موضوع
گزارش کارآموزی شرکت تولی پرس
نام استاد :
نام محقق :
گزارش کارآموزی شرکت تولی پرس :
پیشگفتار :
در طول دوره کارآموزی در شرکت تولی پرس در استان قزوین ، با سیستم های گوناگون حسابداری و انبارداری در شرکت آشنا شدم و به بررسی آنها پرداختم ، شرکت را از جوانب گوناگون مورد بررسی قرار داده و به نتایج و راهکارهایی در زمینه بهبود وضعیت در شرکت دست یافتم ، این گزارش خلاصه ای است از آموخته های اینجانب در طول دوره کارآموزی که به استحضار جنابعالی خواهد رسید .
مقدمه :
جذابیت بهره جویی از نرم افزارهای مالی زمانی نمود پیدا می کند که لازم باشد محاسبات پیچیده ای در کوتاه ترین زمان ممکن و با پرهیز از هرگونه خطایی صورت گیرد. محاسبه ی حقوق و دستمزد کارکنان در سازمان ها و موسسات اقتصادی مثال بارزی از همین محاسبات زمان بر است که مسئولین مالی همیشه درگیر آن هستند. حال آن که به دلیل تنوع شیوه های محاسبه و تعدد عوامل تاثیرگذار، طراحی نرم افزاری که پاسخگوی نیاز کاربران گوناگونی باشد، از ظرافت و پیچیدگی خاصی برخوردار است. سیستم "حقوق و دستمزد"، وظیفه محاسبه حقوق و مزایای کارکنان سازمان را با توجه به اطلاعات دریافتی از سایر سیستم های حوزه "اداری- مالی" بر عهده دارد. این سیستم از یک سو ارتباط تنگاتنگی را با سیستم "مدیریت منابع انسانی" جهت دریافت اطلاعات استخدامی پرسنل برقرار و از سوی دیگر اطلاعات عملکرد پرسنل را از سیستم "حضور و غیاب" دریافت می نماید. اطلاعات مالی ایجاد شده در محاسبات این سیستم نیز به طور مکانیزه به سیستم "حسابداری مالی" ارسال می گردند. امکانات گسترده این سیستم در تعریف پارامترهای محاسبه حقوق به صورت کاملا پویا و با توجه به نیازهای موجود، سازمان را قادر می سازد که بدون وابستگی به لایه های نرم افزاری، اطلاعات خود را در سیستم تعریف نموده و آن را بسته به نیازهای خود بومی نماید.
فصل اول
معرفی شرکت تولی پرس
معرفی شرکت :
در اوایل دهه 30 شمسی با ورود پودرهای شوینده خارجی به ایران و استقبال و جایگزینی تدریجی این فرآورده شیمیایی صنعتی توسط خانواده ها به جای مواد شوینده سنتی از قبیل چوبک ، صابون ، خاکستر اجاق و … برخی شرکت های فعال و مرتبط در زمینه تولید مواد شیمیایی را مجاب و علاقمند به سرمایه گذاری، تحقیق و استفاده از دانش فنی و تکنولوژی تولید آن در داخل کشور نمود.
در این راستا شرکت تولیددارو از فعالان پیشتاز دارای بزرگترین ظرفیت تولید مواد دارویی و آرایشی در خاورمیانه با تاسیس واحدی تحت نام واحد دترجنت، پودر لباس شویی دریا را در سال 1343 تولید و اولین محموله از آن را طی مراسمی با عنوان کاروان دریا روانه بازار نمود.
با گسترش تقاضای بازار و لزوم افزایش ظرفیت تولید و تنوع محصولات شوینده، واحد دترجنت تولیددارو با عنوان شرکت تولی پرس (سهامی خاص) با ظرفیت سالانه 75000 تن انواع پودر لباس شویی به ثبت رسید و در سال 1352 به شهر صنعتی البرز قزوین انتقال یافت و با تولید محصولاتی از جمله : پودر لباس شویی دریا و تک، پودر ماشین لباس شویی شوما، مایع ظرفشویی جام و آبشار، مایع نرم کننده لباس هاله و سفید کننده زدا شروع به فعالیت نمود.
در ابتدای دهه 60 و متعاقب با رشد 4 درصدی جمعیت و ظرفیت نصب شده پایین پودر در کشور، شرکت تولی پرس اقدام به افزایش ظرفیت تا 150000 تن پودر در سال نمود و در سال 1379 با پذیرش و عرضه سهام آن در سازمان بورس اوراق بهادار تهران از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل گردید.
شرکت تولی پرس هم اینک با بیش از 200000 تن ظرفیت تولید پودر لباس شویی، مایعات شوینده، صابون و خمیردندان ، بزرگترین تولید کننده انواع مواد شوینده، آرایشی و بهداشتی در صحنه صنعت کشور و با مارک های معتبر، خوش نام و با سابقه نظیر : دریا، شوما ، جام، هاله و … با بیش از 35 درصد سهم بازار داخلی برای پودر ماشین لباس شویی، 29 درصد برای پودر لباس شویی ( مخصوص شستشو با دست) مورد توجه جامعه مصرف کننده ایرانی بوده و در حال حاضر از صادرکنندگان اصلی محصولات شوینده بهداشتی کشور به بیش از 28 کشور جهان به عنوان بازار هدف می باشد.
شرکت تولی پرس به عنوان پیشتاز در دریافت گواهینامه ایزو 14001 (مدیریت زیست محیطی) ، اولین دریافت کننده گواهینامه ایزو 9001 ویرایش 2000 (مدیریت کیفیت ) در صنعت شوینده و ایزو 17025 (آزمایشگاه اکرودیته) و لوح رعایت حقوق مصرف کنندگان و دریافت جایزه بین المللی کیفیت و کمیت و در شمار یکصد شرکت برتر ایرانی قرار دارد.
مشتری در درجه اول تا پنجم اولویت سازمان قرار دارد و الویت ششمی وجود ندارد
در سال های اخیر، با سرعت گرفتن تغییر گرایش مشتریان، ارتقا خواسته های آنها و همچنین رقابت فزاینده، ضرورت وجود بخش های بازاریابی و تحقیقات بازار را در سازمان های ایرانی ناگزیر ساخته است.
در این راستا ، شرکت تولی پرس با اتخاذ خط مشی مشتری محوری و همچنین اجابت صدای مشتری و عملیاتی کردن آن در قالب تحقیقات بازاریابی و خدمات به مشتری در مقایسه با سایر سازمان های ایرانی بخصوص رقبا از جایگاه و منزلت برتر و مناسبی برخوردار می باشد بطوریکه دریافت لوح رعایت حقوق مصرف کنندگان، کسب امتیاز بالای ارزیابی (E.F.Q.M ) و کسب گواهینامه ISO9001 ، Ver2000 حاصل عملکرد مسلم این شرکت در حوزه مشتری گرایی می باشد.
اداره بازاریابی شرکت تولی پرس با پیروی از استراتژی کلان شرکت و استراتژی بازاریابی و با باور به شعار مشتری در درجه اول تا پنجم اولویت سازمان قرار دارد و الویت ششمی وجود ندارد و همچنین با تنظیم کانال های ارتباطی زیر ، سعی در دسترسی آسان به تمامی مشتریان در سراسر ایران و بازارهای هدفت خارجی دارد.
دریافت لوح تقدیر و تندیس در اولین جشنواره قهرمانان صنعت 1384/07/17
در اولین جشنواره قهرمانان صنعت (نوبل اقتصاد ایران) شرکت تولی پرس موفق به دریافت لوح تقدیر و تندیس گردید
در ارزیابی های صورت گرفته از سوی هیئت داوران اولین جشنواره قهرمانان صنعت (نوبل اقتصاد ایران) شرکت تولی پرس و مدیریت داهیانه آن به پاس تلاش مستمر خلاقیت تولید و صادرات توام با کیفیت و توان افزا به عنوان قهرمان صنعت کشور معرفی و مفتخر به دریافت لوح تقدیر و تندیس زرین گردید.
افتخارات تولی پرس
شرکت تولی پرس به عنوان پیشتاز در دریافت گواهینامه ایزو 14001 (مدیریت زیست محیطی و ایمنی بهداشت)، اولین دریافت کننده گواهینامه ایزو 9001 ویرایش 2000 (مدیریت کیفیت) در صنعت شوینده و ایزو 17025 (آزمایشگاه اکرودیته) و لوح رعایت حقوق مصرف کنندگان و جایزه بین المللی کیفیت و کمیت، تندیس بلورین اقتصاد سبز، لوح تقدیر کاهش مصرف انرژی، لوح تقدیر صنعت سبز، گواهینامه تعهد به سرآمدی در روز ملی بهره وری، گواهینامه اهتمام به تعالی در روز ملی کیفیت، لوح تقدیر واحد برتر از وزارت صنایع و جایزه جهانی کیفیت، نوآوری و بهترین نام تجاری و به عنوان صادرکننده نمونه کشور شناخته شده است.
افزایش سرمایه صد در صدی شرکت تولی پرس 1386/01/15
سرمایه تولی پرس 100% افزایش یافت
در جریان مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام شرکت تولی پرس که روز سه شنبه چهاردهم فروردین ماه 1386 با حضور بیش از دو سوم سهامداران برگزار شد، سرمایه این شرکت به دو برابر افزایش یافت.
به گزارش واحد اطلاع رسانی شرکت تولی پرس، در این مجمع عمومی که ریاست آن برعهده مهندس نوراله عابدی مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری البرز بود، سهامداران حاضر به اتفاق آرا پس از استماع گزارش هیات مدیره و دلایل افزایش سرمایه که توسط مهندس سید رضا زیتون نژاد موسویان مدیر عامل شرکت بیان شد، رای به افزایش 100% سرمایه شرکت دادند.
بر پایه این گزارش بر اساس این تصمیم مجمع عمومی فوق سرمایه شرکت از مبلغ 50 میلیارد ریال به مبلغ 100 میلیارد ریال افزایش یافت.
این گزارش می افزاید: افزایش 50 میلیارد ریالی سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران و یا مطالبات آنها و نیز پذیره نویسی که پس از اخذ مجوز از سازمان بورس به زودی انجام خواهد شد، تامین می گردد. این گزارش در ادامه آورده است که مدیر عامل شرکت تولی پرس در جریان طرح دلایل افزایش سرمایه شرکت با اشاره به روند رو به رشد تقاضای داخلی و خارجی برای محصولات شرکت تولی پرس طی 3 سال اخیر و افزایش تولیدات و صادرات آن گفت: در سال گذشته شرکت برای اولین بار موفق به صدور 50 هزار تن پودر گردید که رشد خوبی را نسبت به سال های ما قبل آن به نمایش گذارد و این در شرایطی بود که موانع متعددی بر سر راه صادرات پودر وجود داشته است.
زیتون نژاد ادامه داد: در شرایط موجود سهام اول بازار داخلی و صادرات پودر شوینده از آن شرکت تولی پرس است و این مطلب با توجه به طرح های ایجاد و توسعه توسط سایر تولیدکنندگان داخلی، ما را بر آن داشت که طرح توسعه پیشرفته ای را برای تولید 100 هزار تن پودر شوینده دیگر تدارک ببینیم. وی افزود: طرح توسعه هم اینک در مرحله ورود ماشین آلات بوده و حدود نیمی از ماشین آلات خریداری شده نیز تاکنون وارد گردیده و الباقی نیز تا 4 ماه آینده طی 3 مرحله وارد و حداکثر تا نیمه اول امسال کار نصب آنها به اتمام خواهد رسید. وی همچنین متذکر شد که ظرفیت 100 هزار تنی افزایش یافته صرفاً جهت صادرات است.
بر پایه این گزارش در این جلسه همچنین مهندس عابدی نیز با اشاره به سرمایه 7میلیون دلاری شرکت در سال 1357 و نیز عملکرد خوب و رو به توسعه شرکت از نظر بازرگانی و صنعتی گفت: با این افزایش سرمایه که امروز به تصویب سهامداران رسید، سرمایه شرکت تولی پرس به عنوان یک شرکت حاضر در بازارهای جهانی از مرز 10 میلیون دلار خواهد گذشت.
گفتنی است سازمان بورس اوراق بهادار با افزایش 167 درصدی سرمایه شرکت با توجه به عملکرد مثبت آن طی سال مالی گذشته موافقت کرده بود.
فصل دوم – محاسبات تئوری
* محاسبه حقوق و مزایا
* فوق العاده
* …
روش محاسبه حقوق و دستمزد نظام کارمندی :
حقوق مبنا براساس نظام هماهنگ و با ضریب 100 ریال بدین شرح میباشد .
گروه
مبلغ بر مبنای ضریب 100 ریال
افزایش از گروه …. تا گروه ….
1
000/40 ریال
افزایش 5000 ریالی
2
000/45 ریال
//
3
000/50 ریال
//
4
000/56 ریال
افزایش 6000 ریال
5
000/62 ریال
//
6
000/68 ریال
//
7
000/74 ریال
//
8
000/81 ریال
افزایش 7000 ریال
9
000/88 ریال
//
10
000/95 ریال
//
11
000/102 ریال
//
12
000/109 ریال
//
13
000/116 ریال
//
14
000/123 ریال
//
15
000/130 ریال
//
16
000/137 ریال
//
17
000/144 ریال
//
طرز محاسبه ضریب حقوقی در سال 1388 :
ضریب اعلام شده 454% اعلام شده بنابراین در هر گروهی باشیم طبق فرمول زیر بدست خواهد آمد .
