجام آزمون نتاج گاوهای نر شیری را توجیه می کنند. تولید شیر یک صفت محدود به جنس است و بنابراین ارزش ارثی حیوانات نر بایستی از روی عملکرد بستگان نزدیک و نتاج آنها تخمین زده شود. پذیرش سریع تلقیح مصنوعی و پیشرفت تکنیکهای انجماد و ذخیره منی گاو، استفاده از گاوهای نر پروف شده برجسته را پس از شناسایی آنها تا حد زیادی گسترش داده است. پروف کردن گاوهای نر از طریق جفت گیری طبیعی در یک یا دو گله برنامه اصلی مورد استفاده برای آزمون نتاج بود. با این وجود، اغلب گله ها برای انجام یک برنامه تست نتاج موثر، جهت تامین گاوهای نر آینده، برای بهبود گله خیلی کوچک هستند. حتی در مورد یک گله دارای صد گاو ماده، امکانات لازم برای یک برنامه تست نتاج موثر خیلی محدود می باشد. در گله های انفرادی با این اندازه، رکوردهای حدود 10 (ده) دختر برای آزمون نتاج مطلوب می باشد هنگامی که تمام دختران در یک گله می باشند، تجربه نشان داده است که حداقل سه گاو ماده بایستی برای تامین یک دختر با رکورد رضایت بخش جهت استفاده در آزمون نتاج آبستن شده باشند. بنابراین برای تست یک گاو نر جوان، در هر سال تعدادی 30 (سی) جفت گیری موفق با حیوانات ماده مورد نیاز می باشد. این بدین معنی است که 30% از گله 100 راسی برای آزمون یک گاو نر در هر سال باید استفاده شود. متاسفانه هنگامی که یک گاو نر در یک زمان تست شود، انتخاب مقایسه ای وجود نخواهد داشت. اگر گاو نر بطور مطلوب با گاوهای نر قبلی مقایسه نشود، بایستی آن گاو نر کنار گذاشته شود و این عمل مجدداً شروع شود. بیشتر گله های انفرادی (شخصی) نمی توانند گاوهای نر را بحد کافی پروف کنند تا پیشرفت یکنواخت و در محدوده وسیع تضمین گردد. در نتیجه اغلب آزمونهای نتاج گاوهای نر شیری در حال حاضر اقدامی مشترک و تعاونی است که در آن سازمانهای اصلاحی و چندین گله سهیم هستند. برنامه های آزمون نتاج طراحی شده توام با تلقیح مصنوعی و تست تولید، فرصتهای استثنایی جهت بهبود دقت ارزیابی گاوهای نر "نژاد" شیری فراهم آورده است استفاده از یک گاو نر در چندین گله تحت شرایط مدیریتی متغیر، آزمون قطعی یا بحرانی (اسید Acid test) از قدرت انتقال گاو نر فراهم می آورد. برخی از مزایای چنین برنمه ای عبارتند از: (1)- یک آزمون نتاج می تواند در سنین اولیه به دست آید و طی آن با اطمینان بیشتری چگونگی تولید دختران آینده این گاو نر مشخص می گردد. (2)- خطرات پروف کردن گاو نر در بین چندین گله منتشر و پخش شده و بطور کلی برای این صفت تعداد دختران حاصل از گاوهای نر ضعیف تر و بدتر کاهش داده می شود. (3)- از آنجا که دختران گاو نر در چندین گله پراکنده شده اند، احتمال اینکه گرایشات به یک گله خاص شرایط محیطی خاص، یا اثرات متقابل محیط و ژنوتیپ بر روی پروف کردن تاثیر نابجا بگذارند کمتر می گردد. برخی از محدودیتهای عمده این چنین برنامه ای عبارتند از: 1- هزینه نگهداری گاوهای نری که منتظر نتایج آزمون نتاج هستند ممکن است خیلی زیاد باشند. 2- برای موفقیت یک برنامه آزمون نتاج، دقیق و بی نقص، آموزش و همکاری پرورش دهندگان عضو ضروری است.
هزینه و مقدار از زمان صرف شده در هر برنامه تست نتاج خیلی زیاد خواهد بود، با این وجود استفاده از گاوهای نر برجسته پروف شده در تلقیح مصنوعی با در نظر گرفتن اینکه هیچ راه میان بُر اقتصادی برای بدست آوردن چنین گاوهای نری در حال حاضر موجود نیست، بهترین فرصت را برای پیشرفت آینده فراهم می آورد.
"برنامه های آزمون نتاج"
کوشش های عمده در آزمون نتاج تعاونی گاوهای نر شیری در حال حاضر شامل جفتگیری بهترین گاوهای ماده با بهترین گاوهای نر پروف شده در تلقیح مصنوعی برای بدست آوردن گاوهای نر جوان، جهت انجام تست نتاج می باشد. از اینچنین گاوهای نری که، با استفاده از شجره انتخاب شده اند در سن تقریباً یک سالگی، نمونه گیری به عمل می آید تا دخترهای کافی جهت یک تست نتاج به دست آید. در سازمان یک برنامه تست نتاج تعاونی برای استفاده موثر از منابع موجود چندین سئوال مهم بایستی در نظر گرفته شود:
1) چه تعداد گاو ماده تست تولید شده در واحد اصلاحی یا جامعه موجود خواهد بود؟
2) چه تعداد گاو نر انتخاب شده از روی شجره بایستی در هر سال نمونه برداری شود؟
3) چه تعداد دختر منت شده (رکورد گیری شده) در هر گاو نر بایستی برای آزمون نتاج اولیه مورد بررسی قرار گیرند؟
4) چه نسبتی از حیوانات ماده بایستی با گاوهای نر انتخاب شده از روی شجره تلقیح شوند؟
اندازه واحد اصلاحی عامل عمده ای در ایجاد محدودیتها در سرعت (میزان) پیشرفت ژنتیکی مورد انتظار می باشد. با افزایش تعداد حیوانات و گله ها در واحد اصلاحی، پیشرفت ژنتیکی مورد انتظار افزایش می یابد ولی این افزایش به میزان کاهنده ای صورت می گیرد. هنگامی که انتخاب فقط برای تولید شیر صورت میگیرد، نشان داده اند که پیشرفت ژنتیکی سالیانه بالقوه در یک واحد متشکل از 20 هزار گاو ماده تست شده، 50% بیشتر از یک واحد 2000 راسی است. تعیین تعداد گاوهای نری که از روی شجره انتخاب شده اند برای نمونه گیری و تعداد نتاج تست شده برای هر گاو نر بایستی بطور همزمان انجام شود. احتیاجات منی مرکز تلقیح مصنوعی و تعداد گاوهای نر پروف شده لازم، برای جلوگیری از همخونی، در یک سیستم اصلاحی (تولید مثلی) بسته در نظر گرفته شوند. برای تعیین نسبتی از جامعه که با گاوهای نر جوان تلقیح می شوند و نسبت آنها به گاوهای نر پروژنی تست شده نیز بایستی تصمیم گرفت. دقت آزمون نتاج، با افزایش تعداد نتاج تست شده افزایش می یابد. با این وجود بایک تعداد مشخص حیوان ماده برای تلقیح با گاوهای نر جوان، هرچه تعداد گاوهای نر جوان نمونه برداری شده بیشتر باشد، دقت آزمون آنها کمتر می گردد. بایستی بین دقت ارزیابی هر گاو نر جوان و شدت انتخاب موجود در بین گاوهای نر بعد از اینکه نتایج تست نتاج در دسترس قرار گیرند یک تعادلی جستجو گردد. این امر را می توان با ارائه فرمول تغییر ژنتیکی روشن تر نمود:

PS= برتریت ژنتیکی گاو نر پروف شده حاصل از برنامه تست نتاج.
