نقش مواد معدنی و ویتامینها در تغذیه گاو شیری:
موضوع این مقاله بررسی بهترین منابع مواد غذائی و ویتامین ها ، احتیاجات متداول برای تولید و تجربیات تغذیه ای برای مشخص شدن این احتیاجات و بالا بردن سطح تولید و سلامتی گاو شیری است .
* تغذیه مواد معدنی
* احتیاجات به مواد معدنی
* ویتامین ها
* نتیجه گیری
گاو شیری برای تولید مناسب ، عملکرد تولیدی ، سلامت گله و تولید مناسب شیر به حداقل 12معدنی و ویتامین نیاز دارد. با وجود این که علامات ناشی از کمبود مواد غذائی کمتر دیده میشود ، اما در بعضی موارد کم یا زیاد بودن مواد غذائی و یا ویتامین ها رخ میدهد . حتی اندکی به هم خوردن تعادل یا کمبود میتواند باعث مشکلات در تولید شیر ، سلامتی و بطور کلی تولید شود. با بالا رفتن میانگین تولید ، تنظیم و تعادل در مواد معدنی و ویتامین های جیره گاو اهمیت زیادی پیدا میکند .
تغذیه مواد معدنی :
بطور کلی منابع مواد معدنی شامل دو گروه است : غذاهای طبیعی مانند علوفه و غلات و مکمل های معدنی که برای متعادل کردن میزان مواد معدنی موجود در علوفه و غلات بکار میروند . در گاو شیری ، مواد معدنی یا با اندازه زیاد هستند که آنها را ماکرو ماینرالها مینامیم ، یا با اندازه کم و ناچیز هستند که آنها را میکرو ماینرالها مینامند . ماکرو ماینرالها شامل کلسیم ، فسفر ، منیزیم ، پتاسیم و سولفور هستند و میکرو ماینرالها را ید ، آهن ، کبالت ، مس ، منگنز ، روی و سلنیوم تشکیل میدهند . مواد ماده معدنی چه در مقادیر زیاد باشد که بر حسب درصد ماده خشک غذائی بیان میشود ، چه در مقادیر کم باشد که بر حسب قسمت در میلیون بیان میشوند باید به مقدار کافی به حیوان خورانده شوند تا به عملکرد مناسب و سلامتی گله دست یابیم .
میزان دست یابی زیستی زیست دستیابی از مواد معدنی :
تعیین میزان مواد معدنی یا مکمل های معدنی در فرمول جیره بدون دانستن دست یابی قابلیت هضم آن ماده ارزش چندانی نخواهد داشت . زیست دستیابی برای ما مشخص میکند که یک ماده معدنی به چه میزان توسط حیوان هضم و استفاده میشود تا بتواند تولید و سلامت حیوان را تضمین کند . مسلما با کاهش قابلیت استفاده از یک ماده معدنی توسط حیوان ، میزان ماده معدنی لازم برای برطرف کردن نیاز گاو افزایش خواهد یافت . جدول 1 میزان دستیابی نسبی دسترسی به مواد معدنی را در منابع مختلف کلسیم ، فسفر ، منیزیوم و سولفور را در یک گاو بالغ نشان میدهد .
همانطور که در جدول نشان داده شده ، پودر استخوان و فسفات کلسیم بالاترین میزان کلسیم قابل استفاده را دارند . سنگ آهک از این منظر در حد متوسط است و در علوفه معمولا قابلیت استفاده از کلسیم پائین است ؛ ولی با این وجود علوفه از منابع فقیر اما مهم کلسیم هستند . عمومی ترین منابع فسفر به جز فسفات سنگ که قابلیت استفاده کمی دارد ، همگی قابل استفاده هستند .