مبلغ گروه 1 براساس ضریب جدید 432
ظریف سال جدید 85
مبلغ هر گروه براساس ضریب 100
گروه
181600 = 454% * 000/40
454% ریال
000/40 یال
1
204300= 454% * 000/45
432
45000 ریال
2
…
…
…
…
طرز محاسبه حق اولاد :
حقوق مبنای گروه 1 در هر سال X درصد اعلام شده = حق اولاد
25424 = 181600 * 14% = حق اولاد –> سال 88
توجه : این مبلغ برای یک اولاد است اگر دو تا فرزند باشد مبلغ حاصل * 2 می شود .
طرز محاسبه حق عائله مندی :
حقوق مبنای گروه 1 در هر سال * درصد اعلام شده = حق عائله مندی
127120 = 181600 * 70% = حق عائله مندی 88
طرز محاسبه افزایش سنواتی : مبلغی است که براساس حقوق سال قبل و براساس درصدهای مربوط به نمره ارزشیابی و طبق فرمول ذیل محاسبه می گردد .
نمره ارزشیابی
درصد متعلقه
60 به بالا
5%
60-50
4%
کمتر از50
3%
درصدهای دریافت شده * (سنواتی سال قبل + مبنای سال قبل) = افزایش سنواتی در سال جدید
85 85 86
تغییرات حقوق و بنا
ضریب 432%
ضریب 100%
گروه
440640
102000
11
درصد * (سنواتی سال قبل + مبنای سال قبل) = افزایش سنواتی جدید
(494860+192504) %5=24268
24268+192504=216772
درصورتی که سال اول خدمت باشد و فقط 6 ماه از خدمت وی سپری شده باشد
مبنا*3% شده و حاصل*6ماه از 12 ماه میگردد.
طرز محاسبه فوق العاده شغل :
مبلغی است که با توجه به مدرک تحصیلی و رشته شغلی (آموزشی ـ فرهنگی یا اداری و مالی) تعیین می گردد .
هنرآموزان مانند دبیران
مدرک تحصیلی
کمتراز دیپلم
آموزگار
آموزگار
دبیر
دیپلم
فوق دیپلم
لیسانس
فوق لیسانس
دیپلم
فوق دیپلم
لیسانس
فوق لیسانس
درصد حقوقی مبنای گروه مربوطه
نوع پست از 75-100%
140%
150%
160%
170% ـ
120%
130%
140%
150%
اداری ها با هر مدرکی 135%
فوق العاده شغل = درصد براساس جدول * حقوق مبنا
مثال85 616896 = 140% * 440640
طرز محاسبه فوق العاده سختی شرایط محیط کار :
با توجه به حقوق مبنای گروه برای آموزگاران و دبیران 10% و برای دبیران آزمایشگاهی 15% تعیین می گردد . (اعم از کارگاهی ـ آزمایشگاهی ـ حتی تربیت بدنی)
فوق العاده سختی شرایط محیط کار = درصد متعلقه * حقوق مبنا
مثال85
66096 = 15% * 440640
طرز محاسبه محرومیت و تسهیلات زندگی :
با توجه به حقوق مبنای گروه و با توجه به درجه محرومیت از تسهیلات زندگی مناطق و شهرستان .
فوق العاده محل خدمت :
با توجه به حقوق مبنای گروه و در کلیه نقاط کشور به استثنای تهران 5% می باشد و در صورت تغییر محل جغرافیایی خدمت تا 5 سال قابل پرداخت است .
فوق العاده محرومیت از روستا :
براساس جدولی خاص و با توجه به درجه روستا ـ گروه ـ مدرک تحصیلی تعیین می گردد
طرز محاسبه فوق العاده نوار مرزی :
تسهیلات زندگی * 10% = فوق العاده نوار مرزی
طرز محاسبه فوق العاده جذب مناطق محروم :
به شاغلین در روستاها و بعضی از شهرها 20-30 درصد حقوق و مبنای گروه پرداخت می گردد ( به افراد غیربومی 5% بیشتر) ولی از سال84 ثابت اعلام شد و بر اساس حقوق و مبنای سال 84
مثلا" 30% گروه 12 هرعددی شد ثابت میماند
طرز محاسبه فوق العاده جذب مشاغل :
با توجه به درصد تعیین شده و با فرمول ذیل محاسبه می شود .
درصد * (همترازی + فوق العاده شغل +برجستگی +حق مسئولیت + افزایش سنواتی + افزایش سنواتی بسیجیان + مبنا)
گروه
طبقه
تا 11 و خود 11
بالاتر از 11
آموزشی
85%
95%
اداری
83%
88%
طرز محاسبه فوق العاده ویژه :
(به افراد مشمول پرداخت می شود)
درصد * (همترازی +فوق العاده جذب + فوق العاده شغل + برجستگی + حق مسئولیت + افزایش سنواتی + حقوق مبنا)
درصد
آموزشی
20%
اداری
35%
(آموزشی به استثناء و عوامل اجرایی واحدهای آموزشی از جمله دفتری ـ خدماتی انباردار و کتابداری که فاقد مدرک لیسانس باشد)
طرز محاسبه حداقل دریافتی :
در صورتیکه مبلغ حقوق و فوق العاده شغل به 350/1 ریال نرسد به ما به التفاوت پرداخت می گردد . سال85
حداقل دریافتی = (فوق العاده شغل + افزایش سنواتی + حقوق مبنا) – 000/350/1
حداقل دریافتی 131550 = (616896 + 160914 + 440640) – 1350000
برای سال 86 همترازی به فوق العاده ها اضافه میشود و 1350000 ریال به 1500000 ریال تغییر یافته
تفاوت حقوق با هیئت علمی :
به همکاران دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس و دکتری که همتراز شده اند . اگر حقوق فعلی کمتر از حقوق همتراز می باشد ما به التفاوت قابل پرداخت است .
طرز محاسبه فوق العاده برجستگی :
با توجه به گزارش واحد ارزشیابی 10 یا 20 درصد حقوق مبنای گروه به مدت یکسال قابل پرداخت است .
برجستگی = درصد * حقوق مبنا
افزایش 20% برای 10% از افرادی که بالاترین امتیاز را دارند .
و افزایش 10% برای 10% از افرادی که بالاترین امتیاز بعدی را دارند .
کمک هزینه ازدواج و فوت :
کمک هزینه ازدواج و فوت = 20 * مبنای گروه یک هر سال
شرایط دریافت :
الف) کمک هزینه ازدواج :
1- به کارکنان مشاغل ـ بازنشسته ـ متوفی ـ از کار افتاده و افراد تحت تکفل وی پرداخت می گردد .
2- به زوجی که زن و شوهر هر دو کارمند دولت باشند به طور جداگانه به هر یک پرداخت می گردد .
3- به هر تعداد از عائله تحت تکفل کارمند که ازدواج نماید پرداخت می شود .
ب) کمک هزینه فوت :
به هر تعداد از عائله تحت تکفل مستخدم ـ شاغل ـ بازنشسته که فوت نمایند قابل پرداخت است .
ماموریت : بایستی رفت و برگشت از محل خدمت 30 کیلومتر و با دستور مافوق صورت بگیرد .
طرز محاسبه : روزانه بدون بیتوته 8640 ریال ( روزانه یعنی تقریباً 12 ساعت نه اینکه حتماً 12 عدد شود)
روزانه با بیتوته معادل یک شبانه روز و یک روز محاسبه می گردد . یعنی مزایای داده شده
30% – (3 * 8640)
شبانه روز یعنی 24 ساعت مثل 2 روز حساب می گردد و یک دوم شبانه روز هم معادل یک روز است یعنی جمعاً 3 روز
اضافه کار :
A = (جذب مشاغل + همترازی+ فوق العاده شغل ها + برجستگی + مسئولیت + افزایش سنواتی + مبنا) = مزایای مربوط به اضافه کار
نرخ یک ساعت برای آموزش = 80 ÷ A
نرخ یک ساعت برای اداری = 160 ÷ A
(مناطق محروم)
کمک هزینه سفر :
الف) به کارکنان رسمی و پیمانی غیربومی که در دهستانها اشتغال به کار دارند پرداخت
می گردد. دریک سال به تعداد عائله حد اکثر تا 5 نفر و هر نفر 20000 ریال پرداخت میگردد حد اکثر سقف پرداختی 20000*5=100000
( بازنشستگان )
ب) همکاران فرهنگی که در محل جغرافیایی غیر از استخدام اولیه خود بازنشسته یا از کار افتاده شوند تعلق می گیرد .
(انتقالی)
ج) همکاران فرهنگی شاغل که از یک شهرستان به شهرستان دیگر در کوتاهترین فاصله زمینی تغییر محل جغرافیایی دهند (انتقال دائم) می توانند از کمک هزینه سفر و نقل و مکان بهره مند شوند .
2/1 حقوق مبنا + فوق العاده شغل + جذب مشاغل
تا 150 کیلومتر
تمام حقوق + فوق العاده شغل + جذاب مشاغل
از 150 کیلومتر بیشتر
= 5 * 4/86 * تعداد کیلومتر
نحوه محاسبه
سفر با خانواده تا 5 نفر(خود فرد + 4 نفر دیگر)
کمک هزینه مسکن مناطق محروم :
به کلیه کارکنان رسمی غیربومی شاغل در دهستانها که دارای مدرک تحصیلی فوق دیپلم و لیسانس و بالاتر هستند بشرط عدم استفاده از خانه سازمانی یا نداشتن مسکن پرداخت می گردد در مناطق محروم مبلغ آن بصورت تعیین شده .
فوق دیپلم 20000 ریال
لیسانس 35000 ریال
قانون پرداخت پاداش پایان خدمت :
به ازاء هر سال خدمت قابل قبول معادل یک ماه آخرین حقوق و فوق العاده های دریافتی که مشمول کسور بازنشستگی است به عنوان پاداش پرداخت می گردد .
بازنشستگی :
4 نوع بازنشستگی داریم : 1- اختیاری 2- توافقی 3- اجباری 4- قهری
اختیاری :
دستگاه دولتی می تواند مستخدمین را که دارای 30 سال سابقه خدمت باشند بازنشسته نماید .
کارمند : دولت با داشتن 60 سال سن می تواند تقاضای بازنشستگی نماید و دستگاه موظف است درخواست وی را قبول کند .
توافقی :
مستخدم مرد با داشتن 50 سال سن و حداقل 25 سال سابقه با 25 روز حقوق
مستخدم زن با داشتن بدون شرط سنی و حداقل 20 سال سابقه با 20 روز حقوق
اجباری :
وزارتخانه ها و موسسات مکلفند مستخدمینی را که دارای 65 سال سن و هر قدر سابقه باشند بازنشسته نمایند . مثلاً 10 سال سابقه داشته باشند ولی از کار افتاده باشد با هر سال سابقه کمتر از 15 روز حقوق برایش محاسبه نمی گردد .
قهری :
براساس رای صادره از سوی هیات رسیدگی که تخلفات است که از اختیار مستخدم یا دستگاه خارج می باشد .
توجه : با هر سال سابقه با همان تعداد روز یا رای هیات که در متن رای نوشته شده بازنشسته می شود چنانچه سابقه مرد کم تر از 25 سال زن کمتر از 20 سال باشد بالاجبار بازخرید خواهد شد .
مزایای مشمول بازنشستگی که هر ماهه از حقوق کارمند کسر خواهد شد .
حق مسئولیت + برجستگی + جذب مشاغل + افزایش سنوات + فوق العاده شغل + مبنا)
9% * (… و جذب مناطق محروم + حق روستا + سختی کار + فوق العاده ویژه +
حق مدیریت نوبت اول محاسبه می شود نوبت دوم / شیفت دو) در صورت کسور قابل مقایسه است
فصل سوم
قراردادهای کار شرکت
* انواع قراردادها
* ویژگیها و تفاوتهای قراردادها
* …
۱- تعریف قرارداد کار
قرارداد کارعبارت است از قراردادی کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی کاری رابرای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می دهد. در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد درصورتی که مدتی درقرارداد ذکرنشود، قرارداد دائمی تلقی می شود، شروط مذکوردر قرارداد کار و یا تغییرات بعدی آن در صورتی نافذ خواهد بود که برای کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر درقانون کار منظور ننماید.
۲- ویژگی های قرارداد کار
برای صحت قرارداد کار در زمان انعقادقرارداد رعایت شرایط ذیل الزامی است:
مشروعیت مورد قرارداد
معین بودن موضوع قرارداد
عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر لازم به ذکراست اصل بر صحت کلیه قراردادهای کار است مگر آنکه بطلان آنها در مراجع ذیصلاح به اثبات رسد. قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین باید حاوی موارد ذیل باشد:
نوع کار یا حرفه یا وظیفه ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد
حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن
ساعات کار، تعطیلات و مرخصی ها
محل انجام کار
تاریخ انعقاد قرارداد کار
مدت قرارداد، چنانچه کاربرای مدت معین باشد
موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل ایجاب نماید
در مواردی که قرارداد کتبی باشد قرارداد در ۴ نسخه تنظیم می گردد که یک نسخه از آن به اداره کار محل و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و درکارگاههائیکه فاقد شورا هستند در اختیار نماینده کارگر قرار می گیرد.