Rg= همبستگی بین ارزش ارثی افرادی که تست نتاج شده اند (G) و متوط فرزندان ()،rG با افزایش تعداد نتاج در هر تست افزایش می یابد ولی هنگامیکه اندازه جامعه ثابت گردید، با افزایش n، i کاهش می یابد. تعادل بین n بیشتری ارزش را برای IPS یک واحد یا منبع اصلاحی دارای اندازه مشخص فراهم می آورد. در شرایط ایده آل چنین تعادلی بین منابع را می توان مستقیماً محاسبه نمود. (Longholz , skjervold) نشان داده اند که حدود 50% حیوانات ماده تست شده در جمعیت های بزرگ می توانند با گاوهای نر جوان تلقیح شوند. در جوامع بزرگ این امر نیاز به نمونه برداری تعداد خیلی زیادی از گاوهای نر انتخاب شده از روی شجره در هر سال به منظور استفاده موثر از این جفتگیری دارد. هزینه نگهداری این تعداد زیاد گاو نر از هنگام نمونه برداری تا تست نتاج در دسترس قرار گیرد می تواند یک مانع باشد (Robertson) دریافت که نمونه برداری به میزان حداقل 4 تا 5 برابر گاوهای نر جوان مورد نیاز برای استفاده در آینده عملاً محدودیت کمتری به دنبال دارد. برای واحدهای بزرگی که سرمایه گذاری برای نگهداری گاوهای نر جوان امکان پذیر است نسبت آزمایشی بالاتر 1 به 1 یا 1 به 10 به ما به پیشرفت ژنتیکی ایده آل، نزدیکتر خواهد بود. برخی از نکات کلیدی در منابع اختصاصی برای پروژنی در تست جدول 1-10 تشریح شده است. برای بدست آوردن یک دختر یا یک رکورد کامل I آبستنی لازم می باشد- 1200 دختر تست شده نمایانگر تلقیح 7200 گاو ماده در جمعیت تست شده با گاوهای نر جوان انتخاب شده از روی شجره می باشد. فرض شده است که 80% گاوهای نر در هنگامیکه اطلاعات پروژنی تست در دسترس قرار گرفت قابل استفاده و سودمند خواهند بود. هنگامیکه گاوهای نر کمتری نمونه برداری شوند. دقت ارزیابی آنها با تعداد زیاد دختران در هر گاو نر افزایش می یابد. در مقابل نمونه برداری گاوهای نر کمتر شده انتخاب برای گاو نر مورد نیاز برای تامین نیازهای مرکز نگهداری گاوهای نر تخمی را کاهش می دهد. بالاترین میزان برتریت ژنتیکی دو گاو نر پروژنی تست شده انتخاب شده از نظر عددی هنگامی بدست می آید که 60 گاو نر هر یک با 20 دختر نمونه برداری شده باشند. با این وجود هنگامیکه 30 گاو نر با 40 فرزند به ازای هر یک داشته باشیم کاهش اندکی در میزان برتریت ژنتیکی انتظار می رود. هزینه نگهداری 2 تا 3 برابر گاو نر منتظر برای تست نتاج، تصمیم عملی به سوی نمونه برداری 30 یا 40 دختر نسبت به دختر متمایل می کند. بیشتر مراکز تلقیح مصنوعی حداقل 50 دختر تست شده را برای تامین یک تست نتاج دقیقتر بررسی کنند بطوریکه تکرارپذیری این تست بقدر کافی بالا باشد تا از آن گاو نر بدون ریسک بیمورد در حد وسیعی استفاده گردد.
"روش های بیان تست نتاج"
چندین طرح برای بیان نتایج آزمون نتاج پیشنهاد شده است. برای شیر، تولید دوره شیردهی استاندارد شده با 305 روز، دو بار شیردوشی در روز (2x) و بر اساس معادل بلوغ (ME) یک واحد اندازه گیری اساسی می باشد. متوسط دختران بر اساس 305 روز، 2X، ME ساده تریو روش ارزیابی است. اگر تعداد دختران زیاد باشند، تمامی دختران بدون انتخاب شامل شوند و سطوح تغذیه و مدیریت برای دخترهای آینده یکسان باشد، این متوسط می تواند یک ارزیابی قابل اطمینان باشد. از آنجا که در متوسط دختران شایستگی مادرانی که با آن گاو نر جفت گیری کرده اند در نظر گرفته نمی شود، مقایسه دختر- مادر توسط اصلاح کنندگان اولیه ترجیح داده شد. USDA درسال 1935 خلاصه کردن پروژنی تست با استفاده از مقایسه مادر- دختر را شروع نموده برای تشریح این مسئله، ذیلاً یک مقایسه دختر- مادر را برای یک گاو نر بر اساس 305 روز، 2x، ME را ارائه می کنیم.
281
66/3
7668
متوسط دختران 41
251
52/3
36/7
متوسط مادران 41
30+
14/0+
532+
تفاوت
متوسط تولید دختران با متوسط مادران مقایسه می شود تا تفاوت دختر- مادر به دست آید. متاسفانه تفاوت دختر- مادر مرسوم می تواند تا حد زیادی تحت تاثیر تغییرات در مدیریت گله قرار می گیرد، در بسیاری از موارد تفات دختران مقایسه شد. یا مادران شان مستقیم گرایش مدیریت مدیریت سالانه را در گله منعکس می کند. بطور کلی تفاوت دختر- مادر هنگامی اثر گاو نر را منعکس می کند که شرایط برای دختران و مادرانشان یکسان باشد ولی نمی توان تضمین کرد که شرایط *** دختران و مادرانشان یکسان بادش. بیشتر مادران رکوردهایشان 2 یا 3 سال قبل از دخترانشان به دست آمده است برای اغلب گله ها فقط حدود یک سوم مادران رکوردهایی همزمان با دخترانشان بدست می دهند. وضعیت گله بسته به دامدار، موجودی خوراک، آب و هوا و شرایط اقتصادی بقدری متغیر است که تامین شرایط یکسان برای دختران و مادران را عملاً غیرممکن می سازد. با شناسایی پتانسیل اثرات چنین تغییرات محیطی بر روی مقایسه دختر- مادر مقایسه هم گله ای ها (HMC) USDA- DHIA در سال 1962 به مورد اجراء گذاشته شد. دختران یک گاو نر با حیوان دیگر از همان نژاد که در همان گله، همان فصل و همان سال که دختران مربوط به آنها گاو نر زایمان کرده اند مقایسه شده اند. پیشرفت ژنتیکی در تولید شیر بعد از استاندارد HMC از طریق افزایش دقت پروف و توسعه برنامه های ارزیابی گاو نر تا حدود زیاد تسریع گردید. با این وجود استفاده از منی منجمد نیز برخی از فرضیات نهفته در HMC را بی ارزش نمود. مهمترین آنها عبارت بودند از:
1) مادران هم گله ایها و پدران هم گله ایها درگیر در خلاصه نتایج پروژنی تست مربوط به یک گاو نر، نمونه هایی تصادفی از یک نژاد بودند.
