گزارش کارآموزی شبکه بهداشت و درمان



دانشگاه

موضوع کارورزی :
شبکه بهداشت و درمان
استا د راهنما:

تهیه کننده:

سال تحصیلی :

فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
فصل اول : معرفی و تاریخچه 1
بهداری سابق 2
خانه بهداشت 3
مراکز بهداشتی درمانی 4
سازمان انتقال خون 6
عملکرد واحد مبارزه با بیماریها 10
عملکرد واحد تغذیه و مدارس 14
فصل دوم : فعالیتها 16
اهداف شبکه بهداشت ابهر 19
نگاهی بر بیمارستان امدادی ابهر 32
استراتژی های شبکه بهداشت ابهر 38
اهم فعالیتهای انجام شده بهداشت حرفه ای 43
عملکرد واحد بهداشت دهان و دندان 44
عملکرد واحد اسناد پزشکی 45
عملکرد نظارت بر درمان 47
فصل سوم : شرح تفصیلی آموخته ها 52
اهداف بهداشت محیط در نظام شبکه 52
مراکز تهیه و توزیع و نگهداری و فروش مواد… 53
بهداشت مواد غذایی 55
شرح وظایف کاردان بهداشت محیط در مراکز بهداشتی درمانی 61
بحث و نتیجه گیری 62
گزارشی از تشکیل شبکه بهداشت و حقوق باروری 75
آشنایی یا واحد بهداشت محیط شبکه بهداشت ابهر 79
اهداف برنامه های بهداشت خانواده 81
آموزش بهداشت روان در شبکه بهداشت ابهر 86
منابع و ماخذ 96
چکیده
امروزه آموزش و بهسازی منابع انسانی به عنوان یکی از استراتژی های اصلی دستیابی به سرمایه انسانی و سازگاری مثبت با شرایط متغیر قلمداد می شود و از اینرو جایگاه و اهمیت راهبردی آن در بقاء و توسعه سازمانی نمایان شده است. بدیهی است این فعالیت نیز مانند هر فعالیت سازمانی دیگر مستلزم برنامه ریزی صحیح و اصولی می باشد. نیازسنجی جزء جدایی ناپذیر برنامه ریزی آموزشی و نظام بهسازی منابع انسانی محسوب می شود. طی فرآیند نیازسنجی، نیازها مشخص شده و برحسب اولویت برای ارضاء و تحقق آنها اقدام می شود. نیازها برای انتخاب اقدامات درست، قبل از انجام هر اقدامی مشخص می شوند. طراحی و اجرای پروژه های نیازسنجی آموزشی در هر سطحی مستلزم پیروی از یک طرح و الگوی عمل مشخصی است. انتخاب یا طراحی و تدوین الگوهای نیازسنجی می تواند باعث تسهیل و افزایش دقت و اعتبار فرآیند نیازسنجی شود. یک الگوی مناسب باید هدف، قلمرو (حوزه)، روش های اجرایی، یاران سایر ابعاد لازم در جهت انجام یک پروژه نیازسنجی آموزشی را مشخص و معین نماید.
هدف پژوهش حاضر، بررسی الگوهای نیازسنجی موجود و مقایسه آنها از نظر شرایط اجرا، زمان، مکان و کاربردها و همچنین تعیین مناسب ترین الگوها برای نیازسنجی در سیستم بهداشت و درمان استان اصفهان می باشد. و نیز بدین منظور پس از بررسی اسناد و مدارک موجود و جستجوی گسترده در منابع فارسی و انگلیسی، الگوها و تکنیک هایی که به صورت پراکنده دراین منابع معرفی شده اند را پژوهشگر با استفاده از بینشی سیستماتیک، کلیه این الگوها و تکنیک های موجود را در یک چارچوب کلی در پنج طبقه قرار داده و ضمن معرفی الگوهای هر طبقه، مزایا و معایب هر یک را مورد نقد و بررسی قرار گرفت. برای سنجش میزان تناسب و کاربرد الگوها و مدل های مختلف از طریق مطالعه توصیفی پیمایشی با استفاده از ابزارهای نظیر پرسشنامه و مصاحبه سازمان نیافته، نظرات مدیران و معاونان و کارشناسان ستادی و بهداشتی (19) شبکه بهداشتی و درمانی در سطح استان اصفهان (80 نفر)، تحت بررسی قرار گرفت و نتایج تحقیق در دو بخش عبارتند از:
– برای نیازسنجی نیازهای بهداشتی جمعیت تحت پوشش: الگوهایی مناسب هستند که دارای ویژگی های زیر باشند:
1- مفهوم نیاز به عنوان فاصله بین وضع موجود و مطلوب و نیز به عنوان برداشت ترکیبی. 2- منابع تعیین نیاز، جامعه، اهداف و ارزش هایشان. 3- ابزارهایی نظیر مشاهده مستقیم و پرسشنامه و … . 4- شناسایی نیازها در سطح شهرستان. 5- ملاک تعیین الگو، میزان مشارکت جمعیت. 6- مناسب ترین شرایط زمانی نیازسنجی در چند مرحله. 7- مناسب ترین شرایط مکانی تجمع نمایندگان مردم در یک مکان خاص. 8- مناسب ترین شرایط اجرایی، تجمع نمایندگان در یک مکان خاص، تکنیک دلفی. 9- کاربردی ترین الگوها، الگوهای ترکیبی و الگوهای هدف – محور
برای نیازسنجی نیازهای سازمانی کارکنان: الگوهایی مناسب هستند که دارای ویژگی های زیر باشد:
1- مفهوم نیاز به عنوان برداشت ترکیبی و نیز به عنوان فاصله بین وضع موجود و مطلوب. 2- منابع تعیین نیاز، کارکنان شاغل در شبکه و آرمان ها و اهداف سیستم. 3- ابزارهای نظیر پرسشنامه، مشاهده مستقیم و … . 4- شناسایی نیازها در سطح منطقه و شغل. 5- ملاک تعیین الگو، میزان مشارکت کارکنان. 6- مناسب ترین شرایط زمانی نیازسنجی در چند مرحله. 7- مناسب ترین شرایط مکانی تجمع نمایندگان کارکنان در یک مکان خاص. 8- مناسب ترین شرایط اجرایی، تجمع نمایندگان در یک مکان خاص، تکنیک دلفی. 9- کاربردی ترین الگوها، الگوهای ترکیبی و الگوهای هدف – محور
بنابراین نیازسنجی آموزشی اولین و اساسی ترین گام در برنامه ریزی آموزشی سیستم بهداشت و درمان و آموزش پزشکی است و تعیین نیازها براساس الگوها و تکنیک های دقیق، می تواند اثربخشی و کارایی برنامه ریزی این سیستم را افزایش دهد.

با تشکر فراوان از استاد گرانقدر:

فصل اول : معرفی و تاریخچه
تاریخچه اولین درمانگاه در ابهر
همزمان با تصویب رژیم وقت در سال 1326 در مورد ساخته شدن درمانگاه در اقصی نقاط ایران ، شهرستان ابهر نیز جزء این مناطق بود که مرحوم ولی محمد سلطانی یک قطعه زمین محصور به متراژ6434جهت این امر اهدا نمودند . در اواسط سال 1326 نقشه پیاده و شروع به ساختن ساختمان نمودند که در نهایت در اوایل سال 1328 ساختمان اتمام و به بهره برداری رسید و در همان زمان دارو و پزشک به درمانگاه اعزام گردید . اولین پزشک این مرکز آقای دکتر محمد صعودی اهل تهران بودند که پس از مدتی جای خود را به آقای دکتر کرچمر پزشک آلمانی دادند که همراه با مترجم خود خانم سلیمانی به مدت دو سال به درمان بیماران پرداختند بعد از آن آقای دکتر رونق اهل یزد ، پزشک متخصص ایتالیایی ، آقای دکتر بیان کینی که تسلط کاملی به زبان فارسی داشتند و علاوه بر طبابت به نقاشی ،مجسمه سازی و شاعری نیز می پرداختند شروع به درمان بیماران نمودند . پس از آن دکتر چش جراح و متخصص و رئیس سابق بیمارستان ثریا ( بیمارستان دستغیب فعلی ) شروع به طبابت نمودند و پس از آن جای خود را به آقای دکتر دیزجی اهل تهران ، دکتر اودیشو با مذهب آشوری اهل ارومیه و دکتر خندان و پس از آن تا تعطیلی درمانگاه در سال 1357 آقای دکتر هانی اهل اصفهان به امر طبابت و درمان مراجعین می پرداختند.
واحدهای این درمانگاه پزشک داروخانه ، تزریقات و پانسمان ، عملهای کوچک و عملهای بزرگ بوده است . اولین کسانی که در این درمانگاه مشغول فعالیت بودند آقایان پرویز ابراهیمی ، اکبر ابراهیمی ، محمد ابراهیم حسن شاهی و عطا اسکندری و عده ای نیز نیروی غیربومی بودند .
درمانگاه تخصصی ( بهداری سابق ):
در سال 1335 یک منزل مسکونی به متراژ 900 متر خریداری گردید و تا چندین سال در این محل به انجام فعالیت هایی چون واکسیناسیون ، سمپاشی منازل و کارهای بهداشتی پرداختند پس از آن ساختمان ویران گردید و یک ساختمان جدید به متراژ 600 متر ساخته شد .
پس از تعطیل شدن درمانگاه شاهنشاهی در سال 1357 مرکز درمانی به این محل انتقال یافت و پس از آن به درمانگاه موقوفه حاج مراد خان حسن شاهی منتقل شده است . در حال حاضر خدمات تخصصی ( داخلی – چشم پزشکی – گوش و حلق و بینی -زنان و زایمان – دندانپزشکی و آزمایشات ) – مشاوره تغذیه و خدمات بهداشتی با وجود یک پایگاه بهداشتی به مردم ارائه می گردد .
تاریخچه
در کشور ما عرضه خدمات بهداشتی و درمانی توسط بخش دولتی ، خصوصی و موسسه های خیریه زیر نظر (( وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی )) با تکیه بر قانون بیمه همگانی انجام میشود . برنامه ریزی برای توسعه و تامین نیروی انسانی متخصص در امور پزشکی و ارتقای کمی و کیفی آن وانجام امور پژوهشی و تحقیقاتی با عنایت به نیازهای بهداشتی و درمانی جامعه به منظور کمک به حل مشکلات بهداشتی و درمانی از جمله وظایف دانشگاههای علوم پزشکی و دیگر سازمانهای مسئول در این وزارتخانه است .
بخشهای شبکه بهداشتی درمانی که در شهرستان مسئول کلی برنامه های بهداشتی درمانی می باشند عبارتند از :

خانه بهداشت
اولین محل مراجعه روستاییان نیازمند به امور بهداشتی پزشکی خانه بهداشت است که در آنجا کمک بهورزان زن ومرد – با تحصیلات دوره ابتدای یا راهنمای و طی 2 سال دوره آموزش مستقر هستند . بهورزان خدمات بهداشتی – درمانی اولیه راکه شامل آموزش بهداشت ، ایمن سازی بر علیه 6 بیماری مهم و خطرناک ودوران کودکی (دیفتری – کزاز- سیاسرفه- فلج اطفال- سرخک وسل) آموزش تامین آب آشامیدنی سالم و بهسازی محیط ، راهنمایی در مورد بهبود وضع غذا و تغذیه صحیح ، اصول بهداشت مواد غذایی ، توصیه مراقبتهای بهداشتی مادر و کودک ، آموزش درباره فاصله گذاری بین حاملگی ها ، پیشگیری و کنترل بیماریهای بومی و شایع ، درمان بیماریهای معمولی ، سوانح و حوادث ، تهیه و تدارک داروهای اساسی برای خانواده های روستایی در خانه بهداشت اغلب چهره به چهره و با حوصله و توضیحات کافی انجام می شود . هر خانه بهداشت یک روستای اصلی وچند روستای اطراف ( روستاهای اقماری ) رازیر پوشش قرار می دهد و چند خانه بهداشت زیر نطر یک مرکز بهداشتی – درمانی روستایی است .
مراکز بهداشتی – درمانی روستایی
این مراکز به طور معمول در روستاهای پرجمعیت مستقر هستند درآنها پزشک عمومی و مجموعه ای از کاردانهای امور مختلف پزشکی ، خدمات بهداشتی – درمانی و خدمات پیراپزشکی راارائه می کنند . این مراکز در روستاها اولین محل ارجاع بیماران از خانه های بهداشت هستند و همچنین نظارت بر کار بهورزان مستقر در خانه های بهداشت و انجام خدمات سیاری در روستاهای زیر پوشش رانیز برعهده دارند.

مراکز بهداشتی – درمانی شهر ی
این گونه مراکز مجموعه وظایف خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی- درمانی روستایی را به مردم شهرها ارائه می کنند . در روستاها سطح اول شبکه ، خانه بهداشت و سطح دوم شبکه مراکز بهداشی – درمانی روستایی است که در شهرها مراکز بهداشت ی- درمانی شهری همانند مجموع سطح اول و دوم شبکه در روستاها عمل می کنند .
مرکز بهداشت و بیمارستانهای عمومی وتخصصی
مرکز بهداشت محل نظارت ، آموزش ، ارزشیابی و تدارک کلیه خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی – درمانی روستایی و شهری است ضمنا پاره ا ی فعالیتهای تخصص – اپیدمیولوژیک راهم انجام می دهد .
بیمارستانها به طور معمول محل ارائه خدمات پزشکان متخصص و کارشناسان خدمات پیراپزشکی و در واقع محل ارجاع بیماران از مراکز بهداشتی – درمانی روستایی و شهری برای معاینات تخصصی و بستری شدن و معالجه بیماران بستری شده می باشند .طرحهای گسترش شبکه های بهداشتی – درمانی با توجه به سه عامل مهم دسترسی مردم به خدمات ، کم خرج بودن و مساله نیروی انسانی پزشکی و نیز با توجه به مختصات فرهنگی ، جغرافیایی و اقتصادی هر شهرستان طراحی گردیده اند .
امور درمان ودارو
خدمات درمانی سرپایی ،مراکز فوریت پزشکی ، خدمات درمانی بالینی و تهیه و تدارک داروهای مورد نیاز جامعه از موارد مهم امور درمان و دارو می باشد که معمولا خدمات درمانی سرپایی به دو صورت مراجعه مستقیم به مراکز درمانی و فوریت پزشکی بیمارستانها و یا استفاده از خدمات مراکز و پایگاههای فوریت ها ی پزشکی در منازل صورت می پذیرد ؛ خدمات درمانی بالینی بامراجعه بیماران به بیمارستانها و بستری شدن دراین مراکز انجام می شود ارائه خدمات درمانی بالینی در بیمارستانها ی عمومی ، تخصصی و فوق تخصصی انجام می شودکه بطور عمده محل استقرار بیمارستانها در مراکز شهری است و معمولا بیمارستانهای عمومی در مراکز شهری کم جمعیت مستقر است . بیمارستانهای عمومی دارای 4 بخش جراحی عمومی ، داخلی ، اطفال و زنان وزایمان و بیمارستانهای تخصصی و فوق تخصصی دارای بخشهای مختلف درمانی است .گرچه بیشتر به دلیل برخورداری ازامکانات وسیع تجهیزات کافی و کارکنان متخصص ارائه خدمات درمانی بیشتر در بیمارستانهای دولتی صورت می پذیردولی از ارائه خدمات بخش خصوصی و خیریه در شهرهای پرجمعیت وبویژه بخش خیریه که در طی چند سال اخیر توسعه کمی وکیفی نسبتا مطلوبی یافته است . نمی توان غافل بود . سیاستهای کلی کشور برپایه ایجاد انگیزه در بخش خصوصی به منظور سرمایه گذاری در امر درمان است ولی به دلیل گران بودن هزینه های درمان و در نتیجه عدم رغبت و تمایل بخش خصوصی در این زمینه توفیق چندانی حاصل نشده است . به منظور اجرا ی طرح نوین اداره بیمارستانهای دولتی با اتکاء به درآمدهای آن و ارائه خدمات درمانی به مردم در حال حاضر بیشترین خدمات ، در مجموعه های دولتی انجام میشود به طوری که در مراکز دانشگاهی استان خراسان بویژه مشهد و بخصوص بیمارستانهای قائم (عج)و امام رضا (ع) که دارای مراکز آموزشی – درمانی باشند اغلب مراجعه کنندگان برای اعمال جراحی تخصصی و فوق تخصصی به این مراکز مراجعه میکنند که به دلیل حضور پزشکان ماهر و همچنین تجهیزات پیشرفته عملکردی فراتر از استانی دارند و در برخی موارد پذیرای بیماران خارج از کشور نیز می باشند .
این مجموعه ضمن نظارت مداوم بر امور مربوط به درمان بیمارستانهای دولتی ، خصوصی و خیریه خدمات پاراکلینیکی از جمله ارائه خدمات آزمایشگاهی و رادیو لوژی را نیز که بیشتر توسط بخش خصوصی صورت می پذیرد عهده دار می باشد.
سازمان انتقال خون
این سازمان با هدف تهیه خون و فر آورده های خون سالم برای بیمارن و نیازمندان عهده دار وظیفه بسیار خطیر و انسانی است که در مراکز استانها و شهرهای عمده در قالب پایگاههای انتقال خون فعالیت می کند . نقش عمده و کار اصلی این سازمان تهیه محصولات و مشتقات از پلاسمای خون جمع آوری شده می باشد که بسیاری از مشتقات ارزشمند خون تا چندی پیش باهزینه های گزاف از خارج کشور وارد می شد .
اهم فعالیتهای انجام شده در واحد گسترش
استخراج شاخصهای بهداشتی در سال 1385 و مقایسه آن با سال 1384به شرح نمودارهای ذیل:

پیگیری تامین نیروی انسانی و تجهیزات مراکز سلطانیه، عمیدآباد، خیرآباد (احداث مجدد) و دولت آباد (راه اندازی شده) که مشخصات پرسنلی مراکز مذکور در جدول زیر آمده است.
کروکی مرکز تازه راه اندازی شده دولت آباد

جمع بندی آمار مربوط به بیمه روستایی و پزشک خانواده شامل
• آمار مراجعین و درآمد بیمه روستایی و ارسال به بیمه خدمات درمانی استان
• فهرست اقدامات انجام شده توسط پزشکان خانواده در مراکز تحت پوشش شهرستان و ارسال به بیمه خدمات درمانی استان
• آمار مراجعین و درآمد پزشک خانواده و ارسال به مرکز بهداشت است
•تهیه و جمع بندی پیشنهادات طرح گسترش شهرستان با توجه به درخواستهای اهالی و ضوابط کلی پیشنهاد گسترش شبکه شهرستان که خلاصه آن در جدول زیر آمده است:

