به نام خدا
نمونه پروپوزال روانشناسی بالینی
عنوان:
مقایسه سبکهای هویت وسیستمهای فعال سازی – بازداری رفتاری و سبکهای مقابله ای در معتادان و افراد بهنجار
بیان مسئله:
یکی از تکالیف اساسی رشد دوران نوجوانی ،تحول هویت پایدار ومنسجم است (اریکسون؛به نقل از برزونسکی ،2008). رشد هویت سالم با درگیر شدن در اعمال وفعالیت های گوناگون که اطلاعاتی را درباره "خود" و تعهد درباره ی عقایدی درباره ی دیگران وترجیحات دیگران فراهم می آورد مرتبط است (مارسیا1 ،1980) شکل گیری هویت و دستیابی به تعریفی منسجم از خود، مهم ترین جنبه رشد روانی و اجتماعی انسان است. انتخاب ارزش ها، باورها و اهداف زندگی، مهم ترین مشخصه های اصلی هویت را در دوره نوجوانی و جوانی تشکیل می دهند(کاور و وایت22009 ). در مطالعه شخصیت انسان، هویت جنبه اساسی و درونی است که به کمک آن، فرد با گذشته خود ارتباط یافته، در زندگی احساس تداوم و یکپارچگی می کند. شکل گیری هویت، ترکیبی از مهارت ها، جهان بینی و همانند سازی های دوران کودکی است که به صورت یک کل کم و بیش منسجم، پیوسته و منحصر به فرد در می آید که برای فرد، حس تداوم گذشته و جهت گیری به سوی آینده را فراهم می سازد.اریکسون بر این باور است که شکل گیری و پذیرش هویت فرد، تکلیفی به طور کامل، دشوار و اضطراب زا است. افرادی که به هویت قوی دست می یابند، برای رویارویی با مسائل بزرگسالی آماده می شوند و افرادی که نمی توانند به چنین هویتی دست یابند، بحران هویت را تجربه می کنند؛ چنین افرادی نمی دانند به کجا تعلق دارند یا می خواهند به کجا بروند (اسنیدوایتال3،2009)در نتیجه ممکن است از مسیر بهنجار، تحصیل، شغل و ازدواج کناره گیری نمایند.
در این میان یکی از معضلاتی که اخیرا گریبانگیر خانواده ها می باشد معضل مواد مخدر و اعتیاد به آن است. سوءمصرف مواد به الگویی غیر انطباقی از مصرف مواد گفته می شود که منجر به مشکلات مکرر و پیامدهای سوء می شود و مجموعه ای از علائم شناختی، رفتاری و روانشناختی را در بر می گیرد(دهقانی ،زارع،صدقی وپورموحد،1388). افزایش مصرف مواد مخدر میان جوانان و تنوع آن یکی از حادتر ین مشکلات بهداشتی جوانان است. در این بین فعال سازی / بازداری رفتار از متغیرهایی است که اخیراً در رابطه با سوءمصرف مواد مورد بررسی قرار گرفته است(سلیمانیان و همکاران، 1392) . گری4 توضیح می دهد که چگونه صفات شخصیتی مرتبط با مغز، افراد را مستعد اختلالات و آسیب روان شناختی می کند. در نظریه ی گری دو سیستم اساسی مغزی وجود دارد که رفتار و هیجان ها را کنترل می کند(گری،1990). سیستم بازداری رفتاری5 که به وسیله محرک شرطی که با تنبیه یا حذف پاداش ارتباط دارد، فعال می شود و سیستم فعال ساز رفتاری6 که به وسیله ی محرکی که با پاداش یا پایان دادن به تنبیهی که به منظور هدایت ارگانیزم به سوی محرک ارتباط دارد، فعال می شود. افرادی که حساسیت بالایی در سیستم فعال ساز رفتار دارند بیشتر تمایل دارند تا رفتار گرایشی و عاطفه ی مثبت را در شرایط تحریک که با پاداش همراه است تجربه کنند(کارور ووایت،1994؛داو ولوگستن7،2004،فاولس8،2000). کارور و وایت سیستم بازداری رفتار را با اضطراب و ناکامی و سیستم فعال سازی رفتار را با امید آسودگی مرتبط می داند. بنابراین، به نظر می رسد حساسیت متفاوت سیستم های مغزی/ رفتاری در افراد مختلف، آسیب پذیری آن ها را برای تجربه حالات مختلف روانشناختی تحت تاثیر قرار می دهدجانسون،ترنر،وایواتا(2003)و ایگمار9، فرانکن10 ،موریس11 وگورگیوا 12(200) نقش سیستم فعال سازی را در سوءمصرف مواد نشان داه اند.
درمورد سبب شناسی گرایش به سومصرف مواد ،فرضیه های مختلفی بیان شده است وعوامل متفاوتی رادر ایجاد آن دخیل می دانند،اما هیچ یک از آنها به تنهای نمی توانند مصرف مواد را تبیین کنند.ازجمله عواملی که به عنوان عامل تحولی مطرح است ،موضوع هویت وسبکهای هویت یابی13(اطلاعاتی14 ،هنجاری15 وسردرگم /اجتنابی16 )است .به کمک هویت است که افراد به تعریفی از خویشتن می رسند که اگر این تعریف باواقعیت اجتماعی آن در تعارض باشد ؛حالتهای چون عدم پختگی،فشار روانی ومشکلات رفتاری را تجربه می کنند.اگرفرایند هویت یابی نوجوانان مختل شود،نوجوانان دچار آشفتگی هویت یاآشفتگی نقش اجتماعی خود خواهندشد که می تواند سبب بزهکاری،ناسازگاری های اجتماعی،اختلال در هویت جنسی وحملات روان پریشانه گردد(نارنجی ها،1388). در حال حاضردربین نوجوانان درسراسرجهان شیوع روزافزون سومصرف مواد مخدر به چشم می خورد (کوثر ،سماوی وحسین چاری،1388).پژوهش ها از یک سو حاکی از آن هستند که بیش از 90درصد از سومصرف کنندگان17 مواد مخدر ،مصرف مواد را درنوجوانی آغاز می کنند (ماک18 2001؛ اسوادی19 1999،سماوی وحسین چاری ،1388)واز دیگر سو،براساس پژوهش های انجام شده،ویژگیهای شخصیتی به عنوان متغیرهای زمینه ساز وتعدیل کننده ،نفش مهمی را درشروع وادامه سومصرف مواد مخدر در گروه های سنی وجنسی وفرهنگی مختلف ایفا می کنند.دراین راستا ،پاره ای از پژوهش ها به رابطه پایگاه های هویت به عنوان هویت متغیرهای شخصیتی با سومصرف مواد مخدر در نوجوانان وجوانان پرداخته اند ،ولی پژوهشی که مقایسه سبکهای هویت و سبکهای مقابله ای20 و سیستم های فعال سازی21/ بازداری رفتاری22 در معتادان و افراد بهنجار را انجام داده باشند، پیدا نشد. با توجه به این که اعتیاد به یک مساله حاد وگریبانگیر در کشور ما تبدیل شده است ورویکرد نظارتی – پلیسی در کنترل آن چندان موفق نبوده ،ضرورت دارد که تحقیقات دقیقی در زمینه شناسایی ابعاد مختلف روانی – اجتماعی واقتصادی وزیستی_شخصیتی(گری،2000)وفرهنگی آن صورت گیرد .پژوهش هابرای بررسی رابطه میان BASورفتارهای گرایشی یا تمایلی ،رابطه این سامانه ومصرف مواد را مورد بررسی قرار داده اند.پژوهش های لوکستون23 وداو 24(2001)وجروم25 (1999) رابطه میان BAS ومصرف وسومصرف مواد را در جمعیت غیر بالینی تایید کرده اند. در پژوهشی دیگری (جانسون26،ترونر27 وایواتا28،2003)نشان داده شد سطوح بالای پاسخ دهی به پاداش وانگیختگی BAS با سومصرف الکل درطول زندگی ارتباط دارد .هم چنین فرانکن، موریس وجورجیوا29 (2006)نشان دادند افراد معتاد در مقایسه با دوگروه کنترل الکلی وافراد بهنجار ،بطور معنادار نمره بالاتری در خرده مقیاس BASمقیاس های سیستم بازداری رفتاری /سیستم فعالیت رفتاری (BAS/BIS ) ( کارور ووایت ،1994)داشتند.