میزان نیاز به کلسیم بر پایه متوسط قابلیت استفاده از آن در حدود 38 درصد است . متوسط قابلیت استفاده از کلسیم 51 درصد مکمل های معدنی ، 43 درصد غلات و35 درصد علوفه را تشکیل میدهد. به یاد داشته باشید که در جداول ، میزان نیاز به مواد معدنی مورد نیاز گاو شیری بدقت محاسبه شده و لذا احتیاجی نیست که میزان مواد معدنی موجود در تغذیه را در درجات بالاتری تنظیم کنیم . استثنای این مورد ، گاوهای مسن تر و با تولید بالایی هستند که علوفه تغذیه آنها فقط یونجه باشدد ؛ در این موارد افزایش در درجات کلسیم جیره به میزان 9/0 تا0 /1 درصد میزان جیره خشک روزانه باید انجام شود .
جدول1 : دستیابی نسبی به کلسیم ، فسفر ، منیزیم و سولفور در منابع عمومی
دستیابی نسبی
کلسیم
فسفر
منیزیم
سولفور
بالا
پودر استخوان بخار آب داده شده
منوکلسیم سولفات
اکسید منیزیم
سولفات کلسیم
منو کلسیم فسفات
منو کلسیم فسفات
سولفات منیزیم
سولفات سدیم
دی کلسیم فسفات
فسفات آمونیوم
کربنات منیزیم
سولفات پتاسیم
کلرید کلسیم
دی کلسیم فسفات
—–
سولفات منیزیم
متوسط
کربنات کلسیم
پودر استخوان بخار آب داده شده
کلرید منیزیم
—–
سنگ آهک
فسفات بدون فلئورین
—–
—–
—–
سدیم تری پلی فسفات
—–
—–
پایین
علوفه
سنگ فسفاته بدون فلئورین
سنگ آهک دولومتریک
سولفور خالص
—–
فسفات سنگ نرم
علوفه و غلات
—–
جدول 2 : مواد معدنی مورد نیاز در دوره شیر دهی گاو شیری :
ماده معدنی
واحد
میزان توصیه شده در جیره
حداکثر
تخمین میزان نیاز در روز
کلسیم
درصد
0/43-077 0/95
2/0
116گرم
فسفر
درصد
0/28-0/49
1/0
75گرم
منیزیم
درصد
0/20-0/25 0/30
0/50
41گرم
پتاسیم
درصد
0/90-1/00 1/3-1/5
3/0
184گرم
سدیم
درصد
0/18 0/5
—–
37گرم
کلر
درصد
0/25
—–
51گرم
سولفور
درصد
0/20-0/25
0/4
41گرم
کبالت
قسمت در میلیون ppm
0/10
10/0
2میلی گرم
مس
قسمت در میلیون ppm
10
100/0
204میلی گرم
ید
قسمت در میلیون ppm
0/6
50/0
12میلی گرم
آهن
قسمت در میلیون ppm
50
1000/0
1020میلی گرم
منگنز
قسمت در میلیون ppm
40
1040
816میلی گرم
سلنیوم
قسمت در میلیون ppm
0/3
0/2
6میلی گرم
روی
قسمت در میلیون ppm
40-60
500/0
816میلی گرم
نکته :
میزان کلسیم داخل پرانتز میزانی است که در هنگام استفاده از مکمل های چربی باید به کار برده شود .
وارد کردن منیزیم داخل پرانتز به داخل جیره در حالات استفاده از مکمل های چربی لازم و در استرس حرارتی مفید است .
ا گرم = 035/0 اونس و 1پوند = 454 گرم
احتیاجات معدنی :
ماکرو ماینرال ها مواد معدنی با میزان بالا
کلسیم و فسفر :
در گاو شیری بالغ ، میزان نیاز به کلسیم و فسفر به وزن بدن ، میزان و ترکیب شیر تولیدی و مرحله آبستنی وابسته است . در یک چرخه شیر دهی کامل ، میزان کلسیم و فسفر باید موازنه شود . مواد معدنی که در جریان شیر باری زودرس شیر دهی زود هنگام خارج میشوند بایستی قبل از زایمان جایگزین شوند در تغذیه گنجانده شوند تا عملکرد و سلامت گاو ثابت بماند . برای کاهش در میزان بیماری تب شیر بسیار مهم است که میزان کلسیم و فسفر را در انتهای دوره خشک 4 هفته انتهایی کنترل کنیم . میزان احتیاج به کلسیم در طول دوره خشک در حدود 39/0 ماده خشک غذا است ؛ در حالی که میزان نیاز به فسفر24/0 درصد میباشد . وارد کردن بیش از39/0 درصد کلسیم در جیره به طور قابل توجهی میزان بروز تب شیر را در گله افزایش میدهد. در گاو های با تولید بالاوزن 80/0 درصد ماده خشک غذا کلسیم و50/0 درصد فسفر در رژیم غذایی مورد نیاز است .