تهیه نقشه از طرح پیشنهادی گسترش شهرستان

برنامه ریزی دهگردشی تیم پزشکی مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش شهرستان طبق جدول زیر
تجهیزات
• جمع بندی تجهیزات پزشکی و غیرپزشکی مورد نیاز مراکز، خانه های بهداشت و پانسیون پزشکان خانواده به تفکیک استان و شهرستان و ارائه آن به مرکز بهداشت استان
• مجهز کردن کلیه مراکز تحت پوشش شهرستان به دستگاههای اتوکلاو و ECG به غیر از شناط و حسین آباد
سایر فعالیتهای مربوط به پزشک خانواده
• برنامه ریزی و انجام پایش پزشکان خانواده در 4 مرحله در پایان هر فصل
• تهیه و جمع بندی لیست کارانه مراکز بهداشتی و درمانی و خانه های بهداشت در برنامه پزشک خانواده
• پیگیری تشکیل پرونده های سلامت
• جمع بندی برنامه حضور پزشکان و ماماها در مراکز بهداشتی و درمانی به صورت ماهانه
• درخواست نیروی انسانی مورد نیاز مراکز و واحدهای ستادی بصورت سه ماهه از مرکز بهداشت استان
• برنامه ریزی و برگزاری شورای پزشکان، کاردانها و مربیان، کارشناسان و بهورزان
• برنامه ریزی بازدید از نحوه فعالیت مراکز در ساعات غیر اداری
• جمع بندی آمار فوت اتفاق افتاده در روستاهای تحت پوشش و ارسال آن به ثبت احوال شهرستان به صورت هفتگی
• تکمیل برنامه IHNS
عملکرد واحد مبارزه با بیماریها
1. انجام عملیات خوراندن قطره فلج اطفال در روستاهای صعب العبورو سیاری تحت پوشش مرکز بهداشت شهرستان ابهر در (فروردین و اردیبهشت ماه)جهت ریشه کنی فلج اطفال
2. انجام طرح پیشگیری بیماریهای غیر واگیر در 20 بلوک شهری و روستایی با 4 تیم اجرایی
3. درمان وپیشگیری از بیماران حیوان گزیدگی درطول یکسال 320 نفر واکسیناسیون – سرم درمانی-آموزش به مراجعین درمورد علایم بیماری در انسان وحیوان
4. پوشش ایمنسازی(بر علیه بیماریهای واگیر)99%
5. درخواست وتهیه و برآورد واکسنهای مورد نیاز شهرستان و توزیع واکسن به کلیه مراکز شهری وروستا یی وخانه های بهداشت دراسرع وقت
6. پیگیری کلیه بیماریهای قابل گزارش و پیگیری توسط مراکز یا بیمارستانها اعلام و تهیه فرم بررسی و گرفتن نمونه های مورد نیاز وارسال به استان یا کشور
7. بازدید و پایش از محیط (خانه های بهداشت و مراکزها و بیمارستانها) از نظر فعالیت واحد و آموزش به کلیه کارکنان زیربط جهت فعالیت بیشتر ورفع نواقص و ارایه پس خوراند به مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستان
8. بیماریابی وگرفتن نمونه خلط ولام خون ازافراد مشکوک ودر معرض خطر و ارسال نمونه ها به ازمایشگاه مورد نظر وارایه پس خوراند به مراکز
9. واکسیناسیون افراد در معرض خطر بر علیه انفلوانزا (به تعداد 600 نفر از قبیل بهداشتیاران- گارگران مرغداریها و کارورزان مرکز بهداشت
10. برگزاری جلسات آموزشی (ایدز- سل- تالاسمی – پدیکلوزیس- آنفلوانزا ) برای پزشکان – کارشناسان-کاردانان- بهورزان-بهداشت مدارس – بهداشتیاران کارخانجات
11. برگزاری جلسات آموزشی و هماهنگی جهت اطلاع رسانی هفته ایدز
12. برگزاری مراسم روز جهانی دیابت (در بیمارستانهای ابهر
13. برپایی پایگاه دیده وری ایدزو انجام غربالگری در زندان
14. و واکسیناسیون 150نفر از زندانیان ابهرو کارکنان آن بر علیه هپاتیت B وکزازودیفتری
15. انجام مشاوره جهت بیماران HIV وخانواده انها
16. ا نجام مشاوره جهت بیماران هپاتیت B وخانواده انها وواکسیناسیون افراد خانواده
17. انجام طرح قلب سالم با همکاری زنجان
18. بازدیدوپایش محیط از لحاظ واحد(سل-تالاسمی-پدیکولوزیس-انفولانزا-فلج شل حاد
19. پایش مراکز خصوصی در مورد گزارشدهی موارد تلفنی و فوری بیماریها
20. جمع اوری موارد فلج شل حاد به صورت حضوری از مراکزومطبهای خصوصی بصورت ماهانه
21. انجام برنامه هایپوتیروید نوزادی در سطح شهرستان و هماهنگی با مراکز جهت نمونه گیری وارسال نمونه ها وهما هنگی با پست جهت ارسال نمونه ها و دریافت نتایج ازمایشات و ارایه پسخوراند به محیط ودر صورت نیاز شروع درمان نوزادان وپیگیری انها
22. هماهنگی با متخصصین ( اطفال- عفونی ) جهت فوکال پوینت شهرستان در رابطه با برنامه هایپوتیرویید و مقابله با انفولانزای حاد پرندگان
23. ارایه اموزش به کلیه متخصصین بخش خصوصی و بیمارستانهای شهر از بابت فلج شل حاد و نظارت بر سیستم گزارشدهی کلیه مراکز مرتبط بخش خصوصی و دولتی
24. اجرای طرح واکسیناسیون هپاتیت "ب"برای متولدین 1368شهرستان در مرحله اول(اسفندماه 1385)وپوشش بالای 94%
عملکرد واحد بهداشت خانواده
الف) تنظیم خانواده
· تهیه و توزیع پمفلتهای آموزشی ، تهیه پلاکارد و نصب آن با عناوین مشارکت مردان، تنظیم خانواده
· برگزای کلاسهای آموزشی جهت رابطین بهداشتی ، بهداشتیاران کارخانجات ، پرسنل مامایی و کاردانان مراکز
· بزرگداشت هفته تنظیم خانواده
· انجام 369 مورد توبکتومی، 49 مورد وازکتومی، 8 مورد خروج نورپلنت، 169 مورد آی یو دی گذاری
· مشاوره ازدواج 1558 زوج
ب) مادران
· برگزاری کلاسهای آموزشی جهت پرسنل مامایی به منظور آشنایی با دستورالعمل ها و نحوه انجام مراقبتها
· پیگیری مادران باردار در معرض خطر جهت ارجاع به موقع به مرکز
· 4659 مورد مراقبت مادران باردار شهری و 1321 مورد مراقبت روستایی
ج) سالمندان
· برگزاری کارگاه دو روزه شیوه زنگی سالم (پزشکان، کارشناسان ، کاردانان و بهورزان
· ویزیت رایگان سالمندان در یک روز از ماه در کلیه مراکز شهدی
· توزیع کتابچه های شیوه زندگی سالم جهت سالمندان ، اداره بهزیستی ، بنیاد شهید و کمیته امداد
د) شیر مادر
تهیه و توزیع پمفلت های آموزشی ترویج و مزایای شیر مادر و تهیه پلاکارد اهمیت شیر مادر و نصب آن و تهیه خودکار با شعار گرامیداشتی هفته سلامت و توزیع در مراکز
پایش بیمارستان امید و امدادی
– برگزاری کلاس های آموزشی اهمیت شیر مادر ونحوه صحیح شیردهی جهت رابطین بهداشتی
– انجام 2418 مورد مشاهده شیردهی مادران
ه) کودکان
– اجرای برنامه کودک سالم از مرداد ماه
– برگزاری دوره باز آموزی مانا جهت بهورزان به مدت 1 روز
– برگزاری کارگاه آموزشی کودک سالم جهت کاردانان وبهورزان
عملکرد واحد تغذیه و مدارس
1- اجرای برنامه آموزشی در مورد تغذیه بزرگسالان و بیماریهای ناشی از سوتغذیه جهت پزشکان و پرسنل بهداشتی در مرکز و مدارس
2- اجرای برنامه آهن یاری در مدارس راهنمائی و دبیرستان برای 5836 نفر با توزیع 100000 عدد قرص آهن
3- توزیع کتابچه های آموزشی برای مدیران و معلمان و دبیران زیست شناسی درمدارس به تعداد 41عدد
4- اجرای طرح شیر و تغدیه رایگان و آموزش نحوه نگهداری و مزایای استفاده از آن
5- اجرای طرح مداخله باغچه خانگی با هماهنگی اداره کشاورزی به صورت تشکیل کلاسهای آموزشی با همکاری 50 نفراززنان رابط روستائی
6- اجرای طرح باغچه خانگی در روستاهای یوسف آبادو خیرآباد به منظور طرح مداخله تغذیه
7- تشکیل کلاسهای آموزشی برای آموزشیاران نهضت سوادآموزی و پزشکان و پرسنل بهداشتی در مورد تغذیه، تغذیه سالمندان،روغن هاو نحوه استفاده از آنها
8- ارسال مقاله برای نشریات محلی در رابطه با اختلالات ناشی از ید ، چاقی ، روغن ها و نحوه استفاده از آنها9- اجرای طرح پایش ید در مدارس وامکان عرضه موادغذائی
10- اجرا و تقویت برنامه آهنیاری در زنان باردار،کودکان زیر دو سال طبق پروتکل کشوری و برنامه مکملهای مربوطه
11- بازدید از مدارس تحت پوشش
12- همکاری در زمینه نحوه پخت مواد غذائی در رستورانها و اماکن عمومی و تشکیل کلاسهای آموزشی
13- اجرای برنامه های آموزشی تغذیه تکمیلی عملی نحوه پخت مواد غذای در روستاها سرخه دیزج و قره بلاغ جهت مادران دارای کودک زیر دو سال
14-اجرای طرح فلوراید تراپی دانش آموزان مقطع ابتدائی به تعداد 12047 نفر
15- شرکت در جلسات شورای آموزش وپرورش شهرستان ابهر ، سلطانیه و بیان مشکلات
16- اجرای برنامه های آموزشی وسخنرانی در مدارس در مناسبتهای مختلف ( هفته سلامت ، روز جهانی ایدز و
17- بازدید ونظارت بر عملکرد پرسنل بهداشتی در سطح مراکز وارائه پسخوراند
18- انجام سنجش دانش آموزان پایه اول به تعداد12391نفروتکمیل شناسنامه سلامت
19- انجام معاینات غربالگری6500نفر ازدانش آموزان وارجاع 130نفراز موارد به پزشکان متخصص
20- انجام واکسیناسیون3882نفر از دانش آموزان پایه اول متوسطه
21- ورود اطلاعات مدارس به برنامه و جمع آوری آمار مربوطه ( 27709نفر
22- انجام معاینات دانش آموزان پایه اول راهنمائی به تعداد2947نفروتکمیل فرم مراقبتهای بهداشتی
23- بازدید بهداشت محیط از مدارس و هماهنگی رفع نواقصات 120مورد
24- برگزاری جلسات آموزشی در مورد تغذیه در سنیین مدرسه،بلوغ دختران، پدیکلوزیس،بهداشت روان،ایدز
25- اجرای طرح پدیکلوزیس در مدارس
26- ارائه کمک هزینه عینک به دانش آموزان بی بضاعت (15مورد
27- تهیه پمفلت و جزوات آموزشی و توزیع وتکثیر پمفلت به تعداد 5000 نسخه در مورد تغذیه دانش آموزان ، بلوغ و …
فصل دوم : فعالیتها
عملکرد واحد بهداشت محیط ابهر
. بهداشت آب و فاضلاب
1- انجام تست کلرسنجی آب آشامیدنی
2- نمونه برداری و انجام آزمایش باکتریولوژی آب
3 – انجام آزمایش شیمیایی آب
4 – کنترل آب آشامیدنی روستا های دارای لوله کشی آب
5 -کنترل آب آشامیدنی روستا های فاقد لوله کشی آب
6 – کنترل کیفی آب آشامیدنی شبکه های لوله کشی شهری
7- بررسی تعداد خانوارهایی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند و توزیع کلر قطره ای
8- رسیدگی و گزارش وضعیت بیماریهای منتقله از آب آشامیدنی
9- بهسازی منابع آب روستاها با همکاری آبفار و بخشداریها
. ب هداشت مواد غذایی :
1 – بازدید اماکن و مراکز غیر مشمول قانون اصلاح ماده 13 و رسیدگی به وضعیت بهداشتی آنان
2- بازدید اماکن و مراکز مشمول قانون اصلاح ماده 13 و رسیدگی به وضعیت بهداشتی آنان
3- صدور کارت بهداشتی و برخورد جدی با متخلفین بهداشتی و معرفی آنان به شورای حل اختلاف وتعزیرات حکومتی مطابق با قانون اصلاح ماده 13
4- معدوم نمودن مواد غذایی تاریخ گذشته ، بدون تاریخ و مشخصات مطابق با قانون اصلاح ماده 13
5- ارتقاء وضعیت بهسازی و بهداشتی اماکن مشمول و غیر مشمول
6- نمونه برداری از مواد غذایی مشکوک و ارسال نمونه ها به آزمایشگاه
7- بازدید از اماکن بین راهی و رسیدگی به وضعیت بهداشتی آنان
8- نمونه برداری از مواد غذایی مشکوک و ارسال نمونه ها به آزمایشگاه
9- اجرای برنامه های ضربتی بازدید از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و اماکن عمومی درساعات غیر اداری و ر وزهای تعطیل
10- انجام بازدیدهای مشترک با تعزیرات حکومتی و تعزیرات آرد و نان جهت ارتقاء شاخصها در اماکن خاص و برخورد قاطع با متخلفین بهداشتی
. زباله، فضولات دامی و فاضلاب :
1. بازدید از روستا هایی که دارای سیستم دفع بهداشتی زباله هستند
2. بازدید از روستا هایی که فاقد سیستم دفع بهداشتی زباله هستند و رسیدگی به مشکلات آنان
3. بازدید از روستا هایی که فضولات دامی خود را بصورت بهداشتی جمع آوری می کنند وتشویق خانوارهای نمونه آنان
4. بازدید از روستا هایی که فضولات دامی خود را بصورت بهداشتی جمع آوری نمی کنند و رسیدگی به مشکلات آنان و معرفی متخلفین به شورای حل اختلاف
5. رسیدگی به شکایات در مورد فضولات دامی و فاضلاب و زباله های روستایی و معرفی متخلف به شورای حل اختلاف
6. بازدید از خانوار های روستایی و پیگیری مسائل غیر بهداشتی از جمله مستراح ها و تحویل مصالح( کاسه توالت ، سیمان ، لوله و…
7. جمع آوری، انتقال و دفع بهداشتی زباله های عفونی شهرستان
8. بهداشتی نمودن دفع فاضلاب انسانی در کلیه روستاها و برخورد با متخلفین
9. بهسازی دفع فاضلاب بیمارستان امدادی
10. اجرای برنا مه های آموزشی با برنامه ریزی قبلی جهت همکاران ستادی و مراکز در خصوص موضوعات مختلف بهداشت محیط
11. اجرای برنا مه های آموزشی بهداشتی جهت متصدیان مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و اماکن عمومی و مسئولین منابع آب
12. جلوگیری از عرضه مواد دخانی علی الخصوص قلیان در اماکن عمومی و برخورد با متخلفین
13. سم پاشی اماکن عمومی و منطقه ای که درگیربیماریهای واگیر دار مانند وبا و… هستند
14. بازدید از بهداشت محیط مدارس شهرستان

