پروژه سیستم ثبت نام کانون فرهنگی آموزش



پایان نامـه دوره کاردانـی کامپیــوتر
(نرم افزار سیستم)

موضــوع:
سیستم ثبت نام کانون فرهنگی آموزش مشهد

استـاد راهنما:
آقای مهندس سعید ابریشمی

گردآورنــدگان:
منصوره زنبیل باف مایانی
راسله عرفانی صفا پیشه
زمستان 81
خلاصه پایان نامه

برای انجام این پروژه که سیستم ثبت نام کانون فرهنگی آموزش مشهد می باشد از زبان برنامه نویسی دلفی بهره برده ایم. ابتدا برای آشنایی با این زبان مشغول مطالعه کتابهای آموزشی دلفی شدیم. بعد برای بررسی احتیاجات سیستم مورد نظر کار تجزیه و تحلیل سیستم را شروع نموده و جهت تجزیه و تحلیل سییستم به دفتر کامپیوتر کانون مراجعه کرده و سئوالاتی را مطرح نمودیم تا برآوردی از احتیاجات سیستم آنها را انجام دهیم.
بعد از انجام تجزیه و تحلیل سیستم شروع به طراحی فرمهای برنامه کرده و سپس به طور همزمان برنامه نویسی آن را انجام دادیم.

به نام خدا، با یاد خدا و برای خدا
تقدیم به تو ای توانا
که امانم دادی، زبانم دادی و توانم دادی تا سپاست را بیاغازم
سپاس ای مهربان
که در سخت ترین لحظات زندگی ام راه رسیدن به موفقعیت را این چنین برایم هموار کردی

تقدیم به پدر و مادر عزیزمان،
آنانکه آبی تر از آسمانند
و ما شادی ها و زیبایی ها را با آنان خواهانیم

سپاس از استاد:
ساحت عشق تو را خامه ندارد معرفت
با تقدیر و تشکر فراوان از جناب آقای مهندس سعید ابریشمی که همواره صمیمانه مشوق و یاریگرمان بوده اند
گفت استاد مبر درس از یاد
یاد باد آنچه به من گفت استاد

فهرست مطالب:

مقدمه 10
فصل اول
معرفی کانون فرهنگی 12 نشر کتاب 12
برگزاری آزمونهای دوره ای و کلاس های تک درس 13
نهاد پشتیبان ها 13
فصل دوم
مقدمه ای بر دلفی 14
کار در IDE و پیکر بندی آن 14
باز کردن و بستن فایلها 14
ذخیره سازی فایلها 15
آشنایی با Object Inspector 15
شیوه اجرای برنامه های کاربردی 16
آشنایی با طراحی "پروژه محور" دلفی 17
فایل پروژه 17
فایل متن برنامه 18
فرمها و ماجول داده ها 19
فایلهای گزینه ها و پیکر بندی 19
یونیت های کامپایل شده میانجی 19
فایلهای پشتیبان 20
فایل بسته های نرم افزاری آماده 21
فایل برنامه کاربردی 21
فصل سوم
بانک اطلاعاتی پایگاه داده ها 23
بانک اطلاعاتی چیست؟ 23
اجزای تشکیل دهنده بانک اطلاعاتی 23
عناصر صفحه DATA ACCESS 24
عناصر صفحه DATA CONTROL 25
ایجاد ساختار بانک اطلاعاتی 25
تغییر ساختار بانک اطلاعاتی 28
ایندکسها 29
اضافه کردن ایندکسی به جدول 29
فصل چهارم
معرفی نرم اقزار 32
Password 32
تعیین آزمون 33
عناصر موجود در این فرم 33
سیستم ثبت نام 34
دکمه جدید 35
دکمه جستجو 35
دکمه های اصلاح و تغییر گروه 36
دکمه حذف 37
دکمه نمایش و چاپ 37
دکمه پشتیبان 39
حذف پشتیبان 44
خررج 45
دکمه راهنما 46 دکمه خروج 47
فصل پنجم
مستندات پیاده سازی 48
فصل ششم
ارزیابی و نتیجه گیری 77
ارزیابی پروژه 77
نتیجه گیری 78
پیشنهاد در مورد ادامه کار 79
منابع 80

فهرست اشکال:
شکل شماره 1 (رمز عبور) 32
شکل شماره 2 (تعیین آزمون) 33
شکل شماره 3 (دکمه جستجو) 36
شکل شماره 4 (دکمه پشتیبان) 38
شکل شماره 5 (نمایش لیسست پشتیبان ها) 39
شکل شماره 6 (پشتیبان جدید) 40
شکل شماره 7 (تغییر مشخصات پشتیبان) 41
شکل شماره 8 (حذف پشتیبان) 42
شکل شماره 9 (دکمه نمایش و چاپ) 43
شکل شماره 10 (دکمه نمایش و چاپ) 44
شکل شماره 11 (دکمه راهنما) 46
شکل شماره 12 (دکمه راهنما) 46

مقدمه:
کانون فرهنگی آموزش مشهد جهت ثبت نام از دانش آموزان خود و ثبت نام آنها در آزمون به سیستم ثبت نام نیازمند است که بتواند از طریق آن هر دانش آوز را با شماره دانشجویی منحصر بفردی در کل سیستم، ثبت نام نماید و دانش آموز باید بتواند دانسجوی مشخصی را در پایگاه خود جستجو نماید و اطلاعات آن را به مسئول کامپیوتر جهت انجام کارهای خاصی از قبیل چاپ پاسخ برگ و یا استخراج اطلاعات تکمیلی و کنکور جهت ارائه به افرادی مثل پشتیبان ها استخراج نماید. علاوه بر امکان ثبت نام و جستجو امکاتان دیگری از قبیل اصلاح، تغییر گروه و حذف و پشتیبان و راهنما هم در این سیستم گنجانده شده است تا سیستم ثبت نام فوق را کاملتر و مطمئن تر نماید. از آنجایی که ما علاقمند به انجام پروژه نرم افزاری و برنامه نویسی بوده و از طرفی قصد فراگیری دلفی را نیز داشتیم تصمیم گرفتیم تا با انجام این پروژه و تهیه سیستم ثبت نام کانون گرچه دارای حداقل امکانات باشد به دو هدف فوق خود برسیم.
از این جهت برای نیل به اهداف خود ابتدا سعی کردیم تا با مطالعه زبان دلفی به صورت پایه ای و اساسی با کلیات و سپس مطالب مهم این زبان آشنا شویم تا بتوانیم بعد از انجام راحل تجزیه و تحلیل سیستم و دریافتن احتیاجات اساسی سیستم شروع به طراحی فرمهای مورد نیاز و بعد بصور همزمان برنامه نویسی این سیستم آموزشی، کنیم.
در ادامه به توضیح مختصری درباره فصول این پروژه، می پردازیم.