در این بین تدابیر مقابله ای افکار و رفتارهایی هستند که پس از روبه رو شدن فرد با رویداد استرس زا به کار گرفته می شوند .در حالی که منابع مقابله ای ویژگی های خود شخص هستند که قبل از وقوع استرس وجود دارند، مانند برخورداری از عزت نفس، احساس تسلط بر موقعیت، سبک های شناختی، منبع کنترل، خوداثربخشی و توانایی حل مسئله (وفایی بوربور ۱۳۷۸). از جمله امور مهم در این رابطه ارزیابی فرد از توانایی های خودش برای رویارویی با مسئله است. این ارزیابی ها ممکن است مطابق با واقعیت و توانایی های واقعی فرد باشد و یا مطابق با واقعیت و توانایی های او نباشد، ولی هر چه هست برداشت های فرد از توانایی ها و قابلیت هایش تعیین کننده اصلی برای مقابله با دشواری ها می باشد یکی از اهداف مهم در ارتباط با سبک های مقابله ای در میان معتادان این است که مشخص کنیم چه نوع راهبردهـای مقابلـه ای در جمعیـت بـالینی خـاص بـا سـازگاری بهتری همراه است. در واقع، ارتباط نوع خاصی از مقابله برای پیش بینـی انـسجام بیمـار، بـه نوع خاصی از شـرایط اسـترس زایـی بـستگی دارد کـه فـرد را درگیـر خـود کـرده اسـت. مشخص شده اسـت کـه مقابلـه مـساله محـور درمعتادانی که تصور می کنند، کنترل بیشتری بر شرایط استرس زای خود دارنـد بـا پیامـدهای مطلوبی همراه است و مقابله هیجـان محـور در معتادانی کـه تـصور مـی کردنـد بـر شـرایط استرس زا کنترل کمتری دارند، با پیامدهای مطلوبی همراه بود.
باعنایت به آنچه که گذشت درخصوص موضوع تحقیق، هرکدام از مولفه ها ، باموارد گوناگونی مورد بررسی قرارگرفته ولی تا کنون تحقیقی یا بررسی در خصوص سه متغییربصورت همزمان انجام نشده است .لذا به لحاظ اهمیت مسئله که یکی از بحران های جامعه امروزی است ، این موضوع انتخاب شده است. و با توجه به مطالب فوق مسئله اصلی این تحقیق مقایسه سبک های هویت وسبکهای مقابله ای و سیستم فعال سازی /بازداری رفتاری( BAS/BIS ) در معتادان و افراد بهنجار می باشد.
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
اعتیاد که یک بیماری جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است (گالانتر30، 2006) و پیامدهای ناخوشایند آن از مهم ترین دغدغه های جوامع و یکی از ناگوارترین آسیب های اجتماعی است و مدت هاست که نظر متخصصین بهداشت روانی را به خود جلب کرده است (مارتین31، 2007). و به عنوان یکی از موضوعات اساسی در ارتباط با سلامت جوانان مطرح است (گرکین32 و شر33، 2006). نوجوانان و جوانان در هر کشوری به لحاظ تحرک اجتماعی و بالندگی نقش محوری را در توسعه همه جانبه ایفا می کنند. برای رسیدن به اهداف توسعه و پیشرفت کشور، شناسایی مشکلات و مسائل پیش رو از اهمیت زیادی بر خوردار است. در این راستا شناسایی جوانان در معرض خطر سوء مصرف مواد و سایر رفتار های پر خطر باید از دغدغه های اساسی متولیان تعلیم و تربیت باشد. از آنجا که نوجوانی زمان تجربه کردن و انتخاب های شخصی بوده و هویت شخص در این زمان شکل می گیرد، جوانان و نوجوانان در برابر مصرف مواد و رفتارهای پر خطر بسیار آسیب پذیر هستند. به همین دلیل شناخت عوامل موثر در پیشگیری و حفظ جوانان و نوجوانان از مصرف مواد و رفتار های پر خطر اهمیت بسیاری دارد (خلج آبادی فراهانی و عبادی، 1382). از سویی میزان مصرف مواد در نوجوانان و جوانان روز به روز افزایش می یابد و برای کنترل این امر لازم است در برنامه های پیشگیری و درمان از روی آوردهای جدید بهره گرفته شود . یافته های بالینی نشان داده است که در شکل گیری وابستگی به مواد واختلال سوءمصرف مواد ، عوامل گوناگون روانشناختی اجتماعی، خانوادگی و زیست شناختی درگیر هستند ( بشارت ،میر زمانی وپور حسین،1380؛پور شهباز، شاملو، جزایری و قاضی طباطبایی،1384؛دباغی ،1386، مجید، کولدر و استرود34، 2009؛فرانکویس35،اوریاکومب وتیگنول36،2000). تحقیق و پژوهش به اثبات رسانیده است که مصرف مواد مخدر، کارکرد طبیعی قشر پاداش دهی مغز را مورد آسیب قرار داده و مصرف مداوم مواد مخدر باعث انحراف در عملکرد سیستم پاداش دهی مغز می شود.چنین انحرافاتی در بافت های مغزی، انتقالدهندههای عصبی و سطوح ناحیه ای پردازش اطلاعات مغز به دنبال مصرف مواد مخدر ظاهر میشود که هم در نمونهی حیوانی و هم در انسان به اثبات رسیده است.
علاوه بر آن، این که چرا در برخی افراد معتاد اختلالات روانی گسترش مییابند واضح نیست. دیدگاههای متفاوتی وجود دارند که تلاش میکنند این موضوع را توضیح دهند. مباحث سببشناسی اختلالات روانی و اعتیاد، به طور جداگانه این دو اختلال را این گونه شرح میدهند که اختلالات روانی خطر اعتیاد به مواد مخدر را افزایش داده و همچنین مصرف مواد نیز میتواند خطر ابتلا به بیماری روانی را افزایش دهد(گری، 2010).
با بازنگری ادبیات پژوهش های پیشین در نظریهی حساسیت به تقویت گری37 می توان شخصیت را بعنوان یک الگوی زیستی را ارایه نمود که شامل سه سیستم مغزیرفتاری است. در این بین شواهد پژوهشی فوق موید این نکته می باشد که سبک های مقابله ای و عناصر آن نقش تعیین کننده ای در آمادگی به مصرف مواد و یا پیشگیری دارند. بنابراین، می توان گفت سبک های مقابله ای از طریق ساز و کارهایی چون کنترل محرک، شناسایی موقعیت های پر خطر، کاهش مواجهه با نشانه های راه اندازی، راهبردهای حل مساله، مدیریت استرس و در نهایت بازشناسی عوامل هیجانی موثر در میل به مصرف و مقابله با آنها موجب کاهش مصرف مواد و در نهایت پیشگیری می شود (براون38، 2004).بالا بودن آمار افراد وابسته به مواد درکشور وهمچنین نیازمبرم به برنامه هایی در خصوص پیشگیری وکاهش مصرف مواد وبا عنایت به کم بودن پژوهش های مربوط به مداخلات روانشناختی نظیر مهارتهای مقابله ای و سبک های هویت وسیستم ها ی فعال سازی /بازداری رفتاری در اعتیاد،انجام پژوهش حاضر در کنار مداخلات دیگر ضروری به نظر می رسد .