۳- دوره آزمایشی
طرفین با توافق یکدیگر می توانند مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعیین نمایند. در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد بدون اخطار قبلی و بی آنکه الزام به پرداخت خسارت داشته باشد، رابطه کار را قطع نماید. درصورتی که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی خواهد بود و چنانچه کارگر رابطه کار را قطع نماید کارگر فقط مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهدبود.
مدت دوره آزمایشی باید در قرارداد کار مشخص شود. حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالاسه ماه می باشد.
۴- قراردادهای کارمزدی
کارمزد عبارت است از مزدی که بابت انجام مقدار کاری مشخص که از نظر کمی قابل اندازه گیری یا شمارش باشد به ازای هر واحدکار تعیین و پرداخت می شود. کارمزد برحسب آنکه حاصل کار موردنظر مربوط به یک نفر یا یک گروه مشخصی از کارگران یا مجموعه کارگران کارگاه باشد به ترتیب به صورت کارمزد انفرادی، کارمزد گروهی و کارمزدجمعی تعیین می گردد.
در نظام کارمزد گروهی و جمعی باید علاوه برشغل هر یک ازکارگران، سهم هر یک درمیزان فعالیت و کارمزد متعلقه از قبل مشخص گردد و موضوع موردقبول کارگران باشد.
قرارداد کارمزدی برحسب آنکه اولین واحد یا قطعه، ملاک محاسبه کارمزد قرار گیرد ساده و چنانچه برای مازاد بر تعدادمشخص باشد ترکیبی است. در صورت ترکیبی بودن، نرخ کارمزد تعیین شده نباید کمتر از جمع مزدثابت تقسیم بر تعداد کاری که مزدثابت بابت آن تعیین شده است باشد.
درصورت توقف کار به واسطه قوای قهریه یا حوادث غیرقابل پیش بینی که وقوع آن از اراده طرفین خارج باشد مقررات ماده ۱۵ قانون کار اجراء خواهدشد. ولی هر گاه عوامل توقف کاربرای کارفرما قابل پیش بینی بوده و خارج از اختیار کارگر باشد، کارفرما علاوه بر مزد ثابت (در مورد قرارداد کار ترکیبی) مکلف به پرداخت مزد مدت توقف کار به ماخذ متوسط کارمزد آخرین ماه کارکرد کارگر خواهد بود. در صورت بروز اختلاف، تشخیص موراد فوق با وزارت کار و امور اجتماعی است.
۴-۱- نحوه محاسبه حقوق و مزایا قراردادهای کارمزدی
مجموع مزد کارمزدی که براساس آئین نامه به کارگر پرداخت می شود نباید کمتر ازحداقل مزد قانونی به نسبت ساعات عادی کار باشد.
ارجاع کار اضافی به کارگران کارمزدی علاوه بر ساعات عادی کار و نیز کار نوبتی و کار در شب برای آنان تابع مقررات قانون کار است. ماخذ محاسبه فوق العاده نوبت کار یا شب کاری کارگران کارمزد نرخ کارمزد آنهاست.
چنانچه بجای روز جمعه روز دیگری به عنوان تعطیل هفتگی توافق شده باشد نرخ کارمزد و نیز مزد ثابت (در مورد قرارداد کار ترکیبی) در روز جمعه ۴۰% اضافه می شود. نحوه محاسبه مزد روزهای تعطیل و جمعه و روزهای تعطیل رسمی و مرخصی کارگران کارمزد تابع ماده ۴۳ قانون کار می باشد.
هر گاه قرارداد کارمزدی به صورت پاره وقت (کمتر از حداکثر ساعات قانونی کار) باشد، مزایای رفاهی انگیزه ای به نسبت ساعات کار مورد قرارداد و به ماخذ ساعات کار قانونی محاسبه و پرداخت می شود. ماخذ محاسبه مزد، حقوق، حق سنوات و خسارات و مزایای پایان کار موضوع مواد ۱۸ ، ۲۰ ، ۲۷ ، ۲۹ ، ۳۱ ، ۳۲ قانون کار در مورد کارگران کارمزد، میانگین مجموع پرداختی ها در آخرین ۹۰ روز کارکرد کارگر است.
در صورتی که به موجب عرف و رویه دیگری در کارگاه مزد و مزایایی بیش از آنچه دراین آئین نامه مقرر شده است جاری باشد، عرف و رویه مذکور برای کارگران مشمول و همچنین کارگرانی که بعداً به صورت کارمزدی درکارگاه استخدام می شوند جاری است.
تغییر نظام کارمزدی به سایر نظامهای مزدی یا بالعکس در مورد تمام یا قسمتی ازکارکنان در کارگاه بایستی پس از تائید شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی و یا نمایندگان قانونی کارگران کارگاه به تصویب وزارت کار و امور اجتماعی برسد.
۵- قراردادهای مزدساعتی
مزدساعتی مزدی است که بابت ساعاتی که وقت کارگر در اختیار کارفرماست محاسبه و پرداخت می شود. درقراردادهای مزدساعتی، نوع کار(صرف نظر از مقدار و میزان آن) و نیز ساعات کار در روز یا هفته یا ماه مشخص می گردد.
اعمال نظام مزد ساعتی در موارد ذیل مجاز است:
متصدیان حمل و نقل کالا و مسافر
کارگران مطب های خصوصی پزشکان، کلینکیهای پزشکی و پیراپزشکی، دامپزشکی و نظایر آنها در صورتی که مدت فعالیت آنها کمتر از حداکثر ساعات قانونی کار در شبانه روز باشد.
مشاغل غیرتمام وقت در زمینه های مشاوره و نظایر آنها مشاغل مربوط به نگهداری و مراقبت از اموال، تاسیسات و ساختمان و حیوانات به شرطی که ساعات کار کمتر از حداکثر ساعات قانونی کار در شبانه روز باشد.
مشاغل آموزشی و پژوهشی
البته ذکر مشاغل فوق مانع از اعمال سایر نظامهای مزدی در فعالیتهای مذکور نخواهد بود اما استفاده از نظام مزد ساعتی جز در موراد معوقه فوق موکول به اخذ موافقت وزارت کار و امور اجتماعی است.
۵-۱- محاسبه حقوق ومزایا قراردادهای مزدساعتی
در نظام مزد ساعتی، کارفرما مکلف است علاوه بر مزد ثابت، مزایای رفاهی از قبیل حق مسکن، حق خوار بار و کمک عائله مندی را به نسبت ساعات کار محاسبه و به کارگر پرداخت نماید.
مزد کارگرانی که مشمول نظام مزد ساعتی می باشند به تناسب ساعات کار عادی کار در شبانه روز نباید کمتر از مزد مشاغل مشابه در نظام روزمزدی باشد. در کارگاههایی که فعالیت آنها جنبه استمرار دارد یا به صورت فصلی فعالیت می کنند کارگران مشمول مزدساعتی حق استفاده از مرخصی و تعطیلات رسمی با استفاده ازمزد را دارند.
هر گاه نوع کار طوری باشد که تعداد ساعات کار عادی و مجموع مزد هر روز مساوی باشند مزد مذکور معادل روزهای کار است در غیر این صورت ماخذ محاسبه، میانگین مزد ساعتی کارگر در روزهای آخرین ماه کارکرد وی خواهد بود.
مبلغ پرداختی به هرحال نباید کمتر از حداقل مزد قانونی باشد. ماخذ محاسبه مزد، حقوق، حق سنوات و خسارات و مزایای پایان کار موضوع مواد ۱۸ و ۲۰ و ۲۷ و ۲۹ و ۳۱ و ۳۲ قانون کار در مورد کارگران مشمول نظام مزدساعتی، میانگین مجموع پرداختی ها در آخرین ۹۰ روز کارکرد کارگر است.
در کارگاههائی که دارای عرف و رویه خاص در مورد مزد ساعتی می باشند در صورتی که بر اساس عرف و رویه موجود مزد و مزایایی بیش از ضوابط مقرر در این آئین نامه به کارکنان مشمول پرداخت نمایند عرف و رویه موجود مزد و مزایای بیش از ضوابط مقرر در این آئین نامه به کارکنان مشمول پرداخت نمایند عرف و رویه مذکور مناط اعتباراست.
تغییر نظام مزد ساعتی به سایر نظامهای مزدی در اجرای ماده ۲۶ قانون کار با موافقت کارکنان مشمول و تائید وزارت کار و اموراجتماعی امکان پذیراست.
۶- قراردادهای کارمزد ساعتی
کارمزد ساعتی مزدی است که در مقابل انجام کار مشخص در زمان مشخص پرداخت می شود. در قرارداد کارمزد ساعتی باید میزان و مقدار کار متناسب با زمان مشخص باشد.
کارمزد ساعتی برحسب آنکه حاصل کار مورد نظر مربوط به یک نفر یا گروه مشخصی از کارگران یا مجموعه کارگران کارگاه باشد به ترتیب به صورت کارمزد ساعتی انفرادی، کارمزد ساعتی گروهی و کارمزد ساعتی جمعی تعیین می گردد.
در نظام کارمزد ساعتی گروهی و جمعی باید علاوه بر شغل هر یک از کارگران، سهم هر یک در میزان فعالیت و کارمزد ساعتی متعلقه ازقبل مشخص گردد و موضوع موردقبول کارگران باشد. مشاغل قابل شمول در نظام کارمزد ساعتی نوعاً مشاغلی هستند که استاندارد زمان انجام کار توسط ابزار و یا دستگاه مورد استفاده از قبل مشخص شده یاقابل مشخص شدن باشند.
استفاده از نظام کارمزد ساعتی در کارگاههایی که فعالیت آنها جنبه مستمر دارد و یا به صورت فصلی یا در مقاطع زمانی خاص فعالیت ندارند موکول به اخذ موافقت اداره کار و اموراجتماعی محل است.
فعالیتهایی که توسط صاحبان حرفه، پیشه و مشاغل آزاد مستقیماً به مصرف کننده عرضه می شود و در مدت معین و محدود انجام می گیرند مشمول مقررات کارمزد ساعتی نمیباشند (مانندمعلمین خصوصی که بطور پاره وقت و غیر مستمرانجام وظیفه می نمایند).
۶-۱- نحوه محاسبه حقوق ومزایا قراردادهای کارمزد ساعتی
مزد کارگرانی که مشمول نظام کارمزد ساعتی نمی باشند به تناسب ساعات عادی کار شبانه روز نباید کمتر از مزد مشاغل در نظام روزمزدی باشد. درکارگاههایی که فعالیت آنها جنبه مستمر دارد و یا به صورت فصلی کار می کنند کارگران مشمول کارمزد ساعتی حق استفاده از مرخصی و تعطیلات با استفاده از مزد را دارند.
هرگاه نوع کار طوری باشد که تعداد ساعات کار عادی و مجموع کارمزد هر روز مساوی باشند مزدایام مذکور معادل کارمزد روزهای کار است. در غیراین صورت ماخذ محاسبه میانگین کارمزد ساعتی کارگر در روزهای کارآخرین ماه کارخواهد بود.
ماخذ محاسبه مزد، حقوق، حق سنوات و خسارات و مزایای پایان کار موضوع پایان کار موضوع مواد ۱۸ ، ۲۰ ، ۲۷ ، ۲۹ ، ۳۱ ، ۳۲ قانون کار در مورد کارگران مشمول کارمزد ساعتی می باشند.
درصورتی که بر اساس عرف و رویه موجود مزد و مزایایی بیش از ضوابط مقرر در این آئین نامه به کارکنان مشمول پرداخت می شود، عرف و رویه مذکور معتبر خواهد بود.
تغییر نظام کارمزد ساعتی به سایر نظامهای مزد در اجرای ماده ۲۶ قانون کار با موافقت کارکنان مشمول و تائید وزارت کار و امور اجتماعی امکان پذیراست. سایر مقررات کار و ضوابط و مقررات قانون کار ناظر به کارگران که در بالا به آن اشاره ای نشد، در مورد کارگران مشمول نظام کارمزدی، مزدساعتی و کارمزد ساعتی نیزحاکم است.
فصل چهارم
صورت های مالی و ترازنامه شرکت
صورت های مالی و ترازنامه شرکت :
به طور کلی هر واحد اقتصادی به منظور برنامه ریزی و تعیین خط مشی آینده ، اطلاعات و گزارشهای حسابداری را مورد بررسی قرار می دهد و از آنجا که اطلاعات حسابداری به خودی خود قابل استفاده نیستند باید ثبت و طبقه بندی شده و در قالب صورتهای مالی خلاصه گردند .
برای ثبت این اطلاعات ، حسابداران هر یک از فعالیتهای مالی را مورد تجزیه و تحلیل قرارداده و پس از طبقه بندی اقلام ثبت شده اثر آن را بر معادله حسابداری تعیین می نمایند ، سپس اقلام ثبت شده را در قالب اعداد قابل سنجش به پول خلاصه نموده سپس در این مرحله از ترکیب و تنظیم حسابهای دفتر کل گزارشهایی را تهیه می کنند که حداکثر اطلاعات مورد نیاز کسانی که به این نتایج برای ادامه فعالیت خود نیاز دارند ، را به طور ساده و خلاصه به دست می دهد . این گزارشها را در اصطلاح حسابداری صورتهای مالی می گوییم که از مهمترین آنها می توان به ترازنامه ، صورت سود و زیان ، صورت حقوق صاحبان سرمایه اشاره کرد
فعالیت های مالی :
منظور از فعالیتهای مالی آنگونه فعالیتهائیست که به طریقی موجب تغییراتی در دارایی ، بدهی و یا سرمایه یک شخص یا موسسه گردد . فعالیتهای مالی هر موسسه که در واقع مبادلات تجاری می باشند ، اساس و مبنای عملیات حسابداری آن موسسه محسوب می شود .