فصل اول
معرفی کانون فرهنگی
کانون فرهنگی آموزش موسسه ای حصوصی می باشد که با هدف مشاوره و راهنمایی داوطلبان کنکور و رشد و ترقی آنها در سال 1370 در تهران تاسیس گردید و فعالیتهای خود را در زمینه های گوناگونی همچون نشر کتاب‏، برگزاری آزمون های دوره ای و کلاس های تک درس تست زنی و نیز نهاد پشتیبان آغاز کرده و به تدریج بر کیفیت و کمیت آنها افزود. این مرکز توانست با جلب اعتماد و اطمینان داوطلبان و اولیا آنها روز به روز گسترش نماید و بر فعالیتهای خود بیفزاید به گونه ای که امروزه بعد از گذشت چند سال تقریبا در تمامی استانهای کشور داریا شعبه می باشد.
در اینجا توضیح مختصری را در مورد هر یک از فعالیتهای کانون می خوانیم:

1- نشر کتاب
این مرکز برای رفاه حال داوطلبان و تسهیل دستیابی آنان به منابع مختلف اقدام به تهیه کتب مخلتف کنکور بارنگها و اهداف مختلف کرد به گونه ایکه هم اکنون یکی از بزرگترین و برگزیده ترین ناشران کتب کنکوری با بیشترین تعداد عنوان کتاب در کشور شناخته شده است.

2- برکزاری آزمونهای دوره ای و کلاس های تک درس
به جهت بالا بردن مهارت تست زنی و درک مفاهیم اصلی دروس، این مرکز علاوه بر برگزاری کلاسهای کنکور خصوصی و نیمه خصوصی تک درس، اقدام به برگزاری آزمونهای دوره ای در سراسر کشور نموده است و هر دو هفته یک بار آزمونهایی را برگزار می کند به گونه ای که داوطلبان قبل از کنکور سراسری خود 22 آزمون را پشت سرگذاشته و با اطمینان خاطر و آشنایی بیشتر با سئوالات در کنکور واقعی شرکت می کنند.

3- نهاد پشتیبان ها
یکی دیگر از نهادهایی که به تازگی در این مرکز شروع به فعالیت نموده و از همان ابتدا با استقبال گسترده داوطلبان و والدین آنها مواجه شد، نهاد پشتیبان ها می باشد.
این نهاد باد هدف پشتیبانی هر چه بیشتر داوطلبان و مشاوره و راهنمایی آنها و نیز عملی کردن برنامه ریزی دقیق در کار داوطلبان به طور جدی و علمی، پایه ریزی و اجرا شد.
روش کا این نهاد به گونه ای است که هر پشتیبان با توجه به رته تحصیلی خود و رشته داوطلبان مسئولیت مشاوره و راهنمایی تعدادی داوطلب را بر عهده میگیرد و در طول هفته با برقراری تماسهای تلفنی وضعیت درسی آنها را بررسی کرده و نیز آنها را با توجه به وضعیت آزمونهای گذشته خود راهنمایی و هدایت می کند.

فصل دوم
مقدمه ای بردلفی
کار در IDE و پیکربندی آن
IDE یا ( Integrated Development Environment) نخستین چیزی است که پس از اجرای دلفی مشاهده می کنید. در حقیقت، یکی از هسته های تشکیل دهنده دلفی (توربو پاسکال)، یکی از نخستن IDE های این صنعت را داشت. نخستین نگارشهای توربو پاسکان یک IDE برای تولید برنامه اهی کاربردی داس داشتند که به اندازه وضعیت فعلی دلفی، یکدست بودند. اینک به بررسی برخی از جنبه های اساسی دلفی می پردازیم.
بازکردن و بستن فایلها
برای اینکه Desktop را مدیریت کنید، لازم است فایلها را متناسب با برنامه ای که با آن کار می کنید، باز نموده و سپس ببندید. گزینه های مربوط به عملیات فایلها در منوی File جای داده شده اند. پیش از بستن یک فایل حاص، اطمینان حاصل کنیدکه یونیت یا فرم متناظر باآن در مقابل تصویر باشد. برای بستن فایل مقابل تصویر، کلیدهایc،Alt+f را فشار دهید. وقتی اقدام به بستن یونیتی می کنید که دارای فرم است، و یا بالعکس، یونیتیا فرم نیز بسته می شود.
بازکردن فایلها یکی از عملیات منوی file است. کلیدهای O،Alt+F را برای بازکردن یک فایل فشار دهید، و یا از فرمان Reopen منوی File (در ذیل گزینه Open) برای انتخاب یکی از آخرین فایلهای بسته شده استفاده کنید. وقتی یونیت فرم داری را باز می کنید، کافی است نام یونیت را انتخاب کنید تا فایل فرم متناظر با آن نیز باز شود.

ذخیره سازی فایلها
گزینه مربوط به ذخیره سازی فایل ها نیز همچون دیگر عملیات مربوط به فایل ها در منوی File است. برای ذخیره سازی کارهای خود می توانید گزینه های Saveو Save asو save Project یا save All را انتخاب کنید. از Save برای ذخیره سازی فایل مقابل نمایشگر، از Save As برای ذخیره سازی فایل مقابل نمایشگر با یک نام جدید، از Save All برای ذخیره سازی همزمان تمام فایلهای پروژه استفاده کنید. وقتی پروژه ای را ذخیره می کنید، نام فایل پروژه با انشعاب DPR. به هنگام کامپایل کردن برنامه به آن اختصاص می یابد.