اهداف شبکه بهداشت ابهر
آن چه که در پی می آید متن کامل گزارش اهداف عملکردی اداره ی سلامت روان در سال 1387 است که از سوی دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اختیار سرویس مسائل راهبردی ابهر قرار گرفته است.
این متن در بردارنده ی اهداف کلان، عینی، برنامه ها و فعالیت های ضروری برای دستیابی به اهداف تدوین شده، و شاخص های مورد نظر برای هر یک از آن ها است. هم چنین در پایان این گزارش بودجه صرف شده در عملکرد سال 1387 این اداره درج شده است.
سرویس مسائل راهبردی ایران به منظور تسهیل دسترسی خبرگزاران حوزه اجتماعی، و بهداشت و درمان به اسناد سیاستی و برنامه های وزارت بهداشت و درمان با هدف فراهم آوردن زمینه تحلیل و بررسی برنامه ها و سیاست های حوزه بهداشت روان در عرصه ای عمومی، متن کامل این سند را منتشر می کند.
سرویس مسائل راهبردی ایران (psy.isna88@yahoo.com) با تقدیر از این اقدام دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در مسیر انتشار اطلاعات و تعامل با دانشگاهیان و افکار عمومی، آمادگی خود را برای انعکاس پیشنهادات و انتقادات استادان، پژوهشگران، دانشجویان، فعالان بخش سلامت روان و مدیران و سیاست گذاران بخش به منظور بررسی این گزارش اعلام کرده و اظهار امیدواری می کند ایجاد یک عرصه ی عمومی برای گفت وگوی دانشگاهیان و حرفه مندان با مدیران و سیاست گذاران ضمن مستندسازی تاریخ سیاست گذاری و نظارت عمومی بیشتر بر فرآیند سیاست گذاری عمومی، موجب طرح دیدگاه های جدید و ارتقای کیفیت این فرآیند در هر حوزه شود.
اهداف عملکردی اداره سلامت روان در سال 1387
1) الف- هدف کلان:
1- ایجاد نظام پایش مداخلات پیشگیری، درمان و حمایت در خودکشی با همکاری مرکز توسعه شبکه و ارتقای سلامت
ب- هدف عینی:
1- اجرای برنامه پیشگیری از خودکشی با تکیه بر درمان افسردگی در 8 دانشگاه کشور مبتنی بر نظام شبکه و پزشک خانواده
2- ایجاد نظام ثبت، جمع آوری آمار و تجزیه و تحلیل اطلاعات دانشگاه های کشور
3- اجرای برنامه پیشگیری از خودکشی از طریق اجرای آزمایشی برنامه جامع پیشگیری، درمان و حمایت در خودکشی در 2 دانشگاه
ج- برنامه ها و فعالیت ها:
1- تداوم اجرای برنامه پیشگیری از خودکشی مبتنی بر درمان افسردگی در 9 استان کشور شامل پایش و ارزشیابی طرح در خرم آباد
2- تدوین برنامه اجرای آزمایشی در 3 دانشگاه منتخب
3- پایش و ارزشیابی طرح افزایش پوشش برنامه به 10 دانشگاه
4- اجرای آزمایشی برنامه جامع پیشگیری از خودکشی در 2 دانشگاه شامل برگزاری کارگاه های آموزشی برای سطوح مختلف، راه اندازی سیستم جمع آوری و ثبت آمار اقدام و مرگ ناشی از خودکشی و…
5- مرور مداخلات موفق پیشگیری از خودکشی در ایران و کشورهای جهان و بررسی هزینه اثربخشی برنامه های مداخلاتی پیشگیرانه از خودکشی در دانشگاه
6- تدوین پیش نویس برنامه جامع پیشگیری از خودکشی با تکیه بر تیم سلامت
7- برگزاری کارگاه مشورتی در راستای تدوین برنامه جامع پیشگیری از خودکشی در دانشگاه ها با نظارت بر ستاد
8- تهیه و تدوین متون آموزشی برنامه جامع پیشگیری از خودکشی برای پزشکان، بهورزان، کاردانان، رابطین، معلمین مدارس، کارشناسان بهداشت روان
9- چاپ و تکثیر مواد آموزشی برنامه جامع پیشگیری از خودکشی برای پزشکان، بهورزان، کاردانان، رابطین، معلمین مدارس، کارشناسان بهداشت روان
10- برگزاری سمینار ملی پیشگیری از خودکشی با همکاری انستیتو روانپزشکی تهران
د- تعریف شاخص:
موارد اقدام و مرگ ناشی از خودکشی
2) الف- هدف کلان:
2- ارتقای استانداردهای خدمات روانپزشکی در کشور [کاهش هزینه های درمان و خدمات بیماران روانپزشکی با همکاری اداره درمان]
ب- هدف عینی:
1- ارتقای استانداردهای اورژانس های روانپزشکی از یک بیمارستان به 3 بیمارستان کشور
2- ارتقای آزمایشی استانداردهای بیمارستان های روانپزشکی در 3 مرکز روانپزشکی
3- ارتقای آزمایشی استانداردهای بیمارستان های روانپزشکی در 3 بیمارستان عمومی
4- گسترش ارائه ی خدمات پس از ترخیص بر اساس پروتکل تدوین شده د ر 4 دانشگاه کشور
5- افزایش حمایـت های بیمه ای از بیماران روانپزشکی
ج- برنامه ها و فعالیت ها:
1- تدوین استانداردهای اورژانس روانپزشکی با رعایت اولویت بندی اجرایی، زمانی و برآورد هزینه برای سطوح مختلف
2- ارتقای یک اورژانس روانپزشکی (بیمارستان نور اصفهان) به عنوان نمونه و ایجاد استانداردهای لازم در آن
3- بررسی وضعیت موجود با استفاده از چک لیست در مراکز
4- برنامه ریزی و برآورد هزینه برای اجرای برنامه کوتاه مدت و دراز مدت اجرای استانداردسازی
5- اجرای برنامه در 3 مرکز اورژانس، 2 بیمارستان روانپزشکی و 3 بخش روانپزشکی در بیمارستان عمومی
6- تدوین پروتکل خدمات مراقبتی (پیگیری و درمان) پس از ترخیص به بیماران روانی
7- اجرای طرح بررسی اثربخشی خدمات پس از ترخیص بر اساس پروتکل تدوین شده، در دانشگاه ابهر
8- اجرای آزمایشی خدمات پس از ترخیص بر اساس پروتکل تدوین شده در 4 دانشگاه
9- برگزاری کارگاه های آموزشی بهداشت روان برای خانواده بیماران توسط دانشگاه ایران
10- رایزنی با سازمان های ذیربط در خصوص پوشش بیمه ای بیماران
د- تعریف شاخص:
1- تعداد مراکز اورژانس روانپزشکی دارای حداقل استانداردهای سطح اول
2- تعداد بیماران مبتلا به اختلالات روانی شدید تحت پوشش برنامه مراقبت پس از ترخیص "After care"
3- تعداد دفعات بستری مجدد بیماران تحت پوشش برنامه
3) الف- هدف کلان:
3- ارائه خدمات ادغام بهداشت روان در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه و پزشک خانواده با همکاری مرکز توسعه شبکه و ارتقای سلامت
ب- هدف عینی:
1- افزایش جمعیت روستایی تحت پوشش برنامه ادغام بهداشت روان در PHC از 84 درصد به میزان 95 درصد
2- افزایش جمعیت شهری تحت پوشش برنامه ادغام بهداشت روان در PHC از 32 درصد به میزان 40 درصد
3- افزایش شناسایی و مراقبت از بیماران روانپزشکی از 10 در هزار به میزان 12 در هزار
4- ارتقای مدیریت خدمات بهداشت روان از طریق راه اندازی دوره MPH با گرایش بهداشت روان حداقل در یک دانشگاه
ج- برنامه ها و فعالیت ها:
1- کارگاه های آموزشی و بازآموزی بهداشت روان برای روانپزشکان، کارشناسان، پزشکان عمومی و بهورزان در 42 دانشگاه در تداوم اجرای برنامه کشوری ادغام بهداشت روان در شهر و روستا
2- تهیه و تدوین مطالب آموزشی بسته های خدمت سلامت روان برای پزشکان تیم سلامت
3- برگزاری کارگاه آموزشی پزشکان عمومی در دانشگاه های سراسر کشور
4- تهیه و تدوین مطالب آموزشی بسته های خدمت سلامت روان برای کارشناسان بهداشت روان و بهورزان
5- برگزاری کارگاه مشورتی به منظور نهایی ساختن بسته های خدمتی در دانشگاه ها
6- تدوین سه راهنمای بالینی (Guide line) درمان و پیگیری اختلالات روانپزشکی شامل برگزاری کارگاه آموزشی تدوین راهنماهای بالینی
7- تشکیل تیم تدوین راهنمای بالینی با همکاری اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی
8- برگزاری جلسات مشترک به منظور تهیه و تدوین راهنماهای بالینی
9- چاپ و انتشار مجموعه سلامت روان (بسته خدمتی پزشک خانواده، کارشناس بهداشت روان و بهورز) توسط دانشگاه ها
10- تهیه و تدوین پروپوزال دوره MPH با گرایش بهداشت روان
11- کمک به پذیرش دانشجوی دوره MPH در سال جاری
د- تعریف شاخص:
1- جمعیت تحت پوشش برنامه ادغام بهداشت روان و میزان شناسایی و پیگیری بیماران روانی در هزار نفر جمعیت
4) الف- هدف کلان:
4- تدوین قوانین بهداشت روان و حمایت از حقوق بیماران روانپزشکی
ب- هدف عینی:
1- تدوین مواد لایحه قانون بهداشت روان
2- تدوین مواد قانونی برنامه پنجم توسعه
ج- برنامه ها و فعالیت ها:
1- تهیه پیش نویس لایحه با حضور صاحب نظران
2- ارائه به دفتر حقوقی وزارتخانه تا تصویب در مراجع ذی ربط
د- تعریف شاخص:
1- تدوین لایحه بهداشت روان
5) الف- هدف کلان:
5- انگ زدایی از بیماری های روانپزشکی با همکاری اداره درمان
ب- هدف عینی:
1- گسترش تخت های روانپزشکی در بیمارستان های عمومی به میزان 10 درصد نسبت به سال 86
2- راه اندازی آزمایشی روانپزشکی رابط مشاوره (CL) در دو بیمارستان عمومی
ج- برنامه ها و فعالیت ها:
1- انجام مطالعه مروری در مورد وضعیت کنونی میزان انگ بیماری های روانی و عوامل آن در کشور
2- آموزش همگانی در زمینه اختلالات روانپزشکی به منظور کاهش انگ از طریق رسانه های عمومی خصوصا صدا و سیما
3- تداوم و تقویت فعالیت های آموزشی بهداشت روان به جمعیت عمومی در مناسبت های مختلف
4- گسترش تخت های روانپزشکی در بیمارستان های عمومی به میزان 10 درصد
5- هماهنگی با دفتر بودجه و اعتبارات معاونت توسعه و دفتر نظارت و اعتبار بخشی امور درمان
6- رایزنی با مرکز مدیریت و برنامه ریزی برای تخصیص ردیف اعتباری
7- راه اندازی روانپزشکی رابط مشاوره (CL) در دو بیمارستان عمومی
8- برگزاری 4 کارگاه آموزشی رابط مشاوره جهت روانپزشکان
د- تعریف شاخص:
10 درصد افزایش تعداد تخت روانپزشکی در بیمارستان های عمومی نسبت به سال قبل
6) الف- هدف کلان:
– ارتقای مهارت های زندگی در جمعیت عمومی
– ارتقای مهارت های فرزندپروری والدین کودکان مقطع ابتدایی
– ارتقای آمادگی در زمینه ی ارائه ی حمایت های روانی اجتماعی پس از بروز بلایا
– حمایت از کودکان و مداخلات پیشگیرانه و درمانی در کودک آزاری
– ارتقای آگاهی و تصحیح نگرش جمعیت عمومی و پرسنل متخصص پیرامون سلامت
روان و اختلالات روانپزشکی
– ایجاد نظام پایش و مراقبت خدمات روانپزشکی
– ارائه ی خدمات روانپزشکی مبتنی بر جامعه
– پیشگیری از خشونت خانگی در نظام شبکه با همکاری دفتر امور زنان
ب- هدف عینی:
– تربیت مربی مربیان برای گسترش آموزش مهارت های زندگی به مربیان
– افزایش پوشش آموزش مهارت های زندگی به میزان 10 درصد نسبت به سال 86
– تربیت مربی مربیان برای آموزش مهارت های فرزند پروری به مربیان
– افزایش پوشش آموزش مهارت های فرزند پروری به میزان 20-10 درصد نسبت به سال86
– ارتقای دانش و مهارت نیروهای آموزش دیده و نیروهای تخصصی در زمینه ی حمایت های روانی اجتماعی در بلایا به میزان 20 درصد
– ثابت نگه داشتن آمادگی کمیته دانشگاهی حمایت های روانی – اجتماعی در بلایا برای مداخله ی سریع به میزان سال 86
– بازبینی کلی برنامه بهداشت روان در بلایا
– سامان دهی و ارتقای نظام جمع آوری آمار و ثبت اطلاعات برنامه کشوری حمایت های روانی – اجتماعی در بلایا
– اجرای آزمایشی دستورالعمل رفتار با کودکان در 2 مرکز بهداشتی درمانی
– ادامه فعالیت مراکز حمایت روانی – اجتماعی کودکان و والدین در 2 مرکز
– ارتقای دانش و آگاهی والدین در ارتباط با روابط والد – کودک (ارتقا به معنی گذراندن دوره بازآموزی به مدت یک روز ،6 ساعت، و افزایش حداقل 30 درصد در نمره پس آزمون نسبت به پیش آزمون)
– ارائه ی ویرایش نهایی برنامه ملی پیشگیری از کودک آزاری
– تداوم و تقویت فعالیت های آموزشی بهداشت روان (24 تا 30 مهر ماه) در جمعیت عمومی طی هفته سلامت و هفته بهداشت روان
– ارتقای دانش 80 نفر از کارشناسان مسوول بهداشت روان و روانپزشکان مشاور علمی از طریق برگزاری دو کارگاه کشوری
– راه اندازی نظام ثبت اطلاعات سلامت روان و بیماری های روانپزشکی بر روی نقشه جغرافیایی
– راه اندازی آزمایشی نظام ثبت خدمات روانپزشکی و اطلاعات اورژانس و بخش های روانپزشکی در 3 مرکز
– راه اندازی یک مرکز جامعه نگر در راستای ارتقای سلامت روان در مناطق شهری یک دانشگاه
– راه اندازی مرکز ارتقای سلامت روان در زنان میانسال و سالمند در یک دانشگاه
– ادغام برنامه پیشگیری از خشونت خانگی در سیستم مراقبت های بهداشتی اولیه
ج- برنامه ها و فعالیت ها:
– برگزاری کارگاه آموزشی برای تربیت مربی مربیان به تعداد 80 نفر در دانشگاه ها
– برگزاری کارگاه های آموزشی برای 2000 نفرمربی،1100 نفر معلم مقطع چهارم ابتدایی تا سوم راهنمایی، 11000 نفر دانش آموز مقطع چهارم ابتدایی تا سوم راهنمایی و 11000 نفر سایر گروه های هدف در دانشگاه ها
– بازنگری هفت جلد متون آموزشی برای نیروهای تخصصی در زمینه ی مهارت های زندگی و چاپ هر یک به میزان 2000 جلد توسط دانشگاه ها
– برگزاری کارگاه آموزشی برای تربیت مربی مربیان به تعداد 80 نفر (روانپزشکان و کارشناسان بهداشت روان) در دانشگاه ها
– برگزاری کارگاه آموزشی برای 800 نفر مربی و 21000 نفر از والدین در دانشگاه ها
– چاپ و تکثیر و ترجمه متون آموزشی
– اجرای برنامه ی فرزندپروری سازنده (نیازسنجی، تدوین متون، مقدمات اجرا)
– برگزاری کارگاه های آموزشی در دانشگاه ها
– بازنگری و چاپ هشت جلد متون آموزشی برای نیروهای تخصصی هر یک به میزان 2000 جلد
– تدوین و چاپ سه بروشور آموزشی بلایا از هر یک به میزان 20000 عدد توسط دانشگاه ها
– چاپ راهنمای حمایت روانی – اجتماعی در بلایا برای مدیران اجرایی و رسانه ها هر کدام به تعداد 2000 جلد توسط دانشگاه ها
– برگزاری کارگاه های آموزشی برای مدیران اجرایی در دانشگاه ها
– ایجاد پایگاه اطلاع رسانی و ثبت آمار و اطلاعات برنامه کشوری حمایت های روانی – اجتماعی در بلایا توسط دانشگاه کرمان
– انجام پایلوت دستورالعمل نهایی رفتار با کودکان (code of conduct) در یک مرکزبهداشتی – درمانی
– برگزاری کارگاه های آموزشی در دانشگاه ها
– برگزاری نشست تخصصی
– برگزاری جلسات آموزشی در جمعیت عمومی
– برگزاری سمینار و همایش های عمومی و برگزاری جلسات بازآموزی جهت پرسنل بهداشتی در سطوح مختلف در دانشگاه ها
– تهیه و تدوین پمفلت و بروشور و پوستر توسط دانشگاه ها
– برگزاری دو کارگاه آموزشی بهداشت روان جهت کارشناسان سلامت روان و روانپزشکان مشاور علمی دانشگاه ها و شهرستان های تابعه و تهیه، تدوین، چاپ و تکثیر ابزار آموزشی لازم به صورت نرم افزار و سخت افزار در 2 دانشگاه
– به روز نمودن اطلاعات وضعیت خدمات سلامت روان و بیماری های روانپزشکی بر روی نقشه جغرافیایی
– ایجاد پایگاه ثبت آمار و اطلاعات اورژانس و بخش های روانپزشکی
– ادغام آزمایشی برنامه در 3 منطقه شهری و روستایی دانشگاه های کشور
د- تعریف شاخص:
– تعداد کارگاه های برگزار شده و تعداد افراد آموزش دیده در کارگاه های آموزشی
– تعداد متن های بازنگری شده و چاپ شده و تعداد بروشورهای چاپ شده
– تعداد افراد آموزش دیده و تعداد جلسات برگزار شده
– تعداد کودکان و خانواده های دریافت کننده خدمات
– تعداد جلسات آموزشی
– تعداد سمینار و همایش های عمومی
– تعداد پمفلت و بروشور و پوستر سمینار و همایش های عمومی
– میزان آگاهی کارشناسان و مشاورین علمی در خصوص برنامه های اجرایی سلامت روان
– دسترسی به آمار ارائه ی خدمات سلامت روان در سیستم مراقبت های بهداشتی اولیه
– موارد اقدام، ضرب و جرح و مرگ ناشی از خشونت خانگی (همسرآزاری) که توسط سیستم بهداشتی ثبت شده باشد.
ه- جمع کل بودجه برحسب میلیون ریال:
16.920.000.000

سیستم اطلاعات بیمارستانی (HIS) دارای قابلیتهای زیر می باشد.
1- بر اساس استاندارد عمل می کند.
2- نه تنها هیچ اجباری در سیستمهای دستی موجود ایجاد نمی کند بلکه خود را با این سیستمها مطابقت می دهد.
3- بر اساس "وقایع پزشکی" عمل می کند و به چرخه حرکت بیمار وابسته نیست.
4- با بکارگیری این سیستم، روند قبلی دستی و جاری تغییر چندانی نمی کند.
5- سیستمهای کامپیوتری قدیمی را نگه می دارد و سبب ارتقاء آتی و بهبود آنها می شود.
6- بهترین راه حل برای هماهنگی رده های مختلف کاری و واحدهای مختلف را در بیمارستان ارائه می کند.
7- کل بخشها و نظام بیمارستان را هماهنگ و منسجم می کند.
8- کیفیت تصمیم گیری و مدیریتی را بالا می برد.
ویژگیهای خاص سیستم اطلاعات بیمارستانی (HIS):
این سیستم دارای ویژگیهای خاص زیر می باشد.
1- در برگیرنده بانکهای اطلاعاتی غنی مبتنی بر دانش پزشکی از قبیل؛ SNOMED و ICD-10 می باشد.
2- وارد کردن اطلاعات تنها در 2% موارد نیاز به تایپ دارد و در 98% موارد برای ورود اطلاعات از شیوه کلیک کردن به کمک موس استفاده می شود.
3- اجرای عملیات کاملاً تصویری و بسیار ساده است و به اصطلاح کاربر پسند است.
4- از کارتهای هوشمند جهت شناسایی کادر بیمارستان و کنترل دسترسی به پرونده های بیماران (برای بالا بردن امنیت) استفاده می کند.
5- مجهز به سیستم ویدئو کنفرانس بین متخصصان بهداشتی و درمانی است.
6- مجهز به سیستمی هوشمند مبتنی بر دانش برای تشخیص و معالجه است.
7- دسترسی به اطلاعات از طریق اینترنت و ارتباط تلفنی با موبایل را فراهم می کند.
8- بایگانی و بازیابی انبوه اطلاعات پزشکی، برای دسترسی آسان به مجموعه ای از اطلاعات در هم پیچیده و طبقه بندی شده امکان پذیر است.
9- مجهز به استانداردهای باز برای تطبیق با زبان محلی است.
10- امکان استفاده مشترک افراد از اطلاعات پزشکی ثبت شده و راهنمای پروتکل بصورت الکترونیکی وجود دارد.
11- با بکارگیری فناوری چندرسانه ای، ضبط انواع اطلاعات صوتی و تصویری در آن میسر است
نگاهی بر بیمارستان امدادی ابهر و ارتباط آن با شبکه بهداشت
در سال 1368 نخستین کامپیوتر که یک دستگاه 80286 PC/AT بود وارد دانشکده بهداشت شد که در اطاقی در طبقه همکف ساختمان 43 مستقر گردید.
در سال 1369 نخستین مرکز کامپیوتر در زیر زمین ساختمان 43 با دو دستگاه کامپیوتر 80286 با همت گروه آمار و اپیدمیولوژی تاسیس گردید.
در سال 1370 به همت دکتر ابریشم کار این مرکز به 2دستگاه کامپیوتر 386 و 6 دستگاه کامپیوتر 286 و دو دستگاه پرینتر مجهز گردید.
از سال 1370 تا 1376 به تدریج امکانات این مرکز تا 10 دستگاه کامپیوتر 486 و 386 و 5 دستگاه پرینتر لیزری، سوزنی و جوهر افشان رنگی ارتقاء پیدا کرد. در طی این مدت در این مرکز به کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران در زمینه برنامه های آماری تحت DOS (از جمله HarvardGraphics SPSS و) سرویس دهی می شد.
سرپرستان واحد کامپیوتر دانشکده طی این سالها آقایان دکتر رحیمی، دکتر درستی، دکتر حسینی، دکتر ابریشم کار و دکتر اشراقی بوده اند.
در سال 1377 با انتقال مرکز کامپیوتر به طبقه دوم ساختمان جدید دانشکده بهداشت، به همت دکتر اشراقیان (سرپرست وقت مرکز کامپیوتر) و کار تیم جدید مرکز کامپیوتر، طرح شبکه کامپیوتری دانشکده بهداشت تهیه و اجرا گردید ودر آغاز سال 1378 راه اندازی گردید.
اواسط سال 1378 خط اختصاصی اینترنت 64K از شرکت مخابرات دریافت گردید و کامپیوترهای موجود در شبکه، امکان استفاده از اینترنت را پیدا کردند.
به فاصله چند ماه بعد اولین کامپیوترهای سرویسگر (Server) با سیستم Novell 3.1 و NT4 پیکر بندی و راه اندازی گردید و پس از آن کلیه دانشجویان، کارمندان و اعضاء هیئت علمی دانشکده بهداشت امکان دریافت Account در شبکه کامپیوتری را پیدا کردند. پیرو این تغییر سرویس اتصال به اینترنت از منزل (dial up) برای اعضاء هیئت علمی دانشکده فراهم گردید.
در سال 1379 اولین نام اینترنتی دانشکده بهداشت با نام "sphtums.com" در شبکه جهانی اینترنت ثبت گردید و اولین سایت وب دانشکده طراحی و راه اندازی گردید. همچنین سرویس Email با آدرس username@sphtums.com
برای کلیه کاربران شبکه کامپیوتری اعم از دانشجو، کارمند، هیئت علمی فراهم گردید. تا پایان این سال تعداد کاربران شبکه به 550 نفر رسید.
در سال 1380 سرعت خط اینترنتی دانشکده بهداشت به 128K افزایش یافت و تعداد کاربران شبکه به 450 نفر بالغ گردید. در سال 1381 با تکمیل شبکه فیبر نوری بین دانشکده ها توسط دانشگاه یک مدخل جدید و پر سرعت به اینترنت برای شبکه کامپیوتری دانشکده بهداشت اضافه گردید.
در سال 1382 کلیه دستگاههای شبکه به سرعت 100Mbps ارتقاء یافتند وهابها به سوئیچ هاب تبدیل گردید. ایستگاههای فعال شبکه به تعداد 135 عدد و سرور ها به 6 عدد رسید.
در سال 1383 طرح تغییر بستر شبکه کامپیوتری دانشکده بهداشت به فیبر نوری آماده گردید و اجرای آن آغاز شد. و تا این لحظه تابستان 1386 در بخشهای مرکز کامپیوتر، ساختمان قدیم، ساختمان نفیسی و اطاق کامپیوتر MPH ، گروههای اقتصاد و بهداشت و ارتقاء سلامت، گروه آمار و اپیدمیولوژی، گروه بهداشت محیط عملیاتی گردیده است.
همچنین تعداد ایستگاههای فعال شبکه به 250 ، تعداد کاربران فعال به 1200 و تعداد سرورها به 8 عدد رسیده است.
در سال 1384 سرپرستی این واحد به جناب آقای دکتر حجت زراعتی، استادیار گروه آمار و اپیدمیولوژی (که سرپرست واحد آمار و اطلاع رسانی دانشگاه نیز بوده اند)، واگذار گردید.
در سال 1385 بعلت گسترش واحدهای مختلف دانشکده و ایجاد رشته های جدید و همچنین پیشبرد اتوماسیون اداری با استفاده از رایانه، و همچنین افزایش حجم رایانه ها، پرینترها، سوئیچ ها و شبکه کامپیوتری و با هدف ارائه خدمات سریعتر به کاربران، قسمتی از فعالیتهای واحد کامپیوتر به بخش خصوصی واگذار گردید. و پس از آن طراحی Home Page جدید و بدنبال آن ایجاد هماهنگی و استقرار سیستم های نرم افزاری در دانشکده و مدیریت صفحات وب معاونتها و گروههای آموزشی به همکاران این واحد سپرده شد.
همچنین با هدف راه اندازی واحد آمار و اطلاعات دانشکده، این واحد از مرکز کامپیوتر به "واحد آمار و اطلاع رسانی دانشکده بهداشت" تغییر نام یافت
کاشمر
تاسیس انجمن بهداری
امور درمانی باید تدریجاً بدست خود مردم سپرده شود. و وزارت بهداری فقط امور بهداشتی را بعهده گیرد.
بدستور مقام محترم وزارت بهداری در تاریخ 28 شهریور 1344 خورشیدی انجمن بهداری شهرستان ابهر رسماً تاسیس و گشایش یافت و شروع بکار کرد.
انجمن بهداری هر شهرستان از اعضاء قانونی زیر تشکیل میشد:
1- رئیس انجمن شهر
2- شهردار
3- رئیس بهداری
4- رئیس دانشکده پزشکی (در شهرهائیکه فاقد دانشکده پزشکی است رئیس آموزش و پرورش)
5- یک نفر پزشک آزاد
6- سه نفر معتمد بخش
7- مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سرخ(هلال احمر)
8- مدیر عامل سازمان خدمات اجتماعی
از اعضاء انجمن بهداری سه نفر (معتمدین بخش) انتخابی بوده و بقیه اعضاء انتصابی هستند.
دوره انجمن بهداری چهار سال است. انتخاب مجدد معتمدین بخش برای دوره بعد مانع قانونی ندارد.
رئیس بهداری قانوناً مدیر عامل انجمن می باشد و رئیس انجمن را اعضاء از میان خود انتخاب می کنند.
مصوبات انجمن بهدارباید با اساسنامه قانون واگذاری امور بهداری بمردم مطابقت می داشت و قانونی و قابل اجرا بود و احتیاج به تائید مقامات بالاتر نداشت.
اعضاء انجمن بهداری شهرستان ابهر در نخستین دوره (1348-1344) بشرح زیر معرفی شدند.
1- رئیس انجمن شهر آقای حاج غلامرضا فخر نبوی
2- شهردار آقای ابراهیم میر محمدی
3- رئیس بهداری و مدیر عامل آقای دکتر هوشنگ نصیری
4- رئیس آموزش و پرورش آقای محمد علی میرزائی
5- معتمد بخش آقای حاج غلامرضا فخر نبوی (رئیس انجمن بهداری)
6- معتمد بخش آقای علی شیخ الاسلامی
7- معتمد بخش آقای جلال شریعتی مقدم
8- مدیر عامل جمعیت هلال احمر آقای حاج محمد رضا احمد پناه