تغذیه میزان مناسب فسفر در یک گاو شیری یک حاشیه امنیت موثر و مناسب برای حداکثر تولید ایجاد خواهد کرد . باید از زیاده روی در افزودن این مواد معدنی به جیره خودداری شود ، چون فسفر از گرانترین مواد غذائی موجود در اکثر جیره های گاو شیری است و برای داشتن بهترین حالت تولید و عملکرد در هر دو دوره خشک و شیرباری باید نسبت کلسیم به فسفر جیره را بین 4/1 به 1 تا 5/2 به 1 حفظ کنیم .
منیزیم :
احتیاجات به این عنصر از 1/0 درصد در گوساله های جوانتر از سه ماه سن تا 5/2 الی 30/0 درصد در گاوهای بالغ با تولید بالا متغیر است . مقادیر بالای منیزیم ، در حالات شیرباری زودرس ، استفاده از مکمل های چربی و یا در حالات گراس تتانی مورد نیاز است . منیزیمی که بصورت اکسید منیزیم استفاده میشود ، اکثرا بعنوان یک بافر استفاده میشود و این حالت در میزان 0/30 درصد یا بالاتر این عنصر و در جیره هایی که بر پایه استفاده از یونجه هستند دیده میشود . تحقیقات انجام شده نشان میدهد که استفاده از 18 گرم منیزیم روزانه از 4 تا 6 هفته قبل از زایمان از بروز آماس ادم غدد پستانی در گوساله ها جلوگیری میکند . در تغذیه با علوفه ای که در خاک های با منیزیم کم که با آزمایش خاک مشخص میشوند یا با منابع کلسیمی غیر از سنگ آهک میرویند ، به دلیل کم بودن میزان منیزیم ، باید از مکمل هایی مانند اکسید منیزیم 76/0 منیزیم یا دینامات 12/0 درصد منیزیم استفاده شود .
پتاسیم :
سبزیهای خوراکی از منابع خوب پتاسیم هستند . وقتی علف ذرت به اندازه بزرگ و به شکل علوفه در می آید ، یا هنگامی که جوهایی که در آبجوسازی مورد استفاده هستند تغذیه شوند ، میزان پتاسیم از حد متعادل کمتر خواهد شد . در هنگامی که استرس حرارتی مشکل زا است ، احتیاجات به پتاسیم به میزان 3/1 تا 5/1 درصد جیره خشک افزایش می یابد .
سولفور :
در این مورد هم سبزیجات به مانند غذاهای پروتئینی از منابع خوب هستند . نسبت مناسب نیتروژن به سولفور در حدود 1/10 است . از این رو ، 14 درصد پروتئین خام در جیره حدودا 15/0 درصد سولفور را تشکیل میدهد . مکمل های این عنصر تنها هنگامی مورد نیاز هستند که جیره شامل اوره ، علوفه ذرت یا علوفه خشک با کیفیت پائین باشد . منابع مناسب این عنصر را کلسیم سولفات با 19/0 درصد سولفات ، کلسیم سولفونات 10/0 درصد سولفور ومتیونین هیدروکسی آنالوگ تشکیل میدهند . از آنجائیکه مقدار ناچیز نمک های معدنی مقدار قابل توجهی سولفور دارند ، سولفور مکمل نباید به جیره اضافه شود ، مگر این که کمبود مشخصی مشاهده شود . افزایش بیش از اندازه سولفور احتمال بروز سمیت را بالا میبرد و در جذب مس نیز تاثیر گذار است .