فعالیتهای مالی انجام شده ، توسط یک موسسه اقتصادی در طی یک دوره مالی ، در دفاتر خاصی ( دفتر معین ، دفتر روزنامه ، دفتر کل ) به ثبت می رسند . در پایان هر دوره مالی با استفاده از مانده حسابها صورتهای مالی تهیه می گردند که منعکس کننده داراییها ، بدهیها ، درآمدهای کسب شده و هزینه های پرداخت شده موسسه مورد نظر باشند .
فعالیتهای مالی انجام شده توسط یک موسسه یا واحد اقتصادی به دو دسته تقسیم می شوند :
فعالیتهای مالی بیرونی :
فعالیتهای مالی بیرونی همان فعالیتهایی هستند که بین موسسه مورد نظر و سایر موسسات انجام پذیرند مانند قراردادی که برای بیمه ساختمان با یک شرکت بیمه منعقد می گردد .
فعالیتهای مالی درونی :
فعالیتهای مالی درونی آن دسته از فعالیتهای مالی هستند که به منظور تعدیل مانده بعضی از حسابها و به دست آوردن مانده واقعی آنها در دفاتر موسسه انجام می پذیرند مانند تعدیل مانده حساب پیش پرداخت بیمه ساختمان در پایان دوره مالی .
ترازنامه :
ترازنامه یا بیلان عبارتست از صورتی که وضع مالی یک موسسه را در یک تاریخ معین ( غالبا آخرین روز ماه یا سال ) نشان می دهد و به همین دلیل به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می شود . ترازنامه در واقع همان معادله حسابداری است که در آن ارقام مربوط به هریک از دو طرف معادله تفکیک و با طبقه بندی جزییات نمایش داده شده است . به عبارتی ترازنامه صورتی از مایملک و بدهیهای یک موسسه می باشد .
عنوان ترازنامه شامل سه سطر است که سطر اول نام موسسه ای می باشد که ترازنامه جهت نشان دادن وضعیت مالی آن تهیه می گردد در سطر دوم نام صورت مالی تهیه شده که همان ترازنامه است ذکر می شود . در سطر سوم تاریخ تنظیم ترازنامه که معمولا یک روز معین است نوشته می شود و این بدان معنی است که ترازنامه نشاندهنده وضع مالی موسسه در یک روز معین است و نه در یک دوره مالی . ضمنا ترازنامه وضعیت مالی یک موسسه را نشان می دهد و نه وضعیت مالی شخصی صاحب یا صاحبان موسسه را چرا که ممکن است ایشان منابع ایجاد درآمد دیگری نیز داشته باشند .
ترازنامه خود به دو صورت گزارشی ( عمودی ) و حسابی(افقی ) تهیه می شود .
در شکل گزارشی ترازنامه ابتدا عنوان ترازنامه مشتمل بر سه سطر آورده می شود . سپس داراییها را به صورت ستونی می آوریم . پس از آن بدهیها نوشته شده و پس از آن حقوق صاحبان سرمایه را می آوریم . بدهیها را قبل از حقوق صاحبان سرمایه می آوریم بدلیل اینکه طلبکاران در دریافت مطالباتشان نسبت به صاحب یا صاحبان موسسه تقدم دارند .
در شکل حسابی ترازنامه پس از عنوان ابتدا داراییها در سمت راست و سپس بدهیها و حقوق صاحبان سرمایه در سمت چپ نوشته می شوند .
به طور کلی می توان گفت ترازنامه صورتی است که اطلاعات لازم در مورد پرداخت بدهی های موسسه را در اختیار می گذارد .
تراز پرداختها :
تراز پرداخت ها جدولی است حاوی مبادلات بدهکار و بستانکار یک کشور با کشورهای دیگر و سازمان های بین المللی که به شکل مشابه با حساب های درآمد و مخارج شرکتها تنظیم می شود. این مبادلات به دو گروه کلی تقسیم می شوند: حساب جاری و حساب سرمایه. حساب جاری نیز متشکل از دو بخش است: تجارت مرئی ( یعنی واردات و صادرات کالاها)، و تجارت نامرئی )یعنی درآمد و مخارج خدماتی مانند بانکداری، بیمه، جهانگردی، کشتیرانی و نیز سود دریافتی از طرف های خارجی و بهره های پرداختی به آنها).
مانده حساب جاری در یک دوره عبارتست از تفاوت میان درآمد ملی و مخارج ملی. شکل و نحوه ارائه جدول تراز پرداخت ها در کشورهای مختلف یکسان نیست و حتی در یک کشور معین در زمانهای مختلف تفاوت می یابد.
امروزه تنظیم تراز پرداخت ها در همه کشورها متداول است. در ایران این جدول برای نخستین بار در سال 1325 خورشیدی توسط بانک ملی ایران تهیه شد، ولی چندی بعد یعنی در سال 1339 با تاسیس بانک مرکزی ایران وظیفه تنظیم تراز پرداخت ها به این بانک محول شد. از آن زمان تاکنون بانک مرکزی هر سال بر اساس راهنمای صندوق بین المللی پول، جدول تراز پرداخت های کشور را تنظیم و منتشر می کند. این جدول شامل همه مبادلات اقتصادی ایران با خارج، یعنی معاملات پایاپای و معاملات مبتنی بر ارزهای مختلف و پول رایج کشور، می گردد. آمار مربوط به کالاها به استثنای نفت، مبتنی بر آمار گمرکات است و ارقام مربوط به خدمات و حساب های سرمایه ای از اسناد ارزی و سایر منابع استخراج می شود. برای دادن تصویری روشن از تراز پرداخت های ایران، جدول زیر از گزارش اقتصادی و ترازنامه سال 1354 بانک مرکزی آورده شده تا نشان دهنده تقسیم بندی و اجزای عمده این حساب باشد.
تراز پرداخت ها در سالهای 1351و 1354
میلیون دلار
1351
1354
خالص حساب جاری
281-
2946
الف)دریافتهای جاری
2734
21971
مرئی
1 دریافتهای خش نفت
2114
19053
2 دریافتهای خش صدور گاز
36
202
3خرید ارز از محل صادرات کالا
329
448
نامرئی:
4خرید ارز از محل خدمات
255
2268
پرداختهای جاری
3015-
19025-
مرئی
1فروش ارز و استفاده از وام واعتبارات
2568-
15924-
خارجی برای واردات کالا
2 طلا(غیر از طلای بانکی
3-
122-
نامرئی:
3 فروش ارز برای خدمات
444-
2979-
خالص حساب سرمایه
668
3639-
1 دریافت
1014
961
2 پرداخت
346-
4600-
اشتباهات آماری و تعدیل مربوط به تغییرات نرخ ارز
25-
298-
موازنه اساسی
362
991-
همانطور که در جدول مشاهده می شود، جذب ارز به داخل کشور که از محل صادرات کالاها وخدمات به خارج یا ورود سرمایه به داخل کشور انجام می گیرد با اقلام مثبت نشان داده شده است، و در مقابل خروج ارز از کشور که در اثر واردات کالاها و خدمات یا انتقال سرمایه به خارج به وجود می آید با اقلام منفی مشخص شده اند. همچنین می بینیم که در سال 1351 موازنه اساسی، مثبت و معادل 362 میلیون دلار بوده است، در حالیکه در سال 1354 این موازنه منفی شده و به 991 میلیون دلار رسیده است. باید توجه داشت که صرفاً از روی مثبت یا منفی بودن موازنه تراز پرداخت ها نمی توان به یک ارزیابی مثبت یا منفی دست یافت. در حقیقت کسری موازنه پرداخت ها را می توان نوعی اخذ وام به شمار آورد که از آن برای افزایش پس انداز و سرمایه گذاری داخلی به منظور رشد آینده اقتصاد می توان استفاده کرد. از سوی دیگر هرگاه کسری تراز پرداخت ها مثلاً ناشی از فزونی تقاضای کل بر عرضه کل در بازار داخلی باشد، تا زمانی که این بازار به نقطه تعادل دست یابد کسری ادامه خواهد داشت.
برای تصحیح عدم تعادل تراز پرداخت ها راه های گوناگونی وجود دارد. هرگاه نابرابری تراز پرداخت ها موقتی باشد، اخذ وام از کشورهای خارجی یا سازمانهای بین المللی را می توان یک راه حل کوتاه مدت به شمار آورد. به منظور تاثیر گذاری سریع بر موازنه تجاری مرئی می توان از تعرفه های وارداتی، سهمیه های وارداتی، سپرده وارداتی، تشویق های صادراتی استفاده کرد، لیکن اتخاذ چنین سیاست هایی همواره تابع مقررات گات (موافقتنامه عمومی تعرفه ها و تجارت) خواهد بود. کنترل ارز و خرید و فروش آن نیز از جمله اقداماتی است که از طریق تعدیل سطح تقاضای کل در اقتصاد داخلی، برای خنثی کردن فشارهای وارده بر موازنه پرداخت ها به کار گرفته می شود. تعیین نرخ برابری ارز (کاهش ارزش پول کشور) از سیاست های متداولی است که از سوی بسیاری از کشورها، برای فائق آمدن بر کسری های مزمن تراز پرداخت ها به اجرا در آمده است. این روش در نظام نرخ های ارز ثابت، که از پیمان برتن وودز در سال 1944 تا 1971 ادامه یافت، به عنوان آخرین چاره بلند مدت به کار گرفته می شد.
لیکن باید توجه داشت که سیاست مزبور، دیر یا زود، متقابلاً از سوی کشورهای ذیربط (تاثیر پذیر از کاهش ارزش پول) نیز برای مقابله به مثل مورد استفاده قرار می گرفت. فروش طلا توسط دولت ها نیز از اقداماتی به شمار می رود که برای رفع عدم تعادل موازنه پرداختها به کار گرفته می شود.
صورت سود و زیان :
صورت سود و زیان صورتی است که وضعیت فعالیتهای مالی یک موسسه و نتیجه آن را در یک تاریخ معین نشان می دهد . بنابراین بدون وجود صورت سود و زیان نمی توان از چگونگی فعالیتهای مالی طی یک دوره آگاه گردید .
به طور کلی باید گفت که صورتهای مالی به منظور دادن اطلاعاتی در مورد قابلیت سودآوری و قدرت پرداخت بدهیهای واحدهای انتفاعی به استفاده کنندگان از این صورتها تهیه می گردند و صورت سود و زیان که از جمله مهمترین این صورتها هستند حاوی اطلاعاتی است که قابلیت سود آوری موسسه را نشان می دهد
به طور کلی هر فرد در زندگی روزانه اش می تواند میزان سود و زیان حاصل از دسترنجش را با یک تفریق ساده هزینه ها از درآمدها بدست آورد . دریک موسسه نیز وضعیت به همین طریق است و سود و زیان آن موسسه در طی دوره مالی به ترتیب زیر حاصل می گردد :
هزینه ها در طی دوره مالی – درآمد در طی دوره مالی = سود ویژه در طی دوره مالی
درآمد در طی دوره مالی – هزینه ها در طی دوره مالی = زیان ویژه در طی دوره مالی
این صورت نیز دارای عنوانی مشتمل بر سه سطر است که سطر اول نام موسسه ای است که این صورت برای آن تهیه می گردد و سطر دوم نام صورت مالی یعنی صورت سود و زیان است و سطر سوم شامل دوره مالی که این صورت برای آن تهیه می گردد می باشد که به صورت برای سال / ماه منتهی به …… نوشته می شود .
برای تهیه صورت سود و زیان پس از نوشتن عنوان درآمدها را به صورت ستونی می نویسیم ، سپس هزینه ها را پس از جمع درآمدها می نویسیم و پس از آن جمع هزینه ها را از جمع درآمد کم می کنیم در صورتی که عدد مثبتی به دست آمد سود ویژه دوره مالی و در صورتی که عددی منفی به دست آمد زیان ویژه دوره مالی به دست می آید .
البته این صورت سود و زیان از ساده ترین شکل صورتهای سود و زیان است که برای شرکتهای خدماتی مورد استفاده قرار می گیرد .
صورت حقوق صاحبان سرمایه :
صورت حقوق صاحبان سرمایه ، یکی ازصورتهای مالی است که به وسیله آن میزان حقوق صاحبان سرمایه در انتهای دوره مالی محاسبه می گردد . معمولا صورت حقوق صاحبان سرمایه ، برخلاف ترازنامه که وضع مالی موسسه را در یک روز معین نشان می دهد ، تغییرات سرمایه یک موسسه را برای یک دوره ، مثلا یک ماه ، سه ماه و… نشان می دهد .
باید توجه داشت که می توان این صورت را به طور جداگانه تهیه نمود و ضمیمه ترازنامه کرد یا اینکه عملیات مربوط به آن را در سمت چپ ترازنامه در قسمت حقوق صاحبان سرمایه عینا نشان داد.