آشنایی با Object Inspector
Object Inspector کادر مکالمه ای برای وارد کردن داده هاست که با استفاده از آن در زمان طراحی میتوانید مقادری پیش فرض شی را تعیین کنید. همان گونه که در شکل مشخص است، شی و کلاس که مشخصات آنها نشان داده شده است عبارتند از :Form1و Tform1. بنابر این اگر مقادیر فهرست شده را تغییر دهید، در واقع مقادیر اولیه Form1 تغییر می یابد.
تب Properties فهرست آن دسته از داده های مربوط به Form1 را نشان می دهد که در زمان طراحی قابل تغییر هستند. تب Events فهرست خصوصیات ویژه ای را نشان می دهد که برای پاسخگویی به پیامدهای ویندوز هستند.
رویدادها، زیرروالهایی هستند که به پیامهایی چون فشردن دکمه های ماوس پاسخ می دهند. اگر تب Events را به وسیله ماوس برگزینید و سپس دکمه ماوس را در سمت رات آن دومرتبه متوالی فشار دهید، دلفی پوسته تابعی را برای پاسخویی به پیام مرتبط با آن رویداد ایجاد می کند. به عنوان مثال، تب Events را به وسیله ماوس برگزینید و دکمه ماوس را دو مرتبه متوالی در ستون سمت راست رویدار onClick فشار دهید تا دلفی یک رویه خالی ایجاد کند.

شیوه اجرای برنامه های کاربردی
کلید F9 را برای اجرای برنامه کاربردی خود فشار دهید. برنامه در مدRun تنها در صورتی متوقف شده و کنترل را بر می گرداند که "نقطه قطعی" را تعیین کرده باشید و یا Program Pause را از منوی Run انتخاب کنید. نقاط قطع را می توان با کلید F5 فعال و غیر فعال کرد. اکر می خواهید برنامه خود را خط به خط اجرا کنید، F8 یا کلیدهای s،Alt+R را فشار دهید. بدین ترتیب برنامه خط به خطر اجرا می شود، اما این کار برای رویه ها و توابع انجام نمی شود. اگر می خواهید روند اجرای رویه ها را نیز دنبال کنید، در آن صورت کلید F7 را برای استفاده از ویژگی Trace Info و Run ابزار اشکال زدایی فشار دهید.

آشنایی با طراحی "پروژه محور" دلفی
دلفی یک محصول تولید "پروژه محور" است. این بدین معنی است که تمام برنامه های کاربردی، پروژه ای متشکل از یک یا چند فایل و یک فایل پروژه هستند. انواه فایلهایی که می توانندبخشی از یک پروژه باشند. عبارتند از فایل های متن برنامه فرم یونیت های کامپایل شده، پیکربندی، گزینه ها و فایلهای پشتیبان. در این قسمت به بررسی فایلهای مختلف یک پروژه و کاربردهای آنها می پردازیم.

فایل پروژه
فایل پروژه دارای انشعاب .dpr و اساسا حاوی دستورات آغازین برنامه کاربردی در بین یک جفت begin و end است.
دستور Program نشان دهنده نام فایل اجرایی است. دستور Uses نشانگر تمام فایلهایی است که صریحا در پروژه گنجانده شده اند و نام آنها با کاما از یکدیگر جدا شده است. $R یکی از دایرکتیوهای کامپایلر است. دایرکتیو{$R*.RES} نشان می دهد که دلفی باید اطلاعات منابع ویندوز را در فایلی همنام با پروژه و با انشعاب .RES جستجو کند. Begin و End معادل Sub mail() در زبان c و آغاز کننده یک رویه در ویژوال بیسیک هستند. برنامه های کاربردی دلفی عموما با Application.Initialize آغاز و با Application.Run خاتمه می یابند.
اگر چه دستورات فایل .dpr قابل تغییر هستند، اما عموما ضرورتی به انجام این کار وجود ندارد. بهتر است مدیریت فایل پورژه را به دلفی واگذار کنید. مگر آنکه از تغییراتی که اعمال می کنید. مطمئن هستید.

فایل متن برنامه
فایل متن برنامه ها در پاسکان دارای انشعاب .pas است. عموما هر پروژه حداقل یک یونیت خواهد داشت. یونیت، محلی است که دستورات در انجا نوشته می شوند. اگر ماجول داده ها یا فرمی را ایجاد کنید، در آن صورت هم یک فایل .pas و هم یک فایل .dfm خواهید داشت.

فرم ها و ماجول داده ها
فرمها و ماجول داده ها دارای انشعاب .dfm هستند و با یک فایل .pas مرتبط می شوند. دستورات برنامه در یونیت دارای انشعاب .pas نوشته می شود. فایل DFM که تا پیش از دلفی 5 یک فایل باینری بود، اینک متنی است و منابع لازم را به گونه ای تعریف می کند تا فرم ها و ماجولهای داده ها بتوانند نمای ویژوال شی ها را ذخیره کنند. فرم ها زیر کلاسه از Tform و ماجول نیز زیر کلاسی از TdataModule هستند که هر دو در یونیت forms.pas تعریف شده اند.

فایل های گزینه ها و پیکربندی
وقتی تغییراتی در گزینه های option، Project اعمال می کنید. دلفی تمام تغییرات را در فایلی با انشعاب .dof ذخیره می کند. وقتی تغییراتی را اعمال می کنید که برچگونگی پامپایل شدن یک برنامه کاربردی تآثیر می گذارند، تمام آن تغییرات به صورت متن در فایل .cfg (پیکر بندی) ذخیره می شوند.