اعضاء انجمن بهداری شهرستان کاشمر از افراد خدمتگذار بودند که با علاقمندی سرشار در پیشرفت امور بهداری کوشا بوده با نهایت بی نظری انجام وظیفه نموده کلیه پیشنهادات بهداری را که در راه بهبود اوضاع درمانی و بهداشتی و بخاطر توسعه و تکمیل دستگاه و همگی بخیر و صلاح ساکنین این سامان بوده است به اتفاق آراء تصویب نمودند.
دوره سیر و پیشرفت بیمارستان
بیمارستان امدادیبسال 1306 خورشیدی بنیان گردید . چون این موسسه در آنزمان بصورت یک درمانگاه با هزینه شخصی بانو عصمت السلطنه به امور درمانی مردم پرداخت بهتر است بنام درمانگاه اعلائی از ان یاد کنیم.
درمانگاه مزبور به سال 1322 رسماً گشایش یافت در آن هنگام یک نفر پزشک چند خدمتگذار روز مزد عهده دار معالجات سرپائی بیماران بودند . پزشکانیکه به خدمت درمانگاه عصمتیه بطور قراردادی اشتغال داشته اند بشرح زیر بوده است :
ابتدا آقای دکتر جمال الدین مستقیمی و بعد از ایشان آقای دکتر احمد شکیبابودند.در سال 1326 خورشیدی درمانگاه عصمتیه به وزارت بهداری واگذار شد و از آن پس امور درمانی آن جا بعهده پزشکان محول گردید.
تاسیس بهداری کاشمر
در سال 1306 خورشیدی بهداری شهرستان ابهر تاسیس گردید که در محل اجاره ای شروع بکار نمود و ارتباطی با درمانگاه اعلائی نداشت درمانگاهاعلائی نیز سالیانی چند به امور درمانی بیماران سرپائی مشغول بود تا آنکه رفته رفته مراجعین آن زیاد شده و گردانیدن دستگاه هزینه های بیشتر و کادر فنی تکمیل تری را ضروری ساخت.
لاجرم در حدود سال 1326 خورشیدی آقای مهندس مهدی شوکتی فرزند برومند بانو عصمت السلطنه درمانگاه مزبور را با موقوفات و کلیه لوازم و موجودی به وزارت بهداری واگذار نمود تا بهتر و صحیح تر اداره شود ، ضمناً گسترش یافته هماهنگ ترقیات زمان گردد ، در همان سال وزارت بهداری ده تختخواب در آن دائر و با کادر قنی لازم شروع بکار نمود.
بدین ترتیب بیمارستان امدادی به وجود آمد. بهداری ابهر نیز از محل اجاره ای خود به بیمارستان اعلائی انتقال مکان یافت و این دو موسسه در یکدیگر ادغام شدند و تا با هزینه وزارت بهداری و عوائد موقوفات تواماً بخدمت مردم ادامه می دهد در سال 1331 خورشیدی آقای مهندس مهدی شوکتی اعتباری از دربار شاهنشاهی وصول و با آن یکدستگاه موتور بنام هلفورد بقدرت 62 اسب خریداری و یک حلقه چاه عمیق حفر و موتور مزبور را در آن نصب و سپس موتور چاه عمیق را وقف بیمارستان عصمتیه نمود تا از محل درآمد فروش آب کمکی دیگر به مخارج بیمارستان شود.
درآمد سالیانه املاک موقوفه و در آمد چاه عمیق بیمارستان عصمتیه در هر سال جمعاً حدود 20 هزار تومان می باشد.
از موقعیکه بیمارستان عصمتیه بوزارت بهداری واگذار گردید دگرگونی بسیار در سیستم امور درمانی بیماران بوجود آمد کادر فنی لازم تدریجاً استخدام و شروع بکار کردند رفته رفته پیشرفت نمود تا اینکه امروز بحد کمال خود رسیده و موثر ترین خدمات را در راه امور درمان و بهداشت سکنه شهرستان کاشمر بنحو شایسته و مطلوب انجام می دهد.
بهداری شهرستان ابهر و بیمارستان امدادی مشترکاً در راه تامین سلامت و بهداشت مردم این ناحیه ارزنده ترین گامها را بر میداشتند بهداری شهرستان ابهر با واحدهای تابعه خود دارای هفت نفر پزشک دیپلمه یکنفر متخصص آزمایشگاه و یکنفر مددیار اجتماعی مخصوص امور بهداشت و تنظیم خانوار و حدود پنجاه نفر کارمند بود.
در حال حاضرشبکه بهداشت ودرمان شهرستان ابهر زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی زنجان به ارائه خدمات بهداشتی ودرمانی به مردم عزیز می پردازد.
اسامی مسئولان شبکه بهداشت ودرمان ابهر:
دکتر غلامرضا غلامی به عنوان مدیرشبکه بهداشت ودرمان ابهر
دکتر علی محمدی به عنوان معاون درمان شبکه بهداشت ودرمان ابهر
دکتر مجتبی قائمی به عنوان معاون بهداشتی شبکه بهداشت ودرمان ابهر
دکتر مهرداد اسماعیل زاده به عنوان سرپرست بیمارستان اعلائی ابهرارائه خدمت می نمایند.
استرات‍ژی های شبکه بهداشت ابهر
استراتژی 1 :
1- اجرای برنامه آموزشی برای پرسنل خدمات شهرداری به تعداد 82 نفر
2- اجرای برنامه آموزشی برای پرسنل شبکه بهداشت و درمان به تعداد 44 نفر
3- اجرای برنامه آموزشی برای بهورزان فارغ التحصیل
4- اجرای برنامه آموزشی پزشکان و جانشینان مراکز شهری و روستائی و ستاد شبکه به تعداد 65نفر
5- تشکیل جلسه مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری و فعالیت مبارزه با AIDS برای پزشکان متخصص عفونی
6- تشکیل جلسه آموزشی برای جمعی از روحانیون

استراتژی 2
1- تشکیل جلسه برای شناساندن فعالیتهای مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری و فعالیت های AIDS برای جمعی از متخصصین عفونی
2- تشکیل جلسه برای شناسائی مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری و فعالیتهای AIDS برای کادر درمانی بیمارستان امدادی

التور : استراتژی 1 و 2
1- تشکیل جلسه آموزشی با حضور پزشکان و کارشناسان مراکز بهداشتی – درمانی شهری و روستائی
2- تشکیل جلسه کمیته التور با حضور روسای بیمارستانها و کارشناسان عضو کمیته التور
3- تشکیل جلسه کارگروه بهداشت و سلامت شهرستان و مطرح کردن آن با حضور اعضای کارگروه در فرمانداری
4- تشکیل جلسه آموزشی برای رابطین ادارات ( کشاورزی – فرمانداری و … )
5- تشکیل جلسات آموزشی با حضور مسئولین ادارات آموزش و پرورش آمل و لاریجان توسط واحد بهداشت مدارس با همکاری واحد بیماریهای واگیر
6- تشکیل جلسات التور توسط مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستائی برای پرسنل فنی تحت پوشش
7- تشکیل جلسه آموزشی التور توسط بیمارستان امدادی برای تعدادی پرسنل تحت پوشش بیمارستان

استراتژی 2 :
1- تشکیل جلسات هماهنگی با روسای بیمارستانها و اعضای کمیته التور شهرستان
2-تهیه امکانات برای تهیه محیط التور ( کاری بلر )
3-توزیع محیط های التور د رحد نیاز در سطح مراکز بهداشتی – درمانی شهری و روستائی و خانه های بهداشت
4-هماهنگی بیمارستان امدادی در جهت تهیه نمونه التور از موارد مشکوک به التور به آن بیمارستان
5- هماهنگی درمانگاه اعلائی در جهت تهیه نمونه التور از موارد مشکوک به التور به آن بیمارستان
6- هماهنگی بیمارستان 17 شهریور در جهت تهیه نمونه التور از موارد مشکوک به التور به آن بیمارستان
7-توزیع دستورالعمل پمفلت های آموزشی در سطح مراکز بهداشتی درمانی شهری و رستائی و خانه های بهداشت
8- انجام آزمایشات فوری و سریع از نمونه التور تهیه شده توسط هلال احمر
9- ثبت دقیق مشخصات بیماران ابتلا به اسهال در بیمارستانها و مرکز بهداشتی درمانی شهری و روستائی و خانه بهداشت
10- پیگیری موارد اسهال توسط پرسنل و کارشناسان مسئول مرکز و بهورزان خانه های بهداشت
عنوان برنامه کاهش موارد حیوان گزیدگی
استراتژی 1 :
1- تشکیل جلسه کمیته بیماریهای مشترک انسان و حیوان
2- تشکیل جلسه آموزشی برای پزشکان و کارشناسان مراکز بهداشتی – درمانی شهری و روستائی
3- تشکیل جلسه آموزشی برای مربیان بهداشت مدارس شهرستان
4- تشکیل جلسه کمیته اتلاف سگ های ولگرد و پیگیری های لازم در فرمانداری – بخشداری مرکزی با حضورکارشناسان ادارات شهر داری – نیروی انتظامی – محیط زیست و …
5- ارسال دستورالعمل کنترل جمعیت شگ های ولگرد به مراکز بهداشتی – درمانی شهری و روستائی
عنوان برنامه نظام گزارش دهی بیماریها :
استراتژی 1و2:
1-شکیل جلسه آموزشی برای پزشکان و کارشناسان و رابطین گزارش دهی بیمارستانها و مسئولین فیزیوتراپی ها و توانبخشی ها
2-تشکیل جلسه آموزشی لپتوسپیروزیس برای پزشکان و کاردانها و کارشناسان بیماریها و بهداشت محیط مراکز شهری و روستائی
3- تشکیل جلسات آموزشی نظام گزارش دهی بیماریها برای پرسنل فنی و بهورزان توسط مسئولین مراکز بهداشتی – درمانی شهری و روستائی
4- توزیع پمفلت های آموزشی ( بنر های آموزشی ) در سطح مرکز درمانی شهری و روستائی به خانه های بهداشت و بخش های مختلف بیمارستانها و مراکز فیزیوتراپی ها و توانبخشی ها
عنوان بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان :
استراتژی 1:
تشکیل جلسه آموزشی برای کارشناسان مسئول و پزشکان مرکز شهری و روستائی
تشکیل جلسات آموزشی پرسنل فنی و توسط پزشکان مسئول مرکز
استراتژی :
1- درخواست ادامه اکیپ نظارت شهرستان برای ممانعت از فروش مرغ زنده در سطح بازار روزها
2- بحث در کار گروه بهداشت سلامت و درخواست ادامه فعالیت های مورد نیاز در پیشگیری از بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان
3- هماهنگی با اداره دامپزشکی در خصوص پیگیری سریع مواردی که از سوی سیستم شبکه بهداشت – درمان در خصوص تلفات ماکیان گزارش
می گردد.
توضیح اینکه مابقی برنامه های آموزشی بیماریهای واگیر بر اساس برنامه جامع عملیاتی در سال 88 بدلیل اینکه عمده فعالیت های آموزشی این واحد در 2 تا 3 ماهه اخیر پیرامون آنفلوآنزای نوع A انجام شده است.انجام نشده است و سعی بر این است که در ماههای آینده فعالیتهای آموزشی انجام شود.
واحد بیماریها – واگیر

اهم فعالیتهای انجام شده بهداشت حرفه ای
تعداد کارگاههای تحت پوشش
3132
شناسایی عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار
36
تعداد کارگران تحت پوشش (نفر)
10692
شناسایی عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار
48
تعداد معاینات انجام شده
11449
شناسایی عوامل زیان آور ارگونمی محیط کار
41
تعداد بازیدهای انجام شده
4359
بررسی ااستعلام های واصله از سازمان
486
تعداد مراکز بهداشت
2
صدور اخطاریه های بهداشتی
263
تعداد خانه های بهداشت کراگری
31
تعداد موارد ارجاع دادگاه متخلف
126
تعداد ایستگاههای بهگر
8
تعداد کل رانندگان معاینه شده
1274
تعداد صدا سنجی انجام شده
32
تعداد کل صلاحیت تایید شده
1228
تعداد نور سنجی انجام شده
68
تعداد بیماریهای شغلی شناسایی شده رانندگان
486
تعداد کل کرگران معاینه شده کارخانجات تحت پوشش
10175
تعداد مراجعین کارگری جهت آزمایشات اسپیرومتری
11176
تعداد بیماری های شغلی شناسایی شده کارگران
863
تعداد مراجعین کارگری جهت آزمایشات ادیو متری
7149
تعداد بررسی استرس های گرمایی
3
تعداد مراجعین کارگری جهت آزمایشات خون
25727
عملکرد واحد بهداشت دهان و دندان
· ارائه آموزشهای بهداشت دهان و دندان در سطح مراکز بهداشتی و درمانی به صورت چهره به چهره جهت مراجعین
· تشکیل دوره بازآموزی سه روزه در سطح شهرستان
· شرکت در نمایشگاه هفته سلامت و توزیع 2000 عدد مسواک، 1500 عدد خمیردندان، 1500 عدد نخ دندان، 500 برگ نحوه صحیح استقاده از نخ دندان، 200 جزوه آموزشی ، 3 جلد دانستنیهای دهان و دندان ، 700 برگ بطری دهان شویه سدیم فلوراید ، ارائه آموزشهای بهداشت دهان و دندان به بازدیدکنندگان از نمایشگاه
· اجرای طرح غربالگری بیماری های دهان و دندان جهت 1993 نفر دانش آموز بدو ورود به مدرسه در سطح شهرستان
· تشکیل کلاسهای آموزشی نظری و عملی جهت کلیه مدیران و مربیان مهدهای کودک شهرستان
· تحویل و توزیع 12500 نطری دهان شویه سدیم فلوراید در بین کلیه دانش آموزان مقطع ابتدائی شهرستان
· کنترل نحوه استفاده از دهان شویه سدیم فلوراید در مدارس ابتدائی تحت پوشش روستائی شهرستان
· شرکت نیروهای اجرائی (دندانپزشکان) در برنامه های آموزشی واحد آموزشی شهرستان
· کنترل و پایش عملکرد واحدهای بهداشت دهان و دندان
· پیگیری و تهیه و توزیع مواد مصرفی واحدها هر سه ماه یکبار
· پیگیری تعمیرات و راه اندازی تجهیزات دندانپزشکی در مراکز فعال
· ارائه آمار و عملکرد واحد ها هر ماه یکبار به مرکز بهداشت استان
· ارائه خدمات بهداشتی دمانی شامل : معاینه و آموزش 9674 مورد، پر کردن دندانها با اولویت گرهها هدف 775 مورد ، جرم گیری دندانها با اولویت گرههای هدف
· 160 مورد، فیشور سیلانت فلورایدتراپی 97 مورد، کشیدن دندانها غیر قابل نگهداری 10661 مورد
عملکرد واحد اسناد پزشکی
الف) میزان درخواستی از ادارات بیمه گر

نیروهای مسلح
تامین اجتماعی
خدمات درمانی
ماههای سال
5159268
40571158
14737191
فروردین
6305097
46306844
16479986
اردیبهشت
6471561
40518859
16484970
خرداد
6589912
42145651
15409347
تیر
6970548
46212402
17235435
مرداد
7733918
50566536
18699236
شهریور
5344302
51949727
17612074
مهر
6850474
51326009
17648065
آبان
8510242
49974161
20789001
آذر
7738030
51018433
18191816
دی
9771941
59219493
30930615
بهمن
6906962
46542529
19466283
اسفند
84352255
576351802
223684019
جمع

ب ) میزان کسورات بیمه ها و درصد کسورات
نیروهای مسلح
تامین اجتماعی
خدمات درمانی
ماههای سال
3 %
146290
2/0 %
88638
5/0%
75660
فروردین
6/1 %
104506
2/0 %
78720
4/1%
229935
اردیبهشت
5/2 %
322856
5/0 %
203740
3/0%
52006
خرداد

5/0 %
202634
7/0%
106205
تیر
6/4 %
322610
9/0 %
397491
3/0%
45907
مرداد
2/3 %
248036
5/0 %
279068
6/0%
107235
شهریور
3 %
157930
2/0 %
116027
1 %
148133
مهر
4/2 %
162927
4/0 %
193540
1/1%
201489
آبان
2/1 %
97839
3/0 %
214390
9/0 %
182820
آذر
2/2 %
168490
2/0 %
105271
5/1 %
260990
دی
7/1 %
170665
5/0 %
304361
5/0 %
169013
بهمن
3 %
199175
4/0 %
187350
4/1 %
285354
اسفند
4/28 %
2101324
8/4 %
2371230
2/10 %
1864747
جمع

جمع کل صورتحسابهای بیمه ها مجموعاً 884388076 ریال می باشد .
– میانگین درصد کسورات خدمات درمانی 85/0 %
– میانگین درصد کسورات تامین اجتماعی 4/0 %
– میانگین درصد کسورات نیروهای مسلح 36/2 %
– جمع کل کسورات مجموع بیمه ها 6337301 ریال
– میانگین درصد کسورات مجموع بیمه ها 2/1 % می باشد.
عملکرد نظارت بر درمان:
1- برگزاری کمسیون پزشکی در روزهای دوشنبه 2
2- هماهنگی در برگزاری کمسیون نظام وظیفه روزهای سه شنبه هر دو هفته یکبار
3- هماهنگی فعالیتهای بیمه روستائی در سطح دو
4-تعین درصد انجام سزارین وگزارش موارد بیش از استاندارد
5- آنالیز موارد اقدام به خود کشی و ارسال نتایج مربوطه
6-ارسال آمارزایمان و سزارین با ذکر علل انجام آن
7- ارسال کمیته های برگزار شده به معاونت درمان
8- ارسال آماربیماران مبتلا به اعتیاد(بستری ) و فرمهای مبتلایان به ایدزو هپاتیت
9-ارسال برنامه پرسنل پرستاری و برنامه های بازآموزی و برنامه درمانگاه تخصصی به دانشگاه
10- اقدامات لازم جهت تمدید ویا تاسیس پروانه مطب 20مورد
11- اقدامات لازم جهت تمدید ویا تاسیس پروانه مطب برای پزشکان متخصص 15مورد
12- ارسال گزارش جهت رسیدگی به کمسیون ماده 13 تعزیرات حکومتی 13مورد
13- ارسال درخواست های متقاضیان مراکز خصوصی
14- بازدید از مرکز خصوصی ، مطبها، محلهای تزریقات وپانسمان و بررسی مقررات مربوطه
عملکرد مرکز آموزش بهورزی حضرت زینب
الف ) فعالیتهای آموزشی دوره چهاردهم
1- تنظیم برنامه کار آموزی پایه دوم از مورخه24/1/85 لغایت 30/6/85 ( به مدت 23 هفته
2- اجرای برنامه کارآموزی در خانه بهداشت دانش آموزی توده بین – ویک – خیر آباد – ولیدر (طارم ) – انذر ( طارم ) به شرح ذیل :
جمع
انذر
ولیدر
خیر آباد
ویک
توده بین
خانه بهداشت
143
22
22
33
32
34
بار مراجعه

3- تنظیم برنامه امتحانات پایانی کار آموزی پایه دوم از مورخه1/7/85 لغایت
14/7/85 و اجرای برنامه فوق وتنظیم چک لیست های مربوطه ( 6 مراجعه برای هر خانه بهداشت )
4- تنظیم برنامه امتحانات( تئوری وعملی ) پایه دوم از مورخه 15/7/85 لغایت 25/7/85 وتنظیم چک لیست ها وتصحیح اوراق امتحانی و تنظیم کارنامه تحصیلی پایه دوم
5- تنظیم واجرای برنامه امتحانات ارزشیابی پایانی از مورخه 27/7/85 لغایت 2/8/85 به شرح ذیل :
خانه بهداشت
توده بین
ویک
خیرآباد
ولیدر
انذر
جمع
بار مراجعه
1
1
1
1
1
1