2) هیچ گونه گرایش ژنتیکی در گله وجود نداشته باشد.
3) هیچ گونه دست *** تفریقی در بین دختران یک گاو نر در مقایسه با هم گله ایهایشان وجود نداشته باشد.
مقایسه اصلاح شده و همدوره ها، این روش گردآوری (تلفیق) در سال 1974 به جای روش HMC و برای غلبه بر بی اعتباری فرضیات فوق مورد استفاده قرار گرفت. افزایش دقت ارزیابی گاو نر توسط روش MCC نیاز به پیچیدگی بیشتری در محاسبات داشت. محاسبه MCC یک گاو نر خاص، کاری غیرممکن می باشد با این وجود اجزای MCC و اختلافشان بایستی توسط کسیکه با استفاده و تغییر ارزیابی گاو نر سروکار دارد که کاملاً درک شود. اطلاعات فصل در مورد سابقه تئوری و روش های محاسبه در گزارش ویژه (1976) USDA موجود می باشد. برای MCC متوسط همدوره ها رکوردهایی که در حین یک فاصله زمانی 5 ماهه شروع گردید را در بر می گیرد و آن شامل حیواناتی است که در دو ماه قبل از زایمان آن دختر خاص، ماه زایمان آن دختر خاص، و دو ماه بعد از زایمان آن دختر زایمان کرده اند. این حیوانات بایستی یک نوع غذا دریافت کرده باشند، استرس های آب و هوایی یکسانی را تجربه کرده باشند و توسط همان پرسنلی دوشیده شوند که دختران آن گاو نر خاص دوشیده می شوند. برای اینکه مقایسه همدوره ها موثر واقع شود دختران آن گاو نر و همدورهای آنها بایستی (opportunity) یکسانی داشته باشند. تمامی رکوردها با پایه 305 روز، دو بار دوشش و معادل بلوغ استاندارد شده و اصطلاح modifie cortemporary نشان می دهد که متوسطی که رکورد یک دختر با آن مقایسه شده است با استفاده از رکوردهای حیوانات همدوره محاسبه شده است. MCC از دو گروه همدوره استفاده می کند:
(1)- اولین شیردهی ها (MCI)- (2) دومین شیردهی و شیردهی های بعدی (MCL)
تمامی رکوردها بر اساس 305 روز، 2x و ME استاندارد شده اند. دختران شکم اوّل با MCI و دختران شکم دوم و شکمهای بعدی با MCL مقایسه می شوند. مقایسه دخترهای گاو نر با حیواناتی که دارای سن یکسان هستند، اثر شدید نواقص احتمالی فاکتورهای تنظیم کننده سن را کاهش می دهد. بعلاوه انتخاب برای افزایش تولید در بین حیوانات شیرده عمدتاً هنگامی که اولین شیردهی کامل شود و قبل از شیردهی دوم اتفاق می افتد. استفاده از دو گروه همدوره اجازه مقایساتی را در حیواناتی می دهد که درجات قابل مقایسه ای از مدیریت (culling) را تجربه کرده اند. نتایج MCC به صورت تفاوت پیش بینی شده بیان می شوند که PD عبارتست از تخمینی از متوسط برتریت یا عدم برتریت چندین دختر آینده یک گاو نر در هنگامیکه این دختران انتخاب نشده اند و تولیداتشان را در شرایط گله متوسط آن نژاد نشان می دهند بیان PD از MCC به صورت زیر است:

R= تکرار پذیری، نشان دهنده دقت ارزیابی و یک عامل رگرسیون است.
D-MCA= تفاوت بین رکورد دختر و MCI یا MCL
SMC : PD پدران همدوره های اصلاح شده، GA= متوسط گروهی مقادیر ایندکس شجره برای گاوهای نر خلاصه شده. یک پیشرفت عمده در MCC، استفاده از یک اساس ژنتیکی است که بر اساس تمامی PDها بیان شوند تا اثر شدید گرایشات ژنتیکی در مقایسه گاوهای نر در هر زمان به حدّاقل برسد.
هنگامی که روش MCC در سال 1974 به مورد اجرا گذاشته شد اساس ژنتیکی مربوط به متوسط تاریخ زایمان رکوردهایی که در sire-summer های USDA پاییز 1974 مورد استفاده واقع شده بود می شد. هنگامی که تغییر ژنتیکی کاملاً مشخص گردد، این اساس بر طبق متوسط تغییر ژنتیکی که در آن نژاد اتفاق می افتد می تواند تغییر داده شود. حال فرض کنیم که برای مثال در سال 1979 تفاوت ژنتیکی بین در تاریخ تعیین و منتشر شود.
این امر مقایسه گاوهای نری که در دو تاریخ متفاوت خلاصه شده اند را امکان پذیر می سازد. اگر تغییر ژنتیکی در تولید بیشتر از سال 1974 تا 1979، 250 کیلوگرم می بود، یک گاو نر یا PD، 750 کیلوگرم در مقایسه با سال پایه (1974) نسبت به سال پایه (1979)، 500 کیلوگرم PD خواهد داشت. در بیان PD، تکرار پذیری (R) معیاری از دقت ارزیابی و نیز عامل رگرسیون (تابعیت) تفاوت (DMCA+SMC) می باشد. بسته به کامل بودن اطلاعات، R می تواند از صفر تا 99/0 تغییر نماید. برای محاسبه R، هر تفاوت یک ارزش (سنگینی) دریافت می کند که طی آن روزهای شیردهی، تعداد همدورها تعداد متوسط R پدران همدوره ها و تعداد گله هایی که دختران آن گاو نر در آنجا رکوردهای تولیدی دارند در نظر گرفته می شوندR یک عامل رگرسیون نزدیک به می باشد. فرمول های تقریبی برای R در دو شرایط مختلف ذیلاً داده شده است:
اگر تمام دختران در یک گله وجود داشته باشند. (1)
اگر هر دختری در گله ای خاص وجود داشته باشد. (2)
اصطلاح (D-MCA) در PD نمایانگر تفاوت بین رکورد دختران و MCI یا MCL می باشد، هر تفاوت برای یک دختر بر طبق میزان اطلاعات در دسترس (موجود)، (طول رکورد)، تعداد همدورها، تعداد گله های متفاوت برای همدوره ها، ارزش (سنگینی) مناسب را دریافت می کن مکِ مقایسه دختر جدید از مکِ گله جدید نسبت به مکِ مقایسه دختر جدید از همان گله قبلی، اطلاعات بسیاری در دسترس قرار می دهد. این امر به طرز صحیحی محاسبه D-MCA را بیان می کند. پدران دوره ای اصلاح شده (SMC) در این فرمول برای نشان دادن متوسط شایستگی ژنتیکی گاوهای ماده ای که دختران آن گاو نر خاص با آنها مقایسه شده اند مورد استفاده واقع شده اند، شایستگی ژنتیکی پدران همدوره ای اصلاح شده که یک دختر خاص با آنها مقایسه شده است توسط میانگین وزنی PD پدران همدوره ای اصلاح شده اندازه گیری می شود.