یونیت های کامپایل شده میانجی
هر یونیت کامپایل شده، یک فایل غیر اجرایی با انشعاب .deu است. در طی فاز link کردن روند ساخت فایل اجرایی، این فایل های .dcu هستند که برای تشکیل برنامه کاربردی اجرایی با یکدیگر مرتبط می شوند. در صورت تمایل می توانید این فایل ها را حذف کنید، اما بهتر است بگذارید تا آنها را نیز دلفی مدیریت کند.
وقتی برنامه کاربردی خود را می سازید، دلفی فایل متن برنامه را با یونیت های کامپایل شده مقایسه می کند. چنانچه متن برنامه تغیییر نیافته باشد، دلفی مجبور به کامپایل مجدد یونیت ها نخواهد بود. اگر می خواهید تولید کنندگان دیگر نیز بتوانند برنامه های کاربردی را با استفاده از محصول شما بسازند، در آن صورت می توانید تنها فایل های .dcu (بدون متن برنامه) را توزیع کنید. در این صورت تولید کنندگان دیگر می توانند برنامه شما را بدون اینکه نیازی به داشتن منطق کاری آنها باشد. به کار برند. توزیع فایل های .dcu روشی است که با استفاده از آن می توانید برنامه خود را بدون ارائه منطق و نکات کلیدی آن منتشر کنید.

فایل های پشتیبان
هر وقت فایلی را تغییر دهده و ذخیره می کنید، دلفی از تمام نگارشهای موجودفایل نسخه پشتیبان تهیه می کند. از این رو، همیشه آخرین فایل و نگارش پیش از آن را دارید. قرار داد نامگذاری فایل پشتیبان به این صورت است که نام فایل تقریبا مشاه نام فایل مورد نظر خواهد بود. بااین تفاوت که کاراکتر "~" بین نقطه جدا کننده نام و انتشعاب و نخستین حرف انشعاب قرار خواهد گرفت. به عنوان مثال، main.pas به main.~pas تبدیل خواهد شد.
چون فایل های پشتیبان به هیچ شکل دیگری تغییر نمی یابند، تنها کاری که برای احیای یک نسخه پشتیبان باید انجام دهید آن است که از Explorer استفاده کنید و با حذف "~" نام فایل را تغییر دهید. اگر از یک برنامه کنترل نگارش استفاده می کنید، به محض شروع تولید، با ذخیره سازی مرتب و به روزرسانی فایل های بایگانی، هیچ دلیلی برای از دست دادن اطلاعات وجود نخواهد داشت.

فایل بسته های نرم افزاری آماده
هر فایل بسته نرم افزاری آماده، نوعی پورژه ویژه با انشعاب .dak است. این فایل ها، پروژه هایی هستند که اجزا ساخت آماده را تعریف می کنند.
فایل برنامه کاربردی
این فایل ها عبارتند از DLL ها، برنامه های اجاریی و شی های کنترلی اکتیوX (.ocx، چرا که اکتیوX سابق بر این از قرار داد نامگذاری OLE استفاده می نمود).
هر یک از این نوع فایل ها نمایانگر یک محصول نهایی کامپایل و link شده است. برنامه های کاربردی اجرایی به صورت برنامه های مستقل یاسرویس دهنده اجرا می شوند.DLL ها نمایانگر فایل های منابع یا سرویس دهنده ها هستند، و شی های کنترلی اکتیوX شی های کنترلی پشتیبان هستند که برای ساختن برنامه های کاربردی دیگر مورد استفاده قرار می گیرند.

فصل سوم
بانک اطلاعاتی پایگاه داده ها

بانک اطلاعاتی چیست؟
از بان اطلاعاتی تعاریف گوناگون شده است که تعریف زیر از همه جامعتر به نظر می رسد:
بانک اطلاعاتی مجموعه ای سازمان یافته از اطلاعات و دادههای مرتبط به هم است. داده ها عبارتند از: حقایق و ارقام یک موضوع خاص و اطلاعات عبارتند از نتایجی که از ترکیب دادهها حاصل می گردند. موسسات و سازمانها معمولا به دو صورت سیستم های اطلاعاتی خود را تشکیل داده از آنها استفاده می کنند.

اجزای تشکیل دهنده بانک اطلاعاتی
1- کاربران
2- سیستم بانکهای اطلاعاتی
3- داده های موجود در بانکهای اطلاعاتی

کابران کسانی هستند که به نحوی با بانکهای اطلاعاتی سروکار دارند. براساس نوع کاری که کاربران با بانک اطلاعاتی دارند، می توان آنها را به سه دسته تقسیم کرد:
1- مدیر یا مسئول بانک اطلاعاتی
2- برنامه نویسان کاربردی یا طراحان بانکهای اطلاعاتی
3- کاربران نهایی
کابران هایی کسانی هستند که حق هیچگونه تغییر و تبدیل را در بانک اطلاعاتی ندارند، بلکه فقط از امکانات آن می توانند استفاده نمایند. طراحان بانکهای اطلاعاتی کسانی هستند که بانک اطلاعاتی را ایجاد نموده اند.
مسئول بانک اطلاعاتی کسی است که حق هر گونه تبدیل و تغییر را در بانک اطلاعاتی دارد. به عنوان مثال اضافه کردن داده های جدید و حذف یا اصلاح داده ها به عهده مسئول بانک اطلاعاتی است. سیستم بانک اطلاعاتی مجموعه ای از برنامه هایی است که نیازهای کاربران را برآورده می کند.

عناصر صفحه DATA ACCESS
با استفاده از عناصر این صفخ می توان به بانک اطلاعاتی دسترسی داشت. عناصر این صفحه، عمل اشاره کردن به بانک اطلاعاتی، جدول و رکودها را آسان می سازد. هیچ یک از عناصر صفحه Data Access در زمان اجرا قابل بویت نیست(تمام عناصر صفحه Data Access، غیر ویژوال اند).

عناصر صفحه DATA CONTROL
عناصر این صفحه، عناصر دستگاری داده ها نام دارند. با استفاده از این عناصر می توان داده ها را نمایش داده پیمایش و ویرایش کرده و سپس دوباره به بانک اطلاعاتی بازگرداند. بیشتر این عناصر همانند عناصر صفحه Standard یا صفحه Additional عمل می کند. عناصر صفحه DATA CONTROL در زمان اجرا قابل رویت می باشند(از عناصر ویژوال اند).

