به نام خدا
پرسشنامه خودسنجی (STAXI-2)1
دستورالعمل
پاسخ دهنده عزیز
خواهشمند است قبل از پاسخگویی به سوالات در صفحه دوم و در محل مناسب، نام، جنسیت، سن، تاریخ تکمبل سیاهه، میزان تحصیلات به سال، وضعیت تاهل و شغل خود را ذکر نمایید.
این دفترچه شامل سه بخش و هر بخش شامل تعدادی عبارت است که افراد از آنها جهت توصیف احساسات و رفتار خود استفاده میکنند. لطفاً توجه داشته باشید که هر یک از این بخشها دستورالعمل متفاوتی دارد. قبل از مشخص کردن پاسخهای خود، با دقت دستورالعمل هر بخش را بخوانید.
در این پرسشنامه پاسخ صحیح و غلط وجود ندارد. در پاسخ به هر عبارت، پاسخی را انتخاب کنید که به بهترین وجه توصیف کننده احساسات و رفتار شماست. هیچ پاسخی را پاک نکنید! اگر نیاز به تغییر پاسخهایتان داشتید، پاسخ نادرست را با یک علامت غلط (غ) مشخص کرده و پاسخ صحیح را با علامت ضربدر (×) مشخص کنید. بهعنوان نمونه در مثال پایین هر دو نوع پاسخ دادن صحیح است.
مثال
1.
غ
د
2.
نام و نامخانوادگی:……………………………………………………………
وضعیت تاهل: مجرد ○ متاهل ○ تاریخ تکمیل سیاهه: / / 13
جنس: مرد ○ زن ○ سال تولد: 13 محل تولد: شهر ○ روستا ○
میزان تحصیلات: . . . . . . . . . . . . . . . . .
تحصیلات پدر: بیسواد ○ ابتدائی○ متوسطه ○ دیپلم ○
فوق دیپلم○ لیسانس○ فوق لیسانس و بالاتر ○ حوزوی ○
تحصیلات مادر: بیسواد○ ابتدائی○ متوسطه ○ دیپلم ○
فوق دیپلم○ لیسانس○ فوق لیسانس و بالاتر ○ حوزوی ○
شغل پدر: دانشگاهی○ فرهنگی○ کارمند○ کارگر○ آزاد○ نظامی○ بازنشسته○ سایرموارد○
شغل مادر: دانشگاهی فرهنگی ○ کارمند○ کارگر ○ آزاد○ خانهدار○ بازنشسته○ سایر موارد○
دستورالعمل های بخش اول
در جدول زیر عباراتی آورده شده است که گاه مردم از آنها برای توصیف حال و احساسات خود استفاده میکنند. هر یک از این عبارتها را بخوانید. سپس دایرهای را علامت بزنید که نشاندهنده احساس شما "در زمان حاضر" است. پاسخ درست یا غلط وجود ندارد. لطفاً برای هر یک از عبارتها وقت بیش از حد صرف نکنید. پاسخی را انتخاب کنید که به نظر میرسد به بهترین وجه احساسات کنونی شما را توصیف میکند.
همین الان احساس میکنم ……..
اصلاً
1
کمی
2
نسبتاً
3
بسیار زیاد
4
1- خشمگین هستم.
○
○
○
○
2- کلافه هستم.
○
○
○
○
3- عصبانی هستم.
○
○
○
○
4- دلم میخواهد سرکسی داد بزنم.
○
○
○
○
5- دوست دارم، چیزی را بشکنم.
○
○
○
○
6- از فرط خشم، دیوانه شدهام.
○
○
○
○
7- دلم میخواهد با مشت روی میز بکوبم.
○
○
○
○
8- دوست دارم کسی را کتک بزنم.
○
○
○
○
9- دلم میخواهد فحش بدهم.
○
○
○
○
10- کفری و دلخور هستم.
○
○
○
○
11- دوست دارم کسی را با لگد بزنم.
○
○
○
○
12- دلم میخواهد هر چه از دهانم درمیآید بگویم.
○
○
○
○
13- دلم میخواهد جیغ بکشم.
○
○
○
○
14- دوست دارم کسی را با مشت بزنم.
○
○
○
○
15- دلم میخواهد با صدای بلند فریاد بزنم.
○
○
○
○
دستورالعملهای بخش دوم
در جدول زیر عباراتی آورده شده است که مردم اغلب برای توصیف خود از آنها استفاده می کنند. این جملات را بخوانید و سپس دایرهای را علامت بزنید که نشاندهنده چگونگی احساس یا واکنش معمول شماست. پاسخ درست یا غلط وجود ندارد. برای هر یک از عبارتها، بیش از حد وقت صرف نکنید. پاسخی را علامت بزنید که به بهترین وجه چگونگی احساس یا واکنش معمول شما را توصیف میکند.
معمولاً احساس میکنم ……..
هرگز
1
گاهی
2
اغلب
3
تقریباً همیشه
4
16- سریع بدخلق میشوم.
○
○
○
○
17- تندخو هستم.
○
○
○
○
18- آدمی جوشی و تندمزاج هستم.
