سیستم های توزیع
ایمنی کلید فناوری کلیدخانه ( Switch gear ) است.
کمپانی ABB اخیرا ساخت AX1 یک محصول کلیدخانه ولتاژ متوسط جدید عرضه کرده است . این فناوری خصیصه ی ساختمانی منحصر به فردی را داشته و چندین مفهوم در طراحی آن به کار گرفته شده است . AX1 کلیدخانه جدید عایق بندی در برابر هوا و ولتاژ متوسط ABB بر مبنای فلسفه ی ایمنی ساخته شده که بر مبنای آن فضای کامل ولتاژ قوی برای چندین ورودی و تغذیه کننده ی مکعبی و یک حصار فلزی پیش بینی شده که امکان برخورد انسانی در شرایط سرویس را پیش نمی آورد . در جهت ارتقای ایمنی و مقابله با خطرات رو در روی انسانی و کاهش زمان برپا سازی دوباره در شرایط خرابی دستگاهی به نام " حذف کننده ی آرک – Arc Eliminator " ساخته ، امتحان و به کار برده شده است . مشخصه های نوآورانه ی دیگر نظیر مشاهده گری کامل و اتصالات سیم پیچ ها با کنتاکت جهشی نیز ایمنی AX1 را بالاتر برده است . محصولAX1 در لودویکا ساخته شده که بزرگترین مرکز سازنده دستگاه های فشار قوی در دنیا است و آن را به مطلوب ترین مکان برای توسعه ی بعدی AX1 بدل گردانده است . کارخانه ی AX1 شکل یکپارچه دارد و بخش های تولید و اداری در کنار هم قرار دارند .
این امر سبب می شود مبادله ی اطلاعات قابل اتکای بین بخش های اداری و تولیدی به سرعت میسر شود .
فضای کوچک ، ایمنی بالا
به خاطر اندازه ی کوچک و ایمنی بالای این دستگاه نصب پانل های AX1 برای فضاهای کوچکی که نیازمند ایمنی بالا هستند ، بسیار مطلوب است . به دلیل پویا بودن آرک حفاظتی AX1 ، افزایش خطرناک فشار هیچ گاه امکان شکل گیری پیدا نمی کند و اگر باز شدن درونی آرک کلیدخانه رخ دهد گازهای مضّر امکان انتشار ندارند . بنابراین به فضایی برای زدایش کمپرس گاز و آتش نیاز نیست زیرا حذف کننده های سریع آرک ( قوس ) در AX1به سرعت بسیار بالایی از هر گسست احتمالی ناشی از صدمات جلوگیری می کند . مشخصه ی دیگری که فضای مورد نیاز AX1 را کوچکتر می کند درهای کشویی آن است که هیچ فضایی را در راهروی عملیاتی اشغال نمی کند .
تگنر Tegner در شهر واستراس – سوئد نمونه ی خوبی از تعبیه ی AX1در فضایی بسیار کوچک است . در زیر زمین یک ساختمان چندین کارخانه ی AX1 نصب شده است . یکی از آن ها شامل یک AX1 با 1+6 پانل است که در یک سوراخی به اندازه ی شش متر مربع جاسازی شده است . در نبود فضا ، پانل حایل روی دیوار مقابل پانل های AX1 تعبیه شده است . این نمونه نشان می دهد که AX1در فضاهای کوچک چه برتری هایی دارد و ساختمان جمع و جور آن و عدم نیاز به فضای مربوط به زدایش کمپرس از آن جمله است . یک نمونه دیگر از خصوصیات منحصر به فرد AX1 در شهر مالمبرگت در شمال سوئد دیده می شود دستگاه در جایی 1000 متر زیر سطح محیط مورد نیاز برای کارگران معدن و تجهیزات مکانیکی و برقی معادن نصب شده است . در یک معدن به دستگاه حفاری پیوسته نیاز وجود دارد که سنگ ها را بشکافد . به زودی کابل مربوطه بسیار طولانی شده و کلیدخانه باید جا به جا شود . این کار معمولاً پر دردسر و پر هزینه است . بنابراین به راه حلی جا به جا پذیر نیاز وجود دارد که بتوان آن را به سرعت ، راحت و هماهنگ با فرایند معدن کاری جا به جا کرد . در این جاست که دستگاه های جمع و جور خاصیت خود را نشان می دهند . از آن جا که در مکعبیAX1 هنگام باز شدن به طور عمودی فشار داده می شود به فضای اضافی در جلوی پانل ها نیازی نیست و جا برای مانور موردنیاز وجود دارد . یک مشخصه حیاتی دیگر AX1حذف قوس (Arc ) آن است که وجود یک سیستم رهاسازی فشار را غیرلازم می کند و این امری مهم در ایمنی کارگرانی است که در معادن کار می کنند .
کاربردهای دیگر
طراحی جمع و جور AX1 آن را برای سکوهای نفتی و گازی مطلوب می سازد . پانل هایAX1 از آلومینیوم ساخته شده و آن را سبک می کند. تجهیزات مخصوص دستگاه های دریایی با تنش هایی روبرو می شوند که در شرایط عادی و در روی زمین با آن مواجه نمی شوند . حرکت مقتدرانه امواج ، ارتعاش و خوردگی به دلیل فضای آلوده به نمک از آن جمله است . برای اطمینان تاثیرپذیری AX1 در سختترین شرایط AX1 به شکلی شدید برای سازگاری با نیازهای IEC و UL مورد آزمایش قرار گرفته است . در کاناری وارف دوکلندز لندن نیز دستگاه های AX1 نصب شده است . در یک ساختمان بانکی برای HSBC سه کلید خانه AX1 نصب شده است . دو دستگاه در پایین ساختمان که هر کدام 21 پانل AX1 دارند . سومی با هشت پانل در طبقه هفتم تعبیه شده است و این مساله ای ایجاد نمی کند زیرا حذف کننده های قوس الکتریکی به معنای عدم نیاز به هرگونه سیستم تخلیه فشار برای فشارهای بیش از حد و گاز است .
پایداری
در حالی که ارزشگذاری برای ایمنی یک کلیدخانه به زبان اقتصادی دشوار است ، پایداری آن از جهتی دیگر اهمیت اقتصادی دارد زیرایک گسست برنامه ریزی نشده می تواند باعث ضرری هنگفت یا از دست رفتن درآمد شود .
معمولاً به دلیل سرهم بندی کردن نادرست ، بیشتر اشتباهات در اتصال کابل ها رخ می دهد . در 1AX اتصالات پیش ساخته کابل ها در بیرون و به شکل مخروط یا در داخل به شکل پریز مورد استفاده قرار گرفته است . منبع اشتباه بخش های مکانیکی ، دستگاه های عملیاتی هستند به این دلیل که در AX1مدارشکن و کارکرد عدم اتصال وارثینگ (earthing) به هم بسته اند و همواره در چارچوب مدار اصلی نصب می شوند . گذشته از آن می توان دستگاه های عملیاتی را بدون خارج کردن هر یک از پانل ها از سرویس جا به جا کرد . یک اشتباه دیگر ( اگر چه اندکتر ) گرمایش بیش از حد در ارتباط با میله جریان است . از آن جا که AX1 یک سیستم لوله ای میله جریان با تکنیک اتصال بدون پیچ دارد (کنتاکت فنری سیم پیچ ) خطای گرمایش بیش از حد به دلیل محکم نبودن ناکافی لنگر وجود ندارد. کنتاکت فنری سیم پیچ با حلقه هایی به شکل {حرف O} و پوشش لاستیکی به خوبی محافظت می شود تا از نفوذ عوامل محیطی و بیرونی جلوگیری کند .