ایجاد ساختار بانک اطلاعاتی
برای ایجاد یک بانک اطلاعاتی ابتدا باید ساختار رکورد را مشخص کرد. برای این منظور باید نام، نوع و صور هر فیلد از رکوردهای بانک اطلاعاتی را تعیین نمود. برای تعریف ساختار بانک اطلاعاتی فرمان DataBase Desktop از منوی Tools را انتخاب نمایید. مراحل ایجاد ساختار بانک اطلاعاتی به صورت زیر است:
1- گزینه File/New/Table را انتخاب کنید تا کارد محاوره CreateTable فعال شود. در این کادر باید نوع جدول را وارد نمایید چون در دلفی کارکردن با پاداکس راحتتر کار می کنند پس Prodox7 را انتخاب کرده دکمه OK را کلیک کنید.
* بخش FieldName: در این بخش می توان نام فیلد ها را وارد کرد. نام فیلد ها را وارد کرد. نام فیلدها از قانون نامگذاری متغیر ها پیروی می کنند.
* بخش Type: در این بخش می توان نوع فیلدها را وارد نمود.
* بخش Size: در این بخش می توان تعداد بایتهای مورد نیاز هر فیلد را تعیین کرد.
* بخش Key: این بخش برا معرفی فیلدهای کلد به کار میرود. فیلد کلید‏، فیلدی است که برای تمایز رکوردها به کار می رود. یکی از شرایطی که در پارادکس باید در نظر گرفت این است که تمام فیلدهای کلید باید در بالای ساختار قرار گیرند. در صورت تعریف فیلد کلید در پارادکس، موتور بانک اطلاعاتی تضمین می کند که تمام فیلدهای کلید منحصر بفرد باشد(چک می کند که هیچ رکوردی با فیلد کلید تکراری وارد نشود). اگر کاربر برای فیلد کلید داده تکراری وارد نماید، در این صورت یک اتثنا رخ می دهد.
* بخش Minimum Value: این بخش برای تعریف کمترین مقدار فیلد به کار می رود.
* بخش Maximum Value: این بخش برای تعریف بیشترین مقدار فیلد استفاده می شود.
* بخش Defaul tValue: این بخش برای تعیین مقدار پیش فرض فیلد، در صورتی که مقداری برای فیلد وارد نشود، بکار می رود.
* بخش Table Properties: در این بخش می توان خواص ساختار را انتخاب کرد. به عنوان مثال، برای اینکه بانک اطلاعاتی کمترین و بیشترین مقدار را چک کند، در کادر خواص باید وضعیت Validity Checkes را انتخاب نمایید. برای تعریف ایندکس ثانویه برای جدول باید خواص را به مقدار SecondaryIndexes تغییر داد.
2- نام فیلد ها را همراه با نوع آن و تعداد بایتهای مورد نیاز آن وارد کنید. درهنگام معرفی ساختار بانک اطلاعاتی می توان با کلیدهای مکان نما بین فیلدها حرکت کرد. برا معرفی فیلد کلید، می توان در بخش key کلید space را فشار داد یا خش key با ماوس کلیک کرد. با کلیک بعدی، تعریف فیلد به عنوان فیلد کلید منظور می شود و با کلید insert می توان جدیدی را به ساختار اضافه نمود و کلید delete برای حذف فیلدی از ساختار جدول به کار می رود.
3- پس از معرفی ساختار بانک اطلاعاتی، دکمه SaveAs را با ماوس کلیک کنید تا اطلاعات ساختار بانک اطلاعاتی ذخیره شود.
4- مقدار DBDemos را در کادر فهرست Drive (یا aliase) انتخاب کنید و نام بانک اطلاعتی را در کادر new وارد کنید و سپس دکمه ok را کلیک کنید.

تغییر ساختار بانک اطلاعاتی
بعد از ایجاد ساختار بانک اطلاعاتی باید بتوانید آن ساختار را تغیر دهید، زیرا اگر دوباره آن ساختار را ایجاد نمایید تمام اطلاعات بانک اصلاعاتی از بین می رود. مراحل تغییر ساختار بانک اطلاعاتی موجود به صورت زیر است:
1- گزینه Tools/databaseDesktop را انتخاب کنید.
2- گزینه File/Open/Table را در صفحه CreateParadoxTable انتخاب کنید.
3- نام بانک اطلاعاتی را که باید ساختار آن تغییر یابد واردکرده دکمه ok را کلیک کنید.
4- اگر گزینه Table/Resutrcture را انتخاب کنید ساختار جدول نمایش داده می شود که می توانید آن را تغییر دهید و ذخیره کنید0انجام تغییرات در ساختار بانک اطلاعاتی همانند ایجاد ساختار بانک اطلاعاتی است).

ایندکسها
با استفاده از ایندکس می توان رکوردهای جدول را بر اساس فیلد یافیلدهای خاص مرتب کرد. در بانک اطلاعاتی رابطه ای می توان یک فیلد کلید در نظر گرفت که اطلاعات براساس آن مرتب باشند. در پارادکس انتخاب فیلد کلید باعث می شود که ایندکس براساس فیلد کلید ایجاد شود. مزیت ایندکس این است که سرعت دستیابی به اطلاعاتی که دارای فیلد ایندکس هستند به مراتب بالاتر از فیلدهایی هستند که بدون ایندکس می باشند.
اضافه کردن ایندکس به جدول
اکنون که ضرورت استفاده از ایندکس دربانک اطلاعاتی مشخص شد، باید بتوان ایندکس را به جدول اضافه نمود. مراحل افزودن ایندکس به جدول به صورت زیر است:
1- گزینه Tools/DataBaseDesktop را انتخاب کنید.
2- گزینه File/Open/Table را برای باز کردن جدول انتخاب کنید.
3- نام بانک اطلاعاتی را که ایندکس باید به آن اضافه شود، انتخاب نمایید. دکمه ok را کلیک کنید.
4- فرمان Table/Restructure را در DataBaseDesktop اجرا نمایید.
5- در بخش table Properties گزینه SecondaryIndexes را انتخاب کنید.
6- دکمه Define را انتخاب کنید تا صفحه DefineSecondaryIndex باز شود.
7- فیلدهای مورد نظر را با استفاده از دکمه جهت نمای راست به لیست فیلدهای ایندکس اضافه نمایید.