صورت حقوق صاحبان سرمایه نیز همانند سایر صورتهای مالی دارای عنوانی مشتمل بر سه سطر به شرح زیر می باشد :
سطر اول : نام موسسه ای که این صورت مالی برای آن تهیه می گردد .
سطر دوم : نام صورت مالی که همان صورت حقوق صاحبان سرمایه می باشد .
سطر سوم : دوره مالی که این صورت برای آن تهیه می گردد .
باید توجه داشت که ترازنامه وضع مالی یک موسسه را در یک روز معین نشان می دهد ، در حالیکه صورت حقوق صاحبان سرمایه ، تغییرات یک موسسه را در طی یک دوره مالی نشان می دهد در نتیجه قید کلمه برای سال منتهی به ……… یا برای ماه منتهی به …… یا برای دوره مالی منتهی به ………. ضروری به نظر می رسد .
دفتر کل :
دفتر کل عبارتست از دفتری که حسابها پس از طبقه بندی ، به طور جداگانه در آن نگهداری می شوند . این حسابها ممکن است به صورت صفحات یک دفتر و یا به صورت کارتها و اوراق آزاد باشد . البته طبق قانون تجارت ایران ، استفاده از کارت به عنوان دفتر کل ، مجاز نیست .
متداولترین فرم حسابهای دفتر کل ، در حقیقت همان فرم تی ( T ) است که هریک از طرفین آن به چند ستون تقسیم شده است و از چند قسمت اصلی به شرح زیر تقسیم می شود :
عنوان حساب : در بالای صفحات و یا کارتهای مربوط به هر حساب ، نام و شماره حساب مذکور نوشته می شود .
ستون تاریخ : در این ستون تاریخ ثبت شده در دفتر روزنامه که همان تاریخ وقوع معاملات است ، نوشته می شود و نه تاریخ نقل اعداد از دفتر روزنامه به دفتر کل . این ستون نیز مانند ستون تاریخ دفتر روزنامه ، به دو ستون جداگانه برای تاریخ روز و تاریخ ماه تقسیم می شود . تاریخ سال در زیر کلمه تاریخ و تاریخ ماه را باید فقط در نخستین سطر هر صفحه و یا آغاز ماه جدید و تاریخ روز را برای کلیه اقلام تکرار کرد .
ستون شرح : معمولا در این قسمت شرح مختصری از معاملات نوشته می شود . البته بعضی از حسابداران فقط به نوشتن عبارت " به شرح دفتر روزنامه " اکتفا می کنند .
ستون عطف :
در این ستون شماره صفحه دفتر روزنامه در مقابل هریک از اقلام نقل شده ثبت می گردد.
ستون مبلغ :
در این فرم ، دو ستون مبلغ یکی برای مبالغ بدهکار در سمت راست و دیگری برای مبالغ بستانکار در سمت چپ وجود دارد .
باید توجه داشت که نقل اعداد از دفتر روزنامه به حسابهای مربوط در دفتر کل به منظور طبقه بندی فعالیتهای مالی می باشد .
دفتر معین :
در بعضی از موسسات جریان کار به ترتیبی است که نیاز به تهیه اطلاعات تفضیلی یا جزئیات بعضی از فعالیتهای مالی می باشد . این گونه اطلاعات را نمی توان به آسانی از دفترکل استخراج نمود ، در نتیجه از دفاتری که جنبه کمکی و فرعی دارند و به نام دفتر معین خوانده می شوند ، استفاده می گردد .
دفتر معین برای هر حساب دفترکل که شامل حسابهای متعدد و جداگانه ای است ، نگهداری می شود و در نتیجه حساب مربوط در دفتر کل یک حساب کنترل خواهد بود ، که همواره مانده آن با جمع مانده های حسابهای مربوط در دفتر معین مطابقت دارد . دفاتر معینی که معمولا در موسسات نگهداری می شوند عبارتند از : دفتر معین بانک ، دفتر معین بدهکاران ، دفتر معین اموال ، دفتر معین بستانکاران .
دفاتر معین از دفاتر قانونی نیستند و می توانند به صورت کارتهای آزاد باشند ، معمولا برای سهولت مراجعه به صفحات دفتر معین ، حسابها در این دفاتر به ترتیب حروف الفبا نگهداری می شوند .
دفتر روزنامه :
اولین مرحله حسابداری مرحله ثبت فعالیتهاست . در این مرحله ، اطلاعات مربوط به فعالیتهای مالی پس از تجزیه و تحلیل و تعین تاثیری که بر معادله حسابداری دارند
( تعیین حسابهای بدهکار و بستانکار ) و تنظیم سندهای مربوط در دفتری به نام دفتر روزنامه یا همان دفتر ثبت اولیه به ترتیب تاریخ وقوع ثبت می گردند .
باید به این نکته توجه کرد که ثبتی که در دفتر روزنامه انجام می شود ، ثبت دو طرفه نامیده می شود زیرا که هر دو طرف فعالیت مالی مورد توجه قرار می گیرد .بنابراین همواره توازنی بین حسابها برقرار می باشد . قبل از پیدایش ثبت دو طرفه ثبت یکطرفه یا دفترداری ساده (دفترداری یکطرفه ) معمول بود ؛ که در آن یک طرف هر فعالیت مالی مورد توجه قرار می گرفت . چنین سیستمی برای موسسات بزرگ امروزی به هیچ وجه قابل استفاده نیست زیرا به علت عدم ثبت کامل یک فعالیت مالی ، کنترل صحت عملیات انجام شده غیر ممکن می باشد . همچنین امکان تهیه صورتها و گزارشهای مالی درست و قابل استفاده وجود ندارد .
موسسات مختلف با توجه به نوع و حجم کار ، دفاتر روزنامه متعددی را مورد استفاده قرار می دهند . به طور کلی می توان دفاتر روزنامه را به دو گروه تقسیم نمود :
واحد اقتصادی :
واحدهای اقتصادی به سازمانهای جدا و متمایزی اطلاق می شود که به تعداد زیاد در جامعه وجود دارند . واحدهای اقتصادی به دو دسته تقسیم می شوند :
واحدهای انتفاعی :
واحدهای انتفاعی به واحدهای اقتصادی اطلاق می شود که فعالیتهای انتفاعی دارند مانند شرکت ایران خودرو
واحدهای غیر انتفاعی :
که به واحدهای اقتصادی که فعالیت غیر انتفاعی دارند واحدهای غیر انتفاعی گفته می شود مانند شهرداریها واحد های انتفاعی از دو نظر قابل تقسیم بندی هستند :
از نظر نوع فعالیت :
واحد های انتفاعی از نظر نوع فعالیت و براساس قوانین ایران به دو بخش تقسیم می شوند :
واحد های تجاری انتفاعی
اشخاص و یا موسساتی هستند که به قصد تحصیل سود به فعالیتهای تجاری می پردازند مانند انواع موسسات و شرکتهای تجاری .
واحدهای غیر تجاری انتفاعی
نیز اشخاص و یا موسساتی هستند که به قصد تحصیل سود به فعالیتهای غیر تجاری می پردازند مانند موسسات خدماتی .
از نظر طرز تشکیل : واحدهای انتفاعی از نظر طرز تشکیل و بر اساس قوانین ایران به چهار دسته کلی تقسیم می شوند :
موسسات انفرادی
این موسسات که به موسسات تک مالکی هم نامیده می شوند موسساتی هستند که کل سرمایه آنها به یک نفر تعلق دارد مانند تجار و کسبه .
شرکتهای ضمانتی
این شرکتها به شرکتهایی اطلاق می شود که برای انجام فعالیتهای با نام بخصوصی بین دو یا چند نفر تشکیل می شوند و مسئولیت شرکا در در قبال پرداخت بدهیهای شرکت محدود به سرمایه ای که در شرکت دارند ، نمی باشد . از آن جمله می توان به شرکتهای تضامنی ، شرکتهای نسبی و شرکتهای مختلط اشاره کرد .
شرکتهای سرمایه
شرکتهایی که برای انجام فعالیتهای انتفاعی با سرمایه گذاری چند نفر به وجود می آیند و شرکا نسبت به پرداخت بدهیهای شرکت دارای مسئولیتی محدود به مبلغ اسمی سرمایه خود می باشند مانند شرکتهای سهامی ، شرکتهای با مسئولیت محدود و شرکتهای دولتی .
موسسات انتفاعی غیر تجاری
موسساتی هستند که برای انجام خدمات حرفه ای و کسب منافع مادی توسط یک یا چند نفر ایجاد می شود و به عنوان موسسه غیر تجاری به ثبت می رسد مانند کانونهای فنی و حقوقی و موسسات حسابرسی .
دارایی :
اموال وحقوق مالی متعلق به هر موسسه را که قابل تقویم به پول و دارای منافع آتی است ، را دارایی می گویند . در این تعریف منظور از اموال انواع دارایی مشهود و قابل لمس و رویت مانند :موجودی نقدی ، ملزومات ، اثاثه ، ساختمان و… و منظور از حقوق مالی اقسام دیگر دارایی مانند : مطالبات از اشخاص حقیقی و حقوقی (حسابهای دریافتنی ، اسناد دریافتنی ) ، حق اختراع ، سرقفلی و نظایر آن می باشد.
داراییها خود به پنج گروه اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از :
داراییهای جاری :
این داراییها اقلامی هستند که انتظار می رود در طی یک سال یا یک دوره عملیاتی از تاریخ تنظیم ترازنامه (هر کدام که طولانی تر است ) به وجه نقد تبدیل ، یا مصرف و یا فروخته شوند . معمولا داراییهای جاری بر حسب سرعت تبدیل شدن به وجه نقد و یا مصرف در ترازنامه منعکس می گردند .
سرمایه گذاریهای بلند مدت :
این سرمایه گذاریها ، مانند خرید اوراق قرضه و یا سهام موسسات دیگر ، از نوع داراییهایی می باشند که مدیران موسسه انتظار ندارند در طی یک دوره مالی به وجه نقد تبدیل گردند .
داراییهای ثابت :
این داراییها ، اقلامی مشهود با عمری طولانی می باشند که در جریان عملیات موسسه مورد استفاده قرار می گیرند . داراییهای این گروه به مرور زمان و پس از استفاده مکرر فرسوده می گردد به همین دلیل برای هر یک از داراییهای ثابت استهلاک منظور می شود.
داراییهای نامشهود :
این گروه از داراییها نشاندهنده حقوق قانونی و یا ارتباط خاصی است که وجود فیزیکی نداشته ، منافعی را برای صاحب آن در آینده به دنبال دارد . از جمله داراییهای نامشهود می توان به حق اختراع ، حق امتیاز تولید ، فرانشیز و سرقفلی اشاره کرد.
سایر داراییها :
هر گاه موسسه ای دارایی داشته باشد که نتواند آن را در یکی از گروههای فوق طبقه بندی نماید از عنوان سایر داراییها استفاده می کند .
بدهی :
مبالغی که یک موسسه به افراد و موسسات دیگر بدهکار می باشد ویا کلیه مبالغی که بازپرداخت آنها در تاریخهای معین در آینده بر عهده موسسه است را بدهی می گوییم . به عبارت دیگر می توان گفت ادعا یا حق مالی طلبکاران نسبت به داراییهای یک موسسه است و این حق نسبت به داراییهای معینی نمی باشد بلکه نسبت به کل داراییهاست .
بدهی ها را می توان به دو گروه تقسیم کرد :
بدهیهای جاری :
این بدهیها اقلامی هستند ، که انتظار می رود از محل داراییهای جاری ، در طی یک سال و یا یک دوره عملیاتی از تاریخ تنظیم ترازنامه (هرکدام که طولانی تر است ) تادیه گردند و یا به بدهیهای جاری دیگری تبدیل شوند . از جمله این بدهیها می توان به حسابهای پرداختنی ، اسناد پرداختنی ، هزینه های پرداختنی ( حقوق پرداختنی ، اجاره پرداختنی و … ) ، پیش دریافتهای درآمد ، اقساط پرداختنی مربوط به بدهیهای بلند مدت که در دوره آتی باید پرداخت گردند را نام برد .
بدهیهای بلند مدت :
این بدهیها ، همانطور که از نامشان پیداست ، دارای موعد پرداختی بیش از یک دوره مالی می باشند . وامهای دریافتی درازمدت و اوراق قرضه ای که یک موسسه برای رفع نیازهای مالی منتشر می نماید و تحت عنوان اوراق قرضه پرداختنی در حسابها منعکس می گردند ، از این نوع بدهیها می باشند
سرمایه :
تعریف سرمایه
سرمایه از مهم ترین عوامل تجارت بوده و بزرگ ترین وسیله جلب منفعت است. هر شرکت باید دارای سرمایه باشد، تا بتواند نتیجه ای از عملیات خود که تجارت است برده و منتفع شود. اهمیت شرکت های تجارتی را از سرمایه آنها می توان درک کرد.