1-4 اهداف تحقیق:
با توجه به بیان مسئله و اهمیت و ضرورت تحقیق در این زمینه، اهدافی که در پژوهش حاضر مدنظر میباشند عبارتند از :
اهدف این تحقیق عبارت است از:
1-4-1 هدف کلی تحقیق
مقایسه سبک های هویت و سبک های مقابله ای و سیستم فعال سازی بازداری/ رفتاری در معتادان و افراد بهنجار
1-4-2اهداف ویژه تحقیق
1- تعیین تفاوت سبک هویت افراد عادی با معتاد .
2-تعیین تفاوت سبک های مقابله ای درافراد عادی با معتاد
3- تعیین تفاوت سیستم فعال سازی/ بازداری رفتاری در افراد عادی و معتاد .
4- تعیین تفاوت مولفه های سیستم فعال سازی بازداری در افراد عادی و معتاد
1-4-3 اهدف کاربردی تحقیق
1-تعیین تفاوت بین سبک هویت اطلاعاتی در افراد معتاد و بهنجار ؛
2- تعیین تفاوت سبک هویت هنجاری در افراد معتاد و بهنجار؛
3- تعیین تفاوت سبک هویت اجتنابی در افراد معتاد و بهنجار ؛
4- تعیین تفاوت سبک مقابله ای مساله مدار در افراد معتاد و بهنجار؛
5- تعیین تفاوت سبک مقابله ای هیجان مدار در افراد معتاد و بهنجار
1-5 فرضیه ها
با توجه به مبحث تئوریک ومطالعات انجام گرفته در این زمینه ،فرضیه های ما در این پژوهش عبارتند از :
1- بین سبکهای هویت (اطلاعاتی ،هنجاری ،سردرگم/اجتنابی )وتعهد در معتادان و افراد بهنجار تفاوت وجود دارد.
2- بین سیستم های فعال سازی /بازداری رفتاری در معتادان و افراد بهنجار تفاوت وجود دارد .
3-بین مولفه های سیستم های فعال سازی /بازداری رفتاری در معتادان وافراد بهنجار تفاوت وجود دارد.
4-بین سبکهای مقابله ای (اجتنابی ،مسئله مدار، هیجانی )در معتادان و افراد بهنجار تفاوت وجود دارد .
5-بین مولفه های سبک مقابله ای اجتنابی(حواس پرتی وسرگرمی اجتماعی)در معتادان و افراد بهنجارتفاوت وجود دارد.
1-6 تعریف متغییر ها
1-6-1هویت:
عبارت از افتراق وتمییزی است که فرد بین خود ودیگران می گذارد هویت یک سازه وساختار روانی واجتماعی است (اشرفی، 1376).
اریکسون می گوید ؛هویتی را که نوجوان وجوان درصد است تا به طور روشن با آن مواجهه شود ،این است که او کیست ؟نقشی را که باید در جامعه ایفا نماید چیست ؟آیا او کودک هست یا بزرگسال ؟آیا او باوجود نژاد ،مذهب یا زمینه هایی عملی که دارد اورا از نظر مردم کم ارزش جلوه می دهد ،احساس اعتماد به نفس دارد ؟(اشرفی ،1376).
ورتینگتون39 اظهار می دارد که هویت در سه محور کار،روابط اجتماعی ،وایدلوژی شکل می گیرد که هویت دینی بخش عمداهای از هویت ایدئولوژیک را تشکیل می دهد (قربانی ،1377).
1-6-2سبک های هویت40:
سبک های هویت به آن دسته از فرایندهای اجتماعی- شناختی مبتنی است که طی آن افراد براساس شیوهی ترجیحی پردازش اطلاعات مربوط به خود، گفتگو دربارهی موضوعات مربوط به هویت و تصمیمات فردی، در وضعیت های متفاوت قرار می گیرند (برزونسکی،1990؛ به نقل از شکری، 1386). فرایندهای متفاوت فرض شده، حداقل در سه سطح (اطلاعاتی، هنجاری و سردرگم-اجتنابی) به کار میرود. برزونسکی(2003)مفهوم هویت را یک نظریه راجع به خویشتن می داند واظهار می کند افراد نظریه پردازانی هستند که در فرایند استدلال نظری مربوط به خود در گیرند .بر اساس این دیدگاه افراد به شیوههای متفاوتی به نظریه پردازی راجع به خود می پردازند،یعنی افراد در چگونگی مواجهه و پردازش اطلاعات تصمیم ها وتعارضات مرتبط با هویت ،با هم تفاوت دارند.
سبکهای هویتی از نظر برزونسکی ،موارد زیر را دربر می گیرند :
1-سبک اطلاعاتی41 : افراد دارای سبک اطلاعاتی بصورت فعال وآگاهانه به جستجوی اطلاعات وارزیابی آنها می پردازند وسپس اطلاعات مناسب را استفاده می کنند.افراد این سبک در برخورد با موضوعات مربوط هویت،سنجیده عمل کرده وتلاش ذهنی زیادی نیز نشان می دهند ؛هدفمندبه جستجو وارزیابی مبادرت ورزیده و نسبت به اطلاعات مربوط به خوداعتماد واطمینان لازم را نشان می دهند ؛نسبت به دیدگاههای خود موضعی شکاکانه اتخاذ کرده ومشتاقانه قضاوت خود را به تاخیر انداخته ودرمواجهه با باز خورد ناهمساز ،ابعاد خود ساخته وجود خود را مورد ارزیابی مجدد قرار می دهند ( برزونسکی ،1990)استفاده از سبک هویت اطلاعاتی با نیاز به شناخت ،پیچیدگی شناختی ،تعمق درباره خود ،مقابله مساله مدار ،بهزیستی ذهنی ،سازگاری ،وظیفه شناسی وتوافق رابطه مثبت نشان می دهد (برزونسکی وکاک 42،2000؛برزونسکی وسالیوان43 ،19992؛دولینگر44 ،1995؛نورمی45 وهکاران ،1997).
2-سبک هنجاری 46: در سبک هنجاری ،فرد در مواجهه با مسایل به شیوه ای واکنشی وهماهنگ با انتظار های گروههای مرجع ودیگران عمل می کند وبصورت خودکار وبدون خود ارزیابی ،ارزش هاو باورها را درونی می کند .این سبک با ویژگی هایی مانند وظیفه شناسی مفرط ،کمک خواهی، ناشکیبای و میل شدید به ساختارمندی قضایا،خود پنداره پایدارو عدم تمایل به بررسی اطلا عات ناهمگام با ارزشها وباورها رابطه دارد .
مطالعات نشان می دهند که افراد هنجاری ،وظیفه شناس وسازگار هستند ،احساس جهت گیری آشکار ازخود نشان می دهند واحساس مثبتی از بهزیستی دارند .اما این افراد در مواجهه با ابهام تحمل کمی از خود نشان داده،نیاز بالایی نسبت به ساختار دارندودر برابر اطلاعاتی که نظام ارزشها وباورهای فردی آنها را به چالش می کشد ،بسته عمل می کنند(برزونسکی وکاک،2000؛برزونسکی،سالیوان،1992،دولینگر47 ،1995،نورمی48 وهمکاران ،1997).
