پرسشنامه شایستگی اجتماعی (کوهن و رسمن، 1972)
سوالات
همیشه
بیشتر اوقات
گاهی
به ندرت
هرگز
1
دانش آموز برای تجربه چیزهای جدید مشتاق است.
2
دانش آموز به آسانی از یک فعالیت بیمیل میشود و به فعالیت دیگر میپردازد.
3
دانش آموز پیشنهادهای کلامی و غیر کلامی معلم را آزادنه میپذیرد.
4
دانش آموز در حضور دیگر دانش آموزان گوشه گیری میکند.
5
دانش آموز به کار یا بازی اشتیاق نشان میدهد.
6
دانش آموز در مقابل پیشنهادات معلم اخم میکند یا پا به زمین میکوبد.
7
دانش آموزان دیگر از نظرات این دانش آموز برای بازی پیروی میکنند.
8
دانش آموز از اجرای پیشنهادات معلم حتی برای رفع مشکل ناراضی است.
9
دانش آموز در کنار دانش آموزان دیگر احساس آرامش میکند، به طوری که قادر به بیان نظرات و آرزوهایش باشد.
10
دانش آموز از نظر دیگر دانش آموزان فردی ترسناک است.
11
دانش آموز میتواند پیشنهادات معلم را برای بازی یا ادامه آن بپذیرد.
12
دانش آموز از همکاری با دیگر دانش آموزان راضی است.
13
دانش آموز در ظاهر خود را با پیشنهادات معلم تطبیق میدهد، اما در فعالیتهایش آنها را به کار نمیبندد.
14
دانش آموز بر دیگر دانش آموزان مسلط است.
15
نظرات دانش آموز بر تعداد زیادی دانش آموزان تاثیر گذار است.
16
دانش آموز رفتار پرخاشگری (لگد زدن، قشقرق، تنه زدن و …) نشان میدهد.
17
دانش آموز در دفاع از عقایدش در برابر دانش آموزان دیگر مشکل دارد.
18
دانش آموز با قوانین و مقررات همراهی میکند.
19
دانش آموز در بازی با دیگر دانش آموزان، از قوانین پیروی میکند.
20
دانش آموز نسبت به نظرات و پیشنهادات معلم درباره فعالیتهای بازی واکنش منفی نشان میدهد.
21
دانش آموز قادر به انجام کارهای خود بدون راهنمایی و کمک دانش آموزان دیگر نیست.
22
دانش آموز فعالیتهای خود را با قوانین و مقررات معلم منطبق میکند.
23
دانش آموز میتواند برای خود و دیگران نظراتی داشته باشد.
24
دانش آموز نظر مخالف خود را در مقابل اولیای امور بیان میکند.
25
دانش آموز در بازیهای بدون ساختار خود را بازنده نشان میدهد.
26
دانش آموز با دیگر دانش آموزان رفتار خصمانه (هل دادن، سرزنش کردن، قلدری و …) دارد.
27
دانش آموز میتواند در فعالیتهای مشارکتی با دیگر دانش آموزان نقش رهبری داشته باشد.
28
دانش آموز بدون علاقه مشارکت میکند.
29
دانش آموز وسایل دیگر دانش آموزان را بدون اجازه آنها برمیدارد.
30
دانش آموز به فعالیتها علاقه کمی دارد.
31
دانش آموز نظرات و پیشنهادات دانش آموزان دیگر را میپذیرد.
32
دانش آموز بهانه گیر است.
33
دانش آموز نیازهایش را با معلم در میان میگذارد.
34
دانش آموزان دیگر بر این دانش آموز مسلط هستند.
35
دانش آموز مانع اجرای امور عادی دانش آموزان دیگر میشود.
36
دانش آموز در هنگام فعالیت توجه و علاقه دیگران را به خود جلب میکند.
37
دانش آموز به چیزهای کمی علاقه دارد.
38
دانش آموز هنگام مطرح کردن موضوعی دقت زیادی میکند.
39
دانش آموز هنگام بازی، فقط با شرایطی که خودش وضع میکند راضی است.
40
وقتی فعالیت به وسیله معلم طراحی میشود دانش آموز به خوبی پاسخ میدهد.
41
فعالیتهای این دانش آموز مزاحم دانش آموزان دیگر است.
42
دانش آموز به تنهایی در مقابل نظرات دانش آموزان دیگر مخالفت میکند.
43
دانش آموز در ارائه نظرات و انجام فعالیتهایش مستقل است.
44
دانش آموز در حفظ قوانین بازی مشکل دارد (هنگامی که قوانین بازی را نمیداند آن را نادیده میگیرد.)
