چگونگی برطرف کردن ضعف املای دانش آموزان پایه چهارم

عنوان گزارش تخصصی :

چگونگی برطرف کردن ضعف املای دانش آموزان پایه چهارم

مقدمه کوتاه
همه ی ما دوران تحصیل و مدرسه ی خود را خوب به یاد داریم. کلاس های پرجمعیّتی که هر نیمکت با زحمت سه دانش آموز را در خود جای می داد. زمانی که زنگ املا فرا می رسید، معلم می گفت: "بچّه ها! نفرات وسط هر نیمکت بیرون بیایند و روی زمین بنشینند. بچًه هایی هم که در نیمکت نشسته اند، کیف هایشان را روی نیمکت بگذارند. سرمیزی ها سر میز. ته میزی ها هم ته میز" کوهی از کیف بر روی میزها قرار می گرفت تا مبادا دانش آموزی سرخود را حرکت دهد و چشمش به املای دیگری بیفتد. سپس معلم با حالت دستوری و کلمه به کلمه، متن املا را می خواند.
هنوز هم با گذشت سال ها، حتّی با تغییر کتاب های درسی، باز هم شاهد برگزاری چنین املاهایی در کلاس درس هستیم. این موضوع باعث تعجّب است که با وجود این همه تغییرات، باز هم به شکل سنّتی به دانش آموزان املا می گوییم؟ آیا واقعاً روش دیگری برای گفتن املا وجود ندارد؟ چرا سعی نمی کنیم در درس املا به شیوه هایی نو و جذّاب هم توجّهی داشته باشیم؟ اصلاً چرا روش های سنّتی را کنار نمی گذاریم؟ مگر نه این است که ما بایستی این نونهالان باغ مدرسه را برای روزگاری جز روزگار خود تعلیم دهیم و تربیت کنیم.آیا تاکنون از خود آنان پرسیده ایم تا چه اندازه به این روش ها علاقه مند هستند؟
چرا زنگ املا در برخی مدارس به زنگی خشک و بی روح تبدیل می شود و هزاران چرا و دریغ دیگر! آیا فکر نمی کنید که دیگر زمان آن رسیده است که باور و نگاهمان را نسبت به درس املا تغییر دهیم؟ دانش آموزانمان را باور کنیم؟ به فکر شکوفایی خلّاقیّت آنان باشیم و از املا گفتن سنّتی بپرهیزیم و آن ها را از این گرداب توالی و تکرار برهانیم؟
در رابطه با موضوع املا، تاکنون پژوهش های فراوانی صورت گرفته است که در مجلّات و کتب گوناگون به چاپ رسیده است. در همه ی آنها به این نکته اشاره شده است که درس املا نیاز به بازنگری و توجّهی جدّی از سوی معلّمان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت دارد. چرا که تمام نگارندگان مقاله ها از افت تحصیلی دانش آموزانشان در این درس شکایت داشتند و راه حل های که برای برطرف شدن مشکل خود ارائه کرده بودند در جهت شکستن هنجار سنتّی درس املا بوده است و در پایان به تغییرات شگرفی در نگرش و بازخورد دانش آموزان دست یافته بودند که در قسمت ادبیّات موضوع به آنها اشاره کرده ام.
اینجانب ….. در این طرح سعی کرده ام ابتدا به بررسی موانع و مشکلاتی که در تدریس این درس در پایه چهارم با 32 نفر دانش آموز با آن ها مواجه بوده ام، بپردازم و سپس با استفاده از روش هایی که در مقالات و کتب گوناگون مطرح شده است و تجربیّات و راه کارهای ابتکاری خودم نمره ی دانش آموزانم را در درس املا افزایش دهم.
شناسایی مساله
عامل اساسی برای موفّقیّت در هر فعّالیّتی، داشتن اطّلاعات لازم در آن زمینه می باشد.پس لازم بود، به اطّلاعاتی در میزان علاقمندی دانش آموزان به درس املا دست یابم؛ در این زمینه با تحقیق از معلّم های دیگر و هم چنین با طرح پرسش هایی ازآنان، که به شرح ذیل می باشد، دریافتم دانش آموزان علاقه زیادی به املا ندارند.
1. نظرتان در رابطه با درس املا چیست؟
2. چه روش هایی را در مطالعه ی درس املا به کار می برید؟
3. کدام کتاب و درس خود را بیشتر دوست دارید؟
به این ترتیب با پاسخ هایی که دانش آموزان به سوالات دادند و چمع بندی آنان به این نتیجه رسیدم که علاقه زیادی به املا ندارند و معلّم سال گذشته ی آنان نیز ازنمرات املای دانش آموزان اظهار ناراحتی می کرد.