جدیترین اشتباه در کلیدخانه ناشی از قوس الکتریکی داخلی است . دستگاه بسیار سریع حذف کننده قوس الکتریکی در AX1 به معنای جلوگیری از چنین اتفاقی است که پس از بازرسی ، برگرداندن دوباره کلیدخانه به سرویس را به سرعت میسر می کند . در حالی که در کلیدخانه های دیگر به دنبال خطای ناشی از قوس الکتریکی به کار انداختن مجدد آن هفته ها طول می کشد .
از آن جا که تلفات عملیات به حداقل می رسد در صرفه جویی انرژی و عمر مفید دستگاه موثر است که همچنین باعث کاهش تاثیرات ( مخرب ) زیست محیطی می شود . در جریان طراحی از مواد قابل بازیافت نیز استفاده شده است .
حذف کننده قوس الکتریکی
حذف کننده قوس الکتریکی را بخش سیستم بازرسی و محافظت قوس الکتریکی اپتیک ABB پخش کرده است. اتصالات سه فازه هم زمان در مدتی کمتر از 5 میلی ثانیه بسته می شود . در نبود این سیستم فشار به حدود 50 درصد حداکثر پیشین خود می رسید .
اگر یک قوس الکتریکی باز در کلیدخانه رخ دهد هر سه فاز به سرعت " ارث " می شوند و فشاری خطرناک مجال شکل گیری پیدا نمی کند ، و گازهای داغ و زهرآلود نیز زمان برای تشکیل شدن پیدا نمی کنند. کلیدخانه همواره در معرض خسارات اندکی قرار دارد و اگر کسی جلوی آن ایستاده باشد ، مجروح نخواهد شد . پس از معلوم شدن علت و انجام اقدام های ضروری ، عملیات کلیدخانه به سرعت و بدون نیاز به تعمیر برقرار می شود .اخیراً در تایلند یک مورد خطا دیده شد که در آن جا حذف کننده قوس الکتریکی ، کلیدخانه را نجات داد . این حذف کننده به مانند سیستم کیسه هوا در خودرو عمل کرد و کلیدخانه را از خسارات عمده رهانید . بعداً پس از وارسی و یافتن محل خطا ، دستگاه کاملاً تمیز و سالم شد .
خود نگهداری
AX1 دستگاهی است که به عنوان " کلیدخانه هوشمند " شناخته شده است . هوش آن را هم در رایانه های پانل ها و هم درچند سیستم اداره گزارشگر خطاها می توان دید که در هر پانل AX1 تعبیه شده و هر کدام شامل تعدادی سنسور است که میزان زیادی از اطلاعات مفید را گرد می آورند. AX1به بازرسی های ادواری معمول نیازی ندارد زیرا کاملاً با پانل های کامپیوتر (رایانه) خود اداره می شود . آن ها چشمی بینا بر روی کلیدخانه داشته و در موارد بسیاری در صورت نیاز به بازرسی و سرویس هشدار می دهند .
آسیب های الکتریکی حفاظت سیستم های برق
وقتی شخصی دچار برق گرفتگی می شود ، عبور جریان الکتریکی از طریق بدن ممکن است وی را از هوش برده ، منجر به توقف تنفس و حتی ضربان قلب وی شود . جریان الکتریکی می تواند هم در محلی که وارد بدن می شود و هم در محلی که برای تخلیه به " زمین " از بدن خارج می شود ، سوختگی ایجاد کند . در بعضی موارد ، جریان برق ، گرفتگی عضلانی هم ایجاد می کند که این موضوع ، مانع از قطع ارتباط مصدوم با منبع برق می شود . بنابراین وقتی به صحنه حادثه می رسید ، امکان دارد که هنوز جریان الکتریکی در بدن مصدوم برقرار باشد ( برق دار ) . آسیب های الکتریکی معمولاً در منزل یا محل کار و در اثر تماس با منابع برق با ولتاژ پایین رخ می دهند . همچنین ممکن است این آسیب ها در اثر تماس با منابع برق با ولتاژ بالا ( مثل خطوط انتقال نیروی افتاده روی زمین ) هم رخ دهند . افرادی که با جریان ولتاژ بالا دچار برق گرفتگی می شوند ، به ندرت زنده می مانند .
صاعقه
صاعقه یک جریان الکتریکی ناگهانی طبیعی است که از جو تخلیه می شود و در مسیر خود ، مقادیر زیادی از حرارت و نور را منتقل می کند . صاعقه ، تماس خود با زمین را از طریق نزدیک ترین ساختارهای بلند محوطه و احتمالاً هر شخصی که نزدیک آن ساختار ایستاده باشد ، برقرار می کند . اصابت صاعقه می تواند به آتش گرفتن لباس ها ، زمین خوردن مصدوم و حتی مرگ آنی منجر شود . هرچه سریع تر تمام افراد را از محل اصابت صاعقه دور کنید .
جریان ولتاژ بالا
تماس با جریان ولتاژ بالا ( که معمولاً در خطوط نیرو و کابل های هوایی پرفشار وجود دارد ) معمولاً به مرگ فوری منجر می شود . افرادی که زنده می مانند ، سوختگی های شدیدی خواهند داشت . از این گذشته ، این شوک می تواند با ایجاد اسپاسم عضلانی ، مصدوم را به اطراف پرتاب کرده ، آسیب هایی مثل شکستگی ایجاد کند . جریان برق با ولتاژ بالا می تواند تا 18 متر جهش ( قوس ) داشته باشد . اشیایی مثل چوب خشک یا لباس نمی توانند از شما محافظت کنند. قبل از نزدیک شدن به مصدوم ، منبع جریان برق باید قطع شده باشد؛ در صورتی که خطوط نیروی هوایی در راه آهن آسیب دیده باشند ، قطع منبع برق بسیار حیاتی خواهد بود . مصدوم احتمالاً بی هوش است . پس از آن که از بی خطر بودن محل مطمئن شدید ، راه تنفسی مصدوم را باز کرده ، تنفس وی را بررسی کنید ؛ آماده باشید تا در صورت لزوم احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید . در صورتی که مصدوم در حال نفس کشیدن است ، وی را در وضعیت بهبود قرار دهید . علایم حیاتی ( سطح پاسخ دهی ، نبض و تنفس ) را مرتباً کنترل و ثبت کنید . جریان برق با ولتاژ بالا ناظران را از محل حادثه ای که در اثر جریان ولتاژ بالا رخ داده است ، دور کنید . فاصله ایمن ، بیش از 18 متر از منبع برق است .
جریان ولتاژ پایین
جریان های خانگی که در منازل و محل های کار مورد استفاده قرار می گیرند ، می توانند آسیب های جدی یا حتی مرگ ایجاد کنند . حوادث معمولاً ناشی از کلیدهای برق خراب ، سیم های برق لخت شده یا وسایل برقی دارای نقص هستند . خصوصاً کودکان کم سن و سال در معرض خطر هستند ( کودکان به طور طبیعی کنجکاو بوده ، ممکن است انگشتان خود یا سایر اشیاء را به داخل پریزهای دیواری برق فرو کنند ) . آب ( که یک هادی قوی و خطرناک الکتریسیته است ) میزان خطر را افزایش می دهد . تماس با یک وسیله برقی بی خطر با دست های خیس یا در شرایطی که کف اتاق خیس باشد ، خطر شوک الکتریکی را به مقدار زیادی افزایش می دهد .
هشدار!
در صورتی که مصدوم در تماس با جریان الکتریکی است ، به وی دست نزنید ؛ ممکن است مصدوم " برق دار " باشد و شما هم در معرض برق گرفتگی قرار بگیرید .
هرگز از وسایل فلزی برای قطع تماس الکتریکی استفاده نکنید . روی یک ماده خشک نارسانا ایستاده ، از یک وسیله چوبی استفاده کنید .
آماده باشید تا در صورت توقف تنفس مصدوم ، احیای تنفسی یا ماساژ قلبی را تا رسیدن کمک های اورژانس آغاز کنید .
