پرسشنامه تاب آوری خانواده (سیکبی، 2005)
1= کاملاً مخالفم 2= مخالفم 3= موافقم 4= کاملاً موافقم
1
در هر خانواده ای مشکلاتی وجود دارد.
1
2
3
4
2
هر چه که بر سر خانواده ما میآید، حتماً دلیلی دارد.
1
2
3
4
3
ساختار خانواده ما برای مواجهه با امور غیر منتظره، انعطاف پذیر است.
1
2
3
4
4
تعامل با دوستان بخشی از فعالیتهای روزمره خانواده ماست.
1
2
3
4
5
دوستان خانوادگی ما، برای ما و هویت ما، ارزش قائلند.
1
2
3
4
6
قوانین خانواده ما خشک و انعطاف ناپذیر نیستند.
1
2
3
4
7
قوانین در خانواده ما بر حسب نیازهای خانوادگی تغییر میکنند.
1
2
3
4
8
کارهایی که ما برای هم انجام میدهیم، به ما این احساس را میدهد که بخشی از یک خانواده هستیم.
1
2
3
4
9
در خانواده ما، رویدادهای پر استرس به عنوان بخشی از زندگی پذیرفته شدهاند
1
2
3
4
10
ما این موضوع را پذیرفتهایم که مشکلات به صورت غیر منتظره رخ میدهند.
1
2
3
4
11
همه ما در اخذ تصمیمات مهم خانوادگی نقش داریم.
1
2
3
4
12
خانواده ما میتواند در هنگام مصیبتها شرایط را درک کند و به فعالیت خود ادامه دهد.
1
2
3
4
13
ما خودمان را با شرایط لازم جهت انجام مسئولیتهای خانوادگی، انطباق میدهیم.
1
2
3
4
14
مراقب این که به چه میزان برای انجام کارهای مربوط به دوستانمان وقت بگذاریم، هستیم.
1
2
3
4
15
ما مراقب حرفهایی که به هم میزنیم، هستیم.
1
2
3
4
16
ما نسبت به رو شهای جدید انجام امور خانوادگی، انعطاف پذیر هستیم.
1
2
3
4
17
سایر اعضاء خانواده ما را درک میکنند.
1
2
3
4
18
ما از همسایهها طلب کمک و یاری میکنیم.
1
2
3
4
19
در مراسمهای مذهبی مسجد یا سایر مکانهای مشابه به آن شرکت میکنیم.
1
2
3
4
20
در خانواده ما این باور وجود دارد که دوستان میتوانند برای ما مفید باشند.
1
2
3
4
21
این که میتوانیم از عهده مشکلاتمان برآییم، باور خانوادگی ماست.
1
2
3
4
22
اگر منظور یکدیگر را نفهمیم، میتوانیم از هم بخواهیم تا موضوع را روشن سارند.
1
2
3
4
23
در خانواده ما اعضاء میتوانند با یکدیگر صادق و رک و راست باشند.
1
2
3
4
24
در خانواده ما، اعضا میتوانند بدون اینکه کسی را ناراحت کنند، درد دل نموده و خالی شوند.
1
2
3
4
25
هنگام بروز مشکلات ما میتوانیم بر سر امور، به توافق برسیم.
1
2
3
4
26
ما میتوانیم اختلاف نطرهای خانوادگی در پذیرش یک مصیبت (فقدان) را مدیریت کنیم.
1
2
3
4
27
این نظر خانواده ماست که میتوانیم به افراد اجتماع اطمینان کنیم.
1
2
3
4
28
در خانواده ما، افراد میتوانند معنای پنهان و نهفته در پشت پیامها را جویا شوند.
1
2
3
4
29
ما میتوانیم مشکلات مهم را حل کنیم.
1
2
3
4
30
حتی اگر مشکل دیگری بروز کند، باز هم میتوانیم ادامه دهیم و کم نیاوریم.
1
2
3
4
31
ما میتوانیم درباره روشهای برقراری ارتباط در خانواده، با هم صحبت کنیم.