6- برگزاری امتحان فینال وتصحیح اوراق وتنظیم گواهی های مربوطه وارسال انها به مرکز بهداشت استان وپیگیری صدور مجوز شروع به کار آنها
ب) فعالیتهای آموزشی دوره 15
1- تنظیم برنامه کار آموزی پایه اول از مورخه 3/7/85 لغایت 18/9/ 85 ( به مدت 10 هفته
2- اجرای برنامه کارآموزی در خانه بهداشت دانش آموزی ارهان – الگزیر – سلمان کندی به شرح ذیل :

جمع
الگزیر
ارهان
سلمان کندی
خانه بهداشت
52
18
19
15
بار مراجعه

3 – تنظیم برنامه امتحانات پایانی کار آموزی پایه اول از مورخه 18/9/85 لغایت 30/9/ 85 و اجرای برنامه فوق در خانه بهداشت مربوطه ( 4 مراجعه برای هر خانه
4 – تنظیم چک لیست امتحان وارسال آن به مرکز آموزش بهورزی خدابنده
ج ) سایر فعالیتها
1- شرکت در برنامه هفته سلامت ونمایشگاه ودایر نمودن غرفه مرکز آموزش بهورزی و گسترش و ارائه خدمات بهداشتی و مشاوره ای از قبیل اندازه گیری فشارخون – محاسبه BMI و مشاوره اصلاح شیوه های زندگی که جمعاً 1230 نفر بهرمند شدند . همچنین با توزیع پمفلت های آموزشی فعالیتهای بهورزان و مرکز آموزش بهورزی معرفی شد .
2 – اجرای 3 برنامه آموزشی استاندارد کاردانها شامل بهداشت محیط – ایمن سازی وتنظیم خانواده
3- تنظیم برنامه آموزشی نحوه ارزیابی وپایش فعالیتهای خانه بهداشت برای کاردانهای مراکز گوزل دره ، سلطانیه ، صائین قلعه به مدت 10 روز
4 – تنظیم برنامه وجدول گانت آموزشی برای کاردانها وبهورزان
5- اجرای برنامه آموزشی بهداشت محیط- بهداشت حرفه ای
6 – بهداشت مدارس برای کلیه بهورزان در مرکز آموزش بهورزی و مرکز بهداشتی درمانی
7- توزیع 4 شماره فصلنامه بهورزی ( شماره های 62 -63 – 64 -65 ) در سطح خانه های بهداشت – مراکز بهداشتی درمانی – پایگاههای بهداشت – مرکز بهداشت شهرستان و ادارات ( فرمانداری – شهرداریهای ابهرو صائین قلعه – نهضت سواد آموزی – بهزیستی – جهاد کشاورزی – آموزش وپرورش ابهر وسلطانیه – بخشداری ابهر وسلطانیه ) مجموعاً 560 جلد
8- هماهنگی برگزاری امتحانات فصلنامه بهورزی در پایان هر فصل در مراکز بهداشتی درمانی با همکاری کارشناسان ستادی وکاردانها و هماهنگی لازم جهت پرداخت جوایز به صورت اضافه کاری
9- تشکیل 11جلسه شورای مربیان وکاردانهای مراکز در هر ماه وهماهنگی اجرای برنامه های آموزشی ( آنفولانزای پرندگان – شیوه های زندگی سالمندان – بیمه روستائی – کودک سالم – تغذیه ونحوه استفاده از روغنهای خوراکی – بهداشت مساجد واماکن و هیپوتیروئیدی مادر زادی ونحوه اجرای برنامه آن
10- تشکیل شورای بهورزان هر 2 ماه یکبار
11- بازدید از مراکز وخانه های بهداشت تابعه
12- شرکت در کارگاههای آموزشی رابطان فصلنامه بهورزی کشور در مرکز بهداشت استان و هماهنگی برنامه های بازدید این گروه از آثار باستانی سلطانیه
13- شرکت در کارگاه آموزشی هیپوتیروئیدی م ادرزادی
14- تنظیم اولویت بندی روستاها وخانه های بهداشت جهت پذیرش بهورز برای دوره 15 برای سال 1385 با هماهنگی مرکز بهداشت وارسال آن به مرکز بهداشت استان .
15- پیگیری مجوز پذیرش بهورز از استان
16- هماهنگی با شوراهای اسلامی ومعتمدین محل در روستا ها ئیکه مجوز پذیرش بهورز صادر شد وتوجیهه آنها جهت معرفی افراد واجد شرایط در 4 روستا به شرح ذیل :
جمع
اسلام آباد
ینگی کند
کبود چشمه
ایوانک
میموندره
روستا
22
2
–
8
–
11
تعداد داوطلب

17- ثبت نام و برنامه ریزی شروع آموزش دوره پانزدهم
18- شروع آموزش دوره پانزده بهورزی از مورخه 15/3/86
19- هماهنگی وبرنامه ریزی کارآموزی دانش آموزان پایه دوم دوره چهاردهم
20- مشارکت در برگزاری امتحان پذیرش بهورز ومصاحبه در استان
21 – تهیه مقالات وارسال آن ( هنر گوش کردن – اعجاز خوراکیها ) به دفتر فصلنامه بهورزی
22 – برگزاری شورای مربیان
23 – حضور در جلسات کارشناسی
2 4 – مشارکت در آماده سازی پروژهای افتتاح شده در مراسم دهه فجر
25 – مشارکت در اجرای برنامه ایمن سازی هپاتیت ب (مرحله اول ، دوم و سوم )
فصل سوم : شرح تفصیلی آموخته ها
اهداف بهداشت محیط در نظام شبکه

با عنایت به ماده یک قانون تشکیلات ووظائف وزارت بهداشت وآموزش پزشکی مهمترین هدف بهدا شت محیط در کنار سا یر وا حد ها تا مین بهدا شت عمومی و ارتقاء سطح آن از طریق اجرای برنامه های بهداشتی در زمینه بهداشت محیط مراکز تهیه و توزیع وفروش مواد غذایی ؛اماکن عمومی؛ کنترل کیفیت آب و مواد غذایی؛ دفع مواد زائد جامد ؛ مبارزه با بندپایان وغیره ….می باشد که دراین راستا پزشکان ؛ کارشناسان وکاردانهاوهمچنین بهورزان شاغل درمراکز بهداشت درمانی وخانه های بهداشت در سطح شهر وروستا با پایش مستمر خود سعی در نیل به این هدف را دارند .
حال قبل از اینکه به برنامه های بهداشت محیط در نظام شبکه بپردازیم لازم است که به چند تعریف و اصطلاح مهم در اینجا اشاره کنیم .

بهداشت محیط

با عنایت به آئین نامه بهداشت محیط مصوب سال 71 هئیت وزیران بهداشت محیط عبارت است از کنترل عواملی از محیط زندگی که به گونه ای روی سلامت جسمی ـ روانی و اجتماعی انسان تاثیر می گذارد.

آب آشامیدنی سالم

آب آشامیدنی سالم آب گوارایی است که عوامل فیزیکی؛ شیمیایی و بیولوژیکی آن در حد استاندارد های مصوب باشد و مصرف آن عارضه سوئی درکوتاه مدت ودراز مدت در انسان ایجاد نکند.
اماکن عمومی

اماکن عمومی عبارت است از اماکن متبرکه و زیارتگاهها و زائر سرا ها ؛ هتل ها؛ مسافرخانه ها؛ پانسیونها؛ آسایشگاههای سالمندان ؛ آرایشگاهها ؛ حمامها؛ حمامهای سونا؛استخرهای شنا؛ سینماها؛پارکها؛ مراکز تفریحاهای سالم ؛ باشگاههای ورزشی ؛ ترمینالها ؛ وسایل حمل ونقل عمومی و مسافرتی ؛ توالتهای عمومی و گورستانها ومانند این موارد.

مراکز تهیه و توزیع ونگهداری و فروش مواد خوردنی آشامیدنی بهدا شتی

عبارتند ازکلیه کارخانه ها ؛کارگاهها؛ سردخانه ها؛ اماکن ومغازه هایی که به گونه ای نسبت به تهیه وتوزیع ونگهداری و فروش مواد خوردنی آشامیدنی بهداشتی اقدام می نمایند.

تعریف بهداشت مواد غذایی

بهداشت مواد غذایی که یکی از شاخه های بهداشت محیط می باشد عبارتست از رعایت کلیه اصولی که باید درتهیه ؛تولید؛نگهداری؛عرضه وفروش مواد غذایی مورد توجه قرار گیرد تا غذای سالم با کیفیت مطلوب بدست آید.
شاخصهای هدف بهداشت محیط در روستا
همانگونه که مطلع می باشید حدود 60 درصد جمعیت استان در روستاها ساکن هستند ویکی ازاهداف ارزشمند سیستم نظام شبکه وبه تبعیت ازآن بهداشت محیط ارتقاء سطح بهداشت در روستا می باشد که در چندمحور این فعالیت هاتداوم می یابند که در ذیل به آنها اشاره می شود.
1: در صد خانوارهای روستایی که از آب آشامیدنی سالم استفاده می کنند
2: در صد خانوارهای روستایی که از مستراح بهداشتی استفاده می کنند
3: درصد خانوارهای روستایی که زباله های خود رابه طریق بهداشتی دفع می کنند
البته این شاخص ها بطور مرتاب و هر ششماه یک بارتوسط بهورزان در قالب فرم شماره 2 ـ 110 بهداشت محیط تکمیل و ارسال می گردد.
بهداشت آب

کلرآزاد باقیمانده: مقدار کلر موثر ی است که باید در هر نقطه از شبکه آب آشامیدنی موجود باشد.
کدورت آب :عبارت است ازوجود ذرات معلق در آب که سبب شکستگی؛ پراکندگی وجذب قسمتی از نور شده ومانع از عبور بخشی از نور تابیده شده از آن می گردد.
استاندارد میزان کلر آزاد باقیمانده : مقدار توصیه شده کلر آزاد باقیمانده پس از نیم ساعت زمان تماس در شرایط عادی 5 /. تا 8 /. میلی گرم در لیتر در انتهای شبکه با توجه به pH و در شرایط اضطراری ؛ همه گیری بیماریهای روده ای و بلایای طبیعی1 میلی گرم در لیتر می باشد.

ویژگیهای میکروبیو لوژیکی آب

مطالعات همه گیری شناسی بیانگر این مسئله است که مصرف آب آلوده چه بصورت مستقیم وچه از طریق استفاده از آن برای مصارف بهداشت فردی یا تفریح می تواند سلامت انسان را به خطر بیاندازند لذا برقراری ضوابط و استانداردهایی به منظور ارتقاء سطح بهداشت و پیشگیری از بیماریها ضروری است .

کلیفرم
میکروبهای شاخص آلودگی آب بوده که بعلت فراوانی بسیارزیاد بعنوان ملاک تشخیص از آن استفاده می شود و منظور از کلیفرمها باسیلهای گرم منفی بدون اسپور هوازی و بی هوازی اختیاری است که ساکن روده بزرگ انسان و حیوانات خونگرم بوده وقادر به تخمیر قند لاکتوز و تولید اسید و گاز در دمای 35 تا 37 درجه سانتی گراد می باشند که البته در خاک و بقایای گیاهی نیز می توانن یافت شوند.
کلی فرم مدفوعی
همان تعریف بالا با این تفاوت که مختص روده انسان و حیوان خونگرم بوده و قادر به تخمیر قند لاکتوز و تولید اسید وگاز در دمای 44 تا 45 درجه سانتی گراد می باشند
استاندارد میکروبی آب
استاندارد کیفی آب در خصوص این در شاخص جهت آب آشامیدنی در 100 میلی لیتر نمونه ارسالی صفرمی باشد.

بهداشت مواد غذایی

تعریف تقلب در مواد غذایی
انجام هر یک از اعمال زیر تقلب در مواد غذایی محسوب می شود.
1: عرضه یا فروش یک جنس به جای جنس دیگر مثل فروش روغن آفتابگردان بجای روغن زیتون
2: مخلوط کردن مواد مشابه به جنس به منظور سوء استفاده مثل افزودن شکر به عسل ویا آب به شیر

تعریف فساد مواد غذایی

زمانی که یک ماده غذایی دچار تغییراتی شود بطوریکه ارزش مصرفی آن کاملا پایین آمده ویا ازبین برود در این صورت چنین ماده غذایی را فاسد می نامند.
انواع فساد مواد غذایی
فساد مواد غذایی را می توان بطور کلی به دو دسته تقسیم بندی نمود
الف : میکروبی ب : غیر میکروبی
تعریف فساد میکروبی مواد غذایی
عبارتست از تغییرات ایجاد شده دراثر تکثیر میکروبها در یک ماده غذایی بطور یکه رنگ ، طعم و بوی آن ماده غذایی غیر طبیعی شده و ارزش غذایی آن کاملا پایین آمده و یا از بین رفته باشد مانند گوشت فاسد که دارای بوی نامطبوع و رنگ قهو های و خاکستری و سطح لزج می باشد
تعریف فساد غیر میکروبی مواد غذایی
منظور از فساد غیر میکروبی فاسد شدن مواد غذایی بدون دخالت میکروبها می باشد مانند تند شدن کره یا روغن
طرز تشخیص فساد مواد غذایی از نظر ظاهری با استفاده از اندامهای حسی
در تشخیص مواد غذایی فاسد از اندامهای حسی زیر استفاده می نمایند
– حس بینائی ( با دقت دیدن مواد غذایی )
– حس بویایی( با دقت بو نمودن مواد غذایی )
– حس لامسه ( لمس نمودن با انگشت )
( استفاده از حس چشایی برای تشخیص فساد مواد غذایی ممنوع است)
علائم ظاهری مواد غذایی فاسد یا مواد غذایی که دارای کیفیت غذایی پایین باشند
علائم فساد در گوشت خام
1: داشتن بوی نامطبوع 2: لزج شدن سطح 3: دارا بودن رنگ قهوه ای و خاکستری
علائم فساد در ماهی خام
1: داشتن بوی نامطبوع
2: لزج شدن سطح بدن
3: جدا شدن پولک ( فلس) به راحتی از بدن ماهی
4: فرو رفتگی چشم
5: تغییر رنگ آبشش از قرمز به قهوهای تیره
علائم فساد آبلیمو
رنگ غیر طبیعی – رسوب بیش از حد – وجود کپک در سطح – زنگ زدگی درب بطری بعلت نگهداری در شرایط نامناسب
علائم فساد مرغ
بوی غیر طبیعی ـ تغییر رنگ از حالت صورتی روشن به سفید کم رنگ یا خاکستری
علائم فساد در کشک مایع
بوی تند و زننده ـ غلیظ شدن بیش از حد ـ تغییر رنگ ـ طعم نامطبوع
علائم فساد در شیر
بوی نا مطبوع ـ بریدن در اثر حرارت
علائم فساد در تخم مرغ
1: تخم مرغ تازه در برابر نور شفاف ولی تخم مرغ کهنه در مقابل نور کدر است
2: در تخم تازه سفیده غلیظ و کششی خاص دارد و بازرده مخلوط نمی شود در حالیکه در تخم مرغ کهنه
سفیده آبکی شده وحتی گاهی رنگ آن کمی متمایل به سبز می شود
3 : در تخم مرغ کهنه زرده به آسانی می ترکد و به عوض قرار گرفتن در وسط در کنار قرار می گیرد
علائم فساد در کنسرو
1: وجود تورم ( باد کردگی) در دو طرف کنسرو
2: زنگ زدگی کنسرو
3: تغییر رنگ محتویات کنسرو
4: بوی نامطبوع محتویات کنسرو
5: کنده شدن لعاب داخل کنسرو
مشخصات مواد غذایی بسته بندی شده مجاز
بر چسب مواد غذایی بسته بندی شده مجاز بایستی دارای مشخصات زیر باشد
1: نام محصول
2: نام و آدرس کارخانه سازنده
3: مواد تشکیل دهنده محصول
4: تاریخ تولید و انقضاء محصول
5: شماره پروانه ساخت از وزرات بهداشت درمان آموزش پزشکی
آئین نامه نامه مقررات بهداشتی
در اجرای تبصره سه قانون اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی بهداشتی مصوب آذر ماه 1379 مجلس شورای اسلامی آئین نامه اجرای ماده 13 مشتمل بر 5 فصل 95 ماده 54 تبصره و 46 بند که بطور خلاصه به شرح ذیل آورده شده است جهت اجرابه کلیه واحدهای بهداشت محیط ابلاغ گردید.
فصل اول بهداشت فردی
فصل دوم شرایط ساختمانی و بهداشتی مراکز تهیه و توزیع و نگهداری مواد غذایی و اماکن عمومی
فصل سوم وسایل و لوازم کار
فصل چهارم وظائف مسئوول بهداشت محل و مامورین نظارت و تکالیف صاحب یا مدیر محلهای مشمول قانون
فصل پنجم طبقه بندی اماکن و مراکز و کارگاههاو کارخانجات از لحاظ شمول مواد این آئین نامه
تعاریف
دارای معیار بهسازی
به مراکز و اماکنی اطلاق می شود که نسبت به انجام فصل دوم آئین نامه مقررات بهداشتی ماده 13 قانون مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی اقدام نموده است .