آن چه ما می توانیم انجام دهیم :
در صورتی که به محل انشعاب اصلی یا کنتور برق به سهولت دسترسی دارید ، تماس بین مصدوم و منبع برق را از طریق خاموش کردن آن ، قطع کنید. در غیر این صورت ، دو شاخه را خارج کنید یا کابل را در آورید . اگر به کابل ، پریز یا محل انشعاب اصلی دسترسی ندارید ، به موارد زیر عمل کنید :
برای محافظت از خود ، روی یک ماده خشک نارسانا مثل یک جعبه چوبی ، یک کفپوش پلاستیکی یا یک دفترچه راهنمای تلفن بایستید .
با استفاده از یک وسیله چوبی ( مثل یک جارو ) ، اندام های مصدوم را از روی منبع الکتریکی کنار بزنید و یا منبع الکتریکی را از مصدوم دور کنید .
اگر قطع تماس ( مصدوم با منبع برق ) با یک وسیله چوبی مقدور نیست ، ضمن آن که کاملاً مراقب هستید تا به مصدوم دست نزنید ، طنابی را به دور مچ پای مصدوم یا بازوان وی حلقه کنید و وی را از منبع جریان الکتریکی دور کنید .
تنها در صورتی که ضرورت دارد ، مصدوم را با کشیدن بخش هایی از لباس که شل و خشک هستند ، ( از منبع برق ) دور کنید . این کار را تنها به عنوان آخرین تلاش انجام دهید زیرا ممکن است مصدوم همچنان " برق دار " باشد .
دور کردن منبع برق اگر نمی توانید جریان الکتریکی را خاموش کنید ، بر روی یک ماده خشک نارسانا ( مثل یک دفترچه راهنمای تلفن ) بایستید و با استفاده از یک دسته جارو ، منبع برق را از مصدوم دور کنید . هرگز مستقیماً به مصدوم دست نزنید .
برق گرفتگی
داشتن اطلاعات در مورد برق ، نحوه نصب وسایل روشنایی و تعمیر بعضی از اسباب برقی برای همگان ضروری به نظر می رسد . آموزش تدریجی این مسائل از سنین نوجوانی یکی از ضروری ترین موارد آموزشی عصر ما تلقی می شود .
بدن انسان هادی جریان برق است . اگر بدن انسان به برق اتصال پیدا کند منجر به عبور جریان برق از بدن فرد به زمین خواهد شد . در جریان برق گرفتگی علاوه بر سوختگی پوست که محل ورود و خروج جریان برق را شامل می شود بافت ها هم دچار آسیب می شود . اگر جریان برق از قلب عبور کرده باشد منجر به اختلال در سیستم قلب و اگر از مغز عبور کند منجر به مهار مرکز تنفس و وقفه تنفسی خواهد شد .
برق گرفتگی به دو دسته تقسیم می شود .
1- با ولتاژهای بالا ؛
2- با ولتاژهای پائین .
در موارد با ولتاژ بالا، حتماً بدن لازم نیست مستقیم با سیم یا کابل برق تماس داشته باشد بلکه ممکن است در فاصله 20 متری هم جریان برق از هوا عبور کند و به بدن فرد منتقل شود و باعث برق گرفتگی شود . در این موارد هر چقدر ولتاژ برق و رطوبت هوا بالا باشد میزان انتقال و آسیبی که به بدن وارد می شود بیشتر است . موارد ولتاژ پائین بیشتر در خانه اتفاق می افتد. مثلاً فرد از سیم لخت و یا وسایل برقی مخصوصاً آن دسته از وسایل که در آن ها آب ریخته می شود آسیب می بیند . ممکن است از طریق کلید برق برق گرفتگی ایجاد شود .
در برق گرفتگی با ولتاژ پائین بدن فرد دچار لرزش می شود حال آن که در موارد با ولتاژ بالا به دلیل گرفتگی عضلات ، منجر به اتصال دائم با آن وسیله خواهد شد .
کمک های اولیه که در برق گرفتگی با ولتاژ پائین در منزل می توانیم انجام دهیم رعایت جوانب احتیاط است . مسائلی است که فرد کمک کننده باید آن ها را رعایت کند . به این ترتیب که تا وقتی که جریان برق به مصدوم متصل است نباید به مصدوم دست بزنیم . ابتدا باید جریان برق قطع شود که با قطع کردن فیوز یا کشیدن دو شاخه از پریز ممکن می شود .
بعد از قطع جریان برق باید بدن مصدوم را از اتصال به لوازم برقی جدا کرد. فرد کمک کننده باید دمپایی لاستیکی به پا کند و یا اگر زمین خیس است از چند روزنامه برای خشک کردن استفاده کند و توسط یک چوب و یا هر چیزی که غیر رسانا است فرد مصدوم را از محل که برق در آن وجود دارد دور کند .
بعد از قطع ارتباط برق در ابتدا باید تنفس مصدوم را کنترل کرد . اگر تنفس نداشت باید تنفس دهان به دهان انجام شود . بلافاصله باید ضربان قلب و نبض کنترل شود . در صورتی که نبض وجود نداشت ماساژ قلبی ضروری است .
در هر نوع برق گرفتگی شخص باید به بیمارستان منتقل شود و باید تا ۲٤ ساعت تحت نظر باشد . البته تا رسیدن به پزشک یک بار تنفس مصنوعی و همچنین ٥ بار ماساژ قلبی لازم است .
در برق گرفتگی با ولتاژ بالا تا زمانی که جریان برق قطع نشده حتی نمی توان به مصدوم نزدیک شد چون در فاصله ۶ متری هم ممکن است به فردی که می خواهد کمک کند برق منتقل شود .
نکاتی که باید در هنگام صاعقه رعایت شود تا باعث پیشگیری از برق گرفتگی شود :
1- دوری از درختان و پایه های برق ؛
2- گریز از روی ارتفاعات ؛
3- خوابیدن روی زمین یا جای گود .
سیستم های خنک کنندگی
طراحی واحدهایی که با هیدروژن خنک می شوند در مقایسه با ژنراتورهایی که با هوا خنک می شوند پیچیده تر است . سیستم هایی که با هیدروژن خنک می شوند به محفظه ای که در مقابل فشار مقاوم باشد و نیز به آب بندی خاص و یک دستگاه تهویه گازی نیاز دارند . علاوه بر آن سیستم هایی که با هیدروژن خنک می شوند قبل از آن که برای تعمیر و نگهداری از سرویس خارج شوند باید با دی اکسید کربن پاکسازی شوند . همچنین قبل از آن که مجدد از هیدروژن پر شوند و به سرویس بازگردند لازم است با دی اکسید کربن پاکسازی شوند . با وجود آن که ژنراتورهایی که با هوا خنک می شوند از نظر فیزیکی بزرگتر از ژنراتورهایی هستند که با هیدروژن خنک می شوند ، با اندازه یکسان دارای هزینه اولیه کمتری هستند . به علاوه تعمیر آن ها ساده تر و با هزینه کمتر است . ژنراتورهای بزرگی که با هوا خنک شده و متعلق به شرکت آلستوم هستند عموماً مجهز به سیستم خنک کنندگی آب – هوای محبوس (tewac) هستند . در سیستم خنک کنندگی آب – هوا ، ژنراتور به وسیله هوا خنک می شود . هوای گرم پس از آن که در خنک کن های آب – هوا سرد شد مجدداً وارد سیکل می شود . در این واحدها هادی های سیم پیچ میدان روتور تو خالی بوده و به صورت محوری خنک می شوند . بر خلاف بخش فعال ژنراتورهای قدیمی که با هوا خنک می شوند ، سیم پیچ های میدان جدیدتر در هر ماشین دارای دو بخش خنک کن است . در بخش اول جریان هوا از زیر استوانه انتهایی می گذرد و قبل از خروج ، به داخل هادی تو خالی جریان پیدا می کند . جریان هوای خنک کن برای بخش دوم ازطریق یک شیار فرعی که در زیر سیم پیچ تعبیه شده است صورت می گیرد.