برای سرمایه حداکثری تعیین نشده و شرکاء به هر مقدار بتوانند ممکن است سرمایه را افزایش دهند. در بعضی از ممالک اروپا حداقلی جهت سرمایه شرکت های سهامی معلوم شده، و در کشور ما هم به موجب ماده 5 اصلاحی اسفند 1347 مقرر گردیده در موقع تاسیس، سرمایه شرکت های سهامی عام از پنج میلیون ریال و سرمایه شرکت های سهامی خاص، از یک میلیون ریال نباید کمتر باشد مسلم است هیچ موقع سرمایه شرکت های سهامی عام یا خاص از این مبالغ نباید کمتر باشد و اگر کمتر شد به شرحی که گذشت در صورتی که شرکاء تا یک سال جبران ننمایند یا شرکت را به نوع دیگر تبدیل نکنند حکم به انحلال شرکت داده خواهد شد.
سرمایه شرکت سهامی عبارتست از جمع قیمت اسمی سهام آن شرکت. بنابراین سرمایه به سهام متساوی قسمت شده و هر یک از شرکاء یک یا چند سهم آن را خواهند داشت.
پرداخت سرمایه
قانون اجازه داده است که در موقع تشکیل شرکت های سهامی دارندگان سهام اقلاً سی و پنج درصد از مورد تعهد خود را پرداخت و بقیه را فقط تعهد نمایند. البته مدت تعهد باقی مانده از پنج سال تجاوز نخواهد کرد.
ولی هرگاه آورده های شرکاء غیر نقدی باشد باید تمام آن تادیه شده باشد.
ارفاقی که درباره شرکت های سهامی به عمل آمده بسیار به جا و با بصیرت کامل بوده است. زیرا اغلب شرکت های سهامی که برای امور مهم تشکیل می شوند تمام سرمایه را در موقع تشکیل احتیاج ندارند بلکه در عمل و پس از مدتی ممکن است به قسمتی از آن احتیاج پیدا کنند. مثلاً شرکتی که با سرمایه نهصد میلیون ریال برای ایجاد راه آهن از شهری به شهر دیگر تاسیس می شود مسلم است تمام سرمایه را در ابتدای عمل به کار نخواهد انداخت و از این جهت لزومی ندارد شرکاء تمامی آن را پرداخته وجه را بلا استفاده در صندوق شرکت بگذارند. البته به تدریج که احتیاج به آن پیدا شد اغلب به چند قسط اخذ می شود.
بنا به شرح فوق سرمایه شرکت های سهامی ممکن است به دو قسم تجزیه شود:
1. سرمایه پرداخت شده .
2. سرمایه تعهد شده.
اهمیت سرمایه بیشتر مورد نظر معامله کنندگان با شرکت است و اشخاص با ملاحظه اعتبار و میزان سرمایه شرکت، قرارداد منعقد و یا معامله انجام می دهند. به این جهت هر شرکت باید در هر گونه اسناد و صورت حساب و اعلانات و نشریات و غیره که به طور خطی یا چاپی صادر یا منتشر می نماید میزان سرمایه خود و آن قسمتی که تادیه شده است صریحاً قید کند.
به این طریق میزان سرمایه در دسترس مراجعین و معامله کنندگان بوده و همیشه از آن مطلع خواهند شد.
سرمایه نقدی و غیر نقدی
سرمایه ممکن است نقدی باشد یا غیر نقدی. سرمایه نقدی که اکثر شرکت های سهامی دارند وجه نقد است. سرمایه غیر نقدی مال یا امتیاز یا عملی است که شرکاء در ازاء قیمت سهام خریداری شده می پردازند. مثلاً ممکن است در شرکتی که موضوع آن تجارت پنبه است شخصی یک کارخانه پنبه پاک کنی به ارزش یک میلیون ریال تسلیم در مقابل، صد سهم ده هزار ریالی قبول کند. و یا در شرکتی که به استخراج سرب مشغول است در ازاء امتیاز استخراج معدن سرب که متعلق به یکی از شرکاء می باشد و کارشناس رسمی آن را به دویست هزار ریال تقویم نموده است بیست سهم ده هزار ریالی به نام برده داده شود. بنابراین مال یا امتیاز دارای ارزش و جزء سرمایه شرکت است و این معنی در تبصره 6 مواد الحاقی قانون تجارت تصریح شده است.
سرمایه احتیاطی یا اندوخته قانونی
از لحاظ این که ممکن است زیانی به شرکت وارد شود که در سرمایه نکثی حاصل و باعث دلسردی شرکاء گردد. در مواد اصلاحی قانون تجارت ضمن ماده 140 سرمایه دیگری به نام اندوخته قانونی پیش بینی شده و هیئت مدیره شرکت را قانون ملزم نموده که صدی پنج از سود خالص شرکت را برای انداخته قانونی موضوع نماید که در خود شرکت به حساب مخصوصی نگه داری شود. الزام هیئت مدیره تا موقعی است که این اندوخته مساوی با یک دهم سرمایه اصلی شرکت گردد و اضافه بر آن را قانون به اختیار شرکت گذاشته است.
اندوخته قانونی از موارد لازم و مورد احتیاج شرکت است زیرا در صورتی که زیانی حاصل شود که برای جبران آن احتیاج به پولی باشد ممکن است از آن استفاده شود.
در ممالک اروپایی به اندوخته قانونی ( سرمایه احتیاطی )اهمیت خاصی می دهند و چند قسم سرمایه اضافی از منافع تشکیل می دهند به نام سرمایه احتیاطی و سرمایه ذخیره و غیره.
افزایش سرمایه
گاهی اتفاق می افتد که شرکت به کارهای مهم تری دست زده و یا موفقیت هایی به دست آورده و احتیاج به افزایش سرمایه دارد، بنابراین می تواند به سرمایه خود اضافه کند. در این حال ناچار است سهام جدیدی بفروشد. در صورتی که در اساسنامه پیش بینی شده باشد می توان با رعایت آن اقدام به ازدیاد سرمایه و فروش سهم نمود. افزایش سرمایه موقعی مقدور است که سرمایه شرکت تماماً تادیه شده باشد و الا زمانی که شرکاء هنوز تعهد خود را کاملاً انجام نداده و مبلغی از سرمایه را هنوز نپرداخته اند، شرکت حق افزایش سرمایه را تحت هیچ عنوان نخواهد داشت.
گاهی در عمل مشاهده می شود که شرکت سود سرشاری داشته و ارزش سهام آن در بازار بیش از قیمت اسمی سهام یعنی پولی است که دارندگان سهام روز اول پرداخته اند. و خریداران سهام جدید که به همان قیمت اسمی بهای سهام منتشره را می پردازند، نفع بی تناسبی ممکن است ببرند زیرا اگر سهم یک هزار ریالی را در بازار می خریدند بایستی دو هزار ریال بپردازند و فعلاً هزار ریال بیشتر نمی دهند. به این جهت اغلب برای سهام بدوی مجمع عمومی نفع مخصوصی معین کرده و آن را سهام ممتاز قرار می دهند.
ماده 160 اصلاحی قانون تجارت طریق دیگری در این مورد ارائه کرده و اجازه داده است به این شرح که شرکت می تواند سهام جدید را برابر مبلغ اسمی بفروشد و یا این که مبلغی علاوه بر مبلغ اسمی سهم، به عنوان اضافه ارزش سهم از خریداران دریافت کند. هم چنین شرکت می تواند عواید حاصله از اضافه ارزش سهام فروخته شده را به اندوخته منتقل سازد یا نقداً بین صاحبان سهام سابق تقسیم کند یا در ازاء آن سهام جدید به سهام بدهد.
سرمایه در گردش
آن مقدار دارایی جاری که از محل منابع مالی بلند مدت تامین شده باشد را سرمایه در گردش می نامند. سرمایه در گردش ناخالص به صورت کل دارایی های جاری و سرمایه در گردش خالص به صورت مازاد دارایی جاری بر بدهی جاری تعریف می شود. میزان سرمایه در گردش شاخصی است برای تشخیص درجه نقدینگی و عدم اعسار یک شرکت، به ویژه اگر در مقایسه با دیگر شاخص ها و نسبت های مالی به کار گرفته شود.
بازار سرمایه
بازار وجوه آماده برای وام دادن در زمانی بلند مدت تر از زمان بازار پول که در آن وجوه کوتاه مدت وام داده می شود را بازار سرمایه می نامند. اگر چه مرز مشخصی این دو بازار را از یکدیگر جدا نمی کند ولی در اصل، وام های بازار سرمایه برای سرمایه گذاری های ثابت در صنعت و تجارت به کار می رود. بازار سرمایه هر زمان بین المللی تر می شود، و در هر کشور صرفاً شامل یک نهاد نمی شود، بلکه نهادهایی مانند بورس، بانک ها و شرکت های بیمه را در بر می گیرد که عرضه و تقاضای سرمایه بلند مدت را نظم می بخشند.
قابلیت خرید و فروش اوراق بهادار یکی از عوامل مهم در کارآیی بازار سرمایه است، زیرا هرگاه مطالبات سرمایه گذاران به آسانی قابل وصول نباشد آنها رغبت چندانی برای وام دادن به صنایع پیدا نخواهند کرد. در کشورهای پیشرفته صنعتی، بازارهای سرمایه کاملاً توسعه یافته اند، ولی در کشورهای در حال توسعه فقدان بازار سرمایه به دلیل کمبود پس انداز، سدی در راه بسط سرمایه گذاری هاست، و لذا دولت ها و صاحبان صنایع این کشورها ناگزیرند برای کسب سرمایه به بازارهای بین المللی روی آورند.
سرمایه ثابت
در اقتصاد مارکسیستی آن بخش از سرمایه که به صورت وسایل تولید، ابزار کار و مواد خام نمود می یابد را سرمایه ثابت می نامند.
این سرمایه، ثابت خوانده می شود، چون نمی تواند بیش از ارزش خود به ارزش محصول بیفزاید. البته در اینجا، ارزش به صورت زمان کاراجتماعاً لازم تعریف می شود. سرمایه ثابت به دو قسمت سرمایه سیار و سرمایه مستقر تقسیم می شود.
سرمایه مستقر
وسایل سرمایه ای که به نسبت دارای عمر طولانی باشند و در فرآیند تولید نقش معین و پایداری بازی کنند را سرمایه مستقر می نامند. هزینه سرمایه مستقر معمولاً به تناسب عمر و دوام آن جبران می شود. ساختمان، ماشین آلات و تاسیسات از انواع بارز سرمایه مستقرند.
در اقتصاد مارکسیستی آن بخش از سرمایه ثابت را سرمایه مستقر گویند که در فرآیند تولید به صورت ابزار کار مورد استفاده قرار می گیرند (مانند ماشین آلات و ساختمان)، در حالی که بخش دیگر سرمایه ثابت را سرمایه سیار می نامند که در فرآیند تولید به مثابه موضوع کار وارد می شوند. مواد اولیه و واسطه ای و نیز مواد سوختی که یک بار در جریان تولید وارد و پس از تبلور یافتن در محصول تولید شده از آن خارج می شوند، در شمار انواع سرمایه سیار هستند.
سرمایه متغیر
در اقتصاد مارکسیستی به آن بخش از سرمایه که به صورت نیروی کار در فرآیند تولید (و گاهی توزیع) کالا با سرمایه ثابت ترکیب می شود سرمایه متغیر اطلاق می شود. از نظر مارکس، سرمایه متغیر سرچشمه ارزش اضافی است، زیرا فقط نیروی کار می تواند ارزشی بیش از ارزش خود خلق کند.
سرمایه ربایی
سرمایه ربایی در اقتصاد مارکسیستی آن بخش از سرمایه است که صرفاً در حوزه گردش پول، و بدون هیچگونه فعالیتی در فرآیندهای تولید و توزیع کالا، جریان یابد. در این جریان پول اولیه به مقدار پول بیشتر تبدیل می شود، که گردش آن را می توان به صورت زیر نشان داد:
مقدار فزونی بر در حقیقت بخشی از ارزش اضافی است که در نظام سرمایه داری به صاحب سرمایه ربایی (ربا دهنده) اختصاص می یابد. سرمایه ربایی، که در دوران پیش سرمایه داری نیز وجود داشته، تضعیف کننده بنیه اقتصادی تولید کنندگان به ویژه تولید کنندگان خرد) به شمار می رفته است.
سرمایه سهمی
کل سرمایه گذاری صاحبان یک واحد اقتصادی از راه خرید (سلام الله علیهم) را سرمایه سهمی می نامند. سرمایه گذاران هنگامی به سرمایه سهمی یک شرکت سهامی می افزایند که اقدام به خرید سهام جدیدالانتشار آن کرده باشند. نرخ سود تثبیت شده ای به آنان وعده داده نمی شود بلکه فقط در سود شرکت سهیم اند. بنگاه ها می توانند با قبول مقدار بیشتری سرمایه سهمی و استقبال از سهامداران جدیدی که تمایل به این قبیل سرمایه گذاری دارند، پول بیشتری جمع آوری کنند. سرمایه سهمی معمولاً با پیدایش یک فعالیت جدید اقتصادی یا گرایش فعالیت های اقتصادی موجود همراه است
دفاتر روزنامه عمومی
ساده ترین و متداولترین نوع دفتر روزنامه ، دفتریست که آن را دفتر روزنامه عمومی یا دفتر روزنامه دو ستونی می نامند . این دفتر دارای دو ستون برای مبالغ بدهکار و بستانکار می باشد و برای انجام ثبت معاملات در تجارتخانه ها و موسسات کوچک کفایت می کند . البته با توجه به نوع کار وحجم فعالیتهای موسسات مختلف و به منظور کم کردن میزان کار دفترداری ، می توان ستونهای دیگری نیز به دفتر روزنامه دوستونی اضافه کرد .