** نکته: گفته شده است که خصوصیات فردی حیوان به ما می گوید یک حیوان چگونه به نظر می رسد، شجره اش به ما می گوید چطور باید باشد ولی عملکرد نتاجش به ما می گوید که حیوان چگونه است.
معمولاً هنگامی که نتایج پروژنی تست یک گاو نر در دسترس قرار می گیرد از راه اطلاعات شجره چشم پوشی می شود. در عمل تمامی اطلاعات موجود بایستی استفاده شوند و برای ارزیابی یک گاو نر بطرز صحیحی ارزش گذاری شوند. ارزش سنجی اطلعات شجره و درجه اطمینان بر آن بر طبق دقت اطلاعات شجره مورد ارزیابی قرار گیرد. در فرمول PD نیز این موضوع کاملاً دیده می شود زیرا اگر R=0 باشد، 1-R برابر 1 خواهد بود و در این حالت بر اطلاعات شجره اعتماد کامل می شود، با افزایش R به سمت 1، اطمینان به اطلاعات شجره در تعیین PD به سمت صفر متمایل می شود. در نتیجه اطلاعات شجره در هنگامی که R پایین باشد، اطلاعات ارزشمند بیشتری در سایرسوماری (sir-summary) فراهم می آورد، در گذشته اطلاعات شجره احتمالاً همراه با اطلاعات نتاج مورد استفاده واقع نمی شده است و این امر به علت پیچیدگی استفاده از این اطلاعات و عدم دقت سنجی ارزیابی شجره ای بوده است. Sir summary، USDA یک اساس استاندارد برای ارزیابی شجره ای بر یک اساس ملی تهیه کرده است. بعلاوه چنانچه اطلاعات نتاج برای گاوهای نر از چندین گله به دست آیند، دقت ارزیابی های شجره ای تا حد زیادی بهبود می یابد در روش MCC به وسیله محاسبه یک ایندکس شجره ای برای قدرت انتقال ژنتیکی با استفاده از اطلاعات مربوط به قدرت انتقال تخمین زده شده پدربزرگ پدری و مادری گاو نر، از اطلاعات شجره استفاده می شود. قدرت انتقال هر یک از این اجداد نزدیک معمولاً با دقت زیادی مشخص شده است و در بیشتر موارد باقی مانده اطلاعات شجره، دقت ارزیابی شجره ای را به میزان اندکی افزایش می دهند. ثانیاً گاوهای نر بر اساس وجود یا عدم وجود اطلاعات پدربزرگ مادری و پدری به گروههایی تقسیم می شوند. ثالثاً هر گروه خود به گروههای ژنتیکی تقسیم می شود که در محدوده 25 کیلوگرم تولید شیر قرار می گیرند. بالاخره یک متوسط گروه (GA) برای هر گروه ژنتیکی محاسبه می شوند تا (GA) مورد استفاده در فرمول محاسبه PD گاو نر را تامین کند. (مقادیر GA برای گاوهای نر هلشتاین با اطلاعات پدربزرگ پدری و مادری در جداول 2-10 برای لیست (USDA.S.S) پائیز سال 1977 داده شده است.) [جدول ضمیمه]
مراحل آزمون نتاج (پروژنی تست)
* مرحله اول: از آنجا که امکانات برای انجام پروژنی تست در مورد تمام گوساله های نر موجود در یک کشور وجود ندارد بایستی این آزمون را برای تعداد محدودتری گوساله انجام داد. برای رسیدن به این گوساله ها، دو راه وجود دارد (1) انتخاب بر اساس شجره: گوساله های نری که پدر و مادرشان رجیستر بوده و اجداد آنها تولید بالایی داشته اند و لرد آزمون نتاج می شوند.
(2) برای رسیدن به این گوساله های نر می توان از جفت گیری حساب شده (planc mating) استفاده نمود، بدین صورت که ابتدا گاو نر و ماده ای را انتخاب می کنیم (با توجه به رکورد، وضعیت تیپ، خط خونی و هدف پرورش) برای این منظور می توان از انتقال جنین و تلقیح مصنوعی استفاده نمود، با جفتگیری این گاوهای نر و ماده، گوساله های نر مورد نظر به دست می آورند.
** مرحله دوم: نتاج (گوساله های نر) حاصل از مرحله اول را به ایستگاه نتاج bull stud می برند. هرچه زودتر آورده شوند بهتر است زیرا شرایط مدیریتی برای آنها یکسان می شود.
تا سن یکسالگی یکسری فاکتورهایی را روی این گوساله نر اندازه گیری می کند این اندازه گیری تحت سیستمی به نام per-formanet آزمایش عملکرد و با توجه به هدف انجام می شود. در این سن یک ارزیابی ظاهری از تیپ گوساله نر (اندازه حیوان) ارتفاع جدوگاه، طرز قرار گرفتن پاهای عقب و وضعیت سر و گردن) می نمایند و بر این اساس تعدادی را حذف می کنند. ضمناً فاکتورهای دیگر نظیر وزن تولد، راندمان خوراک و مقاومت به بیماری نیز در آنها ارزیابی شده و بر این اساس نیز تعدادی حذف می گردند. در همین سن یک ایندکس بر اساس وزن تولد و وزن یک سالگی داریم: (وزن تولد * 2/3) – وزن یکسالگی = Index
هر گوساله که ایندکس بالاتری داشت را نگه می داریم و بر این اساس نیز تعداد گوساله ها حذف می گردند.
** مرحله سوم: گوساله های نری که از مرحله قبل موفق بیرون می آیند در سن 15 ماهگی اسپرم گیری می شوند و بر روی اسپرم آنها آزمایشات کیفی و کمی (از نظر تحرک اسپرم، غلظت اسپرم و اشکال غیرطبیعی (اسپرم) انجام می شود، چنانچه از نظر این خصوصیات اسپرم یک گوساله نر از حدود طبیعی پایین تر باشد و بدون در نظر گرفتن تولید پدر و مادرش با روش حذف uinimumcalling level و Independent calling level تعدادی گوساله نر حذف می شوند.
**** مرحله چهارم: از گاوهایی که از مرحله قبل موفق بیرون آمده اند شروع به اسپرم گیری می کنند و اسپرم آنها را به صورت تصادفی بر روی تعدادی قلیسه تحت پوشش می کارند این عمل باید تصادفی صورت گیرد و تعداد گوساله ها تا حد امکان بیشتر باشد تا اسپرم تحت شرایطی خودش را نشان بدهد.
***** مرحله پنجم: از اینجا به بعد گاو نر دو حالت دارد:
1) در بلوک شرق از این گاو نر 50000 دوز اسپرم می گیرند سپس آن را به کشتارگاه می برند. در آینده (پس از مشخص شدن نتایج پروژنی تست) اگر گاو نر خیلی خوب از آب درآمد از اسپرم آن استفاده می کند در غیر این صورت خروج مدیریتی نداشته اند.
2) در بلوک غرب گاو نر را نگه می دارند تا تکلیف نتاج و نتایج پروژنی تست مشخص شود.