دارای معیاربهداشتی
به مراکز و اماکنی اطلاق می شود که نسبت به انجام و رعایت کلیه مقررات بهداشتی آئین نامه ماده 13 قانون مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی ( فصل 1؛2؛3 ) اقدام نموده است .
قانون مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی
همانگونه که در ابتدا به آن اشاره رفت یکی از اهداف مهم واحد بهداشت محیط کنترل مراکز تهیه و توزیع و نگهداری و فروش مواد غذایی و اماکن عمومی در سطح شهر و روستا می باشد که در این راستا پرسنل شاغل دراین قسمت با پایش های مستمر خود سعی در ارتقاء سطح بهداشت در این گونه اماکن را دارند. البته جهت هر چه بهتر انجام گرفتن این فعالیت ها در قانون به منظور خد شه دار نشدن تلاشهای همکاران بهداشت محیط و برخورد با متخلفین موادی پیش بینی شده است که هر کدام دارای کاربردی خاص می باشند که در ذیل بطور مختصر به آنها اشاره می شود.
ماده 13
به منظور برخورد با متخلفین بهداشتی ( متصدیان مراکز تهیه و توزیع و نگهداری و فروش مواد غذایی و اماکن عمومی غیر بهداشتی ) با استفاده از این ماده قانونی متخلف را به داد گاه معرفی نموده و پس از مهلت تعیین شده که در قانون پیش بینی گردیده در صورت عدم توجه به موارد قانونی از ادامه کار متصدی جلوگیری بعمل می آید . البته شایان ذکر است که روند اجرای قانون در نمودارآموزشی که در انتهای جزوه موجود می باشد بطور کامل توضیح داده شده است .
ماده 14
به منظور برخورد با متخلفین توزیع کننده مواد غذایی غیر بهداشتی یا فاقد مشخصات بهداشتی لازم در سطح عرضه با استفاده از این ماده قانونی ضمن نمونه برداری و پلمپ نمودن نمونه و ارسال به آزمایشگاه کنترل کیفی مواد غذایی در صورت آلوده بودن ماده مذکور با راجاع پرونده به مراجعه ذیصلاح قضائی با متخلف بر خورد قانونی بعمل خواهد آمد.
ماده 31 تعزیرات حکومتی
برابر با این ماده قانونی تولید مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی که با علامت و بسته بندی مشخص بصورت بازرگانی عرضه می گردد منوط به اخذ پروانه ساخت از وزارت بهداشت و آموزش پزشکی می باشد و تخلف از آن جرم بوده و با متخلف برخورد قانونی صورت می گیرد.
ماده 37 تعزیرات حکومتی
با عنایت به این ماده قانونی فروشگاهها ـ سوپر مارکتها ـ تعاونیها و سایر اماکن باید از عرضه و تحویل کالاهای غیر بهداشتی خودداری نمایند و عرضه و تحویل کالا با علم به غیر بهداشتی بودن آن تخلف محسوب شده و با متخلف برخورد قانونی صورت می گیرد.
ماده 39 تعزیرات حکومتی
برابر با یان ماده قانونی متصدیان و مسئولین کارخانجات و کارگاهها و مراکز تهیه و توزیع مواد خوردنی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی – اماکن عمومی – مراکز بهداشتی درمانی – مراکز آموزش وپرورش ـ محلهای نگهداری و پرورش دام وطیور و کشتارگاهها ملزم به رعایت ضوابط و مقررات بهداشت محیطی در محل فعالیت خود می باشند و با متخلفین برابر مقررات برخورد قانونی بعمل خواهد آمد.
ماده 688 تعزیرات حکومتی
هر اقدامی که تهدیدی علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده ؛ دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید و ریختن مواد مسموم کننده در رودخانهها ؛ زباله در خیابانها و کشتار غیر مجاز ؛ استفاده غیر مجاز فاضلاب خام یا پسآب تصفیه خانه های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع می باشد و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد .
تبصره 1 : تشخیص اینکه اقدام مزبور تهدید علیه بهداشت عمومی و آلودگی محیط زیست شناخته می شود و نیز غیر مجاز بودن کشتار دام و دفع فضولات دامی و همچنین اعلام جرم مذکور حسب مورد بر عهده وزارت بهداشت و آموزش پزشکی ؛ سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی خواهد بود .
طرح تفویض اختیار اجرای ماده 13 به مراکزبهداشتی درمانی
در پی اجرای دستورالعمل وزارت متبوع و به موجب دسترسی آسانتر مردم به خدمات بهداشت محیط طرح تفویض اختیار ماده 13 در قالبی صدور صلاحیت بهداشتی و عدم صلاحیت و معرفی به دادگاه پیشه ور به اجرا در آمد که در این راستا بخشی از وظائف رییس مرکز بهداشت شهرستان و کارشناس مسئوول
بهداشت محیط جهت تسریع در امورات به روسای مراکز بهداشتی درمانی واگذار شده است که به منظور آشنایی بیشتر روند اجرایی قانونی موارد فوق به صورت نمودار آموزشی در انتهاآورده شده است . البته همزمان با این طرح ؛ طرح یکنواخت سازی پرونده ها نیز به اجرا در آمده که توضیحات لازم در آن زمینه نیز در انتها آورده می شود.
شرح وظائف کاردان بهداشت محیط در مراکز بهداشتی در مانی
همانگونه که در اهداف بهداشت محیط به آن اشاره شد در راستای اعتلای اهداف یاد شده می طلبد که با برنامه ریزی مدون کاردان مرکزبهداشتی درمانی نسبت به وظائف محوله اقدامات لازم را معمول دارد که می توان به اهم برنامه ها بصورت ذیل اشاره نمود.
1: پایش از خانه های بهداشت تحت پوشش
2: نمونه برداری از آب شرب در صورت موجود بودن شبکه آبرسانی و بازدید مستمر از منابع تامین کننده آب شرب
3: نمونه برداری از مواد غذایی
4: بازدید از مراکز تهیه و توزیع و فروش مواد غذایی و اماکن عمومی به صورت روتین
5: پرونده سازی و ثبت کلیه فعالیت ها
6: فعالیت به منظور تشکیل شورای بهداشت روستایی
7: بازدید از مدارس و فعالیت در بخش بهداشت مدارس
8: پرونده سازی جهت کلیه مرازک تهیه و توزیع و اماکن عمومی
9: فعالیت در انجام عملیات بهسازی محیط روستا با هماهنگی بهورزان و ستاد مرکز بهداشت
البته پایش از خانه های بهداشت توسط کاردان و نیز پایش از فعالیتهای کاردان از سوی ستاد مرکز بهداشت جهت آشنایی بیشتر در ضمیمه انتهای جزوه آورده شده است .
نتیجه گیری
با عنایت به موارد گفته شده در جزوه ای که پیش رو دارید ضمن آرزوی اینکه مطالب آورده شده در آن
بتواند در جهت ارتقاء وضعیت بهداشت جامعه مورد استفاده قرار گیرد امیدواریم در مواردی را که عملا شما با آن در حین کار مواجه می باشید یاری گر و کمک کننده باشد . البته حتما در تهیه این جزوه کمی ها و کاهستی هایی نیز به چشم می خورد که امید است با نظرات سازنده شما بتوانیم آنها را بر طرف سازیم .
در خاتمه انتظار می رود که شما ( پزشک – کارشناس و کاردان محترم ) با توجه به مواردی که بعنوان شرح وظائف و اهداف واحد از آن یاد شده است بتوانید در انجام آن مهارت داشته باشید.
خلاصه
مقدمه و هدف: سیستم شبکه بهداشت و درمان یکی از برنامه های موفق کشورمان می باشد که مبتنی بر اصول برابری, عدالت اجتماعی و مشارکت مردمی می باشد. میزان بهره مندی و رضایت مندی مردم از جنبه های مهم مراقبتهای بهداشتی است. هدف از این تحقیق بررسی رضایت مندی و میزان استفاده مردم از خدمات بهداشتی و درمانی در پایگاه تحقیقات جمعیتی در شهر کرمان انجام گرفت.
روش اجرا: این مطالعه مقطعی و از نوع پژوهش های مشارکتی مبتنی بر جامعه می باشد که نظرات 328 نفر که با روش خوشه ای انتخاب شدند جمع آوری و در پرسشنامه ثبت گردید و اطلاعات پرسشنامه ها با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید.
یافته ها: 9/32% از خانوارها فاقد پرونده در مرکز بودند, 4/69% از خدمات استفاده نمی کنند و 21% به صورت منظم و 10% به صورت نامنظم از خدمات بهره مند می شوند. 6/7% ازا ارائه خدمات ناراضی بودند و 50% هم بی نظر بودند در بین 11 خدمات بررسی شده بهمترین وضعیت را واکسیناسیون داشت که 3/3% به صورت منظم و نامنظم ایتفاده می کنند و فقط 4/4% اعلام نارضایتی کرده اند و در مقابل کمترین استفاده را از واحد دندانپزشکی با 7/22% به صورت منظم و نامنظم بوده است که 5/34 درصد اعلام رضایت مندی کردند.
نتیجه گیری: سرشماری منظقه و آموزش نسبت به ارزش خدمات PHC توسط مردم ضروری بنظر می رسد. از طرفی فعال نمودن سیستم نظارت از این مراکز بایستی در دستور کار مسئولین محترم بهداشتی قرار بگیرد تا از سرمایه های بالقوه استفاده بهتری بشود.

واژه های کلیدی: رضایت مندی, میزان استفاده, خدمات بهداشتی, پایگاه تحقیقات جمعیتی
سیستم شبکه بهداشت و درمان یکی از برنامه های موفق کشورمان می باشد که مبتنی بر اصول برابری, عدالت اجتماعی و مشارکت مردمی می باشد. بنابراین رضایت مندی یکی از جنبه های مهم مراقبت های بهداشتی است زیرا یک مراقبت علیرغم اثربخشی و کارایی اگر مورد رضایت دریافت کنندگان خدمات قرار نگیرد با شکست مواجه می شود و مردم برای شکوفایی آن مشارکت نخواهند کرد (8). رضایت مندی بعنوان شاخصی جهت بررسی کیفیت خدمات ارائه شده طی چند دهه اخیر جایگاه ویژه ای یافته است (1). در مسیر نیل به عدالت اجتماعی و برابری در سیستم های نظام سلامت کشور یکی از مهمترین راهکارها, دسترسی آسان و مستمر آحاد جامعه به خدمات بهداشتی درمانی مورد نیاز می باشد (10). نظام بهداشتی مبتنی بر مراقبت های اولیه بهداشتی در یک شهرستان, مجموعه ای کم و بیش همه جانبه از کل نظام بهداشتی هر کشور است (6). در کنار بیمارستان یا بیمارستان های یک شهرستان واحدهای کوچکتری که با نام های مختلف مثل مرکز بهداشتی درمانی, کلینیک, درمانگاه و نظایر آن شناخته می شود وجود دارد خصوصیت این واحدها را جمعیت تحت پوشش, نوع خدمات و مسائلی که به آن می پردازند تعیین می کند (6). مرکز بهداشتی درمانی شهری اولین واحد ارائه خدمات بهداشتی درمانی در جمعیت شهری می باشد (5). تفاوت عمده این واحد با مرکز بهداشتی درمانی روستایی در مراجعه مستقیم بیماران به این مرکز است (2). هنوز در سطح بسیاری از خانواده های ایرانی به دلایل مختلفی کم توجهی یا بی توجهی در برنامه های بهداشتی وجود دارد پژوهش صادقی پور و همکاران نشان داد عدم درک نیاز به مراقبت ها توسط خانوارها که ناشی از ناآگاهی انان نسبت به لزوم آنهاست موجب عدم مراجعه ایشان به واحدها می گردد (7). همچنین در بررسی خداویسی در سال 1376, 83 درصد مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی راضی و 17 درصد آنان ناراضی بودند و بیشترین رضایت مربوط به دسترسی مراکز بهداشتی درمانی 3/89 درصد بوده است (5).
با اینکه در تمام سطوح واحدهای بهداشتی درمانی جمعیت تحت پوشش دارند و برای هر خانوار پرونده جداگانه در واحد مربوطه تشکیل شده است اما وجود پرونده های ناقص یا سفید حاکی از عدم مراجعه بعضی از خانوارها جهت دریافت خدمات رایگان یا بسیار ارزان بهداشتی می باشد (7). این پرونده های سفید و ناقص ما را بر آن داشت تا به بررسی رضایت مندی و میزان استفاده مردم از خدمات مرکز بهداشتی درمانی بپردازیم. جهت مطالعه مرکز بهداشتی درمانی شهید باقدرت جوپاری انتخاب گردید زیرا این مرکز از سال 1380 از سوی وزارت متبوع بعنوان پایگاه تحقیقات جمعیت دانشگاه علوم پزشکی کرمان معرفی گردید و تاکنون فعالیت داشته است. این مرکز جمعیتی بالغ بر 16000 نفر را تحت پوشش خود دارد که در منطقه باقدرت شهر کرمان قرار دارد و به ارائه خدمات به مردم منطقه می پردازد. خدمات ارائه شده در این مرکز شامل بهداشت محیط, بهداشت و تنظیم خانواده, مبارزه با بیماریهای شایع, بهداشت دهان و دندان, آموزش های مستمر و همچنین ارائه خدمات پزشکی عمومی می باشد که ضرورت دارد میزان استفاده و یا عدم استفاده و همچنین میزان رضایت مندی مردم منطقه از خدمات مرکز بهداشتی درمانی شهید باقدرت جوپاری مشخص شود تا بتوان جلب مشارکت مردمی مناسبتری را در این مرکز برنامه ریزی نمود.
روش اجرا
این مطالعه از نوع پژوهشهای مشارکتی مبتنی بر جامعه (CBPR)1 می باشد که 20 نفر به صورت 10 گروه دو نفره از نیروهای مردمی آموزش دیده نظرات و دیدگاه 328 خانوار (20 خوشه 20 خاواری که به صورت تصادفی انتخاب شده بود که 72 خانوار آن یا منازل خالی از سکنه بود و یا با پرسشگر همکاری نکردند که در حد انتظار پیش بینی شده بود) را نسبت به ارائه خدمات در مرکز بهداشتی درمانی باقدرت جوپاری جمع آوری نمودند. نیروهای مردمی شامل افرادی بود که به صورت منظم در جلسات آموزشی پایگاه تحقیقات شرکت می کردند. این افراد نسبت به خدمات مراکز بهداشتی و درمانی و مراقبت های اولیه بهداشتی (PHC) آشنایی پیدا کرده اند و از طرفی با مردم منطقه در تعامل می باشند. به این ترتیب در ضمن پرسشگری آموزشهای لازم را نسبت به ارزشهای خدمات بهداشتی پایگاه ارائه می نمودند و آنها دعوت به همکاری در تحقیقات مشارکتی مبتنی بر جامعه می نمودند. بخش اول این مطالعه به صورت توصیفی جهت تعیین میزان استفاده و رضایت مندی از خدمات بهداشتی مرکز شهید باقدرت جوپاری (پایگاه تحقیقات جمعیتی) انجام شد و اطلاعات پرسشنامه ها ثبت گردید که با نرم افزار SPSS وارد کامپیوتر شد و با آمار توصیفی به صورت جداول نشان داده شده است.

نتایج
از مجموع 400 خانوار انتخاب شده 328 خانوار در دسترس با طرح همکاری داشتند (82%). قریب به اتفاق پاسخ دهندگان زنان خانه دار و مسئول سلامت خود و فرزندان در آن خانه بودند که میانگین سنی آنها 1/15 ± 9/35 بود که در جدول (1) نشان داده شده است. همچنین در جدول 01) توزیع فراوانی تحصیلات را در پاسخ دهندگان نشان می دهد که در مقابل 8/5% بی سواد, 5/18 درصد تحصیلات بالاتر از دیپلم داشتند. 8/97% نسبت به دوری راه و فاصله منزل تا مرکز بهداشتی درمانی اعتراضی نداشتند و فقط 6 نفر (2/0%) اعلام کردند که فاصله منزل تا مرکز بهداشتی درمانی بسیار دور می باشد. 8/65% بیش از پنج سال در محله پایگاه تحقیقات جمعیتی زندگی می کنند و 2/26% هم بین یک تا پنج سال و 8% هم کمتر یک سال به این منطقه مهاجرت نموده اند. 1/67% از خانواده ها در مرکز شهید باقدرت جوپاری دارای پرونده می باشند و 9/32% عم پرونده ای در مرکز فوق تشکیل نداده اند (آخرین سرشماری منطقه در پنج سال پیش صورت گرفته است) 4/69 درصد اعلام کردند که هیچگونه استفاده ای از خدمات مرکز بهداشتی و درمانی محله شان استفاده نکرده و نمی کنند و در عوض 21 درصد هم اعلام کردند که در صورت منظم از خدمات مذکور بهره برداری می کنند. جدول 02) میزان استفاده و رضایت از ارائه خدمات به تفکیک و میانگین آنها نشان داده شده است که بهترین وضعیت را واکسیناسیون هم به لحاظ میزان استفاده منظم (5/48%) و هم به لحاظ رضایت دریافت خدمات (4/65%) داشته است.

جدول (1): توزیع فراوانی سن و تحصیلات در 328 نفر زنان تحت پوشش مطالعه
سن

تعداد
درصد

40-19
208
4/63

>40
120
6/36
تحصیلات
بی سواد
19
8/5

زیردیپلم
89
2/27

دیپلم
159
5/48

دانشجو و بالاتر از دیپلم
61
5/18

جدول (2): توزیع فراوانی استفاده و رضایت از ارائه خدمات در پایگاه تحقیقات جمعیت 1386
نحوه استفاده از خدمات تنظیم خانواده

تعداد
درصد

منظم
88
8/29

نامنظم
56
9/38

استفاده نمی کنند
151
2/51
رضایت از ارائه خدمات تنظیم خانواده
راضی
127
1/64

ناراضی
17
6/8

بی نظر
54
3/27
نحوه استفاده از مجموع خدمات مراقبت زنان (دوران بارداری, بعد از زایمان, واکسیناسیون, بهداشت دهان و دندان بارداری)
منظم
256
5/22

نامنظم
75
6/6

استفاده نمی کنند
806
9/70
میزان رضایت مندی از دریافت مجموع خدمات مربوط به مراقبت زنان (دوران بارداری, بعد از زایمان, واکسیناسیون, بهداشت دهان و دندان بارداری)
راضی
172
1/35

ناراضی
42
6/8

بی نظر
276
3/56
نحوه استفاده از خدمات واکسیناسیون (همه واکسنها)
منظم
139
1/48

نامنظم
15
2/5

استفاده نمی کنند
135
7/46
میزان رضایت از دریافت خدمات واکسیناسیون
راضی
119
4/65

ناراضی
8
4/4

بی نظر
55
2/30
میزان استفاده از مجموع خدمات آموزش و مشاوره (آموزش شیردهی, تغذیه با شیر مادر, تغذیه کمکی, تنظیم خانواده)
منظم
141
8/13

نامنظم
73
2/7

استفاده نمی کنند
802
9/78
میزان رضایت مندی از مجموع خدمات آموزش و مشاوره (آموزش شیردهی, تغذیه با شیر مادر, تغذیه کمکی, تنظیم خانواده)
راضی
191
5/36

ناراضی
36
9/6

بی نظر
296
6/56
نحوه استفاده از خدمات پزشکی مرکز
منظم
41
9/13

نامنظم
62
1/21

استفاده نمی کنند
191
65
میزان رضایت از خدمات پزشکی
راضی
74
4/47

ناراضی
10
4/6

بی نظر
72
2/46

ادامه جدول (2): توزیع فراوانی استفاده و رضایت از ارائه خدمات در پایگاه تحقیقات جمعیت 1386
میزان استفاده از خدمات دندانپزشکی

تعداد
درصد

منظم
25
6/8

نامنظم
41
1/14

استفاده نمی کنند
224
2/77
میزان رضایت از خدمات دندانپزشکی
راضی
51
5/34

ناراضی
13
8/8

بی نظر
84
7/56

میزان استفاده از خدمات ماماطی
منظم
55
5/18

نامنظم
41
8/13

استفاده نمی کنند
201
7/67

میزان رضایت از نحوه ارائه خدمات مامایی
راضی
64
6/41

ناراضی
13
4/8

بی نظر
77
50

نحوه استفاده از مجموع خدمات (12 خدمت)
منظم
745
6/20

نامنظم
363
10

استفاده نمی کنند
2510
4/69

میزان رضایت از ارائه خدمات و کلیات مرکز
راضی
762
4/42

ناراضی
136
6/7

بی نظر
899
50

میانگین استفاده از مجموع خدمات 6/30% می باشد که نسبت به حدانتظار پایین می باشد و میزان رضایت مندی کلی از مجموع خدمات 4/42 درصد و در مقابل 50 درصد بی نظر بودند و از طرفی فقط 6/7 درصد اعلام نارضایتی کرده اند که با کمی دقت قابل جبران می باشد.