هسته استاتور که به شکل محوری به اتاق هایی تقسیم شده است هوای خنک کننده برای استاتور را فراهم می آورد . این کار با جریان متناوب هوا به داخل و به بیرون اتاقک های تهویه انجام می شود .
مقایسه ی خطوط انتقال هوایی و زمینی
یکی از با اهمیت ترین صنایع در جهان امروز صنعت برق است که تمامی صنایع دیگر بدون شک به آن وابسته هستند . شبکه های توزیع و خطوط انتقال برق به مانند شاهرگ های این صنعت حیاتی می باشند که به دو گروه زمینی و هوایی تقسیم می شوند ، متاسفانه در کشور ما تاکنون تحلیلی علمی ، فنی ، اقتصادی و مقایسه ی همه جانبه ای درباره ی این دو نوع خطوط انتقال انرژی الکتریکی انجام نگرفته و همین امر موجب اعمال زیان های فراوانی به سرمایه ی ملی شده است . در این مقاله به بررسی خطوط انتقال هوایی ، زمینی و معایب و مزایای آن ها خواهیم پرداخت :
خطوط انتقال هوایی :
این خطوط که بیش از ۹۷ درصد خطوط انتقال کشور را شامل می شوند از جنس آلومینیوم یا آلیاژی از آلومینیوم می باشند . علت استفاده از این فلز سبک و ارزان بودنش نسبت به هادی هایی چون مس است ،
البته به علت قابلیت هدایت الکتریکی کمتر آلومینیوم ضخامت آن ها را با قرار دادن رشته های موازی همجنس و گاه فولادی در مرکز آن بالا می برند تا از هدایت الکتریکی بیشتری برخوردار گردد . خطوط انتقال هوایی به سهولت قابل نصب و انشعاب گیری هستند و به همین جهت دارای هزینه ی راه اندازی اندکی می باشند .
خطوط انتقال زمینی :
اولین خطوط انتقال برق ( که در نیروگاه پرل استریت نیویورک به کار گرفته شدند ) خطوط زمینی بودند ، اما کم کم جای خود را به خطوط هوایی دادند . راه اندازی خطوط زمینی انتقال برق به علت هزینه های فراوان حفاری و ایجاد کانال های زمینی و زیر زمینی بسیار گران تر از راه اندازی خطوط هوایی است و گرفتن انشعاب از این خطوط مستلزم وجود ایستگاه های توزیع ، جعبه های انشعاب و تابلو های برق می باشد . نیزعیب یابی این خطوط به علت در دسترس نبودن احتیاج به وسائل مخصوص و گران قیمتی دارد که هزینه های آن را افزایش می دهد . در عوض در خطوط زمینی به ندرت اشکالی به وجود می آید و خاموشی آن به مراتب از خطوط هوایی کمتر است . این خطوط به زیبایی محیط آسیب نمی زنند و چون در دسترس نمی باشند دارای خطرات بسیار کمتری نسبت به خطوط هوایی خواهند بود و چون حریمی برای آن ها تعریف نمی شود در اماکن کم عرض و مسکونی بسیار مفید می باشند . از نظر علمی این خطوط دارای راکتانس سری پایین و مناسب برای چگالی های بار زیاد هستند .
نتیجه آن که خطوط انتقال هوایی به سبب هزینه ها ، درنظر گرفتن راکتانس بالا ، مناسب بودن با چگالی بار کم و آسیب به زیبایی محیط اطراف بایستی در مناطق کم جمعیت ، دور افتاده و بین شهری و خطوط انتقال زمینی به سبب راکتانس پایین ، مناسب بودن برای چگالی های بالای بار ، زیبایی و دیگر مزیت های ذکر شده در مناطق پر ازدحام و شهری به کار گرفته شوند . به نظر می رسد در سال های آتی به علت ازدیاد و تراکم جمعیت ، رشد خطوط انتقال زمینی بسیار بالاتر از رشد خطوط هوایی باشد . با توجه به این مسئله جا دارد مسئولان از هم اکنون راهکارهایی برای دستیابی به فناوری های نوین این صنعت در جهت استفاده اقتصادی تر در خطوط داخلی و نیز صادرات این نوع محصولات اتخاذ کنند .
هم چنین دسترسی به این خطوط برای تعمیر و ایجاد تغییرات در آن بسیار ساده می باشد . این نوع خطوط به علت استفاده از سازه های سیمانی و دیگر سازه های ناخوشایند از لحاظ زیبایی برای مناطق شهری مناسب نیستند . همچنین خطراتی چون طوفان ها و رعد و برق ها همواره برای این خطوط وجود دارند و کلاً خطوط هوایی دارای خاموشی بسیار بیشتری به نسبت خطوط زمینی هستند . هم چنین این خطوط از ایمنی کمی به علت لخت بودن سیم ها در اکثر آن ها برخوردارند و حفظ نکردن حریم این خطوط به علل مختلف یا برخورد پرندگان با آن ها همواره مشکلاتی چون برق گرفتگی یا آتش سوزی را به دنبال داشته است . از نقطه نظر علمی این خطوط دارای راکتانس بالایی بوده و مناسب برای چگالی های بار کم می باشند .
سیکل ترکیبی چیست ؟
برای پاسخ به پرسش مذکور در ابتدا تعریفی از انواع توربین ها و اصول کلی کار آن ها ارائه می دهیم . توربین ها اصولاً بر اساس عامل ایجاد کننده کار تقسیم بندی می گردند . اگر عامل فوق گاز باشد آن را بخاری اگر آب باشد آبی و چنان چه باد باشد توربین بادی گویند . توجه داشته باشیم که منظور از گاز ناشی از احتراق است . لذا نوع سوخت دخیل در آن که بر حسب مورد می تواند گازوئیل مازول یا گاز باشد در این تقسیم بندی ها اهمیت ندارد. ( اگر چه در کشور ما سوخت گاز سوخت غالب این توربین هاست ) .
هر توربین گاز V 94.2 متشکل از دو محفظه احتراق است که در طرفین توربین نصب هستند و سوخت گاز یا گازوئیل پس از ورود به آن همراه با عملکرد سیستم جرقه مشتعل شده و با هوایی که از سمت فیلترهای ورودی وارد کمپرسور شده و پس از انبساط از آن خارج می شود وارد ناحیه محفظه احتراق شده محترق می گردد و گازی با درجه حرارت 1050 درجه سانتیگراد تولید می نماید.
گاز مذکور وارد توربین گاز شده و سبب گردش توربین و در نتیجه محور ژنراتور ده و تولید برق می کند . محصول خروجی از توربین گاز دودیست با درجه حرارت حدود 550 درجه سانتیگراد که به عنوان تلفات حرارتی از طریق دودکش وارد جو می شود و به ایت ترتیب توربین گاز در بهترین شرایط با بهره برداری حدود 33 درصد تولید انرژی می کند . به بیان دیگر 67 درصد دیگر به عنوان تلفات حرارتی محسوب و فاقد کارایی می باشد.
ایده سیکل ترکیبی در واقع بازیافت مجدد از بخش 67 درصد یاد شده است . به این ترتیب که در بخش خروجی اگزوز هر توربین گاز با نصب دریچه های کنترل شونده گاز داغ فوق را به قسمت دیگ بخار هدایت تا آب موجود در آن به بخار سوپر هیت ( بخار خیلی داغ و خشک ) با درجه حرارت حدود 530 درجه سانتیگراد تبدیل و به همراه بخار خروجی از بویلر دوم جهت استفاده در توربین بخار به کار گرفته شود. به این ترتیب در بخش دیگ بخار چون از مشعل و سوخت جهت گرمایش صرفه جویی می شود راندمان در کل افزایش یافته و به رقمی معادل 55 درصد می رسد . ( نزدیک به 25 درصد از 67 درصد تلفات فوق الذکر بازیافت و بدون نیاز به سوخت اضافی تبدیل به انرژی الکتریکی می شود ) .