3-سبک سردرگم/ اجتنابی49 : افراد دارای سبک سردرگم اجتنابی ، اهمال کارند وتا حد ممکن سعی دارند موقیعت های تعارض بر انگیز و مستلزم تصمیم گیری را به تاخیر بیندازند ، در مواقعی که امکان چنین تاخیری وجود نداشته باشد ،در تصمیم گیری بیشتر به مقتضیات و پیامدهای محیطی تکیه می کنند ؛ در مواقع تصمیم گیری ،حس ترس واضطراب نیز دارند و در این موقعیت ها اغلب از راهبرد های نا مناسب مانند اجتناب ،بهانه آوردن ودلیل تراشی استفاده می کنند .رفتار انها موقعیتی بوده ، الگویی مشخص ندارد . این سبک هویت با هیجان مداری ، راهبرد های نامطلوب تصمیم گیری ، خود آگاهی محدود ، دیگر پیروی و به کار گیری راهبردهای اسنادی و شناختی ناکار آمد رابطه دارد.
آنها همواره تلاش میکنند که از مواجهه با مسائل فردی ،تعارضات وتصمیمات اجتناب کنند .به نظر می رسد که سبک هویت سردرگم با راهبردهای مقابله ای هیجان مدار ،انتظارات کنترل بیرونی ،راهبردهای تصمیم گیری غیر انطباقی ،تغییر پذیری مقطعی ،روان رنجورخویی،وواکنش های افسرده گون رابطه مثبت وبا آگاهی از خود ، مقاومت شناختی ،وظیفه شناسی وشاخص های بهزیستی رابطه منفی نشان می دهد (برزونسکی،1990؛برزونسکی ونیمیر،1994؛برزونسکی و فراری50،1996،دولینگر،1995؛نورمی ،برزونسکی،تامی وکینی51،1997).
4-تعهد:در ابعاد هویت مارسیا تعهد یک چارچوب ارجاعی ازارزشها وباورهاست که ممکن است خود ساخته یا تجویز شده از جانب دیگران باشد (بریکمن52،2003)
تعهد درجاتی از سرمایه گذاری است که یک فرد در خصوص شغل یا اعتقادات خود آن را انجام (مارسیا ،1996).طبق نظر بریکمن تعهد به رفتارهای فرد،در شرایطی که او وسوسه می شود تا طور دیگری رفتار کند ،ثبات می بخشد .تعهد یک چارچوب ارجاعی جهتدار وهدفمند ایجاد می کند که رفتاروبازخوردهای فرد در درون این چارچوب بازبینی،ارزیابی وتنظیم می شود.جیمز مارسیا هویت را با بکار گیری دو مفهوم شرح داد :کاوش وتعهد.
کاوش مربوط به بحران می شود آن تمایزهای شناختی ورفتاری را نشان می دهد .تعهد،به عبارتی دیگر ،یک فرایند تصمیم گیری است (مارسیا53، 1966).
1-6-3 سیستم های فعال سازی /بازداری رفتاری:
1-نخستین سیستم،به لحاظ ساختاری چندین مسیر دوپامینرژیک ومدارهای کورتیکواستریاتو وپالیدوتالامیک در مغز است (فولز54 ،1980)درقشر پره فورنتال ،آمیگدال وهسته های قاعده ای قرار دارد نورو آناتومی این سیستم کورتکس پیشانی ،بادامه،عقده های پایه می باشد وتوسط محرک های خوشایند مرتبط با پاداش یا حذف تنبیه فعال می شود .حساسیت این سیستم نمایانگر زود انگیختگی وتکانشگری فرد است .وبه نظر می رسد که برای تجاربی نظیر امید،وجد وشادی پاسخگو باشد . فرض بر این است که سیستم فعال ساز رفتاری دلیل بنیادی صفت زودانگیختگی است وبا انگیزش ،برونگردی و جستجوی احساس مرتبط است .
2-دومین سیستم بازداری رفتاری است که این سیستم حاصل فعالیت مسیرهای آوران، نوروآدرنرژیک و سروتونینرژیک است. نوروآناتومی سیستم تنبیه رفتاری در نظام جداری ساقه مغز قرار دارد. دو مولفه این سیستم، اجتناب منفعل (اجتناب از تنبیه از طریق عدم فعالیت) و خاموشی(متوقف شدن رفتارهایی که پاداشی در پی ندارد) می باشد(ویلسون، گری و بالت55، 1990).این سیستم با احساس اضطراب ، نگرانی ونشخوار فکری مطابقت دارند ، همپوشی دارند .
3-سومین سیستم که با عنوان سیستم جنگ وگریز56 شناخته می شود .از لحاظ ساختاری بیشتر از طریق بادامه وساخت های هیپو تالاموسی تعدیل می گردد.حساسیت وفعلیت زیاد این سیستم با روان گسسته گراییارتباط دارد . دو مولفه رفتاری این سیستم عبارتنداز:جنگ (پرخاشگری تدافعی ) وگریز(فرارسریع از منبع تهدید).فعالیت زیاد سیستم را با روان گسسته گرایی پیوند دارد .گری ابعاد نظریه خود را باچرخش 30درجه ای از ابعاد نظریه آیزنک می دانست .وی سیستم فعال ساز رفتاری را نمایانگر زود انگیختگی فرد وسیستم بازداری رفتاری را با تجربه حالت اضطراب مرتبط می انگاشت ودر این بین حساسیت وفعالیت زیاد سیستم جنگ/گریز را با روان گسسته گرایی پیوند می زد .
1-6-4 سبک های مقابله ای57:
سبک های مقابله ای مجموعه ای از فعالیت ها و فرایندهای رفتاری و شناختی برای ممانعت، مدیریت یا کاهش استرس است. لازاروس و فولکمن58 (1984) دو شیوه مقابله عمومی، مقابله متمرکز بر مشکل و مقابله متمرکز بر هیجان را برای مهار استرس مشخص نموده اند. مقابله متمرکز بر مشکل، مهارتی است که بر پرداختن به خود مسئله یا موقعیت تمرکز می کند مثل ارزیابی مجدد مثبت و مقابله هیجان مدار معطوف به ناراحتی هیجانی بوده و به عواطفی که با آن موقعیت مرتبط است می پردازد نه کنترل خود موقعیت مثل اجتناب از مشکل (پنلی59، 2002).
1-6-5 راهبردهای مقابله با استرس
این اصطلاح برای روشهای مبارزه با منبع اضطربا مورد استفاده قرار می گیرد (پور افکاری،1373)وبه روش مواجهه با دشواریها وکوشش برای غلبه برآنها اشاره دارد .کنار آمدن با استرس فرآیند توسعه روشهای کاهش استرس است وتکالیف مشکل را علیرغم وجود استرس به پایان رسانیدن .
اندلر وپارکر60(1990) سه نوع سبک مقابله ای را مطرح کردند که عبارتنداز :سبک مساله مدارکه فرد بر مساله متمرکز می گردد وسعی در حل آن دارد ،سبک هیجانی مدار ککه درآن بر کنترل هیجانات وواکنش های عاطفی تاکید می شود وسبک مقابله ای اجتنابی که در این سبک فرد سعی در تغییرات شناختی ودور شدن از موقعیت فشارآور دارد.