بحث و نتیجه گیری
ارزیابی ارائه خدمات نه فقط در بخش بهداشت بلکه ئر هیچ یک از سازمانها به صورت منظم و مستند یا وجود ندارد و یا اینکه هرگز توسط دریافت کنندگان خدمت صورت نمی گطرد. PHC (مراقبت های اولیه بهداشتی) ارزشمندترین خدمات وزارت بهداشت و درمان می باشند که در خانه های بهداشت, مراکز بهداشت و درمان روستایی و مراکز بهداشتی و درمانی شهری ارائه می گردند که حراست از حفظ آنها در راستای عدالت اجتماعی است و ارتقاء آنها مستلزم ارزیابی و مداخله مستمر می باشد. گرچه سیستم نظارت در حوزه های معاونت بهداشتی دانشگاه به این امر پرداخته می شود اما اولاً به صورت یک وظیفه ادغام شده در سیستم نیست. ثانیاً دیدگاه و نظرات دریافت کنندگان خدمت (مردم) لحاظ نمی شود و ثالثاً مهمتر اینکه هیچگاه این ارزیابی ها توسط مردم صورت نمی گیرد. در صورتیکه امروزه معتقد ارتقائ کیفی هر محصول و یا خدمت با مشارکت دریافت کنندگان خدمت خیلی بهتر میسر می باشد. با ترویج تحقیقات مشارکتی مبتنی بر جامعه (CBPR) می توان به پویایی سیستم های ارائه خدمات کمک کرد که به تازگی در علوم بهداشتی مورد توجه قرار گرفته است (8 و 4). در فرآیند تحقق پژوهش های مشارکتی مبتنی بر جامعه فعالیت های داوطلبانه شهروندان به منظور توسعه محله ای و منطقه ای به معنای جلب مشارکت مردم محسوب می شود 011). در تحقیقی توسط دکتر فرید ثابتی و همکاران با هدف تعیین شیوه های مختلف جلب مشارکت مردم در اراک نشان داد که علاقه مندی مردم به مشارکت در فعالیت های آموزشی, اجتماعی و پژوهشی بسیار بالاست و شیوه سینه به سینه موثرترین روش جلب مشارکت می باشد (3). این تحقیق هم نشان داد که مردم در فعالیت پژوهشی مشارکت بسیار خوبی دارند بطوریکه بیش از 90 درصد اطلاعات توسط مردم جمع آوری گردید و 82 درصد از مردم با کمال رضایت در تکمیل پرسشنامه ها مشارکت داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که 9/32% در مرکز شهید باقدرت جوپاری تشکیل پرونده نداده اند که احتمالاً به دلیل عدم سرشماری در پنج سال اخیر می باشد زیرا 2/34 درصد اعلام کرده اند که کمتر از پنج سال به این منطقه مهاجرت کرده اند. در مجموع 4/69% اعلام داشته اند که از خدمات این مرکز استفاده نمی کنند که احتمالاً علاوه بر خانوارهای جدید خانواده هایی که فاقد بچه های زیر پنج سال, زنان باردار بوده اند نیازی به دریافت خدمات نداشته اند که در کل 6/39 درصد از مردم به صورت منظم و نامنظم از بیش 14 خدمت استفاده می کنند که فقط 6/20 درصد به صورت منظم به مرکز مراجعه می نمایند.
دریافت کنندگان خدمات 4/42 درصد اعلام رضایت مندی کرده اند و 6/7 درصد ناراضی بودند و 50 درصد هم بی نظر بودند. نتایج فوق نشان می دهد که احتمالاً مردم چندان رغبتی به دریافت خدمات ندارند که یا به بخش خصوصی مراجعه می کنند و یا اینکه احساس نیاز به دریافت خدمات نمی کنند که مسئولین بایستی به طور جدی به آسیب شناسی آن بپردازند و از طریق مشارکت مردم از این امکانات بالقوه بهره برداری مناسب صورت بگیرد. بیشترین میزان استفاده مردم از خدمت واکسیناسیون بود که به دلیل شناخت مردم و آگاهی آنها از فوائد واکسنها این خدمت به صورت یک تقاضای جدی در مردم درآمده و به همین دلیل این خدمت هم در مراکز به صورت منظم تر و مسئولانه انجام می گیرد بطوریکه نتایج نشان می دهد میزان رضایت مردم از دریافت خدمت واکسیناسیون بطور معنی داری از سایر خدمات بهتر بوده است. با این وجود ضروری است که برای ارتقاء کمی و کیفی همه خدمات از طرف مسئولین بهداشتی برنامه ریزی صورت بگیرد.
ارزیابی مستمر کمی و کیفی ارائه خدمات در مراکز بهداشتی و درمانی یکی از برنامه های ضروری در دانشگاه علوم پزشکی می باشد که از سرمایه های بالقوه بهره برداری بهتری صورت بگیرد. بنظر می رسد احتمالاً ارزش و اهمیت خدمات PHC در مراکز شهری نزد مردم کم شده باشد که با جلب مشارکت مردم و با انجام پژوهش های مشارکتی مبتنی بر جامعه بتوان تحرک و پویایی جدیدی در سیستم ارائه خدمات بهداشتی ایجاد نمود.
گزارشی از تشکیل شبکه بهداشت و حقوق باروری در شبکه بهداشت ابهر
برای دستیابی به اهداف توسعه هزاره، صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در قالب یک برنامه چهار ساله در سال های 2005 تا 2009 میلادی پروژه مشترکی را در زمینه ارتقای سلامت باروری با ایران تعریف کرد. این پروژه دارای خروجی های متعددی بود که اجرای بخشی از آن بر عهده دفتر سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گذاشته شد.
به همین منظور از ابتدای سال 2005 میلادی، کمیته ای متشکل از تعدادی از سازمان های غیر دولتی فعال همراه با دفتر سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت و صندوق جمعیت سازمان ملل متحد تشکیل شد.
این کمیته راهبردی تصمیم گرفت تا از تعدادی از سازمانهای دولتی وغیردولتی فعال دعوت کند تا در تدوین یک برنامه راهبردی برای تشکیل شبکه ای که بتواند پاسخگوی نیازهای آنان باشد، شرکت کنند. پس از تشکیل جلسات و کارگاه ها، برنامه عملیاتی تا پایان سال 2005 میلادی تدوین شد.
مطابق یکی از بند های این پروژه به پیشنهاد وزارت بهداشت مقرر شد تا به منظور تقویت نهادهای مدنی فعال در زمینه باروری و تاثیرگذاری بیشتر بر سیاست های کلان کشور، شبکه ای متشکل از نهادهای دولتی و غیردولتی فعال در زمینه سلامت باروری و حقوق جنسی تشکیل شود.
مطابق اهداف و فعالیت های طراحی شده در برنامه کشوری صندوق ملل متحد، شبکه مورد نظر باید در چارچوب چهار محور اصلی سلامت باروری، سلامت بلوغ، حقوق جنسی و جنسیت فعالیت کند.
"ایران باید جامعه ای سالم، برخوردار از بهداشت، حقوق باروری و عدالت جنسیتی باشد." این جمله پس از برپایی جلسات و نشست های متعدد به عنوان هدف نهایی شبکه برگزیده شد .
در سند راهبردی تعریف ، اهداف وروش اجرا به شرح زیر آمده است.
شبکه مجموعه است ستادی، مستقل تصمیم ساز و متشکل از نهادهای دولتی، جامعه مدنی و سازمان های بین المللی که در جهت اطلاع رسانی و ترویج در زمینه بهداشت باروری، سلامت بلوغ، حقوق باروری و جنسیت ارائه خدمات می نماید. مخاطبین این شبکه سیاستگذاران و افراد با نفوذ، مدیران ارشد و میانی و کارشناسان می باشند. این شبکه همواره چهار موضوع فوق را حق مسلم افراد دانسته و به شفافیت و پاسخگویی، نظم مردم سالارانه، پایبندی به اصل برنده – برنده و حرفه ای بودن در اداره همه جانبه شبکه ارج نهاده و در فرایند فعالیت خود آن را ملحوظ خواهد داشت. شبکه مرجعی است بین بخشی، تخصصی که بر مبنای نیازهای بر آورده نشده شکل گرفته است.
اهداف شبکه:
تعمیق مفاهیم بهداشت و حقوق باروری در خانواده و جامعه
بستر سازی و ارتقاء سلامت باروری در کشور، شامل بهداشت مادران، نوجوانان، جوانان و کنترل آمادگی و تشخیص ایمنی، تنظیم خانواده
تامین و افزایش نقش مشورتی شبکه در تصویب قوانین مربوط به بهداشت و حقوق باروری
ظرفیت سازی گسترده اعضای شبکه بهداشت و حقوق باروری
توسعه و تعمیق دانش و نگرش و رفتار مرتبط با بهداشت و حقوق باروری
تبادل تجربیات و تعادل شبکه با سازمان های فعال دولتی، مردم نهاد و خصوصی در عرصه های محلی، منطقه ای و بین المللی

روش اجرا:
برگزاری سمینار، همایش و کارگاه های مرتبط در راستای اهدف شبکه
ارزیابی زیر ساختهای موجود و ایفای نقش مشورتی برای اعضاء به منظور ارتقاء فعالیت ها
شرکت در نشست های اختصاصی به منظور برنامه ریزی، سیاست گذاری، مدیریت و پایش و ارزشیابی فعالیت های بهداشت و باروری
نقد سالم عملکرد دولت، بخش خصوصی و غیر دولتی در زمینه فعالیت های مرتبط با موضوع شبکه
ایجاد کار گروه های مشترک با قوه قضاییه، سازمان نظام پزشکی، معاونت پارلمانی وزارت بهداشت و دیگر نهادها و سامان های مرتبط به منظور مدون نمودن حقوق بهداشت باروری در کشور
انجام پژوهش و تحقیقات تخصصی مرتبط با موضوع شبکه
مدیریت منابع و فعالیت های مرتبط و واگذاری اجرای پروژه ها و فعالیت ها به اعضای شبکه
ظرفیت سنجی مستمر سازمان های مرتبط با موضوع شبکه با هدف جذب اعضاء جدید و ارتقاء فعالیت های ایشان
جذب منابع مالی از منابع داخلی و خارجی به منظور تداوم فعالیت های شبکه
پس از برگزاری نشست های متعدد اساسنامه شبکه به تصویب اعضاء رسیده و برای ثبت آن در وزارت کشور اقدام گردیده ولی تاکنون به ثبت نرسیده است . مرکز مطالعات وتحقیقات زنان بعنوان مرکز هماهنگ کننده این شبکه برگزیده شده است .
بهداشت باروری
کنفرانس بین المللی جمعیت و توسعه در قاهره در سال 1994 بهداشت باروری را در زمره حقوق بشر قلمداد کرد. 180 کشوری که در این کنفرانس شرکت کرده بودند هدف خود را دسترسی همگانی به اطلاعات و خدمات بهداشت باروری تا سال 2015 میلادی اعلام کردند. فدراسیون بین المللی تنظیم خانواده ترویج 12 حق را به عنوان " حقوق بهداشت باروری " در سطح بین المللی در دستور کار خود قرار داده است:
1. حق زندگی: زندگی هیچ زنی نباید به واسطه حاملگی یا موارد مرتبط با باروری او، در معرض خطر قرار گیرد.
2. حق آزادی و امنیت فردی: هیچ زنی نباید به زور تحت عمل جراحی ختنه زنان، عقیم سازی، سقط و سایر موارد تهدید کننده مشابه قرار گیرد.
3. حق برخورداری از عدالت و رهایی از هرگونه تبعیض: تمام آحاد بشر مساویند. خدمات بهداشت باروری باید بدون در نظر گرفتن نژاد، قومیت، رنگ، سطح درآمد، جنس، وضع تاهل، وضع جسمانی، سن، زبان، مذهب و اعتقادهای سیاسی برای همه به طور یکسان ارایه شود.
4. حق رازدازی: تمام خدمات بهداشتی – درمانی باید به صورت محرمانه ارایه شوند و زنان حق تصمیم گیری مستقل را در مسابل بهداشت باروری خود داشته باشند.
5. حق آزادی اندیشه: عقاید و رسوم نباید ابزاری برای محدود کردن آزادی اندیشه در مسایل بهداشت باروری تلقی شوند.
6. حق دسترسی به امکانات و آموزش: همه باید دسترسی کامل به اطلاعات و آموزش ها در مورد مزایا، معایب، خطرات و اثربخشی تمام روش های پیشگیری از بارداری داشته باشند تا بتوانند بر اساس آگاهی کامل تصمیم بگیرند.
7. حق تصمیم گیری فردی درباره ازدواج و تشکیل خانواده: هر کس حق دارد درباره زمان ازدواج خود و تشکیل خانواده اش، خود تصمیم بگیرد و هیچ کس حق ندارد ازدواج را بر کسی ( به ویژه جوانان) تحمیل کند.
8. حق تصمیم گیری فردی درباره تعداد و زمان تولد فرزندان: هر کس حق دارد درباره تعداد و زمان تولد فرزنئ=دان خود تصمیم بگیرد و باید امکانات رفع ناباروری برای زوجینی که مایل به داشتن فرزند هستند، فراهم شود.
9. حق دسترسی به خدمات و بالاترین کیفیت خدمات: هیچ مانعی برای ارایه خدمات به متقاضیان نباید وجود داشته باشد و باید برای همه اقشار جامعه (از جمله جوانان) خدمات بهداشت باروری در دسترس باشد.
10. حق بهره مند شدن از پیشرفت علمی: مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی – درمانی باید بتوانند از جدیدترین روش های موجود که موثر و بی خطر هستند، استفاده کنند.
11. حق آزادی در اجتماعات و مشارکت های اجتماعی: هر کس حق دارد با شرکت در اجتماعات و عضویت در گروه ها، از مجامع دولتی و غیردولتی بخواهد که حقوق و بهداشت باروری را در اولویت قرار دهند.
12. حق رهایی از شکنجه و آزار: حق هر زن و مردی است که از خشونت، شکنجه و آزار جنسی در امان باشد.
شبکه بهداشت و حقوق باروری در ایران اکنون با توجه به موارد بالا و حضور سازمان های غیردولتی فعال و مرتبط، با تشکیل جلسات برای دستیابی به اهداف توسعه هزاره تلاش می کنند.
آشنایی با واحد بهداشت محیط شبکه بهداشت ابهر
بهـداشـت محیـط عبارت اسـت از کنتـرل عواملى از محیط زندگى که به گونه اى بر روى سلامت جسمى، روانى و اجتماعى انسان تاثیر مى گذارند.
ارتقاء سلامت و نقش موثر کنترل عوامل محیطی در آن از مباحثی بوده که از گذشته دور سیستمهای بهداشتی و درمانی به دنبال آن بوده اند. در این بین استانداردهای محیط سالم و تبیین شرایط زیست محیطی مطلوب جهت ارتقاء سلامت از وظایف و رسالتهای اصلی وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی به شمار می رود. لزوم بررسی و شناخت کامل مخاطرات محیطی و در نظر گرفتن یک تهدیدات سنتی و مدرن هنگامی خود را می نمایاند که بدانیم بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان دسترسی به آب آشامیدنی سالم ندارند و حدود 350 میلیون نفر از امکانات بهسازی محیط زندگی برخوردار نمی باشند. مسائلی از این قبیل باعث می شود تا اهمیت نقش بهداشت محیط در کنترل بیماریها و ارتقاء سلامت مشخص گردد.
جهت دستیابی به اهداف بهداشت محیط، شبکه بهداشت و درمان ابهر با 10 مرکز فعال از نظر بهداشت محیط شامل 7مرکز روستایی و 3 مرکز شهری و همچنین 8پرسنل ستادی در مناطق تحت پوشش شبکه بهداشت، مشغول فعالیت می باشد.

آشنایی با اورژانس بهداشت محیط تیران وکرون: نظارت بر مراکز تهیه، توزیع و فروش مواد غذایی و اماکن عمومی با استفاده از پرسنل موجود در حداقل زمان ممکن، از اهداف مهم و اولیه بهداشت محیط می باشدکه با راه اندازی مرکز فوریت های بهداشت محیط از دی ماه سال 81 این امر با جدیت بیشتری دنبال شد
اهم فعالیتهای جاری واحد بهداشت خانواده در شبکه بهداشت ابهر:
– برنامه جمعیت و تنظیم خانواده
– برنامه مادران
– برنامه کودکان
– مانا
– کودک سالم
– ترویج تغذیه با شیر مادر
– برنامه نوزادان
– برنامه بهبود تغذیه جامعه
– برنامه سالمندان
اهداف برنامه های بهداشت خانواده:
مهمترین اهداف در برنامه عملیاتی سال جاری واحد بهداشت خانواده
رسالت: اعتلای سلامت خانواده
دورنما:
دستیابی به خانواده ای سالم با ویژ گی های :تعامل سالم،بهره مندی از سطح سلامتی مطلوب،کیفیت زندگی مناسب
بیانیه رسالت:
گروههای هدف برنامه شامل کلیه آحاد کشور صرف نظر از ملیت، مذهب، قومیت، محل سکونت و محل دریافت خدمت میشود تفکیک گروههای هدف :نوزادان شیرخوران،کودکان تا 7 سال،7-14سال،15-18سال،19-24سال،25-60سال،60سال و بالاتر وجه تمایز: سیاستگذاری و طراحی برنامه های جامع و ادغام یافته برای کاهش بار بیماریهای مهم گروههای هدف فوق در سطح گیرنده خدمت با اولویت پیشگیری از بروز و کاهش عوارض بیماریها ،سیاستگذاری برنامه های جمعیتی و کنترل جمعیت کشور، تامین وتوزیع منابع مورد نیاز برنامه ها، نظارت بر کیفیت اجرا و ارزیابی نتایج خدمات ارائه شده.
اهداف کلی:
کاهش مرگ و میر و ناتوانی در همه گروههای سنی خانواده
سیاستها:
در راستای تحقق عدالت اجتماعی و کاهش نابرابری ها در بستر نظام موجود ارائه خدمات و توجه به تعهدات ملی وبین المللی 1
– بهبود دسترسی به خدمات
2- بهبود کیفیت خدمات
3- توجه ویژه به گروههای آسیب پذیر
4- افزایش مشارکت مردم
استراتژی ها
1- ارائه خدمات مورد نیاز و با کیفیت در تمام سطوح
2- توانمند سازی افراد خانواده و جلب مشارکت آنها
3- استفاده بهینه از منابع
4- استفاده از فرصتها
5- جلب مشارکتهای درون بخشی و برون بخشی
اهداف میان مدت در برنامه های بهداشت خانوده
هدف کلی در برنامه مادران:
کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان بر اثر عوارض بارداری، زایمان و پس از زایمان
هدف کلی در برنامه نوزادان:
کاهش موربیدیتی ناشی از بارداری و زایمان در مادران و نوزادان
اهداف کلی در برنامه جمعیت و تنظیم خانواده:
افزایش نسبت حاملگی های برنامه ریزی شده وایجاد هسته های ناباروری تدوین سیاستهای ملی و منطقه ای جمعیت درحوزه سلامت خانواده
اهداف کلی در برنامه ترویج تغذیه باشیر مادر:
ترویج تغذیه کودکان با شیر مادر بطور انحصاری در 6 ماه اول زند گی و تداوم شیر دهی مادر همراه با غذاهای کمکی تا پایان 2 سالگی
اهداف کلی در برنامه سالمندان:
بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در دوره سالمندی کاهش مرگ وناتوانی ناشی از بیماری های اولویت دار و ارتقای شیوه زندگی سالم گروه سنی بزرگسالان
اهداف کلی در برنامه کودکان:
ارتقاء سطح سلامت کودکان کاهش مرگ و میر شیرخواران و کودکان
هدف کلی در برنامه بهبود تغذیه جامعه:
ارتقای فرهنگ و سطح سواد تغذیه ای و بهبود شیوه زندگی
شاخصهای درونداد در مراکز ارائه دهنده خدمت بهداشت خانواده در ابهر
نام شاخص
خانه های بهداشت
پایگاهها و مراکز شهری

شرایط و ویژگی های فنی
68.36
47.5

رضایت شغلی
56.45
40.8

آموزش و بازآموزی
66.36
71.9

تجهیزات و لوازم غیر مصرفی
64.88
69.5

تدارک مواد مصرفی، داروها، واکسن و شرایط نگهداری
74.03
69.1

فضای فیزیکی
64.7
55.7

شاخصهای برونداد در مراکز ارائه دهنده خدمت بهداشت خانواده در ابهر
نام شاخص
خانه های بهداشت
پایگاهها و مراکز شهری

رضایت گیرندگان خدمت
68.57
88

آگاهی گیرندگان خدمت
42.8
71.5

وضعیت دسترسی
80.65
76.7

استمرار خدمت
63.65
56.9

شاخصهای فرآیند در مراکز ارائه دهنده خدمت بهداشت خانواده در ابهر
نام شاخص
خانه های بهداشت
پایگاهها و مراکز شهری