○
○
○
○
19- وقتی دیگران جلوی پیشرفت مرا میگیرد، عصبانی میشوم.
○
○
○
○
20- هرگاه کارهای خوبم مورد توجه قرار نمیگیرد، کفری و دلخور میشوم.
○
○
○
○
21- از فرط خشم، کنترلم را از دست داده ام.
○
○
○
○
22- وقتی کفری و دیوانه می شوم، هرچه از دهانم دربیاید، میگویم.
○
○
○
○
23- وقتی جلوی دیگران از من انتقاد میشود، خشمگین میشوم.
○
○
○
○
24- وقتی سرخورده میشوم، دوست دارم کسی را کتک بزنم.
○
○
○
○
25- وقتی کار خوبی انجام میدهم ولی کارم ناچیز شمرده میشود، عصبانی می شوم.
○
○
○
○
دستورالعملهای بخش سوم
هر فردی گاه احساس عصبانیت یا خشم میکند؛ اما عکسالعملهای افراد هنگام عصبانیت متفاوت است. چندین عبارت که افراد برای توصیف عکسالعملهای خود هنگام احساس خشم یا عصبانیت به کار میبرند در جدول زیر آمده است. هر یک از عبارتها را بخوانید و سپس دایرهای را علامت بزنید که به بهترین وجه نشان میدهد واکنش یا رفتار معمول شما به هنگام احساس عصبانیت یا خشم تا چه حد مشابه این حالات می باشد. پاسخ درست یا غلط وجود ندارد. برای هر یک از عبارتها، وقت بیش از حد صرف نکنید.
معمولاً وقتی عصبانی یا خشمگین هستم
هرگز
1
گاهی
2
اغلب
3
تقریباً همیشه
4
26- بدخلقی خودم را کنترل میکنم.
○
○
○
○
27- خشم خود را ابراز میکنم.
○
○
○
○
28- نفس عمیقی میکشم و آرام میشوم.
○
○
○
○
29- مسائل را در دلم نگه میدارم.
○
○
○
○
30- با دیگران شکیبا هستم.
○
○
○
○
31- اگر کسی مرا دلخور و کفری کند، مایلم به او بگویم، چه احساسی دارم.
○
○
○
○
32- سعی میکنم بلافاصله خودم را آرام کنم.
○
○
○
○
33- اخم میکنم و یا اوقاتم تلخ میشود.
○
○
○
○
34- تمایل به ابراز خشمم را کنترل میکنم.
○
○
○
○
35- بدخلق می شوم.
○
○
○
○
36- سعی میکنم آرام بگیرم.
○
○
○
○
37- از برقراری ارتباط با دیگران پرهیز میکنم.
○
○
○
○
38- خونسردی خود را حفظ میکنم.
○
○
○
○
39- به دیگران طعنه و کنایه می زنم.
○
○
○
○
40- سعی میکنم خشم خود را فرو ببرم.
○
○
○
○
41- حرص و جوش میخورم، ولی چیزی به روی خودم نمیآورم.
○
○
○
○
معمولاٌ وقتی عصبانی یا خشمگین هستم
هرگز
1
گاهی
2
اغلب
3
تقریباً همیشه
4
42- رفتارم را کنترل میکنم.
○
○
○
○
43- کاری انجام میدهم، مثلاٌ در را محکم به هم میکوبم.
○
○
○
○
44- تلاش میکنم دوباره آرام شوم.
○
○
○
○
45- دلخوری هایی دارم که هرگز درباره آنها با کسی صحبت نکردهام.
○
○
○
○
46- میتوانم بدخلقی خود را کنترل کنم.
○
○
○
○
47- با دیگران جر و بحث میکنم.
○
○
○
○
48- سعی میکنم هرچه زودتر خشمم را کم کنم.
○
○
○
○
49- کاملاً در خفا از دیگران انتقاد میکنم.
○
○
○
○
50- سعی میکنم صبور و فهیم باشم.
○
○
○
○
51- با هر چیزی که مرا عصبانی می کند، برخورد می کنم.
○
○
○
○
52- کاری آرامشدهنده انجام میدهم تا آرام شوم.
○
○
○
○
53- عصبانیتر از آن هستم که بتوانم آن را بیان کنم.
○
○
○
○
54- احساس خشم خود را کنترل میکنم.
○
○
○
○
55- حرفهای زشتی میزنم.
○
○
○
○
56- سعی میکنم آرامش بیابم.
○
○
○
○
57- بیش از آنچه دیگران متوجه شوند، کلافه میشوم.
○
○
○
○
شیوه نمرهگذاری و ویژگیهای روان سنجی
سیاهه بروز خشم حالت – صفت اسپیلبرگر-2
این سیاهه، یک مقیاس مداد کاغذی است که برای گروه سنی 30-16 سال تهیه شده و 57 ماده دارد و شامل شش مقیاس و پنج خرده مقیاس است و ماده های آن در سه بخش تنظیم شده است.