****** مرحله ششم: بر روی نتاج یکسری پارامترهایی را اندازه گیری می کنند. دخترهای این گاو نر را پس از اینکه به سن مطلوب برای تلقیح رسیدند (معمولاً 15 ماهگی- علاوه بر سن وزن و ارتفاع جدوگاه حیوان نیز در نظر گرفته می شود) بطور تصادفی با اسپرم بارور می کند. این اسپرم ممکن است از گاو نر دیگری باشد که در حال آزمون نتایح می باشد و یا اینکه از گاو نر دیگری باشد) پس از باروری تلیسه ها پس از آن یکسری فاکتورهایی را بر روی آن اندازه گیری می کنند. (1) میزان سفت زایی cal ving ** این پارامتر را به هنگام به دنیا آمدن فرزند این گاو نر بر روی تلیسه مورد تلقیح اندازه گیری می کنند (2) ارزیابی سرعت دوشش milking speea : زمان دوشش با توجه به فاکتورهای مرحله شیردهی، سن گاو تست روزانه شیردهی، و واریانس گله بر اساس سال و فصل گوساله زایی، علاوه بر این تعداد گوساله ها و تعداد دخترها نیز بسیار موثرند.
بر دو مورد فوق دو پارامتر هم تیپ و تولید نیز بر روی دختران گاوهای نر مورد ارزیابی قرار می گیرند.
فصل دوّم
"آزمون نتاج و ارزیابی والد"
به استثنای صفات وابسته به جنس سهم وراثتی صفات پلی ژنتیک که از لحاظ اقتصادی اهمیت دارند مثل تولید شیر، تولید پشم، و غیره از پدر و مادر به یک اندازه گرفته می شود، لذا برای تاثیر بر بهبود ژنتیکی لازم است که انتخاب در مورد هر دو جنس انجام گیرد. در عین حال اهمیت انتخاب والد نر (پدر) بیشتر از انتخاب مادر می باشد. اولاً به خاطر اینکه تاثیر بیشتری بر گله به صورت تعداد نتایج که می تواند در مقایسه با گاو ماده داشته باشد، دارد. ثانیاً اهمیت انتخاب والد از این موضوع منشاء گرفته است. که چون تنها عده معدودی والد لازم است تا گله را راهنمایی کنند، انتخاب دقیقتر و جدی تری باید در میان گله های نر در مقایسه با گاوهای ماده انجام گیرد. (این گفته قدیمی که گاو نر نیمی از گله است) احتمالاً در مقایسه با سالهای قبل توجّه بیشتری را در حال حاضر لازم دارد. دلیل آن این است که از طریق استفاده تلقیح مصنوعی ممکن است گاو نر نیمی از وراثت را برای تمامی گوسله های گله بگذارد. این به این خاطر است که نتاج تازه که متولد می شوند باید به عنوان جانشینهایی برای گله نگهداری شوند این گونه صفات است که بر نیاز ارزیابی صحیح و انتخاب والدهای گله تاکید می کنند، باید تاکید شود که مشکل انتخاب والد محدود به انتخاب در یک نوع دام نمی شود بلکه در مراحل بعدی درجه بندی برنامه یا تکمیل یک نژاد جدید از طریق آمیخته گری (crass brreding) حائز اهمیّت است. نتایج ارزیابی والد را می توان در نگهدای نتایج نر از بهترین والدها و زاده شدن از بهترین مادرهایی که با آن والدها به این گونه جفت گیری کرده اند تعیین کرد.
ارزیابی والد برای خصوصیاتی لازم است که در گاوهای نر بروز می کنند، فصل حاضر به مطالعه روشهای مختلف تست و ارزیابی والدها برای صفات محدود به جنس به وسیله اطلاعاتی در رابطه با تست نتاج و مادران آنها اختصاص داده شده است. این روشها اساساً در مورد گاوهای شیری به کار گرفته می شوند، اصول آن یکسانند و این روشها به طور مساوی و با اصلاحاتی مناسب در موارد دیگر می توانند سازگاری یابند.
"معیارهایی برای انتخاب"
از آنجایی که بیشتر صفاتی که از نظر اقتصادی حائز اهمیت هستند پلی ژنی بوده، ارزش ژنتیکی والد نر را نمی توان مستقیماً شناخت و باید بر اساس مقادیر (ارزشهای) فنوتیپی و یا مشهود خود دام نر و یا بستگاه آن برآورد شود. در صورتی که خصوصیات تحت بررسی تا حدّ زیادی قابل توارث باشند و یا اینکه بسیاری از شواهد فردی را بتوان ثبت کرد (محفوظ نگه داشت) انتخاب بر اساس عملکرد خود فرد کاملاً موثر است، در واقع عملکرد دام نشانگر چیزی است که حیوان می تواند باشد، در عین حال در مورد صفات محدود به جنس مثل تولید شیر و صفات همچون کیفیت لاشه که تا زمان ذبح غیرقابل برآورد است تست عملکرد غیرممکن است، بنابراین باید برای شناخت والدهای ممتازتر و برآورد ارزش ارثی آنها بر اساس رکوردهایی از بستگان ماده آنها من جمله مادران، خواهران و دختران استفاده شود.
اطلاعات فامیلی یعنی رکورد و عملکرد اجداد و اقوام، این امتیاز را دارند که در اوایل زندگی والد قابل دسترسی هستند، اما این اطلاعات صرفاً نشانگر چیزی است که حیوان باید باشد، علاوه بر این ارزش آن محدود است. هم به خاطر تعداد محدود اجداد و هم مشکل مربوط به اطلاعات گذشته.
عملکرد نتاج و یا آزمون نتاج قابل اعتمادترین اطلاعات را در مورد قابلیت ژنتیکی والد فراهم می کند، مشروط بر اینکه تعداد نتاج کافی باشند و شرایط معینی در مورد انتخاب آنها و عملکرد آنها مشاهده شود. در نهایت هدف انتخاب والد، تولید نتاج با عملکرد مطلوب می باشد، این هدف در صورتی حاصل خواهد شد که فرآیند تشخیص بر اساس عملکرد مجموعه ای از نتایج پرورش یافته از والد تحت آزمایش صورت گرفته باشد، این مبنای آزمون نتاج در برنامه پرورش گاو می باشد.
آزمون نتاج نشان می دهد که حیوان واقعاً چیست.
"آزمون نتاج PROJENY testing"
منظور از آزمون نتاج برآورد توانایی انتقالی فرد (ارزش ارثی) از طریق مطالعه فرزند آن می باشد، اصول آزمون نتاج از طبیعت (نوع) نمونه برداری وراثت منشاء می گیرد، هر فرزند (نوزاد) یک پدر (والد)، نمونه ای از نیمی از ژنهای او را دارا است. اگر نمونه های کافی برداشته شوند، یعنی تعداد کافی، از دختران اندازه گرفته شوند، مطمئناً می توانیم انتظار داشت باشیم تا به قابلیت درست ژنتیکی والد نزدیک شویم. واژه آزمون نتاج غالباً در معنایی وسیع کاربرد دارد. و مطالعه مکمل هم را در بر می گیرد: 1- آزمون نتاج به معنای محدود آن یعنی قضاوت در مورد ارزش اصلاحی والد از طریق عملکرد متوسط دختران در رابطه با برخی استانداردها به عنوان مثال میانگین گله.