1-6-6سومصرف مواد
استفاده معمولا سرخود از هر دارو یا ماده بصورتی که مغایر با الگوهای مورد تایید جامعه یا علم طب باشد به عبارت دیگر الگوی غیر انطباقی مصرف مواد که موجب ناراحتی یا تخریب قابل ملاحضه بالینی می شود(کاپلان وسادوک61 ،2010؛ترجمه رضاعی وارجمندوهمکاران ،1390).
مهمترین مشخصه سومصرف مواد ،الگوی از مصرف ناسازگارانه مواد است که با پیامد های قابل توجه نامطلوب وعود کننده مرتبط با مصرف مکرر مواد مشخص می شود .برا ی آنکه یک ملاک سوءمصرف مطابقت نماید،مشکلات مرتبط با مواد می بایست طی یک دوره 12ماهه به شکل مکرر رخ داده یا تداوم داشته باشد (برگرفته از 2007،DSM-IV-TR).
1-7 تعاریف عملیاتی:
1-7-1سبک های هویت:
در این تحقیق منظور از سبک های هویت ،نوع سبک هویتی است که براساس آزمون هویت بدست می آید.
1-7-2سیستم های فعال سازی /بازداری رفتاری:
در این تحقیق منظور از سیستم های فعال سازی /بازداری رفتاری ، نوع سیستمی است که براساس مقیاس BAS/BISبدست می آید.
1-7-3سبک های مقابله ای
در این تحقیق منظور از سبک های مقابله ای نوع سبک مقابله ای است که براساس پرسشنامه راهبردهای مقابله با استرس (اندلر وپارکر ) بدست می آید .
روش پژوهش
تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت موضوع مورد بررسی و اهداف تعیین شده از نوع تحقیقات کاربردی است. همچنین این تحقیق بر اساس ماهیت انجام کار از نوع تحقیقات علّی -مقایسه ای میباشد که از قابلیتهای خاص متناسب با این موضوع برخوردار است. در این پژوهش سبک های هویت، سبک های مقابله ای و سیستم های فعال سازی/ بازداری رفتاری بعنوان متغیرهای وابسته و مصرف یا عدم مصرف مواد به عنوان متغیر مستقل می باشند.
3-2جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق را افراد معتاد شهرستان اردبیل در شش ماه دوم سال 1393 که به کمپ های اقامتی ترک اعتیاد(آزادی ،تولد دوباره سبلان ،همیاران پاک ،آرمان سبز)شهر اردبیل مراجعه نمودند، تشکیل می دهند. آمار این افراد براساس گزارش اداره بهزیستی شهر اردبیل350نفر می باشند.
3-3روش نمونهگیری و حجم نمونه:
روش نمونه گیری این پژوهش به صورت تصادفی می باشد. به این صورت که از بین معتادان مراجعه کننده به مراکز اقامتی میان مدت (کمپ های ترک اعتیاد) که در مهرماه وآبان ماه سال93تعداد 75 نفرپس از غربالگری اولیه ازنظرسطح سوادکه حداقل سوم راهنمایی که جهت درک وفهم ازسوالات پرسشنامه ضروری می باشد ونیزمعتادان مصرف کننده شیشه که اقامت کمتر از یک هفته در کمپ ها حضورداشتند بعلت اختلال وابسته به مواد(اکثرا سایکوز) وعدم داشتن اختلال روانی، از دیگر عوامل کنار گذاشتن معتادان بود، همچنین محدوده سنی دراین پژوهش17-55سال انتخاب شدند. همچنین برای مقایسه با این گروه تعداد 75 نفر از افراد عادی که سابقه اختلال روانی وعدم اعتیاد به سیگارو الکل را داشتند، همتا با گروه معتادان از لحاظ سن، جنسیت، سطح تحصیلات و غیره به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. که در این پژوهش برای افزایش اعتبار بیرونی تعداد 75 نفر در هر گروه انتخاب شد.
3-4روش گردآوری دادهها:
جهت گرد آوری اطلاعات پس از هماهنگی با سازمان بهزیستی شهرستان اردبیل وگرفتن مجوز های لازم ،برای جلب همکاری مسئولان مراکز،اهداف طرح پژوهش توضیح داده شد وبرای جلب رضایت شرکت کنندگان ،در مورد محرمانه ماندن داده ها به آنان اطمینان داده شد.در ضمن آزمودنی ها در صورت تمایل شخصی در پژوهش شرکت کردند. سپس پرسشنامه های پژوهشی (پرسشنامه راهبردهای مقابله با استرس، سبک های هویت و مقیاس سیستمهای مغزی / رفتاری) در اختیار آنان قرار گرفت تا تکمیل کنند. همچنین برای مقایسه این افراد با افراد عادی، پرسشنامه های مذکور در اختیار افراد عادی قرار نیز گرفت و در نهایت پرسشنامه ها پس از تکمیل شدن ،جمع آوری شده و اطلاعات توسط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.ضمنا ازآنجا که دسترسی به زنان سوءمصرف کننده مواد وجلب همکاری آنها مشکل بود،وهمچنین بعلت نبود کمپ ترک اعتیاد زنان در شهر اردبیل تنها مردان بررسی شدند.
3-5 ابزارگردآوری اطلاعات:
ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه ای می باشد که شامل:
3-5-1 مقیاس سیستمهای مغزی / رفتاری62 (BIS63، 64BAS):
این مقیاس شامل ٢٤ پرسش خود گزارشی است که توسط کارور و وایت در سال ١٩٩٤ تهیه شده است. زیر مقیاس BIS در این پرسشنامه شامل هفت آیتم است که حساسیت سیستم بازداری رفتاری یا پاسخدهی به تهدید و احساس اضطراب هنگام رویایی با نشانه های تهدید را اندازه می گیرد. مقیاس BAS نیز شامل ١٣ آیتم بوده و حساسیت سیستم فعال ساز رفتار را اندازه می گیرد. این زیر مقیاس شامل سه زیر مقیاس دیگر است که عبارتند از: سائق (شامل ٤ آیتم)، پاسخدهی به پاداش (شامل ٥ آیتم) و جستجوی سرگرمی (شامل ٤ آیتم). پاسخدهی به پاداش، درجه ای را که پاداشها به هیجانهای مثبت منجر میشوند، اندازه میگیرد. در حالی که سائق، تمایل فرد به تعقیب فعالانه اهداف مطلوب را اندازه گیری میکند و زیر مقیاس جستجوی لذت، تمایل فرد به تعقیب اهداف مطلوب و تمایل فرد به پاداشهای جدید و روی آوردن به رویدادهای بالقوه پاداش دهنده در تحریک لحظه ای را اندازه میگیرد. چهار آیتم اضافی به عنوان آیتم های پوششی در مقیاس آورده شده اند و نقشی در ارزیابی BIS، BAS ندارند(عبدالهی مجاریشن، ١٣٨۹). به گزارش کارور و وایت (١٩٩٤)، ثبات درونی زیر مقیاس BIS، ٧٤/0 است و ثبات درونی سه زیر مقیاس پاسخدهی به پاداش، سائق و جستجوی سرگرمی به ترتیب ٧٣/0، ٧٦/0 و ٦٦/0 می باشند(عبدالهی مجاریشن، ١٣٨۹).