و اما بیشترین انگیزه من ای بود که علاوه بر افزایش تعداد دانش آموزان علاقمند به املا، عادت هایی را در رابطه با این مهم ایجاد کنم و همچنین روش ها و طرح های مناسبی را جهت علاقمندی آنان به درس املا فراهم نمایم. حال مساله ای که در این جا مطرح می شود این است؛ با توجّه به محور بودن دانش آموزان در فعّالیّت های کلاس، در راستای هدف این طرح چه راهکارهای عملی را می توان ارائه نمود تا میزان علاقمندی دانش آموزان به املا بیشتر شود؟ تا ضمن ایجاد زمینه ی مناسب جهت آموزش املا، زمینه ی مناسبی برای آموزش کلمات دشوار و درک معنا و مفهوم آنها، افزایش نمرات دانش آموزان در این درس نیز ایجاد شود.
اهداف
پرداختن به یک موضوع، تنها گوشه های بسیار کوچکی از چگونگی آن را برای ما روشن می کند. برای آن که دامنه ی شناخت وسعت یابد، لازم است اهداف کلّی و اختصاصی آن بیان گردد.
در این طرح به ترتیب هدف کلّی و اهداف اختصاصی زیر مدّ نظر بوده است.
الف: هدف کلّی: افزایش نمرات املای دانش آموزان و رفع اشکالات املایی آنان به ویژه در مورد ضعف حافظه ی دیداری.
ب: اهداف اختصاصی: طبیعتاً اهداف اختصاصی دیگری نیز در این پژوهش قابل بررسی است؛ برخی از این اهداف به شرح ذیل می باشد:
1. بهبود وضعیّت دانش آموزان در اشکالات املایی موجود.
2. ارتقاء وضعیّت دانش آموزان ضعیف به وضع مطلوب، به گونه ای که بتوانند هم سطح دانش آموزان دیگردر فعّالیّت های یادگیری به نتیجه ی مطلوب برسند.
3. تغییر نگرش دانش آموزان نسبت به این درس.
4. جذّاب و شاد کردن کلاس املا.
5. ایجاد عادت در زمینه خواندن متن املا به صورت صحیح.
6. ایجاد انگیزه ی توجّه کردن به درس املا.
بیان وضعیت موجود
اینجانب مژگان خدارحمی مدت 19 سال است که در آموزش و پرورش در حال خدمت هستم . هم اکنون در آموزشگاه قرآنی طه در حال تدریس می باشم و در مجموع با 32 دانش آموز سر کار دارم. دانش آموزان پایه چهارم 32 نفر هستند که 4 نفر آنها دارای ضعف املاء هستند.
جمع آوری و تجزیه تحلیل اطلاعات
به منظور گردآوری داده ها جهت توصیف وضع موجود، از شاخص های کیفی و کمّی استفاده شده است که داده های به دست آمده از آن، به اقدام پژوه در پی بردن به دلایل بروز مساله ی موجود یاری رساند.
الف) شاخص های کیفی وضع موجود
با توجّه به اهداف کلّی از آموزش درس املا ، که به شرح زیر عنوان شده است:
1. تقویت توانایی تیدیل نمادهای صوتی به نوشتاری
2. تقویت توانایی درست و خوانا
3. توانایی نوشتن به گونه های زبان معیار.(کتاب معّلم، 1388: 15)
می باشد؛ که با بررسی پاسخ دانش آموزان به سئوالات مطرح شده، پرسش از معلّم سال گذشته آنان و هم چنین مشاهده دقیق رفتار دانش آموزان در ساعت درس املا، به یافته های زیر دست یافتم که عبارتند از:
1. عدم علاقه مندی دانش آموزان به درس املا
2. خشک و بی روح بودن درس املا برای شاگردان.
3. یکسان بودن روش تدریس معلّمان در درس املا
2. بروز اشکالات املایی به ویژه در حافظه ی دیداری
3.بی میلی و نداشتن رغبت برای شرکت در فعّالیّت های گروهی
4.ابراز نارضایتی از نتایج امتحانات املا.
5.کسب نتیجه ی ضعیف در امتحان ترم املا.
6. نبود ارتباط عاطفی و صمیمانه ای بین معلّم و دانش آموزان به ویژه دانش آموزان ضعیف.