2- ارزیابی قابلیت والد که منظور برآورد شاخص ارزش اصلاحی والد و یا شاخص والد می باشد. اولی شامل تست اهمیّت می باشد و نشان می دهد که آیا والد در بهبود دام یا گروه دامهایی که در آن استفاده شده نقشی داشته است یا نه.
شاخص والد برای انتخاب بهترین والد از میان والدهای مورد آزمایش کاربرد دارد.
"روشهای آزمون"
سه شیوه برای قضاوت در مورد نرهای ممتاز وجود دارد که به طور خلاصه بیان می شود، معمول ترین شیوه مورد استفاده، مقایسه دختر- مادر است که بیانگر اختلاف بین میزان تولید فرزندان دام نر و مادران آنها است. علامت مثبت نشانگر بالاتر بودن ارزش اصلاحی دام نر از متوسط گله و علامت منفی زیر سطح متوسط را نشان می دهد. این شیوه این نقص را دارد که رکوردهای مربوطبه مادر و دختر که معمولاً هر ساله گرفته می شوند، با تغییرات محیطی در این دوره زمانی و اثرات مورد آزمایش آمیخته می شوند.
یک شیوه دیگر ارزیابی والد ها مقایسه دختر و هم گله ای هاست که در ایالت متحده انجام می شود.
هم گله هایها عبارتند از تمام دختران والدهای دیگر که در ظرف همان یک ماه، و یا دو ماه قبل و بعد رکورد آزمایش را کامل می کنند و در همان موقع دختران والد ارزیابی می شوند. از آنجا که مقایسه با رکوردهایی مربوط به هم گله ای های همزمان انجام شود، اختلافات محیطی یعنی نحوه نگهداری دام، تغذیه، سن، و فصل تا حد زیادی حذف می شوند.
هیئت فروش شیر در انگلستان، والدها را بر اساس مقایسه همزمان ارزیابی می کند و آن در دوره ای شبیه به مقایسه دختر و هم گله ای ها است و یک مورد لازم دیگر دارد و آن اینکه هم سن باشند و با همان حیوان و در همان فصل متولد شده باشند.
امتیازات عمده این متد، بر شیوه مورد استفاده در ایالات متحده این است که تصحیح سن (که بعداً بحث خواهد شد) مورد نیاز نیست چرا که دختران و حیوانات همزمان (همدوره) آنها اولین شیردهی خود را در یک زمان آغاز می کنند. با این وجود استفاده از این روش آزمون، تنها زمانی میسّر است که عده کافی از دختران برای هر والد در دسترس باشند. هرجا که این شرایط فراهم شد این روش آزمایش، بر دو روش دیگر ارجحیّت دارد.
موارد لازم برای آزمون نتاج در مرحله آزمایش
برای تامین اطلاعاتی که برای آزمون نتاج و ارزیابی والد (که بعداً در مورد آن بحث خواهد شد) لازم است آزمایش جفتگیری شرایط خاص را داشته باشد: اولاً اینکه نرها (پدرها) با یک گروه تصادفی از مادرها جفتگیری می کنند تا بتوانند یک نمونه شاخص از ماده را که تشکیل دهنده گله هم والد هستند بوجود آورند دراین صورت برای نیل به این هدف باید دقت شود تا ماده ها را در گروه های یکنواخت بنا به اطلاعاتی هم چون سن عملکرد حیوان و غیره دسته بندی کرد و سپس ماده ها را در هرگروه یکنواخت با نرهای متفاوت توزیع می کنند. ثانیاً لازم است یک نمونه تصادفی یا تمامی گروه فرزندان پرورش داده شوند و برای هر خصوصیت مورد بررسی رکورد برداری شوند، هرگونه انتخاب آگاهانه (یا عمدی) داده ها از طریق حذف ناقص نتاج، نتایج آزمون را تضعیف خواهد کرد، بالاخره یک شرط مهم و لازم این است که در هر دوره سطح تغذیه ای و امور مدیریتی برای آزمون نتاج باید برای تمام گروه های نتاج یکسان باشد. این امر از قبول اندازه گیری های بهتر با گذشت زمان جلوگیری نمی کنند، بطور خلاصه عملکرد آزمون نتاج باید با یک مبنای علمی برنامه ریزی شده انجام گیرد و آن بعد از سه اصل پایه از طرح های آزمایشی می آمد که عبارتند از: نمونه برداری- تصادفی کردن (بودن) و کنترل موضعی.
"در مرحل، تجزیه و تحلیل"
قبل از آنکه اطلاعات تولیدی را که از تجزیه جفت گیری به دست آمده برای تست کردن و یا ارزیابی دام نر تحت تجزیه آماری قرار دهیم، لازم است آنها را از لحاظ عوامل غیرژنتیکی، مثل سن، طول رکورد تولیدی و غیره که از حیوانی به حیوان دیگر فرق می کند تصحیح نمود، این امر مقایسه را معنی دار تر خواهد کرد، می توان تاکید نمود که هر تلاشی را باید صورت داد تا تنوع غیرژنتیکی به وسیله طراح آزمایش کنترل شود.
این به این خاطر است که هرچه تصحیحات آماری که بعد از دسترسی به رکوردها لازمند کمتر باشد، اطلاعات به دست آمده صحیح تر و قابل اعتمادتر خواهد بود، انجمن اصلاح نژاد گاوهای شیری ایالات متحده (DHIA) خاطرنشان ساخته است که رکورد تولید شیر برای طول دوره شیردهی تصحیح شود و همچنین برای تعداد دفعات شیردوشی در هر روز و سن گاوها در موقعی که رکوردها را ایجاد می کند نیز تصحیح گردد.
معمولاً رکوردهای شیردهی را بر اساس 305 روز گزارش می کنند چرا که این امر تنوع در رکوردهای تولید را که در نتیجه طول دوره متفاوت شیردهی باعث شده کم می کند و همچنین به این دلیل که آبستنی تاثیر چندانی بر تولید ندارد، بعلاوه این دوره شیردهی مطلوب است، چرا که گاوها هر ساله باید زایمان کنند و یک دوره خشکی که در حدود دو ماه است، بین دو شیردهی داشته باشند. از آنجا که بیشتر گوساله ها، فقط دو مرتبه در روز شیر داده می شوند، معمولاً رکوردها با این تواتر باید تصحیح شوند. رکوردهایی که در سنین مختلف ایجاد می شوند با سنی که در آن گاوهای اصلاح شده بیشترین (ماکزیمم) تولید را نشان می دهند تصحیح می یابند، بنابراین فاکتورهای تصحیحی استفاده می شوند تا رکوردها را به معادل بلوغ (ME) تبدیل کنند. بنابراین سه گروه از عوامل (فاکتورها) برای محاسبه رکوردهای 305 روزه، 2x، ME استفاده می شوند. از یک گروه برای تصحیح رکورد شیردهی با تولید 305 روز که کمتر از 305 روز نیز هست استفاده می شود. از گروه دیگر برای گاوهایی که دو مرتبه در روز شیر می دهند استفاده می شود، مجموعه فاکتورهای تصحیح سوم تمامی رکوردهای گاوهای جوان و پیر را بر اساس گاو بالغی که حداکثر تولید را دارد تصحیح می کند.