بخش اول با عنوان "همین الان احساس می کنم"، به اندازه گیری خشم حالت می پردازد که در آن آزمودنیها شدت احساس خود را بر اساس مقیاس چهار گزینه ای از "به هیچ وجه=1" تا "خیلی زیاد=4" درجه بندی می کنند. این بخش 15 ماده را دربر می گیرد و شامل مقیاس خشم حالت (S-Ang) 2و زیرمقیاس هاست و ماده های آن عبارتند از :
الف) احساس خشمگینانه (S-Ang/F) 3: 1،2،3،6،10؛
ب) تمایل به بروز کلامی خشم(S-Ang/V)4:4،9،12،13،15؛
ج) تمایل به بروز فیزیکی خشم (S-Ang/P)5: 5،7،8،11،14.
بخش دوم با عنوان "به طور معمول احساس می کنم"، با 10 آیتم به سنجش خشم صفت اختصاص دارد و همانند بخش اول درجه بندی می شود. مقیاس خشم صفت (T-Ang) 6دارای دو زیر مقیاس زیر است که هر یک از ماده های زیر به دست می آیند:
الف) خلق و خوی خشمگینانه(T-Ang.T) 7 :16،17،18،21
ب) واکنش خشمگینانه (T-Ang-R)8: 19،20،22،23،24،25
بخش سوم با عنوان "به طور معمول کفری یا خشمگین هستم، چه واکنشی یا رفتاری دارم" بروز و کنترل خشم را می سنجد و شامل چهار زیرمقیاس است که از ماده های مقابل تشکیل شده است: این بخش در یک مقیاس چهاردرجه ای از "تقریبا هرگز=1" تا " همیشه=4" درجه بندی شده است و 32 ماده را در بر می گیرد.
الف) بروز خشم بیرونی (بروزیافته) (AX-O)9: 27،31،35،39،43،47،51،55؛
ب) بروز خشم درونی (فروخورده) (AX-I)10: 29،33،37،41،45،49،53،57؛
ج) کنترل خشم بیرونی(AC-O) 11: 26،30،34،38،42،46،50،54؛
د) کنترل خشم درونی (AC-I)12: 28،32،36،40،44،48،52،56.
توصیف گروه نمونه
گروه نمونه بهکار رفته جهت استاندارسازی این سیاهه، 1140 نفر دانشجوی دختر و پسر دانشگاه تهران (با میانگین سنی 92/21 و انحراف استاندارد 89/2) بوده است. از این تعداد 554 نفر دختر (6/48 درصد) و 586 نفر پسر (40/51 درصد) بودند که 1080 نفر آنها مجرد (7/94 درصد) و محل تولد 1081 نفر از آنها شهر (80/94 درصد) بود. در این گروه، دانشجویان علوم انسانی به تعداد 274 نفر (24 درصد) دارای بالاترین فراوانی و گروه هنر به تعداد 127 نفر (1/11 درصد) دارای کمترین فراوانی بود. مقاطع تحصیلی این دانشجویان اکثرا" کارشناسی به تعداد 844 نفر (74 درصد) و سهمیه پذیرش در دانشگاه برای اکثر آنها سهمیه مناطق به تعداد 922 نفر (9/80 درصد) بوده است. تحصیلات پدر و مادر این دانشجویان، لیسانس (7/24 درصد)، دیپلم (2/34 درصد) بوده و تعدادی از پدران (2/4 درصد) و مادران (5/6 درصد) آنها بی سواد بوده است. شغل پدر اکثر این دانشجویان آزاد (3/30 درصد) و شغل مادران شان خانه داری (2/64 درصد) است.
شاخص های توصیفی و نتایج مقایسه دانشجویان دختر وپسر در زیر مقیاس های شش گانه سیاهه خشم صفت- حالت در جدول1 آمده است.
جدول 1 نشان می دهد که در بین گروه های دانشجویان دختر و پسر در اکثر شاخص های آماری زیر مقیاس سیاهه سیاهه خشم صفت- حالت تفاوت معناداری به چشم نمی خورد. انجام آزمون t مستقل بین این دو گروه نیز نشان داد که به جز زیر مقیاس های خشم حالت و کنترل خشم بیرونی در زیر مقیاس ها دیگر تفاوت معناداری وجود ندارد و می توان این دو گروه را درکلیه زیر مقیاس ها به جز زیرمقیاس های خشم حالت و کنترل خشم بیرونی معادل دانست. بدین معنا که میانگین دو زیرمقیاس خشم حالت و کنترل خشم بیرونی گروه دختران در مقایسه با گروه پسران بالاتر است. از اینرو محاسبه اعتبار زیر مقیاس ها و جداول هنجار برای این دو گروه بدون تمایز جنسیتی محاسبه و فقط تفکیک این دو گروه در زیر مقیاس های خشم حالت و کنترل خشم بیرونی صورت گرفته است.