7. بی علاقه بودن به مقوله ی کتاب و کتاب خوانی.
8.نداشتن نگرش مثبت درباره ی درس املا
ب) شاخص های کمّی وضع موجود
برای تبیین وضع موجود می توان از اعداد و ارقام نیز استفاده کرد که در این بخش در قالب شاخص های کمّی ارائه می گردد.
بررسی علل غلط نویسی دانش آموزان
پیش از آن که راهکارهایی برای تقویت املا پیدا کنم، لازم بود به بررسی علل ضعف و ناتوانی دانش آموزان در این درس بپردازم تا راه کارهایی را متناسب با آن ها در پیش بگیرم. چرا که غلط های املای دانش آموزان، از یک نوع نیستند تا بتوان با اتخاذ یک روش همه ی آن اشتباهات را از بین برد و به پیشرفت آنان اطمینان داشت. پس برای شروع اشتباهات املاهای دانش آموزانم را از روی املاهای متعدّد آنان یادداشت کردم تا علّت یا علل اشتباهات را بیابم.
که به این نکته پی بردم که بیشترین ضعف املایی دانش آموزان در ضعف حافظه ی دیداری است. در گام بعدی، به شناسایی دانش آموزانی که در موارد دیگر اشکالات املایی ضعف بیشتری داشتند، پرداختم. این دانش آموزان 4 نفر بودند. با بررسی برگه های چند املای آنها داده های زیر به دست یافتم. این 4 دانش آموز در یک گروه جداگانه قرار گرفتند.
برای گردآوری داده های بیشتر در زمینه ی شاخص های کیفی وضع موجود، از روش های زیر استفاده کردم که به تفصیل هر یک از آنها بیان خواهم شد.
( ا) پرسش نامه
( ب) نظرسنجی از دانش آموزان
( ج) مشاهده
الف)پرسشنامه
پرسش نامه یکی از آسان ترین و مطمئن ترین راه های جمع آوری داده ها است. پرسش نامه ی طرّاحی شده ی مربوط به این طرح شامل پرسش های زیر است که پاسخ دهندگان می بایست به صورت کتبی پاسخ های خود را ثبت نمایند.
1. به نظر شما، یادگیری درس املا در پیشرفت تحصیلی شما، ضروری است؟
2. آیا در کلاس املا احساس نگرانی و دلشوره می کنی؟
3. املاهایی که در پایان هر درس گرفته می شود، درپیشرفت شما تاثیر داشته است؟
4. .به نظر شما دلیل پایین بودن نمرات شما در درس املا کدام یک از موارد زیر بوده است؟
الف) متن درس ادبیات پیچیده و دشوار است.
ب)تمرین و تکرار کافی به آن اختصاص نمی دهم.
ج)روش تدریس معلم در درس املا مناسب نیست.
د) این درس به درستی آموزش داده نمی شود.
ه) دلایل دیگری که به نظر شما می رسند، کدامند؟
5. آیا شما به این درس علاقه دارید؟
ب)نظرسنجی از دانش آموزان
در کلاس، پرسش هایی را در ارتباط با درس املا برای شاگردان مطرح کردم:
1. نظرتان در رابطه با درس املا چیست؟
2. کدام کتاب و درس خود را بیشتر دوست دارید؟
3. چه روش هایی را در مطالعه ی درس املا به کار می برید؟
ـ نظرات دانش آموزان در رابطه با درس املا به قرار زیر بود:
1. خشک و بی روح بودن کلاس.
2. استفاده از بازی و سرگرمی در ساعات املا.
3. ننوشتن املای شب در منزل.
1. خواندن کتاب در کلاس همانند درس انشا و ادبیّات.
ـ در مورد میزان علاقه ی به درس املا 4نفراز 9 نفر ابراز علاقه کردند.
ـ و نظرات آن ها درباره ی انواع روش های مطالعه ی املا به این شرح بود:
1. روخوانی متن های املایی (با صدا و بی صدا) "٪3"
2. روخوانی همراه با تمرین کلمات مشکل املایی( از روی کلمات یک یا دو بار نوشتن) "٪2"
3. نوشتن املا در منزل به کمک والدین یا خواهر و برادر همراه با تمرین املا."٪0 "
4. روخوانی متن املا در کلاس قبل از گفتن املا. "٪95"
با استخراج پاسخ های دانش آموزان به سئوالات نظرسنجی، یافته های زیر به دست آمد:
1.دانش آموزان به درس املا علاقه ندارند و به آن اهمیّت نمی دهند.
