پرسشنامه استاندارد ارزیابی چابکی سازمانی بر اساس کارت امتیازی متوازن

پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق شامل 49 سوال بسته می باشد که برای 6 فرضیه پژوهش مطرح شده اند. پرسشنامه پژوهش حاضر از چهار بخش تشکیل شده که بخش اول، دوم و چهارم آن بر اساس مقیاس لیکرت درجه بندی شده است. این مقیاس را لیکرت در سال 1939 در حالیکه مدیر بخش بررسی افکار عمومی وزارت کشاورزی آمریکا بود، طراحی کرد. مقیاس لیکرت نوعی مقیاس فاصله ای است (طاهری، 1385، ص. 177). بخش سوم جنبه ارزیابی نداشته و تنها جهت محاسبه وزن شاخص های چابکی سازمان به صورت دو ارزشی (بلی – خیر) طراحی شده است.
پرسشنامه مذبور در ضمیمه شماره 1 آورده شده است. جدول 3-1 ارتباط معیارهای ارزیابی و فرضیه ها را نشان می دهد.
جدول 3-1- تفکیک پرسشنامه پژوهش
معیار اندازه گیری
شماره سوالات
تعداد سوالات
چابکی در بعد فرایند های داخلی
1-11
11
چابکی در بعد رشد و یادگیری
12-33
22
وزن شاخص های چابکی
34-41
8
شاخص های چابکی (مالی و مشتری)
42-49
8
3-6- روایی و پایایی ابزار اندازه گیری

3-6-1- روایی
منظور از روایی این است که مقیاس و ابزار، دقیقاً متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد. یعنی اینکه هم داده های گرد آوری شده از طریق ابزار، مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد. یا به عبارت دیگر، عین واقعیت را به خوبی نشان دهد. طبعاً بکار گیری ابزار ناروا باعث گرد آوری اطلاعات نا مربوط و به هم خوردن انضباط و نظم مراحل تحقیق و تجزیه و تحلیل داده ها می شود و نیز به هدر رفتن نیرو و امکانات و منابع مالی و همچنین عدم امکان نتیجه گیری درست را بدنبال دارد (حافظ نیا، 1384، ص. 155).
بنابراین مهم ترین ویژگی که یک تحقیق باید داشته باشد روایی آن می باشد. در واقع روایی عبارت است از نزدیک بودن نتایج و اهداف یک تحقیق. بدین معنی که نتایجی که از انجام یک تحقیق بدست آمده است چقدر با جواب هایی که باید از آن تحقیق بدست می آمد، نزدیک می باشد. بنابراین، روایی آزمون به متناسب بودن استنباط هایی که بر اساس نتایج آزمون به عمل آوریم بستگی دارد. نمی توان گفت که یک آزمون دارای روایی است یا فاقد آن می باشد، بلکه هر آزمون، از درجه معینی از روایی برخوردار است (الوانی، 1383، ص. 313).
روایی پرسشنامه طراحی شده در پژوهش فعلی، با استفاده از روایی صوری و محتوایی و با استفاده از نظر اساتید دانشگاهی و مشورت با کارشناسان خبره سازمانی مورد تایید قرار گرفته است.

3-6-2- پایایی
پایایی ابزار که از آن به اعتبار، دقت و اعتماد پذیری نیز تعبیر می شود، عبارتست از اینکه اگر یک وسیله اندازه گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده، در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگری مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود. به عبارت دیگر، ابزار پایایی معتبر ابزاری است که از خاصیت تکرار پذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد (حافظ نیا، 1384، ص. 155).
در این تحقیق برای سنجش پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده می شود و مقدار آن توسط نرم افزار SPSS اندازه گیری می گردد.