این بخار پس از انجام کار در توربین بخار افت درجه حرارت پیدا کرده و دمای آن به رقمی حدود 60 درجه سانتیگراد می رسد و در این جا به منظور استفاده مجدد از آن بخار فوق توسط سیستم خنک کن ( در نیروگاه کرمان به کمک فنرهای پر قدرت) سرد و تبدیل به آب شده و جهت استفاده مجدد پس از انجام عملیات تصفیه بین راهی وارد تانک تغذیه می گردد تا دوباره وارد دیگ بخار گشته و تبدیل به بخار سوپر هیت شود . این چرخه را سیکل ترکیبی گویند که نیروگاه کرمان یکی از نیروگاه های فوق الذکر در سطح کشور محسوب می شود.
آب مورد نیاز این نیرو گاه از طریق سه حلقه چاه حفر شده در دشت جوپار تامین و به کمک خط لوله به استخر آب خام نیروگاه به ظرفیت 3000 متر مکعب وارد و ذخیره شده تا پس از انجام عملیات تصفیه مورد استفاده بویلرهای نیروگاه قرار گیرد.
ظرفیت آب دهی چاه های مذکور 80 لیتر در ثانیه است .
رعایت نکاتی که از برق گرفتگی جلوگیری می کند:
1- در معابر عمومی به علایم هشدار دهنده که روی تابلوهای برق و تابلوهای سیار که کارگران نصب کرده اند توجه و مراقبت نمایید ؛
2- از دست کاری به جعبه های انشعاب و باز کردن درب آن ها و سایر تجهیزات برقی مثل تابلوهای برق ، پایه های فلزی روشنایی ، دریچه ترمینال آن ها و امثال آن خودداری نمایید ؛
3- در صورتی که حفاری جهت کابل برق احداث شده و یا کارگران مشغول به کار هستند مراقبت نمایید تا خطری متوجه شما نباشد. ضمناً مسیر حفاری که تا چند روز پر نمی شود به منطقه برق خود اطلاع دهید ؛
4- در صورت مشاهده هر گونه اتفاق غیر منتظره در رابطه با تجهیزات برقی مثل تیر شکستگی ، آتش سوزی در تجهیزات برقی ، سیم پارگی و … مراتب را فوراً به اداره حوادث منطقه خود اطلاع دهید ؛
5- در هوای بارانی و مرطوب ، تنه درختان و تیرهای برق به خصوص تیرهای فلزی را لمس نکنید ؛
6- از بچه مراقبت نمایید که به دریچه باز شده پایه های روشنایی فلزی نزدیک و دست کاری نکنند ؛
7- در جاهایی که تیرهای سیمانی برق روی هم انباشته شده و خطر لغزش تیرها وجود دارد ، بچه ها را محافظت نمایید ؛
8- سیم های لخت که از روی تیرهای برق به سطح پایین یا زمین افتاده هرگز دست نزنید ؛
9- مراقبت نمایید ، اشیاء فلزی مثل آنتن تلویزیون به سیم های برق نزدیک نشود ؛
10- اشیاء فلزی را در ساختمان یا معابر به سیم های برق نزدیک نکنید ؛
11- ماشین خود را مقابل بست های زمینی پارک نکنید ؛
12- در صورتی که اختلالی در برق منزل دارید ، هرگز تجهیزات برقی بیرون مثل جعبه انشعاب ها را باز و اقدام به تعمییر نکنید و هرگز از تعمیرات الکتریکی نخواهید این کار را نکنید ؛
13- ماشین های مخصوص مثل جرثقیل و کامیون و کمپرسی در موقع عبور یا مانور به شبکه برق نزدیک و ایجاد خطر شود ؛
14 – در رانندگی دقت نمایید به خصوص در شب ها که وسیله خودرو به تجهیزات برقی اصابت نکند ؛
15- لوله های فلزی محافظ کابل جعبه انشعاب و سایر متعلقات را هرگز دست نزنید ؛
16- چراغ های خاموش روشنایی را در اسرع وقت به نگهبانی منطقه اطلاع دهید ؛
17- از شبکه های برق اقدام به گرفتن برق غیر مجاز نکنید و سایر تخلفات مشاهده شده را به نگهبانی منطقه اطلاع دهید ؛
18- در موقع نصب یا جمع آوری تیر برق و ترانس برق که جرثقیل و کارگران مشغول به کار هستند ، خطر باز شدن زنجیر و سایر خطرات وجود دارد شدیداً محوطه خطر را در نظر داشته باشید ؛
19- ممکن است بر اثر بی احتیاطی کارگران برق در لحظاتی درب ورودی تجهیزات برقی باز باشد . مراقبت نمایید که بچه ها و بزرگترها داخل پست نشوند و تجهیزات برقی را دست نزنند ؛
20- در پشت بام ها مراقبت نمایید در هنگام برف روبی یا سایر موارد مواد به روی سیم های برق ریخته نشود ضمن این که در رطوبت ، پارو و مواد عایق نیز هادی شده و خطر برق گرفتگی و حادثه وجود دارد ؛ 21- تیرهای چوبی که آغشته به مواد سمی هستند ، اگر تراشه آن در دست بچه ها به علت مختلف فرو رود خطرات عفونت دارد ، مراقبت نمایید ؛
22- درختانی که درگیر با شبکه هستند به خصوص درختان میوه مثل توت ، برای بچه ها و جوانان که بالای درخت رفته اند در مواقعی امکان خطر دارد ، مراقب باشید ؛
23- هرگز روی تیرهای برق و یا درب پست ها و سایر تابلوها ، اعلانات نصب نکنید این مسئله بسیار خطرناک است به خصوص نصب آگهی ها روی تیرهای برق که خطر برق گرفتگی وجود دارد . تا به حال چندین حادثه منجر به فوت در این قبیل موارد مشاهده شده است ؛
25- کارگران در معابر برای اتصال کابل های زمین از قیر مذاب استفاده می نمایند . خطرات قیر مذاب بسیار جدی است . به بچه ها و جوانان احتیاط ، یا برخورد به این موارد را یادآوری کنید .