کلرید سدیم نمک معمولی :
احتیاج روزانه نمک یک گاو شیری با افزودن 1 درصد نمک به ترکیب غلات امکانپذیر است . گاو های شیری در هر روز به 2 تا 4 اونس نمک نیاز دارند حدود 1 اونس نمک به ازای هر 30 پوند شیر و گاوهای خشک نیز به 5/1 اونس نمک در روز نیاز دارند . اگر آماس ادم پستان برای گاوهای ما مشکل زا است باید در دو هفته انتهائی پیش از زایمان میزان نمک جیره را کاهش داد .
میکرو ماینرالها مواد معدنی با مقادیر کم :
بطور کلی افزودن مقدار ناچیز نمک به ترکیب غلات همراه با میزان کم نمک آزاد مواد معدنی مشخص + میکرو ماینرالهای موجود در غذاها ، احتیاجات گاو شیری به این مواد معدنی را برطرف خواهد کرد .
کبالت :
اکثر جیره های گاو شیری احتیاجی به منابع مکمل کبالت نخواهند داشت .
مس :
اکثرا جیره های گاو شیری باید با مکمل های مس چه به شکل مقدار ناچیز نمک های معدنی و چه بصورت مخوطی از منابع مس مانند سولفات مس همراه شوند .
ید :
مقدار ناچیز از نمک های معدنی و یا منابع دیگر این عنصر باید در هر روز حدود 12 میلی گرم آنرا برای گاو فراهم کنند . استفاده از این عنصر نباید از 50 میلی گرم در روز بیشتر شود ؛ چون افزایش بیش از حد ید در تغذیه باعث افزایش میزان این عنصر در شیر میشود و این امر باعث ایجاد مشکلات مسمومیت مانند ترشحات بیش از حد بینی و آبریزش چشم میشود .
آهن :
بعد از گذشت دو ماه از سن ، کمبود آهن در گاو نسبتا کمایب است و در صورت متعادل بودن جیره ، میزان آهن آن نه تنها احتیاجات گاو را برطرف میکند بلکه از نیاز گاو بیشتر نیز خواهد بود .
منگنز :
اکثر علوفه ، غلات و مکمل های پروتئینی تنها منابع متوسطی از منگنز هستند و لذا باید از مکمل های غذائی منگنز استفاده شود ، بخصوص در گاو هایی که تولیدات بالایی دارند .
روی :
مقادیر بالای روی ، در جذب مواد معدنی با میزان کم مانند مس و آهن تاثیر گذار است . بطور کلی ، میزان توصیه شده روی در تغذیه بین 40 تا 60 قسمت در میلیون ماده خشک جیره است و احتیاجی نیست که میزان بیشتری از این ماده در تغذیه وارد شود . سولفات روی ، اکسید روی یا ماده زینک پرو منابع خوب این عنصر هستند . متیونین مس میتواند کیفیت سم و تولید شیر گاو را بهتر کند . ولی با این وجود تحقیقات بیشتری در مورد این عنصر مورد نیاز است .
سلنیوم :
در هنگامی که خاک دچار کمبود سلنیوم است ، گاوهای خشک باید با مکمل سلنیوم به میزان 3 تا 5 میلی گرم در روز تغذیه شوند و جیره گاوهای شیری نیز باید با 6 تا 8 میلی گرم در روز سلنیوم در روز همراه شود . کمبود سلنیوم با بیماری عضلانی گوساله ها در ارتباط است و درمان با سلنیوم میتواند راندمان تولید مثلی را افزایش داده و از جفت ماندگی ماندن جفت در گاوهای شیری بکاهد . همچنین میزان کافی سلنیوم به همراه مدیریت مناسب شیرگیری و کنترل محیط در جیره در کاهش شیوع ورم پستان نیز نقش دارد . به هر حال ، استفاده از سلنیوم باید با هوشیاری انجام شود ؛ چرا که بعضی از خاکها دارای میزان بالایی از سلنیوم هستند و در صورت استفاده زیاد ، این عنصر میتوانند مسموم کننده باشند . سلنیوم در بعضی مناطق نبراسکا در مقادیر بالا گزارش شده است . درجات بالا تر از 2 قسمت در میلیون این عنصر میتواند باعث کاهش در اشتها ، از دست دادن موی دم ، پوسته پوسته شدن سم و حتی مرگ شود .