3-6-2-1- روش آلفای کرونباخ
در این روش برای محاسبه هماهنگی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها یا آزمون هایی که بکار می رود که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کنند. در این گونه ابزار، پاسخ هر پرسش می تواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند. برای محاسبه ضرایب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه پرسش های پرسشنامه یا زیر آزمون و واریانس کل را محاسبه کرد و سپس با استفاده از فرمول (3-1) مقدار ضریب آلفا را محاسبه نمود (طاهری، 1385، ص 168):
(3-1) Rα = (1- )
J= تعداد زیر مجموعه پرسش های پرسشنامه یا آزمون
= واریانس زیر آزمون i ام
= واریانس کل آزمون
قابل ذکر است که ضریب آلفای کمتر از 60 درصد معمولاً ضعیف، دامنه 70 درصد قابل قبول و دامنه بیش از 80 درصد خوب تلقی می گردد و هر چه ضریب به عدد یک نزدیکتر باشد بهتر است (سکاران، 1381، ص. 385).
ذکر این نکته ضروریست که چنانچه پرسشنامه مورد بررسی دارای سوالات 5 گزینه ای و 2 گزینه ای باشد، باید برای هر کدام از حالت ها ضریب آلفای جداگانه ای محاسبه گردد، چرا که ممکن است برای سوالات 5 گزینه ای آلفا مورد قبول باشد ولی برای 2 گزینه ای مورد قبول واقع نگردد1.
برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه پژوهش حاضر، از نرم افزار SPSS استفاده شده است.همانطور که در شکل 3-2 نشان داده شده است، ضریب آلفای کرونباخ سوالات 5 گزینه ای پرسشنامه برابر با 0.926 و ضریب آلفای کرونباخ سوالات 2 گزینه ای پرسشنامه برابر با 0.71 می باشد که نشان دهنده پایایی مطلوب پرسشنامه است. نتیجه محاسبات نرم افزار در شکل نشان داده شده است. لازم به ذکر است این محاسبات برای توزیع اولیه 30 پرسشنامه صورت گرفته و پس از اطمینان از پایایی، باقی پرسشنامه ها در بین افراد سازمان توزیع گردید.

بسمه تعالی
پاسخگوی محترم
با سلام، پرسشنامه حاضر مربوط به پایان نامه دانشجویی دوره کارشناسی ارشد در رابطه با "ارزیابی سطح چابکی سازمانی با رویکرد کارت امتیازی متوازن در سازمان آب و فاضلاب استان گیلان" می باشد. این تحقیق در دانشکده صنایع دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی و تحت نظارت دکتر رضا بشیرزاده صورت می گیرد. در این پرسشنامه تلاش می شود تا سطح چابکی در سازمان شما مورد ارزیابی قرار گرفته و روش هایی برای بهبود آن پیشنهاد گردد. میزان اعتبار نتایج این پژوهش به میزان دقت و توجه شما در تکمیل این پرسشنامه بستگی دارد، لذا خواهشمند است در امتیاز دهی شرایط واقعی سازمان را در نظر گرفته و به تمامی سوالات پاسخ دهید. لازم به یادآوری است که پاسخ های شما نزد پژوهشگر به صورت محرمانه باقی خواهد ماند. از همکاری شما کمال تشکر را دارم.
مریم مهربان
دانشجوی کارشناسی ارشد MBA دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
اطلاعات فردی پاسخگو
1- جنسیت: مرد زن
2- سن: ……………………………………………………………………….
3- سابقه کار: ………………………………………………………………
4- پست سازمانی: ……………………………………………………….
5- میزان تحصیلات:
دیپلم فوق دیپلم لیسانس فوق لیسانس دکتری
6- میزان آشنایی قبلی با مبحث چابکی سازمانی:
عدم آشنایی آشنایی نسبی آشنایی کامل
توضیح ضروری: منظور از چابکی در پژوهش حاضر، تغییر پذیری رفتار یک سازمان در راستای محیط و توانایی واکنش مناسب به محیط غیر قابل پیش بینی و دائماً در حال تغییر کسب و کار است. برای چابکی در هر سازمان معمولاً چندین قابلیت اساسی در نظر گرفته می شود که عبارتند از سرعت (به معنای توانایی انجام فعالیت ها در کمترین زمان ممکن)، پاسخگویی (به معنای توانایی شناخت نیازها و پاسخ سریع به آنها)، انعطاف پذیری (به معنای توانایی تغییر یا واکنش نسبت به تغییر) و شایستگی (به معنای توانایی کسب اهداف و مقاصد سازمان). بنابراین، اگر سازمانی به دنبال چابکی است، ایجاب می کند این توانایی ها و قابلیت ها را مد نظر داشته و تا جای ممکن آنها را در درون خود پرورش داده و تقویت کند.
با توجه به تعریفی که در بالا از چابکی ارائه شد، هر یک از معیارهای مطرح شده در سوالات را با توجه به جدول امتیاز بندی زیر مورد ارزشیابی قرار دهید. لطفاً به کلیه موارد مطرح شده پاسخ دهید.
عملکرد
خیلی ضعیف
ضعیف
متوسط
قوی
خیلی قوی
درجه ارزشیابی
1
2
3
4
5