2.مانند درس های دیگر برای مطالعه ی آن وقت نمی گذارند.
3.در این زمینه اولیاء با دانش آموزان هیچ گونه کمک و همیاری ندارند.
4.دانش آموزان کلمات دشوار املایی را (که اکثراً در این زمینه غلط دارند) تمرین نمی کنند.
5.روش های نادرستی در مطالعه ی درس املا دارند.
ج) مشاهده
برای گردآوری داده ها از روش مشاهده مستقیم شامل: بررسی آزمون ها و بررسی علل غلط نویسی دانش آموزان بهره گرفتم.
با استفاده از روش هایی مانند پرسش نامه، مشاهده، مصاحبه و نظرسنجی از دانش آموزان، به جمع آوری داده ها در رابطه با وضع موجود پرداختم، و به وسیله این یافته به علل به وجود آمدن مساله ی موجود پی بردم. نتایج زیر حاصل تجزیه و تحلیل داده ها است:
1. معلّم سال گذشته ی آنها روش نامناسبی در تدریس درس املا داشته است.
2.روش معلّم سال گذشته ی آنها در ارائه ی تکالیف (مانند نوشتن املای هر شب در خانه) در بهبود نمرات دانش آموزان در درس املا بی اثر بوده است.
طرح/ ابتکار به کار گرفته و ویژگی آن
به طور کلّی با جمع آوری پرسش نامه ها و تجزیه و تحلیل آنها، تبادل تجربه با همکاران و همچنین نتایج مطالعه و تحقیقات انجام شده و جمع بندی آنها، موارد زیر پیشنهاد گردید که عبارتند از :
الف ـ روش های تقویت حافظه ی دیداری
ضعف در حافظه ی دیداری، اشتباه در نوشتن حروفی است که دارای صدای یکسان امّا شکل نوشتاری متفاوت هستند. عمده ترین مشکل املایی دانش آموزان ناتوانی در جایگزینی درست این حروف می باشد.
الف ـ1ـ شبکه ی بازیابی کلمات
یکی از روش های فعّال در فرآیند یاددهی ـ یادگیری، روش شبکه بازیابی کلمات است. معلّم کلماتی را که از نظر املایی مهم هستند، از درس مورد نظر یا چند درس، انتخاب می نماید و روی برگه هایی می نویسد. آن ها را در ظرفی می ریزد. ظرف مزبور را در مقابل دانش آموزان قرار داده و هر فرد یک برگه برمی دارد. معلّم یکی از واژه ها را نام می برد. دانش آموزانی که بر گه ی مورد نظر را در اختیار دارد، پای تخته آمده و آن را می نویسد.( مهدی مقدّم،1388: 118)
الف ـ2ـ پرکردنی
معلّم با همکاری دانش آموزان، یک کلمه ی مشکل درس را انتخاب می کند. سپس به تعداد حروف آن کلمه، یک جدول روی تخته می کشد. بعد از بچّه ها می خواهد که حروف را به صورت تصادفی بگویند تا جدول کامل شود. (عبداللهی حسینی، 1386: 22)
الف ـ3ـ املای ذهنی
معلّم از دانش آموزان می خواهد یک بار متن مورد املا را با دقّت بخوانند و کتاب ها را ببندند. سپس هر چه در ذهن دارند، در دفترشان بنویسند. (همان)
الف ـ4 ـ کامل کردنی
در این روش در متن، کلماتی را که ارزش املایی دارند، نمی نویسیم و جایشان را خالی می گذاریم. سپس از بچّه ها می خواهیم هنگام قرائت متن توسّط معلّم، فقط جاهای خالی را پر کنند.(همان)
الف ـ5ـ املای گروهی
در این شیوه، هر گروه یک متن املایی را بر اساس درس مشخص شده طرح می کند و بعضی از کلمه ها را غلط می نویسد. سپس این متن های طرح شده در گروه ها جابه جا می شوند. هر گروه واژه های نادرست را پیدا کرده و شکل درست املایی آن را می نویسد.(تجربیّات همکاران)
الف ـ 6ـ املای جمله سازی
در این شیوه که به صورت گروهی انجام می گیرد معلّم به هر یک از گروه ها کلمات یا ترکیباتی می دهد تا با آن جمله بسازند. بعد از پایان یافتن جمله سازی گروه ها، هر گروه جمله هایی را که ساخته می خواند و بقیه ی گروه ها این بند را می نویسند. در آخر متن املایی پدید می آید که دانش آموزان خود طرّاح آن هستند. (تجربیّات همکاران)
الف ـ7ـ املای کارتی
معلّم واژه های دشوار درس را بر روی کارت هایی یادداشت می کند. در برخی از آنها واژه را به صورت نادرست می نویسد. سپس کارت ها را در اختیار گروه قرار می دهد و از آنها می خواهد تا شکل درست املایی واژه های غلط را بر روی تابلوی کلاس بنویسند. (تجربیّات همکاران)
الف ـ8ـ خواندن کتاب با صدای بلند
هنگامی که با صدای بلند برای بچّه ها کتاب می خوانید، فرصت خوبی پیدا می کنید که نوشته ها را با هم تجربه کنید. با این کار آنها به زبان توجّه می کنند و مهارت های ضروری درک مطلب آنها که در مدرسه و در سال های بعد به آن نیاز دارند، پرورش می یابد.