معرفی پرسشنامه:
مقیاس شایستگی اجتماعی توسط کوهن و رسمن (1972) به دو صورت فرم 73 گزینهای و 64 گزینهای ساخته شد و توسط موراج (1985) به منظور استفاده دانش آموزان دبستانی هنجاریابی شد و گویههای آن به 44 سوال کاهش یافت. مقیاس شایستگی اجتماعی سطح کارکردهای هیجانی – اجتماعی کودک را در مدرسه بررسی میکند که معلم با توجه به تعامل کودک با همسالان و بزرگسالان و چگونگی استفاده کودک از محیط کلاسی برای یادگیری، آن را تکمیل میکند. این مقیاس دو خرده مقیاس را در بر میگیرد که شامل: همکاری – تسلیم در مقابل خشم – مخالفت و تمایل – مشارکت در مقابل سردی – کناره گیری میباشد. روش نمره گذاری مادهها بدین صورت است که به هر یک گزینهها از گزینه همیشه تا گزینه هرگز به ترتیب نمره 5، 4، 3، 2 و 1 تعلق میگیرد، به این دلیل که این مقیاس دو قطب مقابل هم را ارزیابی میکند، بعضی سوالات ارزش مثبت و بعضی سوالات ارزش منفی دارند، بنابراین ماده معکوس ندارد. کمترین و بیشترین نمره ممکن برای خرده مقیاس تمایل – مشارکت در مقابل سردی – کناره گیری 33- و 51+ میباشد (کوهن، 1972).
کوهن و رسمن (1972)، ضرایب پایایی برای کل مقیاس را 89/0، برای خرده مقیاس همکاری – تسلیم در مقابل خشم – مخالفت 93/0 و تمایل – مشارکت در مقابل سردی – کناره گیری 95/0 گزارش نمود. کوهن (1972) جهت تعیین روایی مقیاس از روش روایی سازه با استفاده از پرسشنامه کلاس درس اسچفر استفاده کرد. همبستگی بین پرسشنامه کلاس درس اسچفر و خرده مقیاس همکاری – تسلیم در مقابل خشم – مخالفت 80/0 و تمایل – مشارکت در مقابل سردی – کناره گیری 80/0 به دست آمد (کوهن، 1972). همچنین، موراج روایی مقیاس مذکور را با استفاده از روش همزمان با ضرایب همبستگی 74/0 و 71/0 برای خرده مقیاس اول و 76/0 و 77/0 برای خرده مقیاس دوم گزارش نمود (مروتی و همکاران، 1393).
بعد از هنجاریابی در ایران:
در پژوهش مروتی و همکاران (1393) گویه 27 از خرده مقیاس تمایل – مشارکت در مقابل سردی – کناره گیری و گویههای 4 و 5 از خرده مقیاس همکاری – تسلیم در مقابل خشم – مخالفت به دلیل بار عاملی کمتر از 30/0 بودند حذف شدند به نظر میرسد که در نسخه فارسی باید اصلاحاتی در این سه گویه انجام گیرد. همچنین در پژوهش مروتی و همکاران (1393) ضرایب پایایی به روش آلفای کرونباخ برای کل مقیاس شایستگی اجتماعی 80/0 و برای خرده مقیاس همکاری – تسلیم در مقابل خشم – مخالفت 90/0 و تمایل – مشارکت در مقابل سردی – کناره گیری 93/0 به دست آمده است. همچنین پایایی به روش تنصیف (اسپیرمن – براون و گاتمن) برای کل مقیاس شایستگی اجتماعی به ترتیب (77/0 و 76/0)، خرده مقیاس همکاری – تسلیم در مقابل خشم – مخالفت به ترتیب (85/0 و 85/0) و خرده مقیاس تمایل – مشارکت در مقابل سردی – کناره گیری به ترتیب (85/0 و 84/0) به دست آمده است.
نام مولفه
تعداد گویهها
سوالات مربوط به هر یک از مولفهها
تمایل – مشارکت در مقابل سردی – کناره گیری
23
2(-)، 6(-)، 8(-)، 11(+)، 13(-)، 16(-)، 18(+)، 20(-)، 22(-)، 24(-)، 26(-)، 27(-)، 29(-)، 31(+)، 32(-)، 34(-)، 35(-)، 38(+)، 39(-)، 40(-)، 41(-)، 42(-) و 44(-)
همکاری – تسلیم در مقابل خشم – مخالفت
21
1(+)، 3(+)، 4(-)، 5(+)، 7(+)، 9(+)، 10(-)، 12(+)، 14(-)، 15(+)، 17(-)، 19(+)، 21(-)، 23(+)، 25(-)، 28(-)، 30(-)، 33(+)، 36(+)، 37(-) و 43(+)
************************************************
منبع:
مروتی، ذکراله ؛ بهرامیان، حکیمه ؛ مکتبی، غلامحسین (1393). روایی، پایایی و ساختار عاملی مقیاس شایستگی اجتماعی در دانش آموزان دوره ابتدایی شهر اهواز. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، دوره 10، شماره 18، پاییز و زمستان 1392، صفحه 181-200.
**************************************************