3-5-2 پرسشنامه ی سبک های مقابله با استرس:
این پرسشنامه توسط اندلر و پارک(1990؛ نقل از محمدخانی و همکاران، 1387)، تهیه شده است. در این پژوهش، برای سنجش این متغیر از فرم 48 سوالی پرسشنامه مقابله با موقعیتهای استرس زا (CISS) که توسط محمدخانی (1387) ترجمه و انطباق داده شده است، استفاده خواهد شد.اگرآزمودنی تعداد 5سوال یا کمتر از5سوال را جواب نداده باشد در زمان نمره گذاری پژوهشگرمی تواند به این سوالات گزینه 3را علامت بزند امادر غیر اینصورت یعنی اگر بیش از 5سوال بدون پاسخ باشد آن پرسشنامه نمره گذاری نمی شود .نمره کل درای ازمون از 16تا80است . این پرسشنامه برای ارزیابی سه راهبرد مقابله ای مقابله عملی65 یا مساله مدار، مقابله هیجانی66 و مقابله اجتنابی67 طراحی شده است (محمدخانی، 1387). پایایی کل این پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ 84/0 و برای هریک از راهبردها عملی یا مساله مدار، هیجانی و اجتنابی به ترتیب 81/0، 83/0 و 87/0 گزارش شده است(محمدخانی و همکاران، 1387).
3-5-3 پرسشنامه سبک های هویت68:(ISI-6G)
هویت اولین بار توسط برزونسکی (1998) برای اندازه گیری فرآیندهای شناختی اجتماعی که نوجوانان در برخورد با مسائل مربوط به هویت از آن استفاده می کنند، طراحی شد. براساس دیدگاه برزونسکی نوجوانان سه جهت گیری متفاوت یا سه سبک پردازشی هویتی مختلف را انتخاب می کنند. این پرسشنامه سه سبک هویتی شامل اطلاعاتی، هنجاری و سردرگم / اجتنابی را مورد ارزیابی قرار می دهد و شامل 40 سوال است. پاسخ هر سوال بر روی یک طیف پنج درجه ای (کاملا مخالف = 1؛ مخالف = 2؛ تاحدودی موافق= 3؛ موافق = 4؛کاملاً موافق = 5) مشخص میشود. در پژوهش حاضر ضرایب آلفای کرونباخ برای سبک های هویت اطلاعاتی، هنجاری، سردرگم / اجتنابی و تعهد هویت به ترتیب 71/0، 53/0، 65/0 و 72/0 به دست آمد. فیض آبادی و همکاران (1391) با هدف بررسی رابطه همدلی با سبک های هویت و تعهد در دانشجویان رشته های فنی و علوم انسانی ضرایب آلفای برای این پرسشنامه در سطوح سه گانه سبکهای هویت و عامل تعهدهویت برابر 79/0؛ 81/0 و 84/0گزارش کردند.
3-6 روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها:
تجزیه و تحلیل اطلاعات ابتدا به صورت توصیفی می باشد که شامل میانگین، انحراف معیار و … و در بخش دوم برای آزمون فرضیه ها از آزمون تحلیل واریانس چند گروهی (MANOVA) استفاده شد و برای این منظور از نرم افزار آماری SPSS بهره گرفته شد.
منابع:
منابع فارسی
آذری، آرمان. (1392). مقایسه طرحواره های ناسازگار اولیه، پایگاه هویت ومکانیسم های دفاعی افراد مبتلا به سوء مصرف مواد و افراد بهنجار. پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی ارشد رشته روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.
آقا سلطانی ، سوسن؛ (1387)، بررسی رابطه بین هویت و خلاقیت در میان دانشجویان ، سال اول دانشگاه تبریز. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان.
ابراهیمی، علی اکبر. (1381). انگیزش، آمادگی، مناسبت و درمان، چاپ اول، اصفهان، انتشارات سازمان بهزیستی.
اتکینسون ، ریتال ؛ ریچارد سی ؛ اسمیت ، ادوارد ای ؛ بم ؛ داریل ج ؛ هوکسما سوزان نولن. (2000). زمینه روانشناسی هیلگارد. ترجمه محمد نقی براهنی، بهروز بیرشک، مهرداد بیک، دکتر رضا زمانی، مهرنازشهرآرای، یوسف کریمی، نیسان گاهان ، مهدی محی الدین. تهران: انتشارات رشد، (1384).
اصغری، فرهاد؛ کردمیرزا، عزت و احمدی، لیلا. (1392). رابطه نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرایش به سوء مصرف مواد در دانشجویان، فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال 7، شماره 25، ص 113- 103.
امینی، کوروش. (1379). علل بازگشت مجدد معتادان به موادافیونی در مراجعین به مراکز دولتی شهر همدان. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشکده مامایی و پرستاری
اورکی، محمد. (1389). بررسی رابطه خشم، خود کارآمدی، مهارتهای مقابلهای و میل به مصرف مواد در گروهی از درمانجویان وابسته به مواد مخدر افیونی، فصلنامه اعتیاد پژوهی سوء مصرف مواد. شماره 18. ص 54 -39.
احمدی، فرید؛ تقی پور، ابراهیم؛ خدابخشی، آناهیتا. (1389). مقایسه سبک های هویت یابی نوجوانان با یا بدون سوء مصرف مواد. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال چهارم، شماره سیزدهم، ص 39- 41.
بخشی پور رودسری، عباس؛ محمودعلیلو، مجید و ایرانی، سجاد. (1387). مقایسه ویژگی های شخصیت و راهبردهای مقابله ای معتادان خود معرف و گروه بهنجار. مجله روانپزشکی بالینی ایران، سال 14، شماره 3، ص 278- 289.
برک، لورا. (2008). روانشناسی رشد از کودکی تا نوجوانی. ترجمه یحیی سید محمدی(1389). جلد دوم، تهران: انتشارات ارجمند.
بزمی ،نعیمه،1391،روان شناسی وابستگی به مواد (سبب شناسی ،تشخیص ودرمان اعتیاد )،تهران ،انتشارات ارجمند
خدادادی، محمد. (1383). هنجاریابی پرسشنامه شیوه های مقابله با استرس لازاروس و فولکمن و مقایسه بین این شیوه ها در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد واحد رودهن. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
دافعی، مریم. (1386). بررسی رابطه ی روش مقابله ای با ویژگی فردی و سلامت روانی زوج های نابارور یزد. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ی علوم پزشکی، دانشگاه تربیت مدرس.
دباغی، پرویز.(1385)، اثربخشی شناخت درمانی براساس تفکر نظاره ای و فعال سازی طرحوار های معنوی در پیش گیری از عود مصرف مواد افیونی . پایانامه دکترای تخصصی روانشناسی بالینی . انیستیتو روانپزشکی تهران ، دانشگاه علوم تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشت درمانی ایران.
رستمی، هاجر. (1388). مقایسه سبک های اسنادی و سبک های مقابله ای در بین معتادان خود معرف و غیر خود معرف به مرکز درمان بهبودی اقامتی میان مدت. پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی ارشد رشته روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی.
روز نهان، دیوین، سلیگمن، مارتین ای. پی.(1382). روان شناسی نابهنجاری آسیب شناسی روانی. ترجمه یحیی سید محمدی. تهران: انتشارات ساوالان.
زارع زاده، علیرضا. (1380). بررسی اپیدمولوژیک سوء مصرف مواد اعتیادآور در بین دانش آموزان سال آخر دبیرستان پیش دانشگاهی در شهر کرمان. رساله دکتری، دانشگاه علوم پزشکی کرمان
سادوک بنجامین؛ سادوک، ویرجینا.(2010). دستنامه جیبی روانپزشکی بالینی کاپلان و سادوک. ترجمه محسن ارجمند، فرزین رضاعی، نادیا فغانی جدیدی. (1390). تهران: انتشارات ارجمند، نسل فردا.
سادوک، بنیامین جیمز؛ سادوک، ویرجینا آلکوت. (2007). خلاصه روانپزشکی. ترجمه فرزین رضائی. (1389)، تهران: انتشارات ارجمند.