دستورات ایمنی و حفاظت برقکاران
1- برقکاران موظف هستند هنگام کار تمام اشیاء فلزی از قبیل ساعت ، انگشتر ، گردنبند و … را از خود دور نمایند ؛
2- در گروه های دو نفره ، انجام کار همزمان در ارتفاع و یا روی تابلو برای بیش از یک نفر ممنوع می باشد و فرد دوم باید مراقب بر چگونگی اجرای صحیح کار باشد ؛
3- قطع و وصل مدار به صورت غیر استاندارد و به هرگونه روش شخصی ممنوع می باشد ؛
4- در مدت زمان انجام کار گروه تعمیرات روی تجهیزات الکتریکی ، بایستی وسیله نقلیه گروه در محل کار آماده باشد ؛
5- در محیط کار باید نور به حد کافی موجود باشد ؛
6- در شرایط جوی غیر عادی (رعد و برق) انجام کار روی خطوط برق دار ممنوع است ؛
7- هر گونه تغییر در لوازم ایمنی استاندارد شده ممنوع می باشد ؛
8- در صورت نیاز به کار نفر دوم روی یک پایه ، صعود و فرود تا استقرار نفر اول ممنوع است ؛
9- در صورتی که شبکه به طریقی احداث شده باشد که انجام کار به صورت برقدار میسر نباشد لازم است قبل از هر گونه عملیات روی شبکه مورد نظر فرم قطع و وصل مدار دریافت گردد ؛
10 – افراد اجرایی بایستی از لوازم ایمنی و ابزار کار سالم استفاده نمایند ؛
11- هنگام کار حضور سرپرست گروه در محل کار الزامی است ؛
12- افراد گروه اجرایی موظف می باشند ضمن استفاده از لوازم ایمنی و ابزار کار موارد زیر را رعایت نمایند :
الف : تمیز و سالم نگهداشتن لوازم ایمنی و ابزار کار : افراد می بایستی لوازم ایمنی و ابزار کار را سالم و تمیز نگهداشته و از به کار بردن لوازم ایمنی و ابزار کار معیوب خودداری نمایند ؛
ب : حمل و کاربرد صحیح لوازم: افراد می بایستی لوازم و ابزار کار را به طور صحیح به کار گرفته و در حمل آن رعایت احتیاط را به عمل آورده و از انداختن آن ها به اطراف خودداری نمایند ؛
13- در صورت استفاده از خودرو ، موتورسیکلت ، ماشین آلات و ماشین آلات سنگین ، رعایت مقررات ایمنی و خاص آن الزامی است ؛
14- در صورت استفاده از موتورسیکلت بایستی از کلاه ایمنی استفاده شود ؛
15- خودرو اتفاقات باید مجهز به بی سیم ، آژیر ، چراغ گردان ، پرژکتور ، کپسول اطفاء حریق ، فلاشر و کمربند ایمنی باشد ؛
16- در صورت استفاده از نردبان مقررات ایمنی و خاص مربوطه الزامی است ؛
17- در صورت نیاز به نردبان با ارتفاع بیش از سه متر ، ضمن مهار نمودن نردبان به پایه و به صورت عمودی نفر دوم همکاری های لازم را به عمل آورد ؛
18- مجریان موظف می باشند قبل از اجرای کار و بعد از آن موضوع قطع و وصل نمودن برق مدار را به اطلاع مشترکین برسانند ؛
19 -چنان چه وضعیت شبکه به طریقی باشد که برای افراد اجرایی ، اهالی و یا تاسیسات خطر آفرین باشد بایستی شبکه بلافاصله از نزدیکترین محل قطع گردد ؛
20- برقکار گروه اتفاقات هنگام عزیمت به ماموریت حق رانندگی خودرو اتفاقات را ندارد ؛
21- در صورت کار با شبکه بی برق ، پس از جدا نمودن شبکه از منبع تغذیه و قطع کلید راه انداز معابر و آزمایشات بی برقی مدار بایستی طرفین محل کار اتصال زمین گردد ؛
22- آزمایش الکتریکی به منظور حصول اطمینان از بی برق بودن مدار با استفاده از ولت سنج ضمن رعایت فاصله مجاز؛
23- بستن دستگاه اتصال زمین موقت در طرفین محل کار و در معرض دید مجری به طریقی که تا پایان کار نیازی به جابه جایی آن نباشد ؛
24- تخلیه الکتریکی مدار ؛
25- قبل از وصل نمودن برق مدار اطمینان حاصل شود که مدار سالم و افراد مشغول کار نمی باشند ؛
26- کارگران نباید از سیم مهار ، میخ ها ، تسمه ها ، سیم ها و امثال آن که ممکن است استحکام کافی نداشته باشد آویزان شوند ؛
27- دستکش عایق لاستیکی را بدون روکش چرمی نباید به کار برد ؛
28- قبل از نصب یا برچیدن هادی یا کابل ، نیرویی که بعداً به تیرها و یا تاسیسات مشابه وارد خواهد شد باید مورد نظر قرار گیرد و اقدام لازم جهت جلوگیری از انهدام اجزاء یا اشیاء حامل نیرو به عمل آید ؛
29- طناب هایی که در نزدیکی خطوط برقدار مورد استفاده قرار می گیرند باید از جنس غیر هادی باشند .
توصیه های ایمنی در برق :
با توجه به این که آنالیز حوادث مرتبط با برق نشان می دهد که بسیاری از این نوع حوادث که بعضی ها به پیامدهای فاجعه باری نیز منتهی شده اند در اثر عللی به وقوع پیوسته اند که با به کارگیری روش های ساده و احتیاطات بیشتر قابل پیشگیری بودند در این بخش سعی می شود که توصیه های ایمنی که برگرفته از تجارب سالیان فعالیت در این بخش از صنعت می باشد به زبان ساده ارائه گردد . توصیه های یادشده در سه قسمت ، توصیه های ایمنی برای مشترکین برق ، توصیه های عمومی و توصیه های ایمنی برای کارکنان صنعت برق ارائه می گردد :
الف) توصیه های ایمنی برای مشترکین برق :
دقت کنید که هیچ وقت با دست خیس و پای برهنه به لوازم برقی دست نزند . همان طور که بیان شد با خیس شدن بدن از مقاومت الکتریکی آن کاسته شده و لذا عبور جریان الکتریکی از بدن شدیدتر و موثرتر می شود زیرا جریان برق همیشه سعی دارد از نزدیک ترین و راحت ترین راه به زمین انتقال یابد .
هنگام تعویض لامپ ، کلید ، پریز یا تعمیر هر وسیله یا هر دستگاه برقی دیگر سعی شود که برق از طریق کنتور ( فیوز ) قطع شده باشد . در همین راستا بایستی دقت شود که در هنگام سیم کشی ، سیم فاز به در مدار کلید برق قرار گرفته باشد در این صورت با خاموش کردن جریان از طریق کلید جریان فاز قطع خواهد شد . در غیر این صورت هرچند که با بستن کلید برق و قطع شدن جریان نور امکان روشن شدن لامپ وجود نخواهد داشت ولی تماس سیم فاز با بدن انسان و تکمیل مدار مثلاً از طریق زمینی که فرد روی آن استاده و یا قرارگیری دست برروی دستگاه یا دیوار می تواند منجر به عبور جریان از بدن و برق گرفتگی شود . به طور کلی استفاده از لوازم برقی معمولی در محیط های با درجه رطوبت بالا نظیر حمام توصیه نمی شود و باید سعی شود حتی الامکان هیچ گونه انشعاب برق در این نوع محیط ها وجود نداشته و روشنایی آن از خارج تامین شود . در صورت نیاز اتصال سیم ها به لامپ باید طوری طراحی شود که رطوبت در آن موثر ننماید . به خاطر داشته باشید که تحت هیچ شرایطی از بخاری ها یا اجاق های برقی معمولی در محیط های یاد شده استفاده نشود .
در هنگام روشن بودن لامپ یا هر دستگاه برقی دیگر از تعویض و تعمیر آن ها خودداری نمایید . هیچ گاه سیم برقدار را از زیر فرش یا موکت عبور ندهید زیرا ممکن است در اثر عبور و مرور مداوم افراد از روی آن سیم صدمه دیده و حالت عایقی خود را از دست بدهد . همچنین در صورتی که اندازه مقطع سیم با نوع مصرف کننده ای که با آن وصل است متناسب نباشد سیم گرم شده و در نتیجه به مرور زمان با کاسته شدن از خاصیت هدایتی آن شدت گرم شدن آن بیشتر می گردد تا جائی که سیم شروع به ذوب شدن و ایجاد جرقه می نماید . از آن جائی که در اغلب موارد کف پوش ها ، فرش ها ، موکت ها و این قبیل زیراندازها از مواد قابل اشتعالی نظیر نخ ، پلاستیک ، پشم و الیاف مصنوعی تهیه شده اند آتش گرفته و در نهایت ایجاد حریق می نماید .
هنگام تمیز نمودن دیوارها و لوازم برقی مواظب باشید کلیدها و پریزها خیس نشوند زیرا آب هادی بسیار خوبی بوده و در صورتی که وارد کلیدها و پریزها شود خطر جانی و مالی به همراه خواهد داشت . در این گونه مواقع قبل از شروع کار کلید اصلی را از کنتور قطع و پس از اتمام کار و خشک شدن پریزها و کلیدها فیوز را وصل نمایید .