الف ـ9ـ آموزش هم خانواده :در این روش معلّم هنگام تدریس درس مورد نظر املا، به هر واژه ی دشواری که می رسد از دانش آموزان می خواهد که یک یا دو هم خانواده مثال بزنند یا اینکه تکالیفی را برای تمرین هم خانواده طرّاحی کند و در اختیار دانش آموزان قرار دهد.
الف ـ10 ـبازی املایی "نصف دیگرم کجاست"
این فعّالیّت می تواند به صورت فردی یا گروهی انجام گیرد. معلّم یک جمله را انتخاب کرده و آن جمله را به صورت کلمه به کلمه روی هر کارت می نویسد و بین گروه ها تقسیم می کند و پس هرجمله را بین بچّه های گروه تقسیم می کند. سپس جمله یا جمله های مورد نظر را روی تابلو می نویسد و از هر گروه می خواهد کارت مربوط به جمله را روی تابلو نصب کند. هر گروهی که بتواند جمله ی خود را سریع تر کامل کند برنده است و تشویق می شود.(بهنام زاده، علیزاده، 1389)
ب ـ روش های ابتکاری در جهت تقویت حافظه ی دیداری
اساس کار اقدام پژوه در روش های ابتکاری، یافتن روش هایی نو و بدیع در آموزش املا و در عین حال موثّر بودن و عملی بودن آنهابوده است.
ب ـ 1 ـ جدول کوش یاب
در این روش جدولی طرّاحی می شود که در آن حروف کلمات دشوار از نظر املایی به صورت نامرتّب
چیده شده اند. دانش آموزان بایستی حروف این واژه ها را در جدول پیدا کند.
ب ـ 2ـ مکعب جورچین حروف
معلّم دو گروه از بین دانش آموزان انتخاب می کند و سپس واژه ای از متن مشخص شده برای املا انتخاب می کند و از دانش آموزان می خواهد که با مکعب ها حروف این کلمه را کنار هم بچینند.
ب ـ 3ـ مسابقه ی حروف چین
معلّم حروف الفبا را در اختیار هر گروه قرار می دهد و سپس واژه ای را انتخاب می کند. هر گروه بایست با استفاده از حروفی که در اختیار دارد، حروف واژه ی مورد نظر را بر روی تابلو بچسباند.
ب ـ 4 ـ هجّی کردن کلمات
این شیوه به صورت فردی انجام می گیرد. معلّم از دانش آموز می خواهد تا حروف تشکیل دهنده ی واژه ای را که او می گوید، بیان کند.
ب ـ 5 ـ برچسب حروف : معلّم دو گروه از بین دانش آموزان انتخاب می کند و سپس واژه ای از متن مشخص شده برای املا انتخاب می کند و از دانش آموزان می خواهد که با استفاده از حروف هایی که در اختیار دارند، حروف مربوط به واژه ی مورد نظر را بر روی برگه ای که در اختیار دارند، بچسبانند.
ج ـ روش های تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان ضعیف در املا
روش ها ی ارائه شده در این قسمت، به عنوان وسیله ای برای کمک به دانش آموزان ضعیف در از میان بردن مشکلاتی از قبیل: نداشتن خودباوری و اعتماد به نفس هستند.
ج ـ 1 ـ املای گروهی
در این روش دانش آموزان به گروه های چند نفری تقسیم می شوند. سپس هر خطّ املا را یکی از اعضای گروه می نویسد. و بقیه ی اعضای گروه، به ویژه سرگروه به نویسنده ی املا کمک می کنند و اشتباهاتش را به او گوشزد می کنند. .