جدول1. شاخص های آماری و آزمون های t مستقل در میانگین زیر مقیاس های سیاهه خشم صفت- حالت در بین دانشجویان دختر و پسر گروه نمونه
متغیر
جنسیت
میانگین
انحراف معیار
آمار t
درجات آزادی
سطح معناداری
خشم حالت
دختر
10/22
74/8
15/2
1258
03/0
پسر
21
68/7
خشم صفت
دختر
85/19
2/5
33/1-
1258
19/0
پسر
24/20
95/4
ابراز خشم درونی
دختر
40/18
85/3
06/1-
1258
29/0
پسر
64/18
80/3
ابراز خشم بیرونی
دختر
19/17
69/3
22/0-
1258
83/0
پسر
24/17
9/3
کنترل خشم درونی
دختر
52/20
03/5
49/0
1258
64/0
پسر
39/20
85/4
کنترل خشم بیرونی
دختر
04/21
77/4
08/3
1258
02/0
پسر
19/20
73/4
اعتبار
جهت محاسبه ضرایب اعتبار13 هر یک از زیر مقیاس ها از سه شیوه آلفای کرونباخ، روش تنصیف و شیوه بازآزمائی (به فاصله دو هفته با60N=) استفاده شده است که نتایج حاصل از آنها در جدول 2 ارائه شده است.
یافته های ارائه شده در جدول2 نشان می دهد که اکثر ضرایب اعتبار به دست آمده برای زیر مقیاس های سیاهه خشم بالاتر از 80/0 است. این یافته ها نشان از همسانی درونی و اعتبار بالای زیرمقیاسها دارد.
جدول2. ضرایب اعتبار زیر مقیاس های سیاهه خشم حالت- صفت
زیر مقیاس
جنسیت
ضریب الفای کرونباخ
ضریب
تنصیف
ضریب
بازآزمایی
خشم حالت
دختر
93/0
89/0
93/0
پسر
92/0
89/0
92/0
خشم صفت
دختر و پسر
83/0
76/0
826
ابراز خشم درونی
دختر و پسر
60/0
57/0
58/0
ابراز خشم بیرونی
دختر و پسر
73/0
70/0
72/0
کنترل خشم درونی
دختر و پسر
89/0
84/0
89/0
کنترل خشم بیرونی
دختر
87/0
84/0
87/0
پسر
87/0
88/0
87/0
در ادامه جهت بررسی ارتباط زیر مقیاس های خشم حالت- صفت ضرایب همبستگی بین آنها محاسبه شد که در جدول 3 ارائه شده است.
جدول3. ضرایب همبستگی بین زیر مقیاس های سیاهه خشم حالت- صفت
جنسیت
متغیر
خشم حالت
خشم صفت
ابراز خشم درونی
ابراز خشم بیرونی
کنترل خشم درونی
دختر
خشم حالت
–
خشم صفت
*54/0
–
ابراز خشم درونی
*23/0
*28/0
–
ابراز خشم بیرونی
*33/0
*60/0
*28/0
–
کنترل خشم دورنی
*28/0-
*45/0-
05/0
*35/0-
–
کنترل خشم بیرونی
*26/0-
*46/0
08/0
*38/0-
*85/0
پسر
خشم حالت
–
خشم صفت
*46/0
–
ابراز خشم درونی
*24/0
*30/0
–
ابراز خشم بیرونی
*31/0
*64/0
*17/0
–
کنترل خشم دورنی
*21/0-
*47/0-
02/0
*41/0-
–
کنترل خشم بیرونی
*21/0-
*51/0-
05/0
*49/0-
*84/0
05/0p<*
جدول 3 نشان می دهد که هم در گروه پسران و هم در گروه دختران- بجز ابراز خشم درونی که با کنترل خشم درونی رابطه ای نشان نداد- تمام زیر مقیاس ها با هم رابطه معنا دار دارند. لازم به توضیح است که چهار مقیاس خشم حالت، خشم صفت، ابراز خشم درونی و ابراز خشم بیرونی و در هر دو گروه دانشجویان با کنترل خشم درونی و بیرونی رابطه معکوس و معنادار نشان داده اند. بدین معنا که در صورت افزایش میزان خشم حالت، صفت، ابراز خشم درونی و بیرونی، میزان کنترل خشم درونی و بیرونی کاهش می یابد.
روائی
برای بررسی روائی14 های ملاکی، همگرا، واگرا و سازه سیاهه خشم، ضرایب همبستگی زیرمقیاس های این ابزار با ابزارهای موازی مورد محاسبه قرار گرفت ونتایج جدول 4 از آن به دست آمد.
نتایج جدول 4 نشان می دهد زیر مقیاس خشم انگیختگی مقیاس خشم چند وجهی با کنترل خشم درونی و بیرونی رابطه معکوس و با بقیه زیرمقیاس ها رابطه مستقیم دارد. موقعیت های خشم انگیز این ابزار نیز در هر دو جنس با کنترل خشم درونی و بیرونی رابطه معکوس و با خشم صفت رابطه مستقیم دارد. این در حالی است که در گروه دختران نیز با ابراز خشم درونی به طور مستقیم مرتبط است. نگرش خصمانه نیز با کلیه زیرمقیاس های خشم صفت و حالت در هر دو جنس رابطه مستقیم دارد، به جز با کنترل خشم درونی و بیرونی که با آنها رابطه معکوس دارد. این رابطه معکوس در دختران معنادار نبوده و در گروه دانشجویان پسر، رابطه معکوس معنادار است. خشم بیرونی در پسران با هیچ یک از زیرمقیاس های سیاهه خشم صفت و حالت به طور معناداری مرتبط نیست، ولی در گروه دانشجویان دختر با خشم صفت، ابراز خشم درونی و بیرونی ارتباط مستقیم و معنادار دارد. خشم درونی نیز در هر دو جنس فقط با زیرمقیاس های خشم صفت و ابراز خشم درونی در ارتباط مستقیم است، ولی با دیگر زیرمقیاس ها ارتباط معناداری در هیچ یک از دو جنس نشان نداد.
