به نام خدا
موضوع: معماری پایدار
عنوان درس:طرح 5
استاد: دکتر رستمی
دانشجو:
پایداری چیست؟
پایداری بر اصول ساده ای استوار است:
هر چیزی که بطور مستقیم و غیرمستقیم ، برای زنده ماندن و رفاه ما،در محیط طبیعی لازم است.پایداری شرایطی را که تحت آن انسانها و طبیعت می توانند هارمونی بهره وری را ایجاد و حفظ کنند،اجازه برآورده شدن آرمانهای اجتماعی، اقتصادی و دیگر نیازهای نسل های حال و آینده را می دهد، را در برمی گیرد.
پایداری برای داشتن و ادامه داشتن ،آب،مواد غذایی و دیگر منابع برای حفظ سلامتی انسانها و محیط زیست مهم است.
طراحی پایدار:
طراحی پایدار نوعی از طراحی است که قصد دارد به نیازهای امروز بدون لطمه زدن به منابع نسل های آینده پاسخ دهد.
پایداری می تواند سه مولفه اساسی داشته باشد:
پایداری اجتماعی: نخستین قدم در این فرآیند تضمین قطعی در رفع نیازهای جامعه است.
پایداری اقتصادی:
پایداری زیست محیطی:
پایداری اقتصادی: مهمترین سر فصل های مطرح در زمینه پایداری اقتصادی عبارتند از: ۱- اقتصاد با حساسیت بوم شناختی ۲- نظام مبتنی بر ارزش (اقتصاد دانان سبز، اقتصاد راوسیله و نه هدف در جهت نیل به توسعه پایدار می دانند) ۳- نظام عادلانه ۴- تاکید بر اقتصاد محلی ۵- بهره وری
پایداری زیست محیطی:پایداری زیست محیطی را می توان در تداوم و ارتقا سلامت و کارکردهای اصلی محیط زیست، یعنی حفظ سرمایه طبیعی تداوم رفاه انسانی است. انسان باید در چارچوب محدودیت های محیط زیست بیوفیزیکی زندگی کند. سرمایه طبیعی باید حفط شود، زیرا هم تامین کنندهمنابع است و هم صندوق ذخیره مواد زائد و این به معنای حفظ اندازه زیر نظام اقتصادی انسانی جمعیت ضرب در مصرف در هر سطحی از تکنولوژی در محدوده کل اکوسیستمی است که این سیستم یه آن ئابسته است. پایداری زیست محیطینیازمند مصرف پایدار توسط یک جمعیت پایدار است
معماری پایدار:
معماری پایدار، زیرمجموعه طراحی پایدار و یکی از تحولات مهم معماری معاصر و واکنشی بشردوستانه در برابر بحران های عصر صنعت است.
هدف از دیزاین بناها با توجه به اصول پایداری و بوم شناختی، کاهش اتلاف انرژی و آلودگی محیط زیست است.
در این نوع معماری، ساختمان نه تنها با شرایط اقلیمی منطقه خود را تطبیق می دهد، بلکه ارتباط متقابلی با آن برقرار می کند.
اصول معماری پایدار
معماری پایدار مانند سایر مقولات معماری، دارای اصول و قواعد خاص خود است و این سه مرحله را در برمی گیرد:
صرفه جویی در منابع
طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی
طراحی برای انسان
که هرکدام آنها استراتژی های ویژه خود را دارند.
صرفه جویی در منابع
اصل صرفه جویی در منابع از یک سو به بهره برداری مناسب از منابع و انرژی های تجدیدناپذیر مانند سوخت های فسیلی، در جهت کاهش مصرف می پردازد و از سوی دیگر به کنترل و به کارگیری هرچه بهتر منابع طبیعی به عنوان ذخایری تجدید پذیر و ماندگار توجه جدی دارد.
به عنوان مثال، یکی از منابع سرشار و نامیرا، انرژی حاصل از نور خورشید است که امروزه توسط تکنولوژی فتوولتاییک برای فراهم کردن آب و برق مصرفی در ساختمان، از آن استفاده می شود.
برای کنترل منابع، سه نوع استراتژی می تواند مورد توجه قرار گیرد که شامل حفظ انرژی، حفظ آب و حفظ مواد است. همان گونه که مشاهده می شود، تمرکز براین سه منبع، به دلیل اهمیت آنها در ساخت و اداره ساختمان است.
طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی
اصل طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی دومین اصل از معماری پایدار است و بر این فکر و یا نظریه استوار شده است که ماده از یک شکل قابل استفاده تبدیل به شکل دیگری می شود، بدون اینکه به مفید بودن آن آسیبی رسیده باشد.
از سوی دیگر به واسطه این اصل، یکی از وظایف طراح، جلوگیری از آلودگی محیط است.
این نظریه برای رسیدن به این منظور در سه مرحله، ساختمان را مورد بررسی قرار می دهد. این مراحل به ترتیب عبارتند از:
مرحله پیش از ساخت، مرحله در حال ساخت و مرحله پس از ساخت.
باید توجه داشت که این مراحل به یکدیگر مرتبط بوده و مرز مشخصی بین آنها وجود ندارد. برای مثال، می توان از مواد بازیافتی در مرحله پس از ساخت یک ساختمان به عنوان مصالح اولیه در مرحله ساخت ساختمانی دیگر استفاده کرد.
طراحی برای انسان
اصل طراحی برای انسان آخرین و شاید مهمترین اصل از معماری پایدار است. این اصل ریشه در نیازهایی دارد که برای حفظ و نگهداری عناصر زنجیره ای اکوسیستم لازم است که آنها نیز به نوبه خود بقای انسان را تضمین می کنند.
این اصل دارای سه استراتژی نگهداری از منابع طبیعی، طراحی شهری-طراحی سایت و راحتی انسان است که تمرکزشان بر افزایش همزیستی بین ساختمان و محیط بیرون از آن و بین ساختمان و افراد استفاده کننده از آنهاست.
اصول طراحی پایدار:
طراحی پایدار همکاری متفکرانه معماری با مهندسی سازه، برق و مکانیک است. علاوه بر فاکتورهای متداول طراحی مانند زیبایی، تناسب و بافت و سایه و نور و امکاناتی که باید مد نظر قرار گیرند، گروه طراحی باید به عوامل طولانی مدت محیطی، اقتصادی و انسانی توجه نموده و اصول اولیه آنرا که به قرار زیر است،مد نظر قرار دهد:
؛ الف) گوناگونی و تنوع ب) اقلیم و آب و هوا ج) پوشش ساختمانها د) احیا هویت فرهنگی و منطقه ای ه) حجم ساختمان ها و جانمایی فضاهای داخلی ساختمان و) مصالح ساختمانی ز) برآورد نیازهای انسان ح) هماهنگی با بستر ط) توجه همزمان به همه اصول
اصول معماری پایدار
اصولی که باید رعایت شود تا یک ساختمان در زمره بناهای پایدار طبقه بندی شود به شرح زیر است:
اصل اول:حفظ انرژی
بنا باید طوری ساخته شود که نیاز ساختمان به سوختهای فسیلی را به حداقل برساند.
اصل دوم: هماهنگی با اقلیم
بنا باید طوری طراحی شوند که با اقلیم و منابع انرژی موجود در محل احداث هماهنگی داشته و کار کند.
اصل سوم:کاهش استفاده از منابع جدید
ساختمان ها بایستی به گونه ای طراحی شوند که میزان استفاده از منابع جدید را تا حد ممکن کاهش داده و در پایان عمر مفید خود برای ساختن بنای جدید، خود به عنوان منبع جدید به کار روند.
اصل چهارم:برآوردن نیازهای ساکنان
در معماری پایدار برآورده شدن نیازهای روحی و جسمی ساکنان از اهمیت خاصی برخوردار است.
اصل پنچم:هماهنگی با سایت
بنا باید با ملایمت در زمین سایت خود قرار گیرد و با محیط اطراف سنخیت داشته باشد.
اصل ششم:کل گرایی
تمام اصل معماری پایدار باید در یک پروسه کامل که منجر به ساخته شدن محیط زیست سالم می شود، تجسم یابد.
مهم ترین سرفصل های معماری پایدار را عناوین زیر تشکیل می دهند:
معماری اکوتک
معماری سبز
توسعه پایدار
معماری سبز:
معماری سبز یا معماری پایدار یکی از گرایش ها و رویکردهای نوین معماری است. این معماری که برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار می باشد در پی سازگاری و هماهنگی با محیط زیست یکی از نیازهای اساسی بشر در جهان کنونی است.