صفحه DefineSecondaryIndex دارای بخشهای زیر است:
دکمه جهت نمای چپ: این دکمه برای حذف فیلد از لیست Indexed Fields به کار می رود.
دکمه <<: این دکمه، تمام فیلدهای انتخاب شده را از لیست Indexed Fields حذف می نماید.
دکمه های جهت نمای بالا و پایین: این دکمه ها، برای تغیر ترتیب ایندکس بندی فلیدها به کار می روند.
* بخش Unique: با انتخاب این گزینه، نمی توان برای فیلد ایندکس رکورد تکراری وارد کرد.
* بخش Case Sensitive: با انتخاب این گزینه، در هنگام ایجاد ایندکس بین حروف کوچک و بزرگ فرقی قائل نمی شود.
* بخش Desending: با انتخاب این گزینه، می توان ترتیب ایندکس را نزولی انتخاب کرد. در حالت معمولی ترتیب ایجاد ایندکس صعودی می باشد.
* بخش Maintained: همانطور که قبلا بیان شد، در زمان طراحی ساختار رکورد می توان یک فیلد را به عنوان کلید انتخاب نمود. هنگامی که فیلد کلید را انتخاب کردید، برای افزودن Secondary Index حتما این گزینه انتخاب می شود.
8- با انتخاب هر یک از گزینه های بالا می توانید ایندکس دلخواه خود را ایجاد کنید.
9- دکمه ok را کلیک کنید تا نام فایل ایندکس درخواست گردد، نام ایندکس را وارد نمایید، اگر فایل ایندکس موجود باشد، یک کادر محاوله Warning ظاهر می گردد. در این شکل با انتخاب گزینه Yes فایل ایندکس جدید، جایگزین ایندکس قبلی می گردد.
10- با انتخاب گزینه save، ساختار بانک را ذخیره نمایید و از صفحه تغییر ساختار خارج شوید.

فصل چهارم
معرفی نرم افزار

1- Password
فرم یک، فرم شروع سیستم می باشدکه کاربر با دادن رمز عبور قادر خواهد بود وارد سیستم اصلی ثبت نام شود. این فرم یکی از سادهترین و ابتدایی ترین فرمهای سیستم می باشد.
عناصر موجود در این فرم: عناصری که در این فرم مورد استفاده قرار گرفته اند شامل یک عنصر Edit، دو Panel و یک عنصر image می باشد.
شکل شماره 1
2- تعیین آزمون
بعد از دادن رمز عبور کاربر وارد فرم بعدی یعنی فرم تعیین آزمون می شود که در اینحا از بنی 22 آزمون موجود یکی از آنها را انتخاب می کند و بازدن دکمه enter از صفحه کلید و یا دکمه تایید که در فرم طراحی شده، پیغام به "سیستم قلم چی خوش آمدید" را مشاهده و بعد از کلیک کردن آن وارد فرم بعدی یعنی سیستم ثبت نام می شود. و اگر از دکمه انصراف استفاده کند از سیستم خارج می شود.
عناصر موجود در این فرم
برای طراحی این فرم ابتدا از یک panel استفاده شده و عنصر image را در سمت چپ فرم قرار داده ایم. سپس برای مراحل تعیین آزمون و تایید و انصراف و خوش آمدگویی از label ها، panelها و combobox استفاده کرده ایم.
شکل شماره 2
3- سیستم ثبت نام
فرم شماره 4 در حقیقت فرم اصلی در این سیستم می باشد و شامل صفحه ها و دکمه های متفاوتی می باشد.

3-1- شمای کلی فرم
این فرم از سه قسمت نسبتا مجزا تشکیل شده است. قسمت بالایی فرم که در آن شمارنده. آخرین شمارنده، رشته تحصیلی و گروه آزمایشی دیده می شود و می توان گفت که برای هر عملیاتی از قبیل حذف، جستجو و یا ثبت نام داوطلب جدیدابتدا باید موارد فوق را تنظیم کرد که البته شمارنده به صورت خودکار و هوشمند توسط سیستم تغییر می کند و منحصر بفرد می باشد در رشته و گروه هم توسط کاربر مشخص می شود.
قسمت بعدی فرم که در وسط مشاهده می شود خود شامل سه دکمه اصلی می باشد که بازدن هرکدام وارد یک صفحه جداگانه می شویم. دکمه اطلاعات ثبت نام، اطلاعات تکمیلی و اطلاعات کنکور که به منظور ثبت نام دادن تمامی موارد داخل صفحه اطلاعات ثبت نام اجباری و لازم می باشد.
قسمت سوم و انتهایی فرم شامل کلیه دکمه هایی است که در واقع عملیات اصلی سیستم راشامل می شوند و به فعال کردن آنها عملیاتی را در همین فرم یا فرمهای بعدی می توان انجام داد.
3-2- معرفی دکمه ها
دکمه جدید
با زدن این دکمه کل صفحه سیستم ثبت نام فعال و قابل ویرایش است و می توان باوارد نمودن اطلاعات ثبت نام و تکمیلی و کنکور داوطلب و نیز تعیین رشته و گروه عمل ثبت نام داوطلب جدید را انجام داد. وقتی دکمه جدید را کلیک می کنیم قسمت پایینی فرم ثبت نام عوض شده و دو دکمه ثبت و انصراف را خواهیم دید که برای عمل ثبت نام از دکمه ثبت استفاده می کنیم.
دکمه جستجو
هنگامی که این دکمه راکلیک می کنیم کادر محاوره ای باز شده و از ما شماره داوطلبی را که می خواهیم جستجو کنیم می پرسد و بعد از دادن شماره و کلیک ok اطلاعات ثبت نام و تکمیلی و کنکور داوطلب و همچنین رشته و گروه وی از جدولی به نمام kanan.db که در بانک اطلاعاتی درست کرده ایم بازیابی شده و قابل مشاهده می باشد، و اگر شماره داوطلبی در بانک اطلاعاتی موجود نباشدبا پیغمی این را به اطلاع کاربر می رساند.
هنگامی که داوطلبی را جستجو کردیم یعنی از دکمه جستجو استفاده کردیم، کلیه دکمه هایی که در فرم 4 "سیستم ثبت نام" غیر فعال بودند مثل اصلاح و تغییر گروه و حذف، فعال شده و آماده کار می باشند.