تعادل یونهای مثبت و منفی :
متعادل کردن الکترولیت های رژیم غذائی روش جدیدی است که از آن به عنوان عاملی در کاهش تب شیر در شیرباری زودرس یاد میشود . بطور کلی ، الکترولیت ها یا دارای بار مثبت هستند ، یا منفی و با استفاده از مقادیر مختلف این الکترولیتها میتوان مثبت یا منفی بودن بار الکتریکی یک جیره را معین کرد . تغذیه جیره ای با بار منفی که در آن کلسیم ، فسفر و منیزیم متعادل شده باشند از 3 تا 4 هفته قبل از زایمان میزان وقوع تب شیر در گله را بطور مشخصی پایین خواهد آورد .
بین 3 تا 4 هفته قبل از زایمان معمولا تغذیه گاو خشک زیاد میشود تا برای رفتن میزان بالاتر غذا پس از زایمان سازگاری ایجاد شود . در این هنگام بسیار مهم است که میزان مواد خوراکی زبر را به منظور حفظ عملکرد مناسب شکمبه و جلوگیری از مشکلات متابولیکی به اندازه مناسب رساند . در گاوی که به مرحله خشک نزدیک میشود بهترین راه برای متعادل کردن درجه کاتیون – آنیون استفاده از ترکیباتی مانند کلرید آمونیوم ، سولفات آمونیوم و سولفات منیزیم است . این مواد معدنی باید به صورت ترکیبی شامل 40 تا 50 درصد کلرید آمونیوم ، به میزان 200 گرم در روز و 3 تا 4 هفته قبل از زایمان خورانده شوند . هنگامی که این مواد به تنهائی استفاده میشوند بسیار گران و در عین حال برای حیوان دلچسب هستند ؛ لذا باید آنها را با یک جیره غذائی مخلوط کنیم . برای تنظیم تعادل کاتیون – آنیون یک گاو باید با یک متخصص مواد غذائی ، دامپزشک و یا افرادی که در این زمینه تخصص دارند تماس بگیریم . مطالعات نشان میدهند که هنگامی که گاو را با جیره ای که بار منفی دارد تغذیه کنیم ، میزان ابتلا به بیماری تب شیر کمتر از هنگامی است که جیره بار الکتریکی مثبت داشته باشد . بنظر میرسد که غذاهای آنیونی باعث بالا رفتن کلسیم خون در هنگام زایمان میشوند . بیاد داشته باشید که روشهای خاص و کامل تغذیه ای هنوز وجود ندارد و تولید کننده باید در ابتدا میزان کلسیم و فسفر را به منظور کاهش در مشکلات تب شیر ارزیابی کند .
روشهای تغذیه مواد معدنی :
روش جبری :
این روش ، روش توصیه شده برای تغذیه مواد معدنی به گاو های شیری است . در این روش مشکلات مربوط به دلچسب بودن مواد غذائی ، استفاده از مواد غذائی و استفاده بیش از حد از مواد معدنی حل شده است . تولید کننده ، میزان مکمل های مواد معدنی را بر اساس میزان این مواد در علوفه و غلات مشخص میکند . بدست آوردن جیره ای مناسب و به دقت مخلوط شده بسیار مهم است . روش مطلوب و مناسب در تغذیه جبری ، استفاده از جیره ای کاملا مخلوط شده است . راه دیگری که در روش جبری استفاده میشود استفاده از یک نوع از غلات بعنوان حامل است . نباید علوفه را بطور مرطوب و به تنهائی به عنوان حامل مورد استفاده قرار داد چون با افزایش تولید شیر و بالا رفتن جذب غلات ، میزان جذب علوفه و به همین صورت مواد معدنی کاهش خواهد یافت .
روش گزینش آزاد :
دقت این روش به دقت روش جبری نیست و تنها میتوان در مورد مواد معدنی با مقدار کم در اکثر موارد از آن استفاده کرد . گاوها ممکن است بدلیل میل و اشتهای صحیح ، میل یاد گیری آموزش داده شده و یا بدلیل برتری مکمل از نظر طعم ، بو و اندازه آن را انتخاب کنند.