بعضی از موسسات آزمون دام نر، بازدهی شیر را بر اساس 4% چربی اصلاح شده گزارش می کنند باید تاکید شود که این گونه تطبیقات فقط زمانی باید صورت گیرند که انتظار می رود منجر به مقایسات معنادارتری شوند. اگر تست های نتاج بر اساس اولین رکوردهای شیردهی باشند آن وقت لازم نیست رکوردها به معادل بلوغ (ME) تبدیل شوند، بعلاوه وقتی مواردی اتفاقی از سه مرتبه شیردهی وجود دارد، رکوردها را نمی توان بر اساس دو مرتبه شیردادن تصحیح نمود. به علاوه اگر طول مدت شیردهی گاو کوتاه تر باشد به خاطر ضعف پتانسیل ژنتیکی، رکوردهایش نباید به 305 روز تصحیح شوند.
"نقایص تست نتاج"
یک نقص مشهود در مورد تست (آزمون) نتاج مخصوصاً در مورد گاوهای شیری طول مدت زیاد است که نتایج عملکرد نتایج را را تامین نموده این حالت مخصوصاً در مورد گاوهای هندی مشهود است که در مورد آنها بر اساس سن طولانی بلوغ آنها تقریباً پنج سال زمان لازم است از زمانی که دام نر برای تکمیل اولین شیردهی دختران خود به تست گذاشته می شود (مورد تست قرار می گیرد) تا زمانی که نتایج تست نتاج در دسترس قرار می گیرند ممکن است دام نر برای استفاده نامناسب باشد اگر نمرده باشد.
نقص دیگر تست نتاج این است که در یک گله بسته استفاده نرهای آزمون نتایج شده ممکن است بهبود ژنتیکی را تعویق بیاندازد. این به این خاطر اتفاق می افتد که پیشرفت ژنتیکی اضافی حاصل از کاربرد نرهای تست شده که از لحاظ سنی بزرگ هستند نمی تواند با افزایش فاصله بین دو نسل برابر باشد این امر، احتمال زیاد وجود خواهد داشت مگر اینکه افزایش فاصله در نسل که با آزمونی نتاج همراه است کم باشد حل اولین مشکل که دوره طولانی تست می باشد در صورتی ممکن است که سن بلوغ از طریق نوع *** خاص پایین آورده شود. گاوهای نر بر اساس رکوردهای ناقص تست شوند. در مورد گاوهای شیری گاومیش ها آزمون بر اساس رکوردهای شیردهی ناقص کمک چندانی نخواهد کرد. آزمون بر اساس رکوردهای ناقص در مورد گونه هایی هم چون ماکیان خیلی موثر است که در آن فاصله در نسل به این وسیله نصف شود تاکید می شود که رکوردهای ناقص تنها موقعی موثر است که رکورد اولیه با رکورد کامل وابستگی داشته باشد به علاوه برای اطمینان از ارزیابی گاوهای نر در سن پایین هر تلاشی باید صورت گیرد تا گاوها (را) برای آزمایش در پایین ترین سنی که بتوانند موثر باشند تست شوند علیرغم آنچه که قبلاً گفته شد که نتایج تست نتاج تنها می تواند برای انتخاب بهترین نرها استفاده شود، بلکه برای انتخاب پسران بهترین پدرها پسران حاصل از مادران دارای بالاترین میزان تولید حاصل می شوند در این مورد اطلاعات مربوط به تست نتاج برای انتخاب گاوهای نر جوان بر اساس عملکرد ناسنی های پدری آنها استفاده خواهد شد. در صورت امکان اطلاعات مربوط به عملکرد نتاج باید با اطلاعات اجداد و بستگان آنها آمیخته شود تا برآورد بهتری از ارزش ارثی دام حاصل شود. راه حل نقص تست در گله های کوچک این است که دو یا سه گله را که در مراکز مناسبی قرار گرفته اند کنار هم قرار داد تا نتاج آنها با یکدیگر ادغام شده و از مجموعه مشترکی از یک نژاد از گاوهای نر برای کسب سود از آزمون نتاج استفاده نمود. این گونه برنامه ای این قابلیت را دارد که مشترکی را تحت شرایط محیطی گسترده تری تست می کنند. به علاوه طرح های اصلاحی که بر اساس تست نتاج گاوها است نسبتاً گران بوده و این مسئله که عمدتاً به خاطر احتیاج به نگهداری عده زیادی از گاوهایی که برای دوره طولانی در انتظار نتایج تست هستند می باشد.
"روش های شاخص کردن گاوهای نر نژاد شیری"
همزمان عده ای از نرها تست نتاج می شوند، مسئله رتبه بندی آنها به ترتیب، شایستگی آ‹ها و با مقایسه ارزش ارثی آنها مطرح می شود تا شخص پرورش دهنده را قادر سازد (بتواند) بهترین گاوهای نر را انتخاب کند به این منظور از تست که، برآوردی از ارزش ارثی هر گاو نر داشته باشیم که منظور همان شاخص گاو نر است، شاخص های متعدد که بر اساس عملکرد عدّه کافی از رکوردهای نتاج بوده است، گاهگاهی پیشنهاد شده اند. اینها را می توان به دو دسته طبقه بندی نمود. شاخص هایی که صرفاً به منظور دسته بندی استفاده می شوند و آنهایی که علاوه بر این ارزش ارثی والدها را برآورد می کنند. در موارد ذیل به علت کاربرد بیشترشان فقط از نوع دوّم شاخص ها بحث به عمل خواهد آمد.
و کاربرد آنها را در دو مورد زیر بحث می کنیم. وقتی که گاوها در یک گله واحد تست می شوند و (II) وقتی که در گله های زیاد تست می شوند.
"شاخص کردن در یک گلّه واحد Indexing in a single Herd
D= میانگین رکود تمامی دختران گاو نر j که شاخص آن را می بایست مقایسه نمود.
M= میانگین رکورد مادران تمام دختران گاو نر j
CD= میانگین وزنی دختران همدوره گاو نر j، وزن ها عبارتند از تعداد دختران آن گاو نر که اولین رکوردشان را در سال های مختلف داشتند.
CM= میانگین وزنی مادران همدوره دختران گاو نر j، وزن ها عبارتند از تعداد دختران گاو نر که اولین رکوردشان را در سالهای مختلف داشتند.
A= سطح متوسط گله n.j= تعداد دختران
= انحراف داخل گروهی پدرها از رکورد دختران مادران آنها
h2= وراثت پذیری صفت مورد بررسی
اگر zijk نشانگر رکورد دختر kام (k=1 , z,…,hij) از گاو نر jام (j=1,z,…,s) در سال Lام (i=1,z,…,p) باشد داریم:
= ضریب تابعیت رکورد دختران به رکورد مادران در داخل گروه های نر
H2= وراثت پذیری

به همان صورت اگر xijk نشانگر تولید مادر kام در میان دختران گاو نر j که اولین رکوردشان در سال iام باشد آنگاه:

همچنین ما با استفاده از به ترتیب واریانس فنوتیپی در بین دختران و مادران نشان خواهیم داد. در ذیل پنج روش مختلف شاخص کردن و نرها را در صورتی که فقط در یک گله دختر داشته باشند را خواهیم داد.