ج ـ 2ـ تشویق
پایه حیات بشری بسته به محبت است ، محبت به هرکسی کاری است به یاد ماندنی و فراموش ناشدنی . این محبت است که یک عمر ، انسان را در حفاظت خود محکم و سالم نگه می دارد و سلامت حیات او را بیمه می کند و در سرنوشت او نقش مهمی را ایفا می کند و ریشه عمیق روانی و روحی دارد. محبت یک مسئله فطری است و بشر طالب آن است. او توقع دارد. توقع از پدر، توقع از مادر، مربیان، معلّمین و دیگران که در حاشیه قرار دارند.(موسوی زنجانرودی، 1378: 35)
ج ـ 3ـ بازی در خدمت املا
تجارب یادگیری فعّال در زبان آموزی، خواندن، نوشتن و تشخیص حروف، در کودکان بسیار موثّر است؛ به گونه ای که یادگیری همراه با بازی و فعّالیّت، به مراتب سریع تر و بهتر از زمانی بوده است که به صورت غیرفعّال به کودکان آموزش داده می شود؛ به خصوص اگر این فعّالیّت ها همراه با بازی های کنترل خویش همراه شوند.(محمد حسن بهروزیان، 1386: 26)
چگونگی اجرا
بر اساس یافته های به دست آمده در بخش جمع آوری داده ها، به این نتیجه رسیدم که ابتدا روش هایی را برای تقویت حافظه ی دیداری همه ی دانش آموزان و سپس راه کارهایی برای تقویت اعتماد به نفس شاگردان ضعیف اجرا کنم. هم چنین برای جذّاب و شاد کردن آموزش درس املا، از روش های ابتکاری خود بهره گرفتم.
با توجه به موارد فوق از بین راه حل های پیشنهادی راه حل های زیر به ترتیب اهمیَت و زمان بندی اجرا انتخاب گردید :
الف) روش های تقویت حافظه ی دیداری: شبکه ی بازیابی کلمات،املای ذهنی، خواندن کتاب با صدای بلند، آموزش هم خانواده
ب)روش های تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان ضعیف در املا: املای گروهی، تغییر روش تصحیح املا، تشویق
ج) روش های ابتکاری در جهت تقویت حافظه ی دیداری: جدول کوش یاب، مکعب جورچین حروف
مسابقه ی حروف چین، برچسب حروف
نتایج حاصله : در بخش شواهد یک به مشکلاتی از قبیل پایین بودن نمرات دانش آموزان و ناکارآمد بودن روش های تدریس درس املا و… اشاره شد. هم چنین وضعیّت 4نفر از دانش آموزان ضعیف از نظر اشکالات املایی مورد بررسی قرار گرفت در این بخش به تغییرات حاصل شده در وضع موجود می پردازم.
الف) شاخص های کیفی وضع مطلوب
با توجه به فعّالیّت های انجام شده در کلاس دانش آموزان پیش رفت چشمگیری در درس املا داشتند و بیش از پیش به درس املا علاقه مند می شدند.که البته یکی از آنها با آنکه تلاش زیادی صورت گرفت تغییر چندانی نداشت بعد از اجرای راه کارهای انتخاب شده:
1.اشکالات املایی آنها در حافظه ی دیداری به نحو چشم گیری برطرف شد.
2.از روش های اجرا شده در کلاس استقبال کردند و به اجرای آن ها علاقه نشان دادند.
3.در فعّالیّت های گروهی مربوط به روش های اجرا شده شرکت موثّری داشتند.
4.دانش آموزان ضعیف در پایان نتیجه ی مطلوبی در امتحان ترم املا کسب کردند.
5.ارتباط صمیمانه ای بین اینجانب و دانش آموزان به ویژه دانش آموزان ضعیف ایجاد شد.
6.به کتاب و کتاب خوانی علاقه نشان دادند.
7.نظرشان درباره ی درس املا تغییر پیداکرد.
ب)شاخص های کمّی وضع مطلوب
برای تبیین وضع مطلوب، می توان از اعداد و ارقام نیز استفاده کرد که بعد از برگزاری آزمون های برگزار شده ی کلاسی، نمودارها و جداول مربوط به آنها را رسم کردم تا به تغییرات ایجاد شده در وضع موجود و اثربخش بودن راه کارهای اجرا شده پی ببرم.
با توجّه به شاخص های کمّی و کیفی طرح می توان نتیجه گرفت، به کارگیری تعدادی از راهبردهای معین، به دانش آموزان کمک می کند، تا آنان به علاقمندان به درس املا تبدیل شوند.