تشخیص (اخذ شرح حال، انجام معاینه، آزمایشات و …)
69.45
75.08

درمان
72.75
62.4

ارجاع
74.72
60.6

پیگیری
75.5
67.8

ارایه آموزش و مشاوره به گیرنده خدمت
53.51
74.4

برقراری ارتباط مناسب
85.08
83.5

دقت در ثبت داده ها
67.26
70.2

عملکرد واحد بهداشت دهان و دندان در شبکه بهداشت ابهر
· ارائه آموزشهای بهداشت دهان و دندان در سطح مراکز بهداشتی و درمانی به صورت چهره به چهره جهت مراجعین
· تشکیل دوره بازآموزی سه روزه در سطح شهرستان
· شرکت در نمایشگاه هفته سلامت و توزیع 2000 عدد مسواک، 1500 عدد خمیردندان، 1500 عدد نخ دندان، 500 برگ نحوه صحیح استقاده از نخ دندان، 200 جزوه آموزشی ، 3 جلد دانستنیهای دهان و دندان ، 700 برگ بطری دهان شویه سدیم فلوراید ، ارائه آموزشهای بهداشت دهان و دندان به بازدیدکنندگان از نمایشگاه
· اجرای طرح غربالگری بیماری های دهان و دندان جهت 1993 نفر دانش آموز بدو ورود به مدرسه در سطح شهرستان
· تشکیل کلاسهای آموزشی نظری و عملی جهت کلیه مدیران و مربیان مهدهای کودک شهرستان
· تحویل و توزیع 12500 نطری دهان شویه سدیم فلوراید در بین کلیه دانش آموزان مقطع ابتدائی شهرستان
· کنترل نحوه استفاده از دهان شویه سدیم فلوراید در مدارس ابتدائی تحت پوشش روستائی شهرستان
· شرکت نیروهای اجرائی (دندانپزشکان) در برنامه های آموزشی واحد آموزشی شهرستان
· کنترل و پایش عملکرد واحدهای بهداشت دهان و دندان
· پیگیری و تهیه و توزیع مواد مصرفی واحدها هر سه ماه یکبار
· پیگیری تعمیرات و راه اندازی تجهیزات دندانپزشکی در مراکز فعال
· ارائه آمار و عملکرد واحد ها هر ماه یکبار به مرکز بهداشت استان
· ارائه خدمات بهداشتی دمانی شامل : معاینه و آموزش 9674 مورد، پر کردن دندانها با اولویت گرهها هدف 775 مورد ، جرم گیری دندانها با اولویت گرههای هدف
· 160 مورد، فیشور سیلانت فلورایدتراپی 97 مورد، کشیدن دندانها غیر قابل نگهداری 10661 مورد
آموزش بهداشت روان در شبکه بهداشت ابهر
بیماری های روانی از بدو پیدایش بشر وجود داشته و هیچ فردی، از هیچ طبقه اقتصادی ـ اجتماعی خاصی، در مقابل آن ها مصونیت نداشته و خطری است که بشر را مرتبا تهدید می کند. خوشبختانه نهضت بهداشت روانی در نیم قرن اخیر، افکار غلط و خرافات در مورد این بیماری ها را کنار گذاشته و نشان داده که اوّلا بیماری های روانی، قابل پیشگیری بوده و ثانیا در صورتی که مانند سایر بیماری ها به موقع تشخیص داده و تحت درمان قرار گیرند به همان نسبت از مزمن شدن و عوارض آن ها کاسته خواهد شد. در راستای همین ایده, بهداشت روانی که جزئی از بهداشت عمومی محسوب می شود به پیگیری موارد زیر می پردازد:
·افزایش سطح بهداشت روانی از طریق ارتقاء آگاهی های جامعه در مورد بیماری های روانی
·شناسایی و تشخیص زودرس اختلالات روانی و درمان آن ها
·پیشگیری از عوارض و عود بیماری و توانبخشی بیماران
·پیشگیری از بروز بیماری های روانی از طریق پیشگیری و درمان بیماری های جسمی
در حقیقت بهداشت روان را می توان یکی از قدیمی ترین موضوعات به شمار آورد. زیرا بیماری های روانی از زمان های قدیم وجود داشته, بطوریکه بقراط در حدود 400 سال قبل از میلاد عقیده داشته که بیماران روانی را مانند بیماری جسمی باید درمان کرد. تقریبا از سال 1930 یعنی بعد از تشکیل اوّلین کنگره بین المللی بهداشت روان بود که این رشته بصورت جزئی از علوم پزشکی درآمد و سازمان های روانپزشکی و مراکز پیشگیری در کشورهای مترقی یکی بعد از دیگری فعالیت خود را شروع کردند.
در سال 1930 اوّلین کنگره بین المللی بهداشت روان با شرکت نمایندگان پنجاه کشور در واشنگتن تشکیل شد و مشکلات روانی کشورها و مسائلی از قبیل تاسیس بیمارستان ها, مراکز درمان سرپائی, مراکز کودکان عقب مانده ذهنی و نظایر آن مورد مطالعه قرار گرفت. ولی در 18 سال بعد یعنی در سال 1948 در سومین کنگره بین المللی بهداشت روان که در لندن تشکیل شد اساس فدراسیون جهانی بهداشت روان بنیان گذاری شد و در همان سال این فدراسیون به عضویت رسمی سازمان یونسکو و سازمان بهداشت جهانی درآمد بطوریکه سازمان جهانی بهداشت در ژنو نقش رهبری رسمی فدراسیون جهانی بهداشت روان را به عهده گرفت. از آن تاریخ به بعد هر سال یک جلسه بین المللی و هر چهار سال یکبار کنگره جهانی تشکیل شده و می شود. در نتیجه تلاش و کوشش های پیگیر روز 18 فروردین مطابق با هفتم آوریل روز جهانی بهداشت اعلام گردیده در سراسر جهان مسائل بهداشتی کشورها مورد بررسی قرار می گیرد. از مسئولین بهداشتی کشورهای مختلف خواسته شده تا برنامه های بهداشت روانی را جزء برنامه های بهداشت عمومی قرار دهند.
در کشور ایران نیز علیرغم آنکه از زمان محمدبن زکریای رازی و بعد, ابوعلی سینا به بیماران روانی (دیوانگان آن زمان) توجه داشته و برای آنها از دستورات مختلف داروئی و روش های گوناگونی همچون تلقین استفاده می کردند, ولی بطور رسمی در سال 1336 برنامه های روانشناسی و بهداشت روان از رادیوی ایران آغاز شد و در سال 1338 اداره بهداشت روانی در اداره کلّ بهداشت وزارت بهداری وقت، تشکیل گردید. اگرچه از سال 1319 تدریس بیماری های روانپزشکی دانشگاه تهران آغاز شده بود با قبول استراتژی P.H.C توسط جمهوری اسلامی ایران و ایجاد شبکه های بهداشتی درمانی, در کشور, موضوع بهداشت روان به منزله جزء نهم خدمات اوّلیه بهداشتی پذیرفته شد و در حال حاضر نیز از موضوعات بسیار ضروری در کشور, مورد توجه قرار دارد.
تعریف بهداشت روان
بهداشت روان علمی است برای بهتر زیستن و رفاه اجتماعی که تمام زوایای زندگی از اوّلین لحظات حیات جنینی تا مرگ اعم از زندگی داخل رحمی, نوزادی, کودکی تا نوجوانی, بزرگسالی و پیری را در بر می گیرد. بهداشت روان، دانش و هنری است که به افراد کمک می کند تا با ایجاد روش هایی صحیح از لحاظ روانی و عاطفی بتوانند با محیط خود سازگاری نموده و راه حل های مطلوب تری را برای حل مشکلاتشان انتخاب نمایند.
تعریف سازمان جهانی
بهداشت روان، عبارتست از: قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران, تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی, عادلانه و مناسب. نتیجه آنکه مفهوم بهداشت روانی عبارت خواهد بود از تامین رشد و سلامت روانی فردی و اجتماعی، پیشگیری از ابتلاء به اختلال روانی, درمان مناسب و بازتوانی آن.
ویژگی های افرادی که از نظر روانی سالم هستند
·این افراد نسبت به خود آرامش دارند یعنی به طور نسبتا معقولی احساس امنیت و کفایت دارند
· توانائی های خود را در حد واقعی خود ارزیابی می کنند, نه بیشتر و نه کمتر
· به خود احترام می گذراند (Self- respect) و کمبودهای خود را می پذیرند
·به حقوق دیگران احترام می گذارند
·می توانند به دیگران علاقمند شوند و آن ها را دوست بدارند
· می توانند احترام و دوستی دیگران را جلب کنند
·می توانند نیازهای زندگی خود را برآورده سازند و برای دشواری هایی که زندگی آنها پیش می اید راه حلّی پیدا کنند. آنها قادرند خود بیندیشند و تصمیم بگیرند
·قادرند مسئولیت های روزمره خود را با برگزیدن اهداف معقول پیش ببرند
· تحت تاثیر عواطف, ترس, خشم, عشق یا گناه خود بطوری قرار نمی گیرند که زندگیشان پریشان شود.
چند نشانه هشدار دهنده برای ضعف روانی
· احساس نگرانی دائمی
· ناشادی دائمی به علل ناموجّه
· ازدست دادن آسان تعادل روانی در بیشتر اوقات
·بی خوابی مکرر
جمعیت های آسیب پذیر (High Risk) در بهداشت روان
گرچه بهداشت روان به مفهوم گفته شده, خود را در برابر تمام بیماران و همه افراد سالم متعهد می بیند اما گروه ها و جمعیت هایی نیازمندی بیشتری داشته و آسیب پذیری زیادتری از نظر بهداشت روان دارند. این افراد عبارتند از: بیماران و معلولین روانی, عقب ماندگان ذهنی, بیماران صرعی, سالمندان, معتادان, بیکاران, نیازمندان اقتصادی, کودکان و نوجوانان, زنان باردار, جدا شده و داغدیده, افراد بی سرپرست, زندانیان . . . و مهاجران.
اهمیت بهداشت روان
پیشرفت صنعت و تکنولوژی, قدرت و ثروت را افزایش داده ولی امکان زندگی با آرامش و صلح و اطمینان را از انسان سلب کرده و در حقیقت "کیفیت فدای کمیت" شده و اعتدال و تناسب کنار رفته و بیماری های عصبی ـ روانی و روان تنی، جانشین آن شده است. بطوریکه آمار نیز حکایت از افزایش شیوع بیماری های روانی دارد و علل مختلفی را برای این افزایش شیوع بر شمرده اند که به مهمترین آنها اشاره می گردد:
برحسب برآورد سازمان جهانی بهداشت امروزه 25% مردم جهان دچار یکی از انواع اختلالات روانی ـ عصبی ـ رفتاری هستند. (به جز اعتیاد به مواد مخدر, الکل و سایر موارد).
ناتوانی و از کارافتادگی (disability) ناشی از بیماری های روانی، اغلب شدید و طولانی است و بار سنگینی بر بیمار, خانواده و جامعه تحمیل می کند. بطور کلی 6/10% بار کلی بیماری ها (Global Burden of Diseases) مربوط به بیماری های روانی است و با محاسبه سال های تقریبی ناتوانی در طول عمر (Disability Adjusted life years: Daly) این رقم به 28% افزایش می یابد.
لازم به توضیح است که در مطالعه بار جهانی بیماری ها بر روی میزان ناتوانی ایجاد شده توسط بیماری ها تاکید می گردد. مثلا آیا مرگ و میرها ارزش یکسانی دارند, یعنی مرگ یک فرد 80 ساله با مرگ یک فرد 25 ساله فرق نمی کند؟ آیا فشاری که از طریق بیماری ها بر فرد و خانواده وی وارد می اید یکسان است؟ میزان ناتوانی ایجاد شده توسط یک بیماری چقدر است؟
این بررسی نشان داده که در طول دو دهه آینده بیماری های روانی بعنوان اولویت عمده بهداشتی کشورهای جهان خواهد بود. بطوریکه هم اکنون از 10 بیماری عمده ای که سبب ناتوانی می شوند 4 بیماری مربوط به اختلالات روانی است : افسردگی یک قطبی (7/10)، اختلال خلقی دو قطبی (3%), اسکیزوفرنی (6/2%)، وسواس (2/2%) (جدول 1)
میزان شیوع اختلالات روانی در ایران در مناطق مختلف از 9% تا 36% متغیر است. طبق مطالعات, 3% از بیماران روانی و 6/1% از جمعیت 15 سال به بالا به نحو شدیدی, از لحاظ روانی بیمار بوده و به درمان جدّی روانپزشکی نیاز داشته اند. 3/15% از این گروه سنی بیماری های خفیف روانی و 6/26% مسائل عاطفی مختلف داشته اند.
اهداف بهداشت روان
بطور کلی بهداشت روانی دارای چهار هدف اصلی است:
1 ـ خدماتی: ارائه خدماتی است، در جهت تامین سلامت فکر و روان افراد جامعه، پیشگیری از ابتلا به اختلالات روانی، بیماریابی، درمان سریع و پیگیری بیماران مبتلا به اختلالات عصبی روانی به طور سرپائی و یا بستری، کمک های مشاوره ای به افرادی که دچار مشکلات روانی، اجتماعی و یا خانوادگی شده اند.
2 ـ آموزشی: عبارت است از آموزش بهداشت روانی به افرادی که با بیماران روانی سرو کار دارند و همچنین آموزش بهداشت روانی همگانی و آشنا ساختن مردم جهت همکاری و استفاده از سرویس های موجود در صورت مواجهه با استرس ها و مشکلات روانی، ارائه مفاهیم و شناخت اختلالات روانی به دست اندرکاران امر بهداشت در سطوح مختلف است.
3 ـ پژوهشی: شامل تحقیق در زمینه پیشگیری و نیز علل، نحوه شروع و درمان اختلالات روانی، عقب ماندگی ذهنی، اعتیاد و انواع انحرافات اجتماعی بوده که جایگاه این پژوهشها می توان در مدارس، دانشگاه ها، سربازخانه ها، مراکز قضائی و انتظامی، کارخانجات، درمانگاه های عمومی، مراکز بهداشتی درمانی و نظایر آن باشد.
4 ـ طرح و برنامه ریزی بهداشتی: شامل برنامه ریزی درباره ایجاد گسترش مراکز جامع روانپزشکی منطقه ای، مراکز بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده، مراکز کودکان استثنایی، مراکز ارائه خدمات درمان های روانپزشکی و ایجاد هماهنگی بین برنامه های خدماتی، آموزشی و پژوهشی است.

برنامه کشوری بهداشت روان
برنامه کشوری بهداشت روان جمهوری اسلامی ایران در سال 1365 توسط کمیته ای متشکل از کارشناسان و صاحبنظران بهداشتی و بهداشت روان کشور و مشاور وقت بهداشت روان منطقه ای سازمان جهانی بهداشت تهیّه و تنظیم گردید و در سال 1367 بعد از تصویب شورای معاونین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به مرحله اجرا گذاشته شد. اهداف این برنامه عبارت بودند از : فراهم آوردن خدمات بهداشت روان برای همه مردم با تاکید بر قشرهای آسیب پذیر و محروم، ایجاد الگوی خدمات بهداشت روان سازگار با ساخت فرهنگی و اجتماعی و تشویق مشارکت جامعه در ارائه خدمات، افزایش آگاهی و مهارت های بهداشت روان در مردم، و تنظیم برنامه های مناسب برای آسیب دیدگان جنگ. این برنامه شامل راهبردهای خدماتی، اجرایی، اداری و ارتقاء بهداشت روان بوده، اما راهبرد محوری همان ادغام خدمات بهداشت روان در نظام مراقبت بهداشتی اوّلیه (PHC) و به عبارت دیگر، در شبکه های بهداشتی درمانی کشور با ویژگی های زیر بود:
تمرکز زدایی در فعالیت ها، اولویت دادن به پیشگیری، کاربرد سطوح خدماتی و نظام ارجاع، پیگیری مستمر و تاکید بر مراقبت های سرپائی تا بستری در بیمارستان. بدیهی است که برای این منظور مکانیسم های ذیل در نظر گرفته شد: ساده کردن مفاهیم اساسی بهداشت روان، شناخت نظام شبکه بهداشتی کشور، استفاده صحیح از کارکنان بهداشت عمومی، شناخت تاثیر مثبت اجزای بهداشت عمومی بر بهداشت روان و تقسیم وظایف برنامه در سطوح مختلف ارائه خدمات.
در نظام مراقبت های بهداشتی اوّلیه در مناطق روستایی خانه بهداشت اوّلین واحد ارائه خدمات است که اداره آن را بهورز بر عهده دارد. بهورزان تحت آموزش بهداشت روان قرار می گیرند و وظیفه آموزش، شناسایی بیماران و ارجاع آنان به مرکز بهداشتی درمانی روستایی، پیگیری دستورات داده شده در مورد بیماران ارجاعی و ثبت و گزارش اطلاعات بیماران جدید و قدیم را بعهده دارند. در مراکز بهداشتی درمانی روستایی که بر چند خانه بهداشت سرپرستی و نظارت دارند، یک پزشک عمومی و چند کاردان آموزش دیده فعالیت می کنند. پزشک موارد ارجاعی از خانه های بهداشت را می پذیرد و موارد مشکل را به سطح بالاتر ارجاع می دهد که عبارت است از سطح تخصصی شهرستان. در این مرکز که معمولاٌ در پلی کلینیک بیمارستان عمومی شهرستان واقع است، روانپزشک یا پزشک عمومی دوره دیده و کارشناس بهداشت روان، علاوه بر آموزش و نظارت بر مراکز بهداشتی درمانی روستایی، مورد ارجاعی را می پذیرد و موارد مشکل را به سطح بالاتر، ارجاع می دهد. خدمات سطح تخصصی استان عمدتاً در بیمارستان ها و مراکز روانپزشکی استان و توسط روانپزشکان و روانشناسان، روان پرستاران و مددکاران اجتماعی انجام می گیرد و در عین حال، مرکز بهداشت استان، مسئولیت برنامه ریزی، اجرا، نظارت، ارزشیابی و پایش برنامه های بهداشت روان در کلیّه شهرستان های استان را بر عهده دارد.اما در مناطق شهری، اوّلین واحد ارائه خدمات، مراکز بهداشتی درمانی شهری هستند که درآن پزشکان عمومی بیماران را می پذیرند و در صورت نیاز آنان را به مراکز بالاتر ارجاع می دهند.برای فعال نمودن خدمات شهری، تاسیس پایگاه های بهداشتی واستفاده از رابطین داوطلب بهداشتی پیش بینی شده است این رابطین وظیفه آموزش، شناسایی خانواده ها، جلب مشارکت مردم، تشویق و ارجاع خانواده های دارای بیمار به مراکز و پیگیری وضعیت بیماران تحت پوشش را بر عهده دارند.
پزشکان عمومی و مساله بهداشت روان
در مناطق شهری اهمیّت نقش پزشکان عمومی در شناسائی مسائل روانی مراجعه کنندگان و کم کردن بار بیماری ها، کمتر از نقش پزشکان عمومی مستقر در شبکه نبوده بلکه بیشتر هم می باشد. بررسی های بالینی نشان داده است که شکایات اوّلیه بیش از 80 درصد بیماران روانی، شکایات بدنی است (از قبیل سردرد، تپش قلب، سوء هاضمه، ضعف، بی خوابی و غیره) به هین علت، نخستین مراجعه اکثر بیماران روانی، یعنی نزدیک به 80 درصد آنان به اطبای غیر روانپزشک وترجیحا به پزشکان عمومی است. به علاوه حقیقت این است که اکثریت بیمارانی هم که علائم بارز بیماری آن ها علائم روانشناختی است، مراجعه به اطبای عمومی را به مراجعه مستقیم، به روانپزشک ترجیح می دهند از اینرو، نقش پزشکان عمومی در امر تشخیص زودرس و درمان به موقع و به جای اختلالات روانی و در نتیجه نقش آنان در جلوگیری از اِزمان بیماری و کاهش هزینه های غیرضروری و حذف بستری شدن های بی مورد و مکرر کاملا مشهود است. لذا مشارکت فعال پزشکان عمومی در پیاده کردن برنامه های بهداشت روانی از اهمیّت خاصی برخوردار بوده و در اولویّت قرار دارد.
حسابداری و تعیین بودجه شبکه بهداشت ابهر
بررسی الگوهای نیازسنجی موجود و کاربرد آن در سیستم بهداشت و درمان استان اصفهان در سال 1381

Abstract

Investigation of fruition rat and satisfaction of population from Baghodrat health center (Population research bare 2007)

Introduction: Health system services is an important program and successful from it's in our country. That principles are based on samentess. Social justice and community participation Fruition and satisfaction of population is an important aspect PHC (Primary health care). This study was done to evaluate fruition rat and satisfaction of population in the community research center of Kerman.
Materials and Methods: This study is cross sectional and from kind of community Based participatory research. Views 328 person's with method of cluster was c ollected and data analysis was done.
Results: 32.9 Percent had not file. 69.4 percent used not from services and only 21 percent used regularly and 10 percentunregularly. 7.6 percent were unsatisfact and 50 percevt had not view. Among of 11 servises had best of situation vadccination that 53.3 percent of population used regularly and only 4.4 were unsatisfact opposite 22.7 percent used from dentist services and 34.5 percent were satisfaction.
Conclusion: Sensus of region and to inform of population and suppervis by responsibles from this center is neccery that use from potentiality better.

Key word: Satisfaction, pruition, health, services, PRBC

منابع و ماخذ

1- باریکانی, آمنه. کفاشی, احمد. بررسی رضایت مندی مراجعین به مراکز بهداشتی درمانی تابعه دانشگاه علوم پزشکی ایران, مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران, زمستان 1383, دوره 21, شماره 4: ص 270-266.
2- پیله رودی, سیروس. شبکه بهداشت و درمان شهرستان, تابستان 1378, ص 126.
3- ثاقبی ف. کهبازی, م. چهرئی, ع. مبارکی, م. بررسی شیوه های مختلف جلب مشارکت مردم در منطقه کوی امام علی اراک در سال 1384, مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک, ویژه نامه تحقیقات جمعیتی, تابستان 1385, ص 15-7.
4- جمشیدی, الف. شاهنده, خ. قاجاریه سپانلوص. مجدزاده, س ر. کارگاه روش تحقیق مشارکتی, ویرایش اول, انشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران, 1383.
5- خداویسی, مسعود. الله وردی پور, حمید. بررسی میزان آگاهی و رضایت خانواده های ساکن شهر همدان از خدمات مراکز بهداشتی درمانی شهری در سال 1376, مجله طب و تزکیه, بهار 1381, شماره 44: ص 71-64.
6- شادپور, کامل. جمشیدبیگی, عصمت. راه اندازی سازمان و مدیریت نظام بهداشتی شهرستان براساس مراقبت های اولیه بهداشتی, آذرماه 1370: ص 14 و 63.
7- صادقی پور رودسری, حمیدرضا. حیدری, امیربهزاد. قاضی شعرباف, پیمان. ارزیابی میزان و علل عدم مراجعه خانوارهای شهری تحت پوشش شبکه بهداشت و درمان شهرستان اسلامشهر به مراکز بهداشتی درمانی و پایگاههای بهداشتی مربوطه جهت دریافت خدمات بهداشتی درمانی در سال 1382, مجله دانشکده پزشکی دانگاه علوم پزشکی تهران, سال 1384, شماره 2: ص 150-141.
8- ظهور, علیرضا. پریانی, عباس. رضایت مراجعین از عملکرد خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی روستایی شهرستان قروه در سال 1378, مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان زنجان, تابستان 1380, شماره 35: ص 74.
1. Community Based Participatory Research
—————

————————————————————

—————

————————————————————

11