فرایندهای داخلی سازمان:
ردیف
معیار
درجه ارزشیابی
1
اصلاح یا طراحی مجدد فرایندها2 با هدف کاهش هزینه های سازمان
1
2
3
4
5
2
جذب و تامین منابع مالی از طرق مختلف (بانکها، سرمایه گذاران خصوصی و …)
1
2
3
4
5
3
استفاده از سیستم های حسابداری و بودجه بندی نوین با هدف کاهش هزینه های اضافی سازمان
1
2
3
4
5
4
برقراری روابط پایدار و بلند مدت با تامین کنندگان3 به منظور تامین تجهیزات مورد نیاز سازمان در زمانی کوتاه تر و با قیمتی مناسبتر
1
2
3
4
5
5
میزان هماهنگی با تامین کنندگان و شهروندان جهت یکنواخت سازی عملیات سازمان (یکپارچگی زنجیره تامین)
1
2
3
4
5
6
استفاده از نظرات شهروندان در جهت ارتقاء کیفیت محصول (آب) و خدمات ارائه شده (نظیر فروش انشعاب و …)
1
2
3
4
5
7
سرعت پاسخگویی به شکایات مطرح شده توسط شهروندان
1
2
3
4
5
8
یکپارچگی4 و هماهنگی فرایندهای سازمان
1
2
3
4
5
9
استفاده ازفناوری های جدید (مانند کنتورهایی با قابلیت قرائت از راه دور) درطراحی و اجرای فرایندهای سازمان
1
2
3
4
5
10
اصلاح یا طراحی مجدد فرایندها با هدف افزایش سرعت تولید محصول یا ارائه خدمات
1
2
3
4
5
11
انعطاف پذیری در فرایندهای سازمان جهت انطباق با تغییرات محیطی
1
2
3
4
5

رشد و یادگیری:
ردیف
معیار
درجه ارزشیابی
12
برخورداری از کارکنانی که دارای چند مهارت هستند
1
2
3
4
5
13
میزان موثر بودن دوره های آموزشی برگزار شده با هدف بروز رسانی دانش شغلی و مهارت کارکنان
1
2
3
4
5
14
توجه به فرهنگ تغییر و تحول در واحدهای مختلف سازمان از سوی مدیریت ارشد
1
2
3
4
5
15
توانایی کارکنان در حل مسائل و مشکلات سازمان
1
2
3
4
5
16
تمایل کارکنان به پذیرش مسئولیت های جدید
1
2
3
4
5
17
کارایی وب سایت سازمان در ارائه اطلاعات مورد نیاز به شهروندان
1
2
3
4
5
18
ارائه ایده های جدید و مبتکرانه از سوی کارکنان
1
2
3
4
5
19
وجود سیستم انگیزشی برای ایجاد انگیزه در کارکنان
1
2
3
4
5
20
توجه به کار تیمی و ایجاد تیم های کاری جهت حل مشکلات جاری سازمان
1
2
3
4
5
21
شرکت دادن پرسنل در تصمیم گیری های مدیریتی و تنفیذ اختیار به کارکنان در حیطه وظایف آنها
1
2
3
4
5
22
میزان استفاده از پیشنهادات سازنده ارائه شده توسط کارکنان