در پایان با توجّه به شاخص های کمّی و کیفی موفّقیّت طرح می توان گفت که نقش و جایگاه درس املا در فرآیند آموزش و پرورش انکارناپذیر بوده و بسیار حائز اهمیّت است. به گونه ای که توجّه به این درس و آموزش آن به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر می باشد. بی تردید با گسترش وسعت دید دبیران گرامی و مسئولین آموزش و پرورش و انجام روش هایی که در این مقاله به عنوان نمونه اشاره کرده ام. در تمام مقاطع تحصیلی شاهد رشد و شکوفایی روزافزون دانش آموزان در این درس خواهیم بود.
نتیجه گیری
در طول زمانی که از عمر تعلیم و تربیت مدرن می گذرد، رفته رفته بر دست اندرکاران علوم طبیعی محرز گشته است که تحقیقات دانشگاهی به تنهایی پاسخ گوی مسائل و مشکلات علمی آموزش و پرورش نیستند. لذا این نقطه عطفی شد برای شروع نوعی دیگر از پژوهش که بتواند مسائل واقعی محیط کلاس درس و آموزش را حلّ و فصل کند، این تحقیق همان طرح است.
من نیز تلاش کردم که با استفاده از این بستر آماده برای حل مساله ای که در کلاس خود با آن روبرو بودم، گام بردارم و برای رسیدن به وضع مطلوب تلاش کنم.
هدف اساسی برنامه ی درسی زبان آموزی، توجّه به تقویت و پرورش مهارت های چهارگانه است. به طوری که دانش آموزان در گفت و شنودها شرکت و ارتباط برقرار کنند و افکار، احساسات و نظرات خود را به دو صورت گفتار و نوشتار بیان کنند . در این راستا نوشتن، مرحله ی نهایی و متکاملی است که بر شنیدن، گفتن و خواندن استوار می گردد. چاره اندیشی برای حلّ مشکلات دانش آموزان در این حوزه امری بدیهی و ضروری است. معلّم بایستی با کمک ابزار دقیق علمی و روان شناسی پای به این مرحله بگذارد. روش های قدیمی از جمله: تکرار و تمرین خسته کننده و رونویسی های بی هدف، ناکارآمدی خود را در این زمینه به اثبات رسانده اند. این گونه راه حل ها نه تنها مشکلی را از دانش آموزان برطرف نمی سازد؛ بلکه نوعی ملال و دل زدگی را نیز پدید می آورد.
کار یک معلّم در زمینه ی استفاده از روش های مختلف تدریس را می توان به کار یک نقّاش تشبیه کرد. همان طور که یک نقّاش برای ترسیم و خلق یک تابلوی نقّاشی از رنگ های مختلف استفاده می کند. هرگاه لازم باشد، آنها را درهم می آمیزد تا اثر هنر خود را به بهترین شکل ممکن به وجود آورد. یک معلّم هم پس از آشنایی با اصول و مراحل اجرای الگوهای گوناگون تدریس در عمل و هنگام ارائه ی درس می تواند با تشخیص موقعیّت و توجّه به توانایی های دانش آموزان و بر حسب نوع مفهوم، ترکیبی از الگوهای مختلف تدریس را به کار برد.
من در این طرح تلاش می کردم با استفاده از روش ها و راه حل های مختلف برای بهبود وضعیّت دانش آموزان در اشکلات املایی رایج، به ویژه تقویت حافظه ی دیداری گام بردارم. در این راستا سعی می کردم به علائق دانش آموزان توجّه نمایم. به ویژه به روش هایی که با بازی و مسابقه همراه بودم؛ تا با ایجاد علاقه در دانش آموزان آنان را به فعّالیّت واداشته و آموزش درس املا را برایشان، جذّاب و شیرین کنم.
در پایان بایست پذیرفت که درس املا نیز مانند سایر دروس نیاز به توجّه و بازنگری دارد و در این زمینه روی آوردن به روش های فعّال تدریس، توجّه به علاقه ی دانش آموزان، اجتناب ناپذیر است. بدین منظور می بایست ابتدا در نگرش و نحوه ی برداشت همکاران از این درس و سپس نحوه ی تدریس آن بازنگری های جدّی صورت پذیرد تا یادگیری سریع تر و ماندگارتر ایجاد شود.