هنگام سوراخکاری دیوارها به منظور نصب ساعت های دیواری ، تابلوها یا هر مورد دیگر دقت شود به مسیر سیم کشی برق صدمه وارد نشود .
اگر پریزهای برق در ارتفاع پایینی از دیوارها قرار دارد ( کمتر از 110تا120سانتیمتر ) لازم است آن ها به وسیله ی درپوش هایی ایمنی که به همین منظور ساخته شده است مسدود گردند . در صورتی که در اطراف ساختمان شبکه برق عبور نموده است هنگام تعویض یا دستکاری آتش تلویزیون در پشت بام یا بالکن مواظب خطوط برق باشید . زیرا همان گونه که قبلاً بیان شد حوزه القایی حاصل از این نوع شبکه ها قبل از آنکه با آن برخورد شده با ایجاد قوس الکتریکی منجر به برق گرفتگی و سوختگی های شدد خواهد شد . سیم های وسایل برقی به ویژه انواع قابل حمل و نقل از قبیل اتو ، پلوپز ، رادیو و نظایر آن را هرچند وقت یک بار بازرسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه خرابی یا فرسودگی تعویض نمایید . هیچ نوع اسباب بازی کودکان نبایستی به وسیله برق شبکه به کار بیافتد . بارها مشاهده می شود که والدین به منظور صرفه جوئی به جای باطری این گونه اسباب بازی ها از آدابتور استفاده نموده و بدین ترتیب کودک خود را در معرض خطر برق گرفتگی قرار می دهند . سعی شود هنگام کار با یک وسیله برقی یک قطعه تخته خشک یا صفحه لاستیکی ضخیم در زیر پا قرار گرفته خودداری شود . این کار علاوه بر این که عمل ناایمن تلقی شده و می تواند حادثه ساز باشد ، دخل و تصرف در تاسیسات برقی تلقی شده و مشمول مجازات قانونی نیز خواهد بود . پریزهای برق و تلفن را با انتخاب نوع مخصوص از یکدیگر مشخص گردد تا دو شاخه وسایل برقی و تلفن به اشتباه درون پریزها قرار نگرفته و باعث صدمه دیدن وسایل یاد شده نشود . برای قطع مدار در موقع اتصالی سیم های برق در منزل و خرابی دستگاه های برقی از فیوز اتوماتیک و یا مینیاتوری با آمپراژ مناسب با میزان مصرف استفاده شود بهتر است برای وسایلی مانند کولر ، ماشین لباسشویی و ظرفشویی ، یخچال بزرگ ویترینی و آب گرمکن های برقی که به جریانی بیش از 6 آمپر نیاز دارند از فیوزهای مجزا استفاده شود تا در موقع بروز اتصالات در این گونه وسایل جریان برق کل منزل قطع نشده و از وارد شدن آسیب به وسایل دیگر جلوگیری شود .
ب) توصیه های عمومی :
روشنایی میادین ، پارک ها ، معابر ، بلوارها و نظایر آن اغلب از طریق تیرهای فلزی تامین می شود . در این تیرها به اجبار دریچه هایی برای رفع عیوب و نصب فیوز تعبیه گردیده است که گاهی اوقات توسط غیر مسئول می شوند که کنجکاوی اطفال و کودکان خردسال که در آن اطراف به بازی و تفریح سرگرم می باشند می تواند به حوادث ناگواری منتهی شود ، به وجود می آورد . لذا لازم است که کلیه خانواده ها علاوه بر مواظبت از فرزندان خود و ارائه آموزش های لازم به آن ها مبنی بر عدم دستکاری این گونه دریچه ها ، در صورت مشاهده هر گونه مورد خاص در این زمینه مراتب را به اولین پست برق اطلاع دهند . اگر در اطراف زمین یا ملک شما خطوط انتقال و توزیع برق وجود دارد از شروع مراحل ساختمان سازی موضوع را با شهرداری و شرکت های برق در میان بگذارید تا علاوه بر این که از خطرات احتمالی برق گرفتگی پیشگیری شود از نظر دعاوی حقوقی مشکلی پیش نیاید . بالا رفتن از تیرهای برق همواره خطرناک می باشد . همیشه مد نظر داشته باشید سیم های شبکه فاقد روکش بوده و نزدیک شده به آن ها ممکن است به قیمت جان شما تمام شود . نصب هر گونه اعلانات به صورت تابلوهای معرف شغل یا تبلیغاتی و غیره به تیرهای شبکه علاوه بر خطرات برق گرفتگی ، دخل و تصرف و دخالت در تاسیسات برقی محسوب شده و پیگرد قانونی دارد . از طرف دیگر تابلوهای نصب شده می تواند برای کارکنان این صنعت هنگام کار روی شبکه ایجاد مزاحمت نموده و حتی به حوادث خطرناک بیانجامد . اگر با شخص برق گرفته ای مواجه شدید فوراً با یک تکه چوب خشک و یا با پیچاندن یک پارچه خشک به دور دست خود لباس او را گرفته و به سمت محل امنی بکشید تا از ناقل برق جدا شود . در حین سرعت عمل خونسردی خود را حفظ کرده و در صورت نیاز تنفس مصنوعی را آغاز نمایید . شخص دیگری را مامور نمایید تا اورژانس را خبر کند . در هر محل یا مکانی که با علامت خطر برق گرفتگی مواجه شدید از نزدیک شدن به آن محل و دست زدن به آن خودداری کنید . استفاده از برق غیر مجاز علاوه بر این که فعل حرامی است و می تواند حوادث شدیدی را به دنبال داشته باشد قابل پیگرد قانونی نیز می باشد . هنگام حفاری به منظور لوله کشی آب یا گاز یا پی کنی ساختمان و هر منظور دیگر متوجه باشید که اگر به عمقی رسیدید که یک یا دو ردیف آجر یا موزایک یا نوار زرد رنگ خطر علامت گذاری شده است حتماً در زیر آن ها تاسیسات برق ، گاز یا آب وجود دارد . در این صورت عملیات را متوقف و سازمان مسئول را مطلع سازید .
ج) توصیه های ایمنی برای کارکنان صنعت برق :
دقت کنید که در هنگام تعمیرات ، بعد از آزمایشات لازم و کسب اطمینان از بی برقی حتماً دو سمت محل کار را اتصال زمین عینی و موثر نمایید . قبل از بالا رفتن از تیر کمربند ایمنی ، رکاب ، کلاه ایمنی و سایر وسایل حفاظت فردی خود را بازدید و با اطمینان کامل کار را شروع نمایید . قبل از صعود از تیر اشباع شده – هرچند که عمر آن ها زیاد می باشد ولی پایه آن ها همیشه در معرض رطوبت زمین و در نتیجه پوسیدگی می باشد – از سالم بودن آن ها اطمینان حاصل نمائید . هیچ گاه خط یا شبکه ای را بی برق تلقی نکنید مگر این که عیناً خود شاهد قطع برق بوده باشید . پس از اطمینان حتماً خط را از دو طرف محل کار ارت نمایید . به خاطر داشته باشید که ارت کردن از یک طرف کافی نیست . همیشه به خاطر داشته باشید اگر روی یک تیر ، دو خطر با فیدرهای مجزا انتهایی شده اند حتماً هر دو خط را قطع و ارت نمائید .