شکل شماره 3

دکمه های اصلاح و تغییر گروه
بعد از جستجوی داوطلب و فعال شدن این دکمه ها می توانیم در صورت اشتباه بودن اطلاعات یک داوطلب و یا به منظور کامل کردن اطلاعات تکمیلی و کنکور وی از دکمه اصلاح استفاده کنیم بازدن این دکمه کل صفحه فعال و قابل ویرایش و تغییر می شود.
همچنین اگر داوطلبی تصمیم به تغییر رشته و گروه خود دارد از دکمه تغییر گروه استفاده می کنیم که با زدن این دکمه فقط قسمتهای رشته و گروه و نام پشتیبان از حالت غیر فعال خارج و قابل تغییر می شوند.
با کلیک بر روی هر یک از دکمه های اصلاح وتغییر گوره به جای کلیه دکمه هی صفحه سیستم ثبت نام دو دکمه تایید و انصرفا ظاهر می شود.

دکمه حذف
برای حذف و پاک کردن اطلاعات یک داوطلب از بانک اطلاعاتی، بعد از جستجو وی با کلیک بر روی دکمه حذف پیغامی ظاهر شده و از اطمینان ما برای حذف سئوال می کند که در صورت تایید کردن عمل حذف به طور کامل انجام می شود.

دکمه نمایش و چاپ
با زدن این دکمه وارد فرم جداگانه دیگری به نام فرم نمایش می شویم. برای دیدن مشخصات داوطلبانیکه در یک رشته و گروه خاص زیر نظر یک پشتیبان کار می کنند از این دکمه استفاده می کنیم. وقتی وارد فرم نمایش شدیم اطلاعاتی از قبیل رشته و گروه و جنسیت و نام پشتیبان را وارد می کنیم و بعد بازدن دکمه نمایش که در همان فرم قرار دارد وارد فرم جداگانه دیگری می شویم که جدول مشخصات داوطلبان در آن قرار دارد.
می توانیم اطلاعات این جدول را برحسب شماره داوطلبی و نیز نام خانوادگی که در جدول kanan.bd به عنوان ایندکس تعریف شده اند، مرتب کنیم تا عمل جستجو بر اساس یکی از این دو ایندکس به راحتی انجام شود. برای خارج شدن از این فرم از دکمه خروجی که در همین فرم قرار دارد استفاده می کنیم تا به فرم نمایش برگردیم. و برای خروج از فرم نمایش و بازگشت به فرم سیستم ثبت نام از دکمه انصراف که در فرم نمایش قرار دارد استفاده می کنیم.
شکل شماره 4

شکل 5

دکمه پشتیبان
با زدن این دکمه نیز وارد فرم مجزای دیگری می شویم که خود این فرم نیز به عنوان سیستم ثبت نام پشتیبانان عمل می کند و خود شامل زیر دکمه هایی به نامهای نمایش لیست پشتیبانها، پشتیبان جدید، تغییر مشخصات پشتبیان، خذف پشتیبان و خروج می باشد.
شکل شماره 6

1- نمایش لیست پشتیبان ها
با زدن این دکمه یک فرم جداگانه دیگر به نام مشخصات پشتیبان ها ظاهر می شود که شامل یک جدول می باشد که اطلاعات داخل جدول poshtiban.bd در بانک اطلاعاتی را در خود وارد و کلیه پشتیبان های موجود در بان کرا می توان در این فرم دید.
شکل شماره 7

2- پشتیبان جدید
برای ثبت نام، پشتیبان جدید، از این دکمه استفاده می کنیم که بازدن آن یک صفحه در همان فرم، باز می شود و اطلاعات پشتیبان جدید را می گیرد و سپس با دکمه های ثبت و انصراف که در این صفحه تعبیه شده است می توانیم فرد مورد نظر خود را ثبت نام کرده و یا از انجام آن انصراف دهیم.

شکل شماره 8

3- تغییر مشخصات پشتیبان
اگر در هنگام ثبت نام پشتیبان اشتباهی رخ داده باشد و یا تلفن پشتیبان صفر ذکر شده باشد و قصد دادن تلفن صحیح را داشته باشیم از این دکمه استفاده می کنیم، که بعد از زدن آن ابتدا صحفه کوچکی باز شده و نام پشتیبان موردنظر را سئوال می کند بعد از انتخاب نام و تایید همان صفحه ثبت نام پشتیبان به صورتی که تمام عناصر فعال و قابل ویرایش اند باز شده و ما می توانیم تغییرات خود را انجام دهیم.
شکل شماره 9

4- حذف پشتیبان
برای حذف کردن یک پشتیبان استفاده می شود ولی تفاوتی که حذف پشتیبان با حذف داوطلب دارد این است که در حذف پشتیبان باید ابتدا داوطلبانی را که زیر نظر آن کار می کنند رابه یک پشتیبان جایگزین که شرایط آن از نظر رشته و گروه با پشتیبان
شکل 10

قبلی موافق باشد، تحویل دهیم و بعد خود پشتیبان را حذف نماییم.
برای این کار صفحه ای باز می شود و شرایط رشته و گروه و جنسیت پشتیبان را سئوال کرده و طبق همین شرایط در قسمت پشتیبان جایگزین افرادی را نشان می دهد که با انتخاب آنها و سپس زدن دکمه تایید، عمل حذف پشتیبان انجام می گیرد.
باید دقت کنیم که اگر در این مرحله نام خانوادگی پشتیبان جایگزین و پشتیبان مورد حذف را وارد نکنی عمل حذف انجام نخواهد شد و پیغام خطایی ظاهر می شود.

5- خروج
دکمه خروج برای خارج شدن از صفحه پشتیبان و بازگشت به فرم اصلی یعنی همان سیستم ثبت نام می باشد.