1
2
3
4
32
در سختیها، میتوانیم به عنوان یک خانواده عمل کنیم.
1
2
3
4
33
ما درباره تصمیمات با هم مشورت میکنیم.
1
2
3
4
34
ما برای حل مشکلات، آنها را به شیوهای مثبت طرح میکنیم.
1
2
3
4
35
ما مشکلات را به بحث میگذاریم و از حل آنها احساس خوبی به دست میآوریم.
1
2
3
4
36
ما درباره موضوعات مختلف آنقدر صحبت میکنیم تا به یک راه حل برسیم.
1
2
3
4
37
ما در فعالیتهای داوطلبانه اجتماعی شرکت میکنیم.
1
2
3
4
38
ما برای بیان عقایدمان در خانواده آزاد هستیم.
1
2
3
4
39
از صرف زمان و انرژی برای خانواده، احساس خوبی داریم.
1
2
3
4
40
ما احساس میکنیم که افراد جامعه در مواقع اضطراری مشتاق کمک و یاری رسانی هستند.
1
2
3
4
41
ما از زندگی در این جامعه احساس امنیت میکنیم.
1
2
3
4
42
احساس میکنیم به وسیله سایر اعضاء خانواده پذیرفته شدهایم.
1
2
3
4
43
احساس میکنیم که برای مواجه شدن با مشکلات بزرگ، خانوادهای قدرتمند (توانا) هستیم.
1
2
3
4
44
در خانواده ما اگر کسی ناراحت باشد، همه ناراحت میشویم.
1
2
3
4
45
ما دوستان نزدیکی داریم که واقعاً به آنها عشق میورزیم.
1
2
3
4
46
ما به خدواند متعال ایمان داریم.
1
2
3
4
47
ما توانایی حل مشکلاتمان را داریم.
1
2
3
4
48
ما احساسماتمان را نسبت به خودمان مطرح میکنیم.
1
2
3
4
49
میدانیم که در هنگام گرفتاریها، خدمات رفاه اجتماعی فراهم است.
1
2
3
4
50
میدانیم که برای دوستانمان مهم هستیم.
1
2
3
4
51
از اشتباهات یکدیگر درس میگیریم.
1
2
3
4
52
در خانواده ما، افراد منظور حرفهایی را که به هم میزنند، روشن میکنند.
1
2
3
4
53
ما در فعالیتهایی که در شان خانواده مان باشد، شرکت میکنیم.
1
2
3
4
54
در فعالیتهای مذهبی شرکت میکنیم.
1
2
3
4
55
ما از همسایههایمان سوغات و هدایا دریافت میکنیم.
1
2
3
4
56
ما از رهبران (مشاوران) مذهبی راهنمایی میخواهیم.
1
2
3
4
57
ما به ندرت به نگرانیها یا مشکلات اعضاء خانواده گوش میدهیم.
1
2
3
4
58
ما در انجام وظایف خانوادگی مشارکت میکنیم.
1
2
3
4
59
ما علاقه و عواطف خود را به اعضاء خانواده نشان میدهیم.
1
2
3
4
60
ما به یکدیگر میگوئیم که چقدر نگران و مراقب هم هستیم.
1
2
3
4
61
ما فکر میکنیم که جامعه برای پرورش کودکان، خوب است.
1
2
3
4
62
ما فکر میکنیم که با افراد جامعه نباید زیاد رابطه برقرار کرد.
1
2
3
4
63
ما اطمینان داریم که حتی در شرایط سخت، امور به سرانجام میرسند.
1
2
3
4
64
ما روشهای جدید حل مشکلات را امتحان میکنیم.
1
2
3
4
65
ما ضرورت تعامل و ارتباط با سایر اعضاء خانواده را در هنگام سختیها درک میکنیم.
1
2
3
4
66
ما سعی میکنیم مطمئن شویم که به اعضاء خانواده از لحاظ جسمی و عاطفی آسیبی نمیرسد.