سادوک، بنیامین؛ سادوک، ویرجینیا. (2006). خلاصه روانپزشکی، ترجمه: نصرت الله پورافکاری (1386). چاپ چهارم، انتشارات شهر آب.
سلیگمن، ا. (2000) آسیب شناسی روانی. ترجمه سید محمدی، یحیی. (1387)، تهران: انتشارات ارسباران.
شعاع کاظمی، مهرانگیز. (1387). بررسی مقایسه ای رابطه بین راهبردهای مقابل های و نگرش نسبت به مصرف مواد در معتادان، فصلنامه اعتیاد پژوهی، سال 2، شماره 5، ص 89- 79.
شهابی، کامبیز. (1385). بررسی ارتباط افسردگی با نوع و شدت علائم بازگیری مواد افیونی در بیماران بستری در بخش دوگانه بیمارستان شهید بهشتی کرمان. رساله دکتری، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان، دانشکده مهندس افضلی پور
شولتز، دوان ؛ شولتز سیدنی الن ؛(1384). نظریه های شخصیت . ترجمه یحیی سید محمدی ، نشر ویرایش ،1387 .
فیض آبادی، زهره.، فرزاد، ودود. (1391). بررسی رابطه همدلی با سبک های هویت و تعهد در دانشجویان رشته های فنی و علوم انسانی. مجله مطالعات روانشناختی. شماره 13، ص 68- 75.
فتحی آشتیانی ،علی ،حسنی،ملیحه،رسول زاده طباطبایی،سید کاظم(1391) ،مقایسه طرحوارهای ناسازگار اولیه وشیوهای فرزندپروری ادراک شده در زوجین با سبک های مقابله مساله مداروهیجان مدار،مجله علوم رفتاری .
صادقی، نادر. (1380). بررسی و مقایسه تحریفهای شناختی و تفکرات ناکارآمد در مردان معتاد به مواد مخدر و افراد نابهنجار. رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
صفاری، علیرضا. (1383). بررسی نظرات معتادان به مواد مخدر پیرامون علل روی آوری جوانان به مواد مخدر و راهکارهای مناسب برای پیشگیری. رساله دکتری، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بهداشتی درمانی کرمان، دانشکده مهندس افضلی پور.
عارف نسب، زهرا. (1384). تاثیر درمان نگهدارنده با متادون در کاهش مصرف (هرویین، تریاک).رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
عبداله زاده جدی، آیدا؛ هاشمی، تورج؛ مرادی، علیرضا؛ فرزاد، ولی الله. (1389). نقش سیستمهای مغزی/ رفتاری در پیش بینی سوء مصرف مواد. مجله روانشناسی بالینی، سال دوم، شماره 2 (6)، ص: 37-45.
عبدالهی مجاریشن، رضا. (۱۳۸۵). رابطه سیستم های بازداری و فعال سازی رفتاری با سوگیری حافظه ناآشکار در افراد افسرده، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز.
فتحی، محمد؛ سهرابی، فرامرز؛ سعدیان، مرتضی. (1392). مقایسه ویژگ های شخصیت و سبک های هویت در دانشجویان معتاد و غیر معتاد به اینترنت. مجله تحقیقات علوم رفتاری
فرجاد،محمدحسین ،1383،اسیب شناسی وکجرویی های اجتماعی ،تهران ،قوه قضائیه،مرکز مطبوعات وانتشارات
-احمدوند،محمد علی ،1383،اعتیاد(سبب شناسی ودرمان )تهران،دانشگاه پیام نور
کریمی، یاور. (1389). بررسی رابطه بین سبک های مقابله ای، مدیریت هیجان با افسردگی و اضطراب در زنان دارای شوهر معتاد. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
کیامرثی، آذر و ابوالقاسمی، عباس. (1390). ارتباط راهبردهای مقابله با استرس و هیجان خواهی با استعداد سوء مصرف مواد در دانشجویان، فصلنامه اعتیاد پژوهی، سال 4، شماره 20، ص24- 7.
لطف آبادی ،حسین ؛(1380). عواطف و هویت نوجوانان ، تهران : انتشارات نسل سوم .
محسنی ، نیک چهره .(1383). نظریه در روانشناسی رشد، شناخت ، شناخت اجتماعی ، شناخت و عواطف. تهران : پردیس57.
مدانلو، فاطمه. (1388). بررسی رابطه تاب آوری، روشهای مقابله با استرس و وحمایت اجتماعی با آسیب های روانی در زنان داغدیده. پایاننامه کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی، دانشگاه محقق اردبیلی.
مصلایی، مهستا. (1386). رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و شیوههای مقابله با استرس با رضایت شغلی در زنان شاغل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.
محمدی، سمیه، ایزدپناه، شهرزاد، فاضلی، علیرضا، پناهی، لیلی و قدیری، فاطمه(1390)، تاثیر سبک های هویتی بر افکار خودکشی دانشجویان، مجله علوم رفتاری
محمدزاده ،علی،قربانعلی پور،مسعود ،جعفری،عیسی.(1390). بررسی رابطه سبکهای هویت وشخصیت مرزی :مطالعه روی نمونه های غیر بالینی .پان نامه کارشناسی ارشد
معصومی، سید سعیده. (1392). نقش سیستمهای مغزی/ رفتاری، نظم جویی هیجان و طرحواره های ناسازگار در وسوسه مصرف مواد در افراد معتاد. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، دانشکده روانشنانسی و علوم تربیتی.
مکوند حسینی، شاهرخ. (1386). بررسی هویت یابی وسلامت روانی نوجوانان شاهد . مجله روانشناسی 42.سال یازدهم ، شماره 2 . 167-184 .
نجفی محمود ؛ احدی ، حسن ؛ دلاور ، علی(1385). بررسی کارآیی خانواده و دینداری با بحران هویت . مجله دانشور رفتار (دو ماهنامه علمی – پژوهشی دانشگاه شاهد) .
نریمانی، محمد؛ صادقیه، سعید. (1383). عود اعتیاد و شیوه های پیشگیری از آن. ناشر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل.
نصری، محمد. (1379). بررسی شیوع اعتیاد به مواد مخدر و عوامل موثر در ایجاد آن در مراجعه کنندگان به کلینیک تندرستی. رساله دکتری، دانگشاه علوم پزشکی کرمان.
وود، جولیاتی .(1379). ارتباطات میان فردی (روانشناسی تعامل اجتماعی). ترجمه مهرداد فیروز بخت . تهران: انتشارات مهتاب.
یوسفی، محسن. (1382). بررسی مقدماتی رضایتمندی زناشویی و زندگی خانوادگی در افراد معتاد. رساله دکتری، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان.
منابع انگلیسی
Aram, P.W; Bailey, G.J.R; Lavin, A & See, R. (2012). Methamphetamine Self- Administration Produces Attention Set-Shifting Deficits and Alters Prefrontal Cortical Neurophysiology in Rats. Journal of Biological Psychiatry. 69, 253-259.
Aubi, S. Yousefi, SH. Alimoradi.L. (2012). Relationship Between Brain/ Behavioural Systems and Mental Health Among Students. Procedia – Social and Behavioral Sciences, Volume 30, 2011, Pages 1683-1687.
Adams,G.R. (1999), The objective measure of ego identity status: A manual on theory and test construction, Canada: university of Guelph.
Beauchaine, T. (2001). Vagal tone, development, and Gray motivational theory: toward an integrated model of autonomic nervous system functioning in psychopathology. Dev Psychopahol: 13:183-214Goleman, D. 1998. Working With Emotional Intelligence. Newyork, Bantam Books.