دفاتر روزنامه اختصاصی
این دسته از دفاتر بیشتر در موسسات بزرگ که تعداد معاملات تکراری آنها بسیار زیاد است مورد استفاده قرار می گیرد . معمولا حدود هشتاد تا نود درصد کلیه فعالیتهای مالی این قبیل موسسات را می توان به چهار گروه تقسیم و هر گروه را در دفتر روزنامه خاصی ثبت کرد .
دفتر روزنامه ترکیبی :
این دفتر ترکیبی از دفتر دفاتر روزنامه اختصاصی و عمومی است .
دفتر روزنامه اختصاصی :
در سیستم حسابداری دستی موسسات بزرگ ، هر رویداد مالی یا در دفتر روزنامه عمومی و یا در یک دفتر روزنامه اختصاصی که برای ثبت و پردازش در سیستم عامل نوع خاصی از رویدادهای مالی پیش بینی شده است ، ثبت می گردند . برای رویدادهای مالی تکراری و شبیه به هم می توان از یک دفتر روزنامه اختصاصی استفاده نمود .
استفاده از دفتر اختصاصی جداگانه برای ثبت برخی از رویدادهای مالی در موسسات بزرگ دلایل مختلفی دارد . تسریع در ثبت بخشی از رویدادهای مالی خاص در دفتر روزنامه اختصاصی و میزان زمان صرفه جویی شده برای نقل به حسابهای معین و دفتر کل از علل عمده استفاده از دفتر روزنامه اختصاصی است ، علاوه بر آن می توان با استفاده از دفاتر روزنامه اختصاصی متعدد کار ثبت در دفتر روزنامه را بین چند حسابدار که به طور همزمان دفاتر روزنامه اختصاصی مربوطه را ثبت می نمایند ، تقسیم نمود .
اکثر رویدادهای مالی که در موسسات بزرگ به تعداد زیادی واقع می شوند ، شامل چهار نوع رویداد مالی زیر است که برای ثبت هریک از آنها دفتر روزنامه اختصاصی مورد نیاز است . رویدادهای مالی مذکور عبارتند از : فروش نسیه ، خرید نسیه ، دریافتهای نقدی ، پرداختهای نقدی .
با توجه به تقسیم بندی رویدادهای مالی به رویدادهای چهارگانه فوق چهار نوع دفتر روزنامه اختصاصی به وجود می آید که عبارتند از :
دفتر روزنامه فروش :
در اغلب موسسات ، صورتحسابهای فروش ( فاکتورهای فروش ) در چندین نسخه صادر می شود . اطلاعات منعکس در صورتحسابهای فروش معمولا شامل : تاریخ فروش ، شماره سریال صورتحساب فروش ، نام خریدار ، مبلغ فروش و شرایط پرداخت می باشد . اداره یا واحد فروش موسسه ، یک نسخه از صورتحساب فروش را به واحد حسابداری موسسه ارسال می نماید . نسخه صورتحساب فروش نسیه واصل شده به حسابداری ، مبنای ثبت در دفتر روزنامه اختصاصی فروش است .
دفتر روزنامه خرید :
کلیه رویدادهای مالی مربوط به خرید نسیه کالا در دفتر روزنامه خرید ثبت می گردد. در صورتی که کالا به صورت نقدی خریداری شود ، در دفتر روزنامه پرداختهای نقدی ثبت می گردد. همچنین باید توجه داشت که خرید داراییهایی مانند اثاثه اداری به صورت نسیه در دفتر روزنامه عمومی و در صورت خرید آن به طور نقدی در دفتر پرداختهای نقدی ثبت خواهد شد .
دفتر روزنامه دریافتهای نقدی :
کلیه رویدادهای مالی که نقدا وصول می شوند ، در دفتر روزنامه دریافتهای نقدی ثبت می گردند . به عنوان مثال ، کلیه فروشهای نقدی کالا در این دفتر روزنامه ثبت می شوند . در پایان روز ، جمع فروشهای نقدی انجام شده به بستانکار حساب فروش در دفتر کل منتقل می گردد .
دفتر روزنامه پرداختهای نقدی :
یکی دیگر از انواع متعدد دفاتر روزنامه اختصاصی که از اجزا پردازش در سیستم عامل داده ها در سیستمهای حسابداری موسسات بزرگ می باشد ، دفتر روزنامه پرداختهای نقدی است . کلیه رویدادهای مالی که به صورت نقدی پرداخت می گردند در این دفتر روزنامه اختصاصی ثبت می شوند. پرداختهای نقدی بابت هزینه های عملیاتی ، خریدهای نقدی کالا و پرداختهای نقدی به بستانکاران از جمله این رویدادهای مالی می باشد
دفتر روزنامه ترکیبی :
در برخی از موسسات تجاری و خدماتی و موسسات غیر انتفاعی که فقط چند نوع رویداد مالی به تکرار زیادی واقع شده و رویدادهای مالی از تنوع فراوان برخوردار نیست ، از دفتر روزنامه ترکیبی ( دفتر روزنامه عمومی ترکیبی ) برای ثبت رویدادهای مالی استفاده می شود .
این نوع دفتر روزنامه همانطوری که از نام آن پیداست ، ترکیبی از دفتر روزنامه عمومی و دفتر روزنامه اختصاصی است . دفتر روزنامه ترکیبی ، دفتر روزنامه ای است که تمام رویدادهای مالی نقد ونسیه ( رویدادهای مالی برون سازمانی ) و عملیات اصلاح وبستن حسابها ( رویدادهای مالی درون سازمانی ) در آن ثبت می گردد .
در طراحی این نوع دفتر روزنامه ، برای ثبت رویدادهای مالی که به تکرار زیادی واقع می گردد ستون خاصی در نظر گرفته شده و گذشته از آن دو ستون به صورت بدهکار و بستانکار ، برای سایر حسابها اختصاص داده می شود .
هرچند دفتر روزنامه ترکیبی را می توان با ستونهای زیاد و به اشکال مختلف طراحی نموده و به عنوان اجزاء پردازش داده ها در سیستم حسابداری به کار برد ، ولی نکته ای که در طراحی این نوع دفتر روزنامه می بایستی در نظر گرفت ، آن است که تعداد ستونها و بزرگی صفحات دفتر روزنامه ترکیبی ، کار ثبت رویدادهای مالی را مشکل نموده و احتمال اشتباه ثبت را افزایش خواهد داد و به علت تعدد ستونهای دفتر روزنامه ترکیبی ، احتمال وقوع اشتباه ثبت رویدادهای مالی بیش از دفتر روزنامه عمومی و اختصاصی است . با توجه به این نکته ، در طراحی این نوع دفتر روزنامه بایستی کوشش شود که تعداد ستونها حداقل ممکن باشد .
از این نوع دفاتر روزنامه می توان به دفتر روزنامه ترکیبی فروش و دریافتهای نقدی و دفترروزنامه خرید و پرداختهای نقدی اشاره کرد
حسابرسی داخلی
هدف اصلی حسابرسی مستقل اظهار نظر در این مورد است که صورتهای مالی به درستی تنظیم شده است و وضعیت سازمان را به نحوی مطلوب نشان میدهد و دارای اشتباه و تحریف با اهمیت نیست .
کنترل داخلی
هر سیستم یا مجموعه ای از کنترل ها اعم از مالی و غیر مالی که برای دستیابی به اطمینانی منطقی از تحقق موارد زیر بر قرار می شود:
۱- اثر بخش و کارآمد بودن عملیات
۲- قابل اتکا بودن اطلاعات مالی و گزارشگری آن
۳- رعایت قوانین و مقررات
دلائل استفاده از سیستم کنترل داخلی
۱- واحد های اقتصادی هم از لحاظ اندازه و هم از لحاظ پیچیدگی فعالیت چنان رشد میکنند که کنترل مستقیم و انفرادی آنها نا ممکن میشود. از این رو کنترل های داخلی برای اعمال مدیریت و سرپرستی در راستای برنامه های استراتژیک ضروری است .
۲- واحد های اقتصادی دارای الزامات قانونی میباشند که باید به آنها عمل شود . از این رو باید کنترل های داخلی لازم را برای شناسایی و کنترل میزان رعایت این گونه الزامات قانونی برقرار نمایند .
عناصر تشکیل دهنده کنترل داخلی
۱- بررسی موثر و کارآمد توسط مدیریت غیر اجرایی
۲- وجود سیستم کنترل مدیریتی شامل تعیین و تدوین هدف ها و برنامه ها – نظارت و سرپرستی یا کنترل مسائل مالی و همچنین اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی
۳- وجود سیستم ها و روشهای کنترل مالی و عملیاتی شامل محافظت از دارایی ها – تفکیک وظایف – روش های صدور مجوز و تصویب و سیستم های اطلاعاتی
۴- وجود یک واحد حسابرسی داخلی که طبق اصول و استاندارد های حسابرسی داخلی فعالیت کند
هدفهای کنترل داخلی و حسابرسی داخلی
▪ سیستم کنترل داخلی به منظور اطمینان یافتن از موارد زیر استقرار می یابد :
۱- اعمال شدن سیاست ها و خط مشی های سازمان
۲- شناسایی و شناساندن اصول و ارزشهای سازمان
۳- رعایت قوانین و مقررات
۴- دقیق و قابل اعتماد بودن صورت های مالی و سایر اطلاعات منتشر شده
۵- مدیریت کارآمد و اثر بخش نیروی انسانی و سایر منابع
هدف حسابرسی داخلی کمک به مدیریت است تا اطمینان یابد کلیه موارد بالا به همان گونه که باید اجرا یا رعایت میشود .
تعریف حسابرسی داخلی
وظیفه ارزیابی مستقلی است که توسط مدیریت سازمان برای بررسی سیستم کنترل داخلی ایجاد میشود . حسابرسی داخلی کفایت سیستم کنترل داخلی را از لحاظ اثر بخش و کارآمد بودن استفاده از منابع سازمان آزمون ارزیابی و گزارش میکند .
▪ حسابرسی داخلی چگونه سازمان را یاری میکند :
حسابرسی داخلی مدیریت را در انجام دادن مسئولیت ها و وظایف خود از طریق تقویت کنترل های داخلی یاری میکند.
▪ حسابرسی داخلی میتواند :
۱- نقش بازدارنده را در برابر سوء استفاده کنندگان احتمالی داشته باشد
۲- کنترل را در جهت پیشگیری یا آشکار کردن تقلب و اشتباه بهبود بخشد
۳- با انجام دادن حسابرسی داخلی تقلب ها را کشف کند
۴- با شناسایی موارد اتلاف منابع و عدم کارایی سبب صرفه جویی شود
تفاوت حسابرس داخلی و حسابرس مستقل
۱- تفاوت در رابطه با استفاده از حسابرسی داخلی و مستقل
حسابرسی مستقل معمولاً یک ضرورت قانونی است و مدیریت سازمان آن را بوجود نمی آورد ولی حسابرسی داخلی ارزیابی مستقلی است که توسط مدیران سازمان ( احتمالاً در اجرای یک الزام قانونی ) بوجود می آید.
۲- تفاوت از نظر هدف های اصلی
هدف اصلی حسابرسی مستقل اظهار نظر در این مورد است که صورتهای مالی به درستی تنظیم شده است و وضعیت سازمان را به نحوی مطلوب نشان میدهد و دارای اشتباه و تحریف با اهمیت نیست . هدف اصلی حسابرسی داخلی بررسی تمامی سیستم کنترل داخلی میباشد .
۳- تفاوت در رابطه با بررسی کنترل های داخلی
حسابرسی مستقل ممکن است در مورد سیستم کنترل داخلی نیز اظهار نظر کند اما این اظهار نظر به کنترلهایی محدود میشود که حسابرسان آن را به عنوان بخشی از کار خود مورد ارزیابی قرار داده اند ولی حسابرسی جامع کنترل های داخلی از وظایف حسابرسان داخلی میباشد .
۴- تفاوت در رابطه با نوع همکاری با موسسه
حسابرسی داخلی در استخدام شرکت بوده و مستمراً با مدیریت همکاری دارد در حالی که حسابرسی مستقل فقط به موجب قرارداد وارد شرکت میشود .
۵- تفاوت در رابطه با مسئولیت
مسئولیت حسابرسی مستقل عموماً در برابر اعضاء مجمع عمومی یا صاحبان سهام بوده در حالی که حسابرسی داخلی در برابر دستگاه مدیریت جوابگو میباشد .
۶- تفاوت دامنه بررسی ها
حسابرسی مستقل تحقیق خود را صرفاً از نظر مالی انجام داده و رضایت وی از درستی سود و زیان و اصالت و صحت اسناد و مدارک مالی و سیستم کنترل های داخلی عموماً وی را قانع ساخته و به ابراز عقیده حرفه ای در باب حساب های نهایی اکتفا میکند در حالی که حسابرسی داخلی خط و مشی و سیاست مدیریت را در تمام جنبه های سازمان اعم از مالی و غیر مالی دنبال مینماید .