1
2
3
4
پرسشنامه تاب آوری خانواده:
این مقیاس یک ابزار استاندارد (FRAS) مقیاس اندازه گیری تاب آوری خانواده برای اندازه گیری تاب آوری خانواده است که به وسیلهی سیکبی (2005) بر اساس نظریه سیستمی تاب آوری خانواده والش (2003) ساخته شده است. این ابزار یک مقیاس 4 درجه ای لیکرتی محسوب میشود که شامل درجات 1: کاملاً مخالفم تا 4: کاملاً موافقم میشود. مقیاس اندازه گیری تاب آوری خانواده مشتمل 66 آیتم با طیف لیکرت (یک سوال باز در انتهای پرسشنامه طراحی شده تا افراد موارد مورد نظر خود را اضافه نمایند) میباشد که به بررسی، میزان تاب آوری خانواده در 6 حوزه میپردازد، شامل: ارتباط خانوادگی و حل مسئله، بهره مندی از منابع اقتصادی / اجتماعی، حفظ یک چشمانداز مثبت، پیوند خانوادگی، معنویت خانواده و توانایی ایجاد معنا برای سختی و دشواری. حداقل نمره اکتسابی در این مقیاس 66 و حداکثر نمره 204 است. نمره بالا در مقیاس اندازه گیری تاب آوری خانواده، به معنای این است که خانواده دارای سطح بالایی از تاب آوری است و نمره پایین به معنای این
است که خانواده از سطح پایین تاب آوری برخوردار است.
شواهد روانسنجی این مقیاس به وسیله سیکبی (2005) مورد تایید قرار گرفته است. سیکبی (2005) پایایی ابزار را با روش آلفای کرونباخ و روایی آن را با استفاده از روایی سازه، روایی ملاکی پیش بین و همزمان بررسی نموده است. همچنین بوچانان (2008) پایایی کل مقیاس را استفاده از روش آلفای کرونباخ 96/0 گزارش میدهد و روایی ملاکی همزمان آن را از طریق بررسی همبستگی نمرات مقیاس اندازه گیری تاب آوری خانواده با ابزار اندازه گیری خانواده 1 و ابزار اندازه گیری خانواده 2 ، بالا و مطلوب گزارش میدهد.
پرسشنامه تاب آوری خانواده بعد از هنجاریابی در ایران:
پایایی:
به منظور بررسی پایایی مقیاس تاب آوری خانواده از روش همسانی درونی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بهره گرفته شد. میزان ضریب آلفای کرونباخ برای نمره کل تاب آوری خانواده برابر با 93/0 محاسبه گردید. همچنین میزان ضریب آلفای کرونباخ برای ابعاد مقیاس تاب آوری دامنهای از 76/0 تا 93/0 را شامل میشود. همچنین ضرایب پایایی با استفاده از روش تنصیف و فرمول اسپیرمن/ براون و گاتمن محاسبه گردید که در جدول زیر آورده شده است.
مولفهها
پایایی
ضریب آلفای کرونباخ
ضریب تنصیف
ارتباط و حل مسئله
93/0
91/0
منابع مذهبی / اجتماعی
80/0
75/0
پذیرش مشکل
76/0
70/0
تاب آوری خانواده
93/0
80/0
بعد از هنجاریابی این پرسشنامه تعداد مولفه از 6 مولفه به 3 مولفه طبق جدول زیر کاهش یافته است.
مولفهها
سوالات مربوط به هر مولفه
ارتباط و حل مسئله
17، 21، 22، 23، 24، 25، 26، 29، 30، 31، 32، 33، 34، 35، 36، 38، 39، 42، 43، 44، 46، 47، 51، 52، 53، 58، 59، 60، 63، 64، 65 و 66
منابع مذهبی / اجتماعی
18، 19، 20، 27، 37، 40، 41، 45، 49، 50، 54، 55، 56 و 61
پذیرش مشکل
1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8 و 12
**********************************************
منبع:
سادات حسینی، فریده ؛ حسین چاری، مسعود (1392). بررسی شواهد مرتبط با روایی و پایایی مقیاس تاب آوری خانواده. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، سال سوم، شماره 2، تابستان 92، صص 182-208.
*************************************************