Berzonsky, M. D. (1998). A self-regulatory model of identity development. Paper presented at the biennial meetings of the International Society for the Study of Behavioral Development, Berne, Switzerland
Berzonsky, M. D., & Kuk, L. S. (2005). Identity styles, psychological maturation, and cademic performance. Journal of Personality and Individual Differences, N 39, p. 237- 247.
Billing, S.A.G; Cronkite, R.C & moos, R. H. (1983). Social environmental factorsin aripolar depression comparisons of depressed patients and hone depressed controls. Journal of abnormal psychology, 92,119-133.
Byrd, B, A.(2005). Identity devlopment in first-generation college student: the influnce of percevid family functioninng and cognative flexiblity . marshal. Edu: 2065/pqdweb.
Dunkel , C. S. (2000). Possible selves as a mechanism for identity exploration. Journal of adolescence , 23 . 519-529.
Elizabeth, B. Steve, S. Caitlin, S. Louise, A. (2013). Motivational Interviewing for adolescent substance use: A review of the literature Addictive Behaviors, Volume 37, Issue 12, December 2013, Pages 1325-1334.
Fowles, D. C. (2001). Biological variables in psychopathology: a psychobiological perspective. In H. Adams & B. Sutker, Comprehensive Handbook of psychopathology. New York: Kluwer Academic/Plenum;13, p 85-141
Johnson, SL. Turner, RJ. Iwata, N. (2003). BAS/BIS levels and psychiatric disorder/An epidemiological study. J Psychopathic Behav, 25, 25 -36.
Fowles, D. C. (2001). Biological variables in psychopathology: a psychobiological perspective. In H. Adams & B. Sutker, Comprehensive Handbook of psychopathology. New York: Kluwer Academic/Plenum;13, p 85-141.
Gray, JA.(1994). Brain systems that mediate both emotion and cognition. Journal of Cognition and Emotion: 4(7): 269-288.
Gray, J.A. (1990). Brain systems that mediate both emotion and cognition. Journal of Cognition and Emotion: 4(7): 269-288.
Gray, J.A. (1994). Brain systems that mediate both emotion and cognition. Journal of Cognition and Emotion: 4(7): 269-288.
Heponiemi, T., Keltiangas-Jarvinen, L., Puttonen, S. and Ravaja, N. (2002). BIS/BAS sensitivity and self- rated affects during experimentally induced stress. Pers Individ Dif 2003; 34: 943-57.
Heponinemi, T. (2004). Psychology and emotional stress reaction: the Effect of Temperament and Exhaustion, thesis university of Helsinki no 26.
Jackson, C.J. (2002). Mapping gray model of personality on to the eysenck personality profiler (EPP). Personality and individual Difference: 32: 495-507.
Johnson, SL. Turner, RJ. Iwata, N. (2003). BAS/BIS levels and psychiatric disorder/An epidemiological study. J Psychopathic Behav, 25, 25 -36.
Kenyazev, C.G., Siobodskaya, H.R. and Wilson, G.O. (2002). Psycho physiological correlates of behavioral inhibition and activation. Personality and Indiviual Differences: 33:600-647.
Keramre, S. Maher, F. Borjali, A. (2004). Survey of personality status of addicted persons to opiate by two personality systems of ayzeng and Kloninjer. Addict Res; 2(7): 45-54.
Lavoie ,J ,C.(1994). Identity in adolescents: issues of theory , structure and transition. Journal of adolescent, 17,17-28.
Lazarus, R.S. (1991). Emotion and adaptation New York: oxford university press.
Lazaruse, R.S. (1991). Progress on cognitive-motivational relational theory of emotion. Journal of American psychologist, 46, 819-834.
Lennart, S & Viktor, S. (2013). Coping strategies and relapse to drug use. Drug and Alcohol Dependence. 15 (3): 283-301.
Lotfi R. (2006). Comparison of early maladaptive schema between B type personality disorders and normal group] .Persian. J Army Univ Med Sci I.R. Iran; 5(2):1261-66.
Marcia J, E. (1996). Developmental and validation of ego identity status, journal of personality and social psychology, 5(2):1261-66.
Marcia J, E.(1996),Developmental and validation of ego identity status, journal of personality and social psychology.
Matthews, G. and Gilliland, K. (1999). The personality theories of H.J.Eysenck and J.A.Gary: a comoarative reviw. Personality and individual Difference: 26: 583-626.
McCrae, R. R & Costa, P. T. (1987). Validation of the five- factor model of personality across instruments and observation. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 680-693.
Meeus, W. dekvoice. M. (1995). Identity development. Parental and peer support in adolescence. Adolescence, 30. 931-944.
Moos, RH & Schaefer, JA. (1993). Coping Resources and Processes: Current Concept and Measure's .Journal of Health Psychology, 2: 297-314.
Niven, C & Gijsbers, K. (2003). Coping with labor pain. Journal of Pain Symptom Manage; 11(2):116-25.
Schwaertz, S. J. & Dunham, R. M. (2000). Identity status formulae: generation continues measure of the statues from measures of exploration and commitment. adolescence, 35, 147-165.
Simons, S & Carvey, B. (2005). Attitudes toward marijuana use and drug. Free experience. Journal of Elsevier. 16 (2). p. 203-214.
Slobodskaya, H. R. Safronova, M. V., Knyazev, G. G., & Wilson, D.(2001). Development of a short Form of the Gray-Wilson personality questionnaire. Research Institute of Physiology, Russia and Institute of Psychiatry University of London.
Terry-McElrath, Y.M; Emery, S; Szczypka, G & Johnston, L, D. (2012). Potential Exposure to Anti-drug Advertising and Drug-related Attitudes, Beliefs, and Behaviors among United States Youth. Journal of Addictive Behaviors, 36, 116
1 -Marcia
2 -Cover&White
3 – Send & etal
4 – Gray
5 -Behavioral Inhibition System
6 – Behavioral Active System
7 -Dawe&loxton
8-Fowles
9 -Egmar
10 -Franken
11 -Muris
12 -IngmarFranken&Muris&Georgieva
13 – identity style
14-informative style
15 -normative style
16 -diffusee-avoidant style
17 -abusrs
18 -Muck
19 -Asvady
20 -Coping strategies
21 – Behavioral Activation System
22 – Behavioral Inhibition System
23 -loxton
24 -Dawe
25-Jorm
26 -Johnson
27 -Turner
28 -Iwata
29-Gwrogieva
30 -Ganlanter
31- Martin
32 -Gourgien
33 -shar
34 -Colder&Stroud
35 -Franques
36 -Auriacombe&Tignol
37 -ReinforcementSensitivity Theory(RST)
38- Larry Brown
39 – Worthington
40 Identity style
41 -Infor mation Identity style
42-kuk
43 – Sullivan
44 -Dolinger
45 -Nurmi
46-normative identity style
47 – Dullinger
48 -Nurmiy
49-Diffuse/avoid identity style
50 -Ferrari
51 -Tummi&Catiy
52 -Brickman
53 -Murcia
54 -Foules
55 -Willson&Gary&Ballet
56 -Fight-Flight-FreezeSystem
57 -Coping styles
58- Lazarus and Folkman
59 -Panale
60 -andler&parker
61 -Kaplan&Sadok
62- brain/behavioral systems questionnaire
63- behavioral inhibition system
64- behavioral activation system
65 – Task coping
66 – Emotional coping
67 – Avoidance coping
68 – Identity Style Inventory
—————
————————————————————
—————
————————————————————
2