پاشیدن بصورت سطحی :
این روش اغلب در طویله و یا در جایگاههای ویژه استفاده میشود . در جیره روزانه گاوها ترکیبی شامل 1 تا 3 اونس از یک نمک معدنی شده با میزان کوچک و یا مخلوط ویتامین – ماده معدنی به همراه 1 تا 6 اونس مکمل کلسیم – فسفر استفاده میشود . این کار باعث میشود بتوانیم در شیرباری زودرس مواد غذائی اضافی را قبل از جذب کامل ماده خشک به گاو بخورانیم .
ویتامین ها :
ویتامین ها بدو گروه تقسیم میشوند : محلول در چربی و محلول در آب . ویتامین های محلول در چربی شامل آ و دی و ای و کا هستند . نیاز به ویتامین های آ و دی و ای در جدول 3 نشان داده شده است . وجود ویتامین کا در جیره ضروری نیست ، چون این ویتامین داخل شکمبه سنتز میشود.
جدول 3 ؛ ویتامین های توصیه شده برای گاو شیری :
ویتامین
واحد
میزان توصیه شده
حداکثر
تخمین میزان نیاز در روز
A
IU/Pound
1450-1800
30000
62250 IU
D
IU/Pound
450
4500
20250 IU
E
IU/Pound
7
900
315 IU
در بعضی از نمونه ها ، میزان مناسب ویتامین ها در غذا یافت میشود . حالاتی که در آنها مکمل های ویتامینی اضافی مورد نیاز است در جدول 4 نشان داده شده است .
ویتامین های محلول در آب ویتامین های ب در شکمبه سنتز میشوند و نیازی به آنها در جیره نیست . نیاسین نوعی ویتامین ب است که به تنظیم انتقال چربی در بدن کمک میکند ؛ بخصوص در حالاتی که میزان چربی بیش از حد مورد نیاز است ، در شیرباری زودرس گاوها و در بیماری کتوز افزودن نیاسین به میزان شش تا دوازده گرم در روز میتواند مفید باشد .
جدول 4 ؛ حالاتی که در آن نیاز به استفاده از مکمل های ویتامینی است :
حالات
A
D
E
علوفه انباشته شده به مدت طولانی
X
—
—
استفاده از دانه هایی که در اثر برفک زدن آسیب دیده اند
X
—
—
استفاده زیاد از غلات در تغذیه
X
X
X
نگهداری گاو در فضای بسته
—
X
—
استفاده از شیر یا جایگزین های آن در جیره
X
X
X
استفاده از تفاله محصولات در تغذیه
X
X
—
استفاده از علوفه آسیب دیده از آب
X
X
—
وجود بوی فساد در شیر
—
—
X
دوره های استرس
X
X
X
علوفه آسیب دیده از حرارت
X
—
—
تنظیم میزان مناسب ویتامین ها و مواد معدنی جیره گاو شیری در بدست آوردن میزان بالای تولید شیر و ثابت نگه داشتن عملکرد بسیار اهمیت دارد . جدول وسیع نیازهای مواد معدنی و ویتامین مربوط به تمام سنین گاو شیری در تحقیقات ملی انجمن نیازهای گاو شیری و نیز دفاتر مسئول وجود دارد .
فهرست مطالب
نقش مواد معدنی و ویتامینها در تغذیه گاو شیری : .1
تغذیه مواد معدنی : 2
میزان دست یابی زیستی زیست دستیابی از مواد معدنی : 3
احتیاجات معدنی : 7
میکرو ماینرالها مواد معدنی با مقادیر کم : 10
تعادل یونهای مثبت و منفی : 13
روشهای تغذیه مواد معدنی : 15
روش جبری : 15
روش گزینش آزاد : 15
پاشیدن بصورت سطحی : 16
ویتامین ها : 16
عنوان
نقش مواد معدنی و ویتامینها در تغذیه گاو شیری
5/1/2025