همچنین یافته های جدول4 نشان می دهد که بین خصومت مهارشده افراطی در هر دو جنس با زیرمقیاس های خشم حالت، خشم صفت و ابراز خشم درونی رابطه مستقیم معنادار وجود دارد، این در حالی است که ابراز خشم بیرونی فقط در دختران چنین رابطه ای را نشان داد. خصومت مهارشده افراطی در هر دو جنس با کنترل خشم درونی و بیرونی رابطه معکوس ولی بدون معنا نشان داد.
جدول4. ماتریس ضرایب همبستگی زیرمقیاس های سیاهه خشم با ابزارهای موازی
روائی
متغیر
جنسیت
خشم حالتی
خشم صفت
ابراز خشم درونی
ابراز خشم بیرونی
کنترل خشم درونی
کنترل خشم بیرونی
ملاکی
(مقیاس خشم
چند وجهی)
خشم انگیختگی
دختر
*35/0
*68/0
*52/0
*44/0
*41/0-
*42/0-
پسر
*46/0
*61/0
*29/0
*46/0
*44/-0
*48/0-
موقعیت های خشم انگیز
دختر
19/0
*30/0
01/0
09/0
*28/0-
*35/0-
پسر
21/0
*39/0
*34/0
09/0
*27/-0
*29/0-
نگرش خصمانه
دختر
*29/0
*51/0
*47/0
*26/0
12/0-
02/0-
پسر
*397/0
*42/0
*33/0
*24/0
*347/0
*29/0
خشم بیرونی
دختر
07/0
*34/0
*31/0
*27/0
06/0-
01/0
پسر
08/0
01/0
14/0
05/0
03/0-
07/0
خشم درونی
دختر
07/0
*27/0
*56/0
02/0-
01/0-
16/0
پسر
10/0
*26/0
*31/0
01/0
13/0
08/0-
همگرا (مقیاس
خصومت مهار شده)
نمره کل
دختر
*34/0
*31/0
*22/0
*24/0
05/0-
02/-0
پسر
*21/0-
03/0-
*23/-0
01/0
16/0-
05/-0
واگرا (مقیاس
شادکامی)
نمره کل
دختر
*39/0
*35/-0
*41/0-
*32/0-
*497/0
*36/0
پسر
*54/0-
*44/0-
19/0-
*27/0
*54/0
*48/0
سازه(شخصیت
پنج عاملی)
روان رنجور
خوئی
دختر
*23/0
06/0
*24/0
06/0
*24/0
07/0
پسر
04/0-
09/0
08/0
05/0-
*23/0
01/0
برون
گرائی
دختر
06/0
08/0-
05/0
01/0
03/-
05/0
پسر
15/0-
12/0-
07/0
05/0-
*26/0
*28/0
گشودگی
دختر
04/0-
*27/0
01/0
*29/0-
*33/0
*35/0
پسر
08/0
*24/0-
01/0-
03/0-
02/0
02/0
موافق
بودن
دختر
15/0
04/0-
19/0
12/0-
170/
01/0
پسر
10/0-
090/-
19/0
11/0
*27/0
*29/0
وظیفه
شناسی
دختر
*26/0-
02/0-
080/
18/0
*35/0-
*23/0-
پسر
*29/0-
06/0-
13/0
08/0-
*25/0
*25/0
در ادامه یافته های جدول 4 نشان می دهد که نمره مقیاس شادکامی هم در دختران و هم پسران با تمام زیرمقیاس های سیاهه خشم حالت- صفت رابطه معنادار دارد، به جز با ابراز خشم درونی در پسران. این رابطه طوری است که در آن شادکامی با خشم حالت و صفت، ابراز خشم درونی و بیرونی رابطه معکوس و با کنترل خشم درونی و بیرونی رابطه مستقیم دارد.
همچنین جدول4 نشان می دهد که روان رنجوری خویی در دختران با خشم حالت، ابراز خشم درونی و کنترل خشم درونی رابطه مستقیم دارد، ولی در پسران این رابطه فقط بین روان رنجورخویی و کنترل خشم درونی مشاهده شد. برون گرایی نیز در گروه پسران فقط با کنترل خشم درونی و بیرونی رابطه دارد، ولی در دختران رابطه ای نشان نمی دهد. گشودگی نیز هم در دختران و هم پسران با خشم صفت رابطه معکوس نشان داد. در ضمن، در گروه دختران با کنترل خشم درونی و بیرونی رابطه مستقیم، ولی با ابراز خشم بیرونی رابطه معکوس نشان داد.