۷- تفاوت در نحوه رسیدگی
نحوه رسیدگی حسابرسان مستقل به عملیات شرکت های بزرگ بخصوص با توجه به زمان محدود متکی بر تست و چک بوده و عملاً نمیتوانند آنچنان که حسابرسان داخلی به آزمایش و بررسی حسابها و مدارک و اطلاعات می پردازند در جزئیات وارد شوند .
استقلال حسابرس داخلی
عامل اصلی برای توانمند بودن حسابرسی داخلی استقلال آن است . مدیریت باید این عامل را به رسمیت بشناسد و با تامین جایگاه مناسب حسابرسی داخلی در ساختار سازمانی نسبت به استقلال واحد حسابرسی داخلی اطمینان دهد.
عملکرد حسابرسی داخلی باید چنان باشد که به روشنی نشان دهد حسابرسی داخلی تحت تاثیر هیچگونه اعمال نفوذ غیر مسئولانه نیست که بتواند دامنه رسیدگی یا کار آن را محدود یا تغییر دهد یا بتواند در تصمیم گیری آن درباره ی محتوای گزارشهایی که به مدیریت ارائه میشود بطور قابل ملاحظه ای اثر گذارد .
اگر حسابرسی داخلی در سیستم یا روشی حضور نداشته باشد و آن سیستم یا روش بدون هرگونه خللی به فعالیت خود ادامه دهد آزمونی است برای تشخیص استقلال واحد حسابرسی داخلی . در حالی که اگر حسابرسی داخلی بطور روزمره درگیر سیستم یا روش باشد جزئی از سیستم محسوب میشود و نسبت به آن سیستم استقلال نخواهد داشت .
استقلال حسابرسی داخلی به شکل های زیر محقق میشود :
۱- استقلال از لحاظ دسترسی
رئیس حسابرسی داخلی باید به مدیریت ارشد سازمان شامل مدیر عامل و هیئت مدیره و بررسی کنندگان غیر اجرایی سازمان دسترسی مستقیم داشته باشد و بتواند آزادانه به آنان گزارش دهد .
۲- استقلال از لحاظ گزارشگری
رئیس حسابرسی داخلی باید بتواند گزارشهای خود را بدون حذف مطلبی و با نام و امضاء خود ارائه دهد .
۳- استقلال از لحاظ فعالیت های سازمانی
حسابرسی داخلی باید نسبت به کلیه سیستم های مالی و اداری سازمان استقلال کامل داشته باشد . درگیر شدن حسابرسی داخلی در سیستم های اجرائی و برنامه های سازمان باید به موارد زیر محدود شود :
۱- ارائه پیشنهاد در ارتباط با ایجاد کنترل های داخلی برای موارد تجدید نظر در سیستم ها یا پروژه های موجود یا طراحی سیستم های جدید یا ایجاد پروژه های جدید .
۲- ارزیابی کنترل های پیشنهادی برای پروژه های خاص
۳- ارزیابی کنترل های موجود سیستم ها و فرایند تصمیم گیری .
واحد حسابرسی داخلی نباید مسئول استقرار سیستم های جدید باشد یا درگیر کارهایی شود که معمولاً ملزم به بررسی آنهاست .
۴- استقلال از لحاظ رای
حسابرسی داخلی باید بدون هرگونه جانب داری با مسائل برخورد کند و از چنان جایگاه سازمانی برخوردار باشد که بتواند بیطرفانه تصمیم گیری و نظر و پیشنهاد های خود را ارائه کند .
دامنه حسابرسی داخلی
دامنه حسابرسی داخلی اغلب به اشتباه منحصر به موضوعات مالی تصور میشود . اما با توجه به هدف حسابرسی داخلی دامنه حسابرسی داخلی همه ی جنبه های کنترل داخلی را اعم از مالی و غیر مالی در بر میگیرد.
تاکید حسابرسی داخلی بر هر کنترل خاص نشانه ی میزان خطر و زیانی است که متوجه سازمان میشود . زیان های مالی میتوانند از ضایعات – سهل انگاری – کلاه برداری یا موارد دیگر ناشی شود . با اینکه خطر زیان مالی بسیار با اهمیت است اما این تنها خطری نیست که حسابرسی داخلی به آن توجه دارد برای مثال خطر تبلیغات منفی میتواند خسارت های جبران ناپذیری به سازمان وارد کند .
برخی از سیستم های اصلی که زیر پوشش حسابرسی داخلی قرار میگیرد به شرح زیر است :
۱- سیستم های مالی : ۲- سیستم های مدیریت :
– حسابداری مالی – برنامه ریزی استراتژیک
– حسابداری مدیریت و بودجه – کنترل عملیات
– پیش بینی ها و برنامه ریزی تجاری – ارزیابی سرمایه گذاری ها
– حقوق و دستمزد – مدیریت سیستم های اطلاعاتی
– روشهای پرداخت های نقدی – کارکنان و سیستم های منابع انسانی
۳- سیستم های عملیاتی :
– استخدام کارکنان
– اجاره محل
– مدیریت برگزاری سخنرانی ها و سمینار ها
وظایف حسابرس داخلی
هر سیستم کنترل داخلی میتواند از بخش های زیر تشکیل شده باشد :
▪کنترل داخلی صندوق و بانک
▪کنترل داخلی بودجه و هزینه
▪کنترل داخلی خرید
▪کنترل داخلی حقوق و دستمزد
▪کنترل داخلی انبار داری
وظیفه حسابرسی داخلی ارزیابی و کنترل کفایت سیستم کنترل داخلی است . لذا برای هریک از قسمت های کنترل داخلی برنامه رسیدگی برای حسابرسی داخلی نیز وجود دارد .
برای مثال کنترل داخلی صندوق و بانک و برنامه رسیدگی آن به صورت زیر میباشد :
کنترل داخلی صندوق و بانک
– محل خزانه و صندوق می بایستی کاملاً محفوظ و از جهت دستبرد ها دارای حفاظ مطمئن باشد
– بجز رئیس خزانه داری و صندوقدار اشخاص دیگری به خزانه و صندوق دسترسی و رفت و آمد نداشته باشند
– تغییر کلید ها و رمز قفل گاوصندوق هر چند وقت یک بار باید انجام شود
– هر چند وقت یک بار بطور غیر متداول وجوه نقد و اوراق بهادار در حضور صندوقدار و رئیس خزانه شمارش و ثبت گردد و علل مغایرت بررسی شود.
– صورت مغایرت بانک در فواصل معین توسط صندوقدار تهیه و کنترل گردد
– اقلام دریافت و پرداخت صندوق بایستی روزانه ثبت گردد
– انجام هرگونه دریافت باید در مقابل برگ رسید صورت گیرد
– میزان پرداخت مبلغ چک در مسئولیت رئیس امور مالی و مدیران و غیره باید تعیین شود
– امضا های مجاز جهت امضای چک باید رسماً ابلاغ شده باشد
– گردش ادواری کارکنان خزانه و صندوق
– پرداخت در خصوص کالا ها و اقلام تنخواه گردان باید با اطمینان از انجام و اثبات رسید کالا و خرید اقلام تنخواه باشد
برنامه رسیدگی صندوق و بانک
اهداف
۱- حصول اطمینان نسبت به صحت سیستم و کفایت کنترل های داخلی
۲- موجودی نقدی و بانکی نگهداری شده انعکاس حقیقی حساب های دفتر کل میباشند
۳- عملیات حسابداری دقیق و مطمئن بوده و فوراً در دفاتر مربوط ثبت میشود
۴- دریافت و پرداخت و نگهداری وجوه نقد و اوراق بهادار بر طبق روشها و آئیننامه های شرکت انجام گردیده باشد
▪ اعمالی که حسابرسی داخلی برای رسیدن به اهداف فوق انجام میدهد :
۱- شمارش وجوه نقد و اسناد بهادار و تطبیق موجودی های بانک
۲- حسابرسی پایان سال مالی وجوه نقدی و بانکی
۳- بررسی دریافت ها و پرداخت های صندوق و بانک
۴- بررسی اسناد خزانه و ضمانت نامه ها
۵- رسیدگی به تنخواه گردان ها
فصل پنجم – نتیجه گیری
* نتیجه گیری
نتیجه گیری :
در طول دوره کارآموزی در شرکت تولی پرس با اطلاعات و آموخته های مفیدی در زمینه های مختلف حسابداری شرکت آشنا شدم ، استفاده از این اطلاعات و آموخته ها یقینا در آینده ای نزدیک در جهت ورود به بازار کار می تواند بسیار مفید واقع گردد ، همانگونه که در فصول بالا ملاحظه فرمودید کارآموزی در شرکت تولی پرس را به سه قسمت مختلف تقسیم کرده و به بررسی آموخته های هر کدام به صورت جداگانه پرداختیم ، این گزارش خلاصه ای از آموخته های اینجانب در طول این دوره بود که امید وارم مورد رضایت جنابعالی واقع گردد .
با تشکر
فهرست مطالب
پیشگفتار
مقدمه
فصل اول – معرفی شرکت تولی پرس
معرفی شرکت
افتخارات تولی پرس
فصل دوم – محاسبات تئوری
روش محاسبه حقوق و دستمزد نظام کارمندی
حقوق مبنا براساس نظام هماهنگ و با ضریب 100 ریال بدین شرح میباشد .
طرز محاسبه ضریب حقوقی در سال 1388
طرز محاسبه حق اولاد
طرز محاسبه حق عائله مندی
طرز محاسبه فوق العاده شغل
طرز محاسبه محرومیت و تسهیلات زندگی
فوق العاده محل خدمت
فوق العاده محرومیت از روستا
طرز محاسبه فوق العاده نوار مرزی
طرز محاسبه فوق العاده جذب مناطق محروم
طرز محاسبه فوق العاده جذب مشاغل
طرز محاسبه فوق العاده ویژه
طرز محاسبه حداقل دریافتی
تفاوت حقوق با هیئت علمی
طرز محاسبه فوق العاده برجستگی
کمک هزینه ازدواج و فوت
شرایط دریافت
الف) کمک هزینه ازدواج
کمک هزینه سفر
کمک هزینه مسکن مناطق محروم
قانون پرداخت پاداش پایان خدمت
بازنشستگی
اختیاری
توافقی
اجباری
قهری
فصل سوم – قراردادهای کار شرکت
تعریف قرارداد کار
ویژگی های قرارداد کار
مشروعیت مورد قرارداد
معین بودن موضوع قرارداد
دوره آزمایشی
قراردادهای کارمزدی
نحوه محاسبه حقوق و مزایا قراردادهای کارمزدی
قراردادهای مزدساعتی
اعمال نظام مزد ساعتی در موارد ذیل مجاز است
متصدیان حمل و نقل کالا و مسافر
مشاغل آموزشی و پژوهشی
محاسبه حقوق ومزایا قراردادهای مزدساعتی
قراردادهای کارمزد ساعتی
نحوه محاسبه حقوق ومزایا قراردادهای کارمزد ساعتی
فصل چهارم – صورت های مالی و ترازنامه شرکت
فعالیت های مالی
فعالیتهای مالی بیرونی
فعالیتهای مالی درونی
ترازنامه
تراز پرداختها
صورت سود و زیان
صورت حقوق صاحبان سرمایه
دفتر کل
ستون عطف
ستون مبلغ
دفتر معین
دفتر روزنامه
واحد اقتصادی
واحدهای انتفاعی
واحدهای غیر انتفاعی
از نظر نوع فعالیت
واحد های تجاری انتفاعی
واحدهای غیر تجاری انتفاعی
موسسات انفرادی
شرکتهای ضمانتی
شرکتهای سرمایه
موسسات انتفاعی غیر تجاری
دارایی
داراییهاخود به پنج گروه اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از
داراییهای جاری
سرمایه گذاریهای بلند مدت
داراییهای ثابت
داراییهای نامشهود
سایر داراییها
بدهی
بدهی ها را می توان به دو گروه تقسیم کرد
بدهیهای جاری
بدهیهای بلند مدت
سرمایه
تعریف سرمایه
پرداخت سرمایه
سرمایه نقدی و غیر نقدی
سرمایه احتیاطی یا اندوخته قانونی
افزایش سرمایه
سرمایه در گردش
بازار سرمایه
سرمایه ثابت
سرمایه مستقر
سرمایه متغیر
سرمایه ربایی
سرمایه سهمی
دفاتر روزنامه عمومی
دفاترروزنامه اختصاصی
دفتر روزنامه اختصاصی
دفتر روزنامه فروش
دفتر روزنامه خرید
دفتر روزنامه دریافتهای نقدی
دفتر روزنامه پرداختهای نقدی
دفتر روزنامه ترکیبی
حسابرسی داخلی
کنترل داخلی
دلائل استفاده از سیستم کنترل داخلی
عناصر تشکیل دهنده کنترل داخلی
هدفهای کنترل داخلی و حسابرسی داخلی
تعریف حسابرسی داخلی
تفاوت حسابرس داخلی و حسابرس مستقل
تفاوت دامنه بررسی ها
تفاوت در نحوه رسیدگی
استقلال حسابرس داخلی
استقلال حسابرسی داخلی به شکل های زیر محقق میشود
استقلال از لحاظ دسترسی
استقلال از لحاظ گزارشگری
استقلال از لحاظ فعالیت های سازمانی
دامنه حسابرسی داخلی
سیستم های مالی سیستم های مدیریت
سیستم های عملیاتی
وظایف حسابرس داخلی
فصل پنجم – نتیجه گیری
نتیجه گیری
2