بستن سه سیم ( فازها ) به هم در خطوط فشار متوسط و قوی مشکلی را حل نمی کند زیرا ممکن است به علت نشت برق ناشی از ترک یک مقره معیوب کنسول برقدار و در نتیجه سه فاز تبدیل به یک فاز شود . استفاده از لباس های با الیاف مصنوعی باعث می شود که هنگام حوادث منجر به ایجاد قوس الکتریکی ، الیاف براحتی سوخته و به گوشت و پوست بدن مصدوم وارد شود که این امر با شدت بخشیدن به جراحات ، معالجه را مشکل و زمان بهبودی را طولانی می کند . مناسب ترین لباس جهت کار برروی شبکه های برق از نوع نخی می باشد . دقت شود که در ساخت این گونه لباس ها از زیپ و دگمه های فلزی استفاده نشود . استفاده از انبر دست به جای فیوزکش خطر سوختن سر و صورت را به همراه خواهد داشت . در انجام هر نوع فعالیتی مخصوصاً کار کردن با بالابرها در معایر عمومی و انجام تعمیرات یا تعویض لامپ معبر وسط خیابان ها و بلوارها و پارک ها و … ایمن سازی اطراف محیط کار را فراموش نکنید . برای پیشگیری از برخورد وسایط نقلیه با بالابرها از اعلام هشدار دهنده ی موثر و مطابق با استاندارد استفاده نمائید . تابلوهای هشدار دهنده می بایست در محلی قرار بگیرند که راننده ی عبوری فرصت فکر کردن کم کردن سرعت و تغییر مسیر و به عبارت بهتر فرصت تصمیم گیری و اجراء داشته باشند . اگر در محلی حفاری نموده و ادامه کار به روی بعدی محو شده است لازم است که اطراف محل حفاری شده را با چراغ های چشمک زن و تابلوهای احتیاط و خطر که از نظر دید راننده استاندارد باشد محصور شود .
خطر برق گرفتگی ( تماس مستقیم و غیر مستقیم )
علل – شدت و علامت های برق گرفتگی :
علل برق گرفتگی چند دسته است :
1 – وجود ولتاژ٢٢٠ تا ٤٤٠ ولت درخانه یا دفتر کار ؛
2 – وجود ولتاژهای قوی تر در کارگاه ؛
3 – برخورد با صاعقه در بیابان ها یا اماکنی که ولتاژ آن به مگا ولت می رسد .
شدت برق گرفتگی بستگی دارد به :
1- مقاومت پوست بدن ( این مقاومت در مردها 3 کیلو اهم و در زن ها کمتر است ) ؛
2- رطوبت پوست بدن ( مقاومت پوست بدن در صورت مرطوب بودن پوست کاهش می یابد ) ؛
3- عبور جریان برق از بدن در صورتی که جریان برق از بین دو دست و یا از بین یکی از دست ها و پای چپ بگذرد و به علت قرار گرفتن قلب در مسیر جریان بیمار آسیب بیشتری خواهد دید ؛
4- ولتاژ برق ( از نظر ایمنی ولتاژهای پایین تر از 32 ولت بی خطر وبیشتر از 50 ولت خطرناک است ) .
علامت های برق گرفتگی :
1- انقباض ماهیچه ها : برق گرفته ممکن است در اثر انقباض ماهیچه های دست سیم برق را محکم گرفته و آن را رها نکند و یا بر عکس انقباض عضلات باعث پرتاب شدن او شود ؛
2- قطع تنفس : در اثر فلج شدن مرکز تنفس در بصل النخاع ؛
3- لرزش بطنی قلب:برق گرفتگی موجب تند شدن ضربان قلب می شود یعنی ضربان قلب در دقیقه به جای 80 به 300 الی 600 بار می رسد .
4- سوختگی : در محل ورود و خروج جریان برق سوختگی ایجاد می شود .
خطر برق گرفتگی به دو صورت به وقوع می پیوندد :
1- تماس مستقیم ؛
2- تماس غیر مستقیم .
1- تماس مستقیم : هنگامی که سیستم کاملاً سالم است و انسان به سهو یا بر اثر بی توجهی و بی مبالاتی با هادی برق دار در یک نقطه تماس حاصل کند ، به این گونه برق گرفتگی تماس مستقیم گویند .
2- تماس غیر مستقیم : هنگامی که در اثر خراب شدن عایق بندی یا هر علت دیگر ، یک هادی برق دار با سطوح فلزی در دسترس مربوط به سیستم با بدنه ی هادی مانند ، بدنه ی موتور ، تابلوی برق یا دستگاه دیگری تماس حاصل کند و در عین حال انسان با همان سطح فلزی در تماس باشد . به این گونه برق گرفتگی ، تماس غیر مستقیم گویند .
چگونگی و حالت برق گرفتگی :
برق گرفتگی انسان بدین گونه ایجاد می شود :
1- تماس بدن با هر دو سیم فاز و نول ؛
2- تماس یک فاز و یک نقطه از دستگاه با بدن ؛
3- تماس بدن با دستگاهی که جریان فاز به آن متصل است .
قطع کننده های دیفرانسیلی راه حل جدید این موضوع است . در ماده ی 36 از قانون 14 نوامبر 1962 فرانسه آمده است که : ( وسایل قطع کننده باید بتوانند هنگامی که بین فاز و بدنه ی دستگاه اتصالی پیش می آید ، قبل از آن که بدنه وسایل به پتانسیل 24 ولت مثبت به زمین در محل های خیلی هادی و 50 ولت در سایر حالات برسد ، جریان برق را فوراً قطع کند و این شرایط در خصوصیات رله ی دیفرانسیلی نهفته است ) .
علت برق گرفتگی :
ضربان قلب انسان با توجه به سن فرق می کند . این ضربان بین 70 تا 105 بار در دقیقه است . ضربان ، یا به بیان دیگر فرکانس برق شهری در هر ثانیه 50 بار و در هر دقیقه 3000 بار است . وقتی شخصی با برق تماس پیدا می کند ، یا در اصطلاح برق او را می گیرد ، بدن انسان می خواهد تعداد ضربان قلب خود را با فرکانس برق شهر یکسان کند و قلب شروع به افزایش ضربان می کند ؛ اما چون قادر نیست در هر ثانیه 3000 بار طپش داشته باشد ، از این رو در همان لحظات نخستین ، با افزایش ضربان ، شدت جریان خون را زیاد و با افزایش آن ، قلب و شریان ها پاره می شود و دریچه های قلب به سبب پارگی از کار می افتد و متوقف می شود و مرگ عارض می گردد .
تقسیم بندی تاسیسات الکتریکی از نظر ولتاژ :
1- ولتاژهای خیلی ضعیف : تا 50 ولت در جریان مستقیم ، تا مقدار موثر 24 ولت بین هادی و زمین در جریان متناوب تا 24 ولت بین فازهایی که دارای جریان سه فاز بوده و سیم نول آن به زمین متصل باشد .
2- ولتاژهای ضعیف : 50 تا600 ولت در جریان مستقیم ، 24 تا 250 ولت بین فاز و زمین در جریان متناوب 42 تا 433 ولت بین فازها اگر جریان سه فاز باشد . با توجه به عوامل مختلف مانند ، مقاومت زمین در محل – مقاومت بدن شخص – رطوبت زمین و غیره … .
3- ولتاژهای قوی : 600 تا6000 ولت در جریان مستقیم ، 250 تا 33000 ولت بین هادی ها و زمین در جریان متناوب ، 433 تا 57000 ولت بین فازها در جریان سه فاز .
4- ولتاژهای خیلی قوی : ولتاژهای بیش از 6000 ولت در جریان مستقیم و بیش از 33000 ولت بین هادی ها و زمین در جریان متناوب و بیش از 57000 ولت بین فازها در جریان سه فاز در ردیف ولتاژهای خیلی قوی قرار دارند .
ولتاژهای خیلی ضعیف جزء ولتاژهای بی خطر محسوب می شوند و ولتاژهای ضعیف غالباً خطرناک و کشنده هستند .
ولتاژهای قوی و خیلی قوی در اغلب موارد کشنده هستند .