صفت موافق بودن نیز فقط در گروه پسران با کنترل درونی و بیرونی رابطه مستقیم نشان داد، ولی در گروه دختران رابطه ای مشاهده نشد. وظیفه شناسی هم در گروه دختران و هم پسران با خشم حالت رابطه معکوس و با کنترل خشم درونی و بیرونی رابطه مستقیم نشان داد.
در ادامه به منظور بررسی روائی افتراقی سیاهه خشم، ابتدا افراد گروه نمونه بر اساس نمره سیاهه هوش هیجانی مرتب شدند. سپس دو گروه پایین (27 در صد افراد پایین پیوستار نمره هوش هیجانی) و گروه بالا (27 درصد افراد بالای پیوستار هوشی هیجانی) جدا شده و این دو گروه با استفاده از آزمون t مستقل در تک تک زیر مقیاس های سیاهه خشم مورد مقایسه قرار گرفتند که نتایج آن در جدول 5 آمده است. البته لازم به ذکر است که این گروه از آزمون هایی که هم به سیاهه هوش هیجانی و هم سیاهه خشم صفت حالت پاسخ داده بودند، 129 نفر بود که 27 درصد آنها 35 نفر (مجموع دوگروه 70 نفر)وارد تحلیل شد.
جدول 5. نتایج آزمون t مستقل مقایسه دو گروه هوش هیجانی در زیرمقیاس های سیاهه خشم (70 N=)
متغیر
گروه
میانگین
انحراف استاندارد
ارزش t
درجات آزادی
سطح معناداری
خشم حالت
پایین
67/23
91/9
05/2
68
04/0
بالا
92/18
66/6
خشم صفت
پایین
28/22
32/6
78/2
68
01/0
بالا
44/18
44/5
ابراز خشم درونی
پایین
65/19
62/3
78/2
68
01/0
بالا
67/16
15/4
ابراز خشم بیرونی
پایین
96/18
31/4
36/1
68
02/0
بالا
23/16
09/4
کنترل خشم درونی
پایین
50/18
98/4
29/2-
68
03/0
بالا
48/21
48/4
کنترل خشم بیرونی
پایین
18
97/3
13/3-
68
01/0
بالا
30/21
68/3
نتایج جدول5 نشان می دهد که در گروه بالا و پایین هوش هیجانی نیز در تک تک زیر مقیاس های سیاهه صفت حالت تفاوت معناداری دارند. این تفاوت به گو نه ای است که میانگین چهار زیر مقیاس خشم حالت، خشم صفت، ابراز خشم درونی و ابراز خشم درونی گروه پایین بیشتر از گروه بالا و میانگین دو زیر مقیاس کنترل خشم درونی و کنترل خشم بیرونی گروه دارای هوش هیجانی بالا، بیشتر است.
به منظور بررسی روائی سازه با استفائه از تحلیل عاملی، به طور جداگانه بخش های سه گانه (اول، دوم و سوم) مورد تحلیل قرار گرفت که نتایج آن در سطور زیر ارائه شده است.
بخش اول شامل خشم حالت است و در برگیرنده 15 آیتم اول آزمون است. انجام تحلیل عاملی اکتشافی به شیوه تحلیل مولفه های اصلی و انجام چرخش واریماکس15 روی این آیتم ها سه مولفه با ارزش ویژه بالا را نشان داد که در مجموع حدود 66 درصد از واریانس تغییرات این بخش را تبیین می کرد. از 15 آیتم وارد شده برای تحلیل عاملی، به ترتیب 11 و 4 آیتم در عامل های اول و دوم، بارگذاری16 کردند.
انجام تحلیل عاملی بخش دوم با روش مولفه های اصلی و چرخش واریماکس نشان از وجود سه عامل با ارزش ویژه بالای 1 بود. این سه عامل در مجموع 43/64 در صد واریانس این بخش را تبیین می کردند. از 10 آیتم این بخش تعداد آیتم های بارگذاری شده در مولفه های 1، 2، 3 به ترتیب 3، 4 و 3 آیتم بود.
حاصل انجام تحلیل عاملی بخش سوم با روش مولفه های اصلی، استخراج چهار مولفه با ارزش ویژه بالای 1 بوده که در مجموع 51/48 درصد واریانس را تبیین می کردند. از 31 آیتم این بخش تعداد آیتم های بارگذاری شده در مولفه های 1، 2، 3 و 4 به ترتیب 16، 7، 4 و 5 آیتم بود.
ویرایش دیگر از این پرسشنامه
پرسشنامه خشم صفت – حالت اسپیلبرگر (STAXI-2)
دستورالعمل های بخش اول
در جدول زیر عباراتی آورده شده است که گاه مردم از آنها برای توصیف حال و احساسات خود استفاده می کنند. هر یک از این عبار ت ها را بخوانید . سپس دایره ای را علامت بزنید که نشان دهنده احساس شما در "زمان حاضر" است. پاسخ درست یا غلط وجود ندارد. لطفاً برای هر. یک از عبار تها وقت بیش از حد صرف نکنید. پاسخی را انتخاب کنید که به نظر می رسد به بهترین وجه احساسات کنونی شما را توصیف می کند.