هدف از ایجاد ساختمان های سبز بهبود یافتن آب و هوا ، جلوگیری از اتلاف انرژی مصرف شده جهت سرمایش و گرمایش و جلوگیری از اثرات منفی ساخت و ساز بر محیط زیست است.
اصول معماری سبز:
اصل حفاظت از انرژی:هر ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که نیاز آن به سوخت فسیلی به حداقل ممکن برسد .
اصل کار با اقلیم:ساختمان ها باید به گونه ای طراحی شوند که قادر به استفاده از اقلیم و منابع انرژی محلی باشند . شکل و نحوه استقرار ساختمان و محل قرار گیری فضاهای داخلی آن می توانند به گــونــه ای باشد که موجب ارتقا سطح آسایش درون ساختمان گردد و در عین حال از طریق عایق بندی صحیح سازه ، موجبات کاهش مصرف سوخت فسیلی پدید آید.
اصل کاهش استفاده از منابع جدید:هر ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که استفاده از منابع جدید را به حداقل برساند و در پایان عمر مفید خود ، منبعی برای ایجاد سازه های دیگر بوجود بیاورد.
اصل احترام به کاربران:معماری سبز به تمامی افرادی که از ساختمان استفاده می کنند احترام می گذارد.
اصل احترام به سایت:هر ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند.
اصل کل گرایی:تمامی اصول سبز، نیازمند مشارکت در روندی کل گرا برای ساخت محیط مصنوع هستند. یافتن ساختمان هایی که تمام اصول معماری سبز را خود داشته باشند کار ساده ای نیست. چرا که معماری سبز هنوز بطور کامل شناخته نشده است.
معماری اکوتک:
سبک معماری ای است که طراحی در این سبک بر این اصل استوار است که ساختمان جزئی کوچک از طبیعت پیرامونی است و باید به عنوان بخشی از اکوسیستم عمل کند و در چرخه حیات قرار گیرد. معماری اکوتک طراحی است مردمی و لذا کیفیت فضاهای داخلی ساختمان اهمیت ویژه ای می یابند.
اصول و مبانی معماری اکوتک:
معماری اکوتک با هدف محیط زیست بر موارد زیر تاکید دارد:
کاهش اتلاف و پخش انرژی در محیط
کاهش تولید تاثیر گذارنده ها بر سلامت انسان
استفاده از مواد قابل بازگشت به چرخه طبیعت
رفع سموم مواد
زمینه پیدایش اکوتک:
امروزه در کارهای این معماران ملاحظه می شود که با استفاده از تکنولوژی سعی در استفاده حداکثر از عوامل طبیعی همچون آفتاب باد آبهای زیر زمینی و گیاهان برای تنظیم شرایط محیطی ساختمان دارند. لذا در معماری جدید آنها که به نام اکو_تک (اکولوژِی +تکنولوژی) خوانده می شود تکنولوژی در مقابل طبیعت قرار ندارد باکه در کنار و به موازات طبیعت برای بهره برداری هر چه بیشتر از امکانات محیطی و تامین آسایش انسان جای دارد. در کارهای اخیر معماران این سبک همواره در کنار عکسهای زیبای ساختمانهای آنها مقطعی از بنا وجود دارد که در آن نحوه استفاده از عوامل اقلیمی با کمک تجهیزاتی همچون دودکشهای هوا آینه های منعکس کننده پوسته های هوشمند گلخانه ها پله های شیشه ای و تبادل کننده های حرارتی نشان داده شده است. شکل خود ساختمان در مقطع نیز با توجه به زوایا تابش آفتاب و سرعت و جهت باد در فصول مختلف سال طراحی شده است.
منابع:
کتاب معماری پایدار نویسنده سید احسان صیادی و سید مهدی مداحی
پرش به بالا ↑ معماری پایدار سید احسان صیادی
لنگ، جان،(1391)، آفرینش نظریه معماری، ترجمه عینی فر، علیرضا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
↑ پرش به بالا به: ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ بیرانوند، مسلم، (1390)، بازشناسی معماری پایدار و جایگاه آن در دست یابی به اهداف توسعه پایدار، ماه نامه دانش نما، شماره 196-197، تهران 72-79