دکمه راهنما
برای آشنایی بیشتر با دکمه های صفخحه سیستم ثبت نام و نحوه عملکرد نرم افزار این دکمه طراحی شده است. به عبارت دیگر این دکمه همان معرفی نرم افزار است که به صورت پویا درخود سیستم تعبیه شده است.
دکمه خروج
این دکمه خروج اصلی و کامل از نرم افزار می باشد که با کلیک کردن ان از کل سیستم ثبت نام خارج می شویم و برنامه به طور کامل از حالت اجاریی بیرون می آید.

3-3- عناصر موجود در این فرم و فرمهای وابسته به آن
در این فرم و فرمهای وابسته به آن از عناصری مثل label ها، butten ها، Bitbtn ها و panel ها برای سوئیچ کردن بین صفحات و فرمهای مختلف استفاده شده است. همچنین برای برقراری ارتباط با بانک اطلاعاتی و ثبت و حذف دادهها از عنصرdbedit استفاده شده است.
برای ایجاد جدول و مشاهده محتویات بانک اطلاعاتی از dbgrid استفاده شده است و برای ایندکس کردن جدول ضمن اینکه فیلد مورد نظر را در بانک اطلاعاتی ایندکس ثانویه تعریف کرده ایم برای نمایش وکارکردن باآنها از radio button استفاده کرده ایم.
در قسمتهایی هم که مربوط به انتخاب جنسیت، مذهب و زبان و سهمیه بوده از همین عنصر radio button استفاده کرده ایم.
در جاهایی که نیاز به تعیین رشته و گروه و نام خانوادگی و … بوده از combobox استفاده شده است. و در فرم راهنما از panel,image,label و برای نوشتن متون راهنمای دکمه ها از عنصر memo استفاده شده است.

فصل پنجم

مستندات پیاده سازی

فصل ششم
ارزیابی و نتیجه گیری
1- ارزیابی پروژه
از آنجایی که این پروژه نخستین کارگروهی ما و همچنین نخستین پروژه برنامه نویسی ما به زبان دلفی می باشد مطمئنا به هنگام ارزیابی می توان به نکات جالب توجهی، دست یافت و اما از نظر خود ما، یکی از مهمترین نکات مثبت و خوب این پروژه این بود که توانستیم ثابت کنیم که می شود همه چیز را از صفر شورع کرد و به سطح نسبتا خوبی رسید.
از آنجایی که رشته تحصیلی ما نرم افزار سیستم می باشد و در دوران تحصیل متاسفانه دروس "تجزیه و تحلیل سیستم ها" و همچنین "پایگاه داده ها" و نیز خود زبان دلفی را نگذرانده بودیم از همان ابتدا با انتخاب این پروژه می دانستمکه باید با تلاش و کوشش بسیار و غلبه بر یآس و ناامیدی همه موارد فوق را از صفر شروع کرده، تا حدود نسبتا زیادی با مبانی درس هی مذکور آشنا شده و در فرصت کمی هم که داشتیم به بهترین نحو ممکن از عهده مسیر انتخابی خود برآییم.
یکی دیگر از نقاط قوت این کار این بودکه ما را نیاز بازار آشنا کرده و ما توانستیم با کمک از پروژه کوچکی که قبلا انجام داده بودیم پلی میان نیاز بازار و مطالب کلاسیک آموخته شده قبلی خود در دانشگاه، بزنیم.
و اما مهمترین نکته ای که باز هم می شود در مورد آن سخن گفت این است که بعد از آشنایی با زبان شیرین ویرژوال دلفی، توانستیم هرچه بیشتر استعداد ها و توانایی های خود ایمان آورده و اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنیم و با گامهای محکم تر برای فرداهای پیش رو، گام برداریم.

2- نتیجه گیری
پروژه تحصیلی فرصت مناسبی برای یادگیری بیشتر و فراتر از آموخته های دانشگاهی می باشد و در ضمن آنکه می توان با محیط کار بیرون، استعدادها و عقاید درونی و کار گروهی نیز بیشتر آشنا شویم.
در یک نتیجه گیری کلی باید عنوان کرد که این پروژه به علت آنکه جدا از محیطهای تئوری و فرضی درارتباط بایک مکان معتبر و یک سیستم گسترده عنوان می شد به خوبی توانستیم سختی ها و مشکلات کار عملی را در کنار فعالیتهای علمی درک کنیم.
از آنجایی که سیستم نرم افزاری ارائه شده توسط ما دقیقا مطابق با خواسته ها و نیازهای مدیران و اعضای کانون بود(حتی در بعضی موارد امکاناتی بیش از نیاز آنها را در سیستم خود گنجاندیم) نظر آنها در این راستا مطلوب و مثبت عنوان شد، و ما نیز بسیار خوشحالیم که در پروژه فارغ التحصیلیمان توانستیم نیازمندیهای یک سیستم را به خوبی تشخیص داده و رضایت اعضای محترم کانون فرهنگی را جلب نماییم.

3- پیشنهاد در مورد ادامه کار
باید در نظر داشته باشیم که کلا پروژه های نرم افزاری قابلیت گستردگی بسیار زیادی دارند و هرچه بیشتر روی آنها وقت بگذاریم کاملتر و بهتر می شوند و قابلیت اطمینان و همچنین کاربرد آنها نیز افزایش می یابد.
یکی از پیشنهادات ما در مورد ادامه کار این پروژه این است که : بیاییم و این سیستم را تحت وب قرار دهیم تا مدیران و مسئولان کانون بتوانند براحتی با مرکز خود در تهران و شهرستانها در تماس باشند و از آنجایی که همه کاربران نباید به این سیستم دسترسی داشته باشند از رمز عبور خاصی مانند همین سیستم فعلی استفاده کنند و روی مسائل امنیتی سیستم به خاطر تحت و وب بودن بیشتر کار شود.

منابع:
1. دلفی 6 راهنمای حامع برناهه نویسان- ترجمه فرهاد قلی زاده نوری
2. نرنامه نویسی با دللی- تالیف جعفر نژاد قمی- عباسی نژاد
3. راهنمای سریع دلفی – تالیف گری کرنل
4. توبوپاسکان- تالیف الیوت پ.کافمن
5. www.ghalamchi.com
1

3