ردیف
عبارات
به هیچ وجه
کمی
نسبتا
بسیار زیاد
1
خشمگین هستم
2
کلافه هستم
3
عصبانی هستم
4
دلم می خواهد سرکسی داد بزنم
5
دوست دارم، چیزی را بشکنم
6
از فرط خشم، دیوانه شده ام
7
دلم می خواهد با مشت روی میز بکوبم
8
دوست دارم کسی را کتک بزنم
9
دلم می خواهد فحش بدهم
10
کفری و دلخور هستم
11
دوست دارم کسی را با لگد بزنم
12
دلم می خواهد هر چه از دهانم درمی آید بگویم
13
دلم می خواهد جیغ بکشم
14
دوست دارم کسی را با مشت بزنم
15
دلم می خواهد با صدای بلند فریاد بزنم
دستورالعمل های بخش دوم
در جدول زیر عباراتی آورده شده است که مردم اغلب برای توصیف خود از آنها استفاده می کنند. این جملات را بخوانید و سپس دایره ای را علامت بزنید که نشا ندهنده چگونگی احساس یا واکنش معمول شماست. پاسخ درست یا غلط وجود ندارد. برای هر یک از عبارت ها، بیش از حد وقت صرف نکنید. پاسخی را علامت بزنید که به بهترین وجه چگونگی احساس یا واکنش معمول شما را توصیف می کند.
ردیف
عبارات
هرگز
گاهی
اغلب
همیشه
16
سریع بدخلق می شوم
17
تندخو هستم
18
آدمی جوشی و تندمزاج هستم
19
وقتی دیگران جلوی پیشرفت مرا می گیرد، عصبانی میشوم
20
هرگاه کارهای خوبم مورد توجه قرار نمی گیرد، کفری و دلخور می شوم
21
از فرط خشم، کنترلم را از دست داده ام
22
وقتی کفری و دیوانه می شوم، هرچه از دهانم دربیاید، می گویم
23
وقتی جلوی دیگران از من انتقاد میشود، خشمگین می شوم
24
وقتی سرخورده می شوم، دوست دارم کسی را کتک بزنم
25
وقتی کار خوبی انجام می دهم ولی کارم ناچیز شمرده می شود،عصبانی می شوم
دستورالعمل های بخش سوم
هر فردی گاه احساس عصبانیت یا خشم م یکند؛ اما عک سالعمل های افراد هنگام عصبانیت متفاوت است. چندین عبارت که افراد برای توصیف عک سالعمل های خود هنگام احساس خشم یا عصبانیت به کار می برند در جدول زیر آمده است. هر یک از عبار تها را بخوانید و سپس دایر ه ای را علامت بزنید که به بهترین وجه نشان می دهد واکنش یا رفتار معمول شما به هنگام احساس عصبانیت یا خشم تا چه حد مشابه این حالات می باشد. پاسخ درست یا غلط وجود ندارد. برای هر یک از عبارت ها، وقت بیش از حد صرف نکنید.
ردیف
عبارات
هرگز
گاهی
اغلب
همیشه
26
بدخلقی خودم را کنترل می کنم
27
خشم خود را ابراز می کنم
28
نفس عمیقی می کشم و آرام می شوم
29
مسائل را در دلم نگه می دارم
30
با دیگران شکیبا هستم
31
اگر کسی مرا دلخور و کفری کند، مایلم به او بگویم، چه احساسی دارم
32
سعی می کنم بلافاصله خودم را آرام کنم
33
اخم می کنم و یا اوقاتم تلخ می شود
34
تمایل به ابراز خشمم را کنترل می کنم
35
بدخلق می شوم
36
سعی می کنم آرام بگیرم
37
از برقراری ارتباط با دیگران پرهیز می کنم
38
خونسردی خود را حفظ می کنم
39
به دیگران طعنه و کنایه می زنم
40
سعی می کنم خشم خود را فرو ببرم
41
حرص و جوش می خورم، ولی چیزی به روی خودم نمی آورم
42
رفتارم را کنترل می کنم
43
کاری انجام می دهم، مثلاٌ در را محکم به هم می کوبم
44
تلاش می کنم دوباره آرام شوم
45
دلخوری هایی دارم که هرگز درباره آنها با کسی صحبت نکرده ام
46
می توانم بدخلقی خود را کنترل کنم
47
با دیگران جر و بحث می کنم
48
سعی می کنم هرچه زودتر خشمم را کم کنم
49
کاملاً در خفا از دیگران انتقاد می کنم
50
سعی می کنم صبور و فهیم باشم
51
با هر چیزی که مرا عصبانی می کند، برخورد می کنم
52
کاری آرامش دهنده انجام می دهم تا آرام شوم
53
عصبانی تر از آن هستم که بتوانم آن را بیان کنم
54
احساس خشم خود را کنترل می کنم
55
حرف های زشتی می زنم
56
سعی می کنم آرامش بیابم
57
بیش از آنچه دیگران متوجه شوند، کلافه می شوم
روش نمره گذاری و تفسیر