محدودیت ها:کم بود امکانات آموزشگاه-فقدان منابع تحقیقاتی به میزان لازم-عدم همکاری اولیا دانش آموزان
پیشنهادات
الف)به مسئولان محترم پیشنهاد می گردد:با توجّه به اهمیّت روش صحیح و مناسب آموزش املا که اقدام پژوه در این پژوهش به آن اشاره کرد برگزاری دوره های آموزشی ضمن خدمت املا برای معلّمان ضرورت دارد و چه بهتر که از اساتید و بزرگوارانی که به این درس توجّه دارند؛ دعوت به عمل آید تا بیش از این شاهد افت عملکرد دانش آموزان در این درس نباشیم و با توجّه به تغییر کتب درسی ادبیّات دوره ی راهنمایی، آیین نامه های ارزیابی و تصحیح املا نیاز به تغییر و بازنویسی دارد.مسئولان و دست اندرکاران آموزش و پرورش توجّه به این درس و مشکلات آن را در دستور کار خویش قرار دهند.مدیران مدارس به درس املا اهمیّت بدهند و تدریس آن را طبق خواسته ی مولفان کتب درسی تنها به معلّمان متخصّص این رشته بسپارند.
ب)به همکاران گرامی توصیه می شود:
همکار ارجمند و گرامی، معلّم اندیشه ورز، خلّاق و دارای فکر و اندیشه ی جدید و به روز است. او متناسب با شرایط کلاس خود، روش های سنّتی را تغییر می دهد و به اصلاح آن ها می پردازد تا به روش مطلوب دست یابد. در آموزش املا این معلّم است که باید با توجّه به وضعیّت دانش آموزان کلاس، به گزینش راهکارهای مناسب برای آموزش مهارت های املایی و پیشرفت دانش آموزان اقدام کند. آنچه افکار و اندیشه های قدرتمند معلّمان خلّاق می کند، هیچ قاعده و قانون آموزشی توانایی آن را ندارد.
ج) به اولیای ارجمند پیشنهاد می گردد:
باید توجّه داشت دانش آموزانی را که در انجام تکالیف یا نوشتن املا دچار مشکل هستند و به راحتی دچار حواس پرتی می شوند و در موقع نوشتن دچار اضطراب می گردند، نباید به دست فراموشی سپرد. واکنش های نامناسب از طرف شما والدین محترم باعث تنفّر از مدرسه و رفتار ضداجتماعی می شود. والدین عزیز با صبر و حوصله و همکاری با دانش آموزان، می توانند از بروز بسیاری مشکلات جلوگیری کرده و شاهد پیشرفت نونهالان خود باشند.

فهرست منابع
1. بهروزیان، محمدحسن(1386)، "بازی در خدمت املا معرفی روش های اصلاح و آموزش دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری از طریق بازی "، رشد آموزش ابتدایی، دوره ی یازدهم، شماره ی چهارم.
2. پروین، محسن(1384)، "طرح درس املا و بررسی راه های مشارکت فعّالانه دانش آموزان در درس املا"آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 74.
3. ج. کرتی، پریان(1972)، "یادگیری فعّال"، ترجمه ی: فروغ تن ساز، (1373)، تهران، انتشارات مدرسه.
4. جعفریان یسار، حمید(1386)، " سفید سیاه خاکستری در زنگ املا"، رشد آموزش ابتدایی، دوره ی یازدهم، شماره ی چهارم.
5. حسینی، معصومه سادات(1387)، "اهمیّت بازی و تاثیرآن در توان یادگیری"، نشریه راه مردم.
6. سیف نراقی، مریم، نادری، عزّت ا…(1379)، "نارسایی های ویژه در یادگیری"، تهران، انتشارات مکیال.
7. شورای برنامه ریزی و تالیف کتب درسی (1388)،"راهنمای فارسی سال دوم راهنمایی"، تهران، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران.
8. شورای برنامه ریزی و تالیف کتب درسی (1388)،"فارسی سوّم دبستان (بخوانیم و بنویسیم)"، تهران، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران.
9. عبداللهی حسینی، سید علی(1386)، "املا آری دیکته خیر!"، رشد آموزش ابتدایی، دوره ی یازدهم، شماره ی چهارم.
10. علوی مقدم، بهنام و علیزاده، فاطمه صغری(1389)، "آموزش املا"، تهران، انتشارات ابوعطا.
11. الموتی نیا، معصومه(1388)، "چگونه می توانم ضعف در املا و پیامد های ثانویه و اضطراب و کاهش اعتماد به نفس را در زهرا بهبود ببخشم؟"

3