* شاخص ساده میانگین دختر simple daughter average index
I1=D
این شاخص که به وسیله "ادواردز" پیشنهاد شد ارزش ارثی گاو نر را بر حسب عملکرد نتاجش اندازه گیری می کند از نظر محاسبه این روش از ساده ترینروش است. اما از لحاظ تئوریکی که برای پیش بینی عملکرد دختران آینده گاو نر که از گاوهای ماده ای با یک سطح ژنتیکی مشابه مادران دختران تحت بررسی متولد شده اند و تحت شرایط محیطی یکسانی، پرورش داده شد و آزمون شده اند مناسبتر است. این شاخص وقتی که برای رتبه بندی گاوهای نر استفاده شود اگر سطح تولید مادرانی که به نرهای مختلف اختصاص داده شده اند، نامساوی باشد، منتهی به برآوردهای اریب خواهد شد.
rB شاخص والد یکسان یا بینابینی Equparent or Intermediate Index
شاخص I2 به وسیله هانسون پیشنهاد شده ولی گاهی به شاخص "یاب" اشاره دارد. I2=2D-M
این بر این اصل استوار است که دو والد به طور مساوی در ساختار ژنتیکی نتاج شرکت دارند و این یعنی اینکه نتاج حد واسط دو والد می باشد و بنابراین عنوان equiparent یا شاخص بینابینی به آن داده شده است. در مقالات ابتدایی راجع به این موضوع، به این شاخص عنوان nowt hope داده بودند و آن به خاطر نام مزرعه ای در ویلیام استان ماساچوست امریکاست که ابتدا در آن استفاده می شد.
هدف این شاخص تصحیح میانگین دختر برای سطح تولید متفاوت مادران است امّا این نقیصه را دارد که برای سطح متفاوت تولید مادرانی که با نرهای مختلف جفت گیری داده شده اند بیش از حد تصحیح می کنند. منظور این است که اگر مجموعی از گاوهایی که با یک گاو نر تلقیح می شوند پایین تر از حد متوسط باشند این شاخص ارزشی ارثی گاو نر را زیاد برآورد می کند در حالی که اگر مادران بالاتر از حد متوسط هستند این شاخص ارزش آنها را کم برآورد می کند. علاوه بر این، این شاخص خطای استاندارد نسبتاً بالایی دارد که این امر آن را برای مقایسه دو گاو نری که ارزش ارثی آنها زیاد متفاوت نیست کم ارزش می کند.
*C* شاخص تصحیح شده میانگین دختر corrected daughter average index
I3=D-b(M-A)
این شاخص که به وسیله کریشان به وجود آمد میانگین دختر را برای تاثیر سطح تولید متفاوت مادرانی که از گاوها نر مختلف بوجود آمده اند بر اساس تابعیت رکورد دختران به مادران تصحیح می کنند، چهار برابر موثرتر از شاخص بینابینی می باشد.
عبارت b(M-A) در شاخص برای تصحیح برتریت یا عدم برتریت ژنتیکی مجموعه مادرانی است که به یک گاو نر که بالاتر از میانگین گله است اختصاص داده شده اند. اینکه آیا این تصحیح مناسب است از مطالب زیر فهمیده می شود. فرض کنید عده ای از مادرانی که به یک گاو نر دارای شایستگی متوسط اختصاص داده شده اند بالای متوسط گله باشد یعنی (M>A) آنگاه نتیجه به دست آمده که قابلیت ژنتیکی نتاج انتظار می رود که به میزان (h2/z)(M-A) بالای میانگین گله بالا رود این کمیت باید از میانگین مشاهده شده دختران کم شود تا برآورد ارزش ارثی گاو نر بدست آید. از طرف دیگر M<A قابلیت ژنتیکی دختران به میزان (h2/z)(M-A) کم خواهد شد و لذا این کمیت باید به میانگین دختران اضافه شود. بدین ترتیب عبارت b(M-A) تصحیح مناسبی است. برای حذف اثر سطح تولید متفاوت مادرانی که با گاوهای نر مختلف جفتگیری می کنند و از نظر بهبودی بر اساس اینکه سطح تولید مادران تلقیح شده با این گاو نر بیشتر یا کمتر از حد متوسط گله باشد بایستی تفریق یا جمع شود، این شاخص از شاخص میانگین دختر دقیقتر است میزان برتریت این شاخص نسبت به شاخص های ساده میانگین دختر بستگی به میزان وراثت پذیری صفت دارد به شرطی که تعداد جفت های دختر- مادر خیلی کم نباشد.
*D* شاخص متوسط دختران همزمان Contemporary Daughter Average Index
I4=A+1/Zh2cos(D-CD)
شاخص I4 که به وسیله "جاین" و "مالهورتا" در سال 1971 و 1980 پیشنهاد شده تنوع تعداد دختران را در گروه های نتاج در نظر گرفته تفاوتهایی دوره به دوره در شرایط محیطی که در آن تست شده اند را تصحیح می کند. تصحیح تنوع دوره به دوره از طریق کم کردن میانگین همزمان مربوط از هر رکورد و افزودن میانگین گله انجام می شود و در حالی که تصحیح برای تنوع در تعداد دختران در گروه های نتاج مختلف یعنی بر اساس تابعیت ارزش ارثی گاو نر (G) از میانگین noj دختر (D) می باشد. I4 یعنی G از دو جزء تشکیل شده اند میانگین جمعیت A به اضافه دو برابر برتریت ژنتیکی دختران آن ******* می باشد. در عین حال I4 برآوردی از توانایی تولید بالقوه گاو نر مورد مطالعه را به دست می دهد. این شاخص علاوه بر کاربرد وسیع تر آن از شاخص ساده میانگین دختر موثرتر است.
*E* شاخص تصحیح شده میانگین دختران همزمان Corrected Contemporary Daughter Average.I.

این شاخص هم که توسط جاین و مالهورتا در سال 1971 پیشنهاد شده است بسط شاخص I4 است و علاوه بر تصحیح رکوردهای تولیدی، برای تفاوت در تعداد نتاج و تنوع دوره به دوره برای سطح تولید نامساوی مادرانی که با نرهای مختلف آمیزش یافته اند نیز تصحیح می گردد. بر این اساس این شاخص کارآیی بیشتری از شاخص های دیگر دارد.
پایان بهمن ماه 1374
دانشگاه آزاد اسلامی کاشمر
گروه دامپروری
"محمود طالبی"
باسمه تعالی
آقای مهندس محمود طالبی
از آشنایی با جنابعالی و از اینکه درس سمینار را با اینجانب داشتید بسیار خوشحالم. سمینار جنابعالی تحت عنوان آزمون نتاج در گاوهای شیری بسیار ارزشمند و قابل استفاده است و اینجانب موفقیت جنابعالی را در تمام امور زندگی از خداوند منان مسئلت دارم.
سعید حسنی
20/12/74
منابع
فارسی
1- ژنتیک اصلاح (1)- ترجمه حمید امانلو
2-
انگلیسی
1- Breeding and Improvemem of farm Animals. By: warwick legatie.
2- STATSTICAL Techniqers is Quanitative cehetics. By: Jain