این سیاهه، یک مقیاس مداد کاغذی است که برای گروه سنی 30-16 سال تهیه شده است و 57 ماده دارد و شامل شش مقیاس و پنج خرده مقیاس است و ماده های آن در سه بخش تنظیم شده است: بخش اول با عنوان "همین الان احساس می کنم" به اندازه گیری خشم حالت می پردازد که در آن آزمودنی ها شدت احساس خود را بر اساس مقیاس چهار گزینه ای از " به هیچ وجه = 1" تا "خیلی زیاد = 4" درجه بندی می کنند. این بخش 15 ماده را در بر می گیرد و شامل مقیاس خشم حالت (S-Ang) و زیر مقیاس هاست و ماده های آن عبارتند از:
الف) احساس خشمگینانه (S-Ang/F): 1، 2، 3، 6، 10
ب) تمایل به بروز کلامی خشم (S-Ang/V): 4، 9، 12، 13، 15
ج) تمایل به بروز فیزیکی خشم (S-Ang/P): 5، 7، 8، 11، 14
بخش دوم با عنوان "به طور معمول احساس می کنم" با 10 آیتم به سنجش خشم صفت اختصاص دارد و همانند بخش اول درجه بندی می شود. مقیاس خشم صفت (T-Ang) دارای دو زیرمقیاس زیر است که هر یک از ماده های زیر به دست می آیند:
الف) خلق و خوی خشمگینانه (T-Ang.T): 16، 17، 18، 21
ب) واکنش خشمگینانه (T-Ang.R): 19، 20، 22، 23، 24، 25
بخش سوم با عنوان "به طور معمول کفری یا خشمگین هستم، چه واکنش یا رفتاری دارم" بروز و کنترل خشم را می سنجد و شامل چهار مقیاس است که از ماده های زیر تشکیل شده است:
الف) بروز خشم بیرونی (بروز یافته) (AX-O): 27، 31، 35، 39، 43، 47، 51، 55
ب) بروز خشم درونی (فروخورده) (AX-I): 29، 33، 37، 41، 45، 49، 53، 57
ج) کنترل خشم بیرونی (AC-O): 26، 30، 34، 38، 42، 46، 50، 54
د) کنترل خشم درونی (AC-I): 28، 32، 36، 40، 44، 48، 52، 56
این بخش در یک مقیاس چهار درجه ای از " هرگز = 1" تا "همیشه = 4" درجه بندی شده است و 32 ماده را در بر می گیرد.
روایی و پایایی
در پژوهش خدایاری فرد و همکاران (1386) روایی محتوایی این آزمون توسط افراد متخصص بررسی و مورد تایید قرار گرفت. ضرایب پایایی در آن پژوهش با استفاده از آلفای کرونباخ بر طبق جدول زیر بدست آمد:
بعد
آلفای کرونباخ
خشم حالت
93/0
خشم صفت
83/0
ابراز خشم درونی
60/0
ابراز خشم بیرونی
73/0
کنترل خشم درونی
89/0
کنترل خشم بیرونی
87/0
****************************************
منابع:
خدایاری فرد، محمد؛ غلامعلی لواسانی، مسعود؛ اکبری زردخانه، سعید؛ لیاقت، سمیه (1386). بررسی ویژگی های روان سنجی و هنجاریابی سیاهه ابراز خشم صفت- حالت 2 اسپیلبرگر در بین دانشجویان دانشگاه تهران. طرح پژوهشی، دانشگاه تهران.
Spielberger، C.، Johnson، E.، Crane، R.، Jacobs، C. & Worden، T. (1985). The experience and expression of on anger expression scale. In M. A. Chesney & R. H. Rosenman (Eds.). Anger and hostility in cardiovascular and behavioral disorders. (pp. 5-30). New York: Hemisphere / Mc Craw – Hill.
*****************************************
1. Spielberger's State-Trait Anger Expression Inventory – 2 (STAXI-2)
1. این ابزار توسط خدایاری فرد, محمد؛ غلامعلی لواسانی, مسعود؛ اکبری زردخانه, سعید؛ و سمیه لیاقت (1386) و با حمایت مالی دانشگاه تهران، در جمعیت دانشجوئی دانشگاه تهران استانداردسازی و هنجاریابی شده است. پژوهشگران و دانشجویان محترم جهت دستیابی به اطلاعات و ویژگیها روانسنجی این ابزار میتوانند به گزارش نهائی طرح در کتابخانه دانشکده و موسسه روانشناسی و علوم تربیتی داشگاه تهران مراجعه نمایند
2 . State Anger
3 . State Anger/ Feeling
4 . State Anger/ Verbal
5 . State Anger/ Physical
6 . Trait Anger
7 . Trait Anger/ Temperament
8 . Trait Anger/ Reaction
9 . Anger Expression- Out
10 . Anger Expression- In
11 . Anger Control- Out
12 . Anger Control- In
13 . reliability
14 . validity
15 . varimax
16 .loading
—————
————————————————————
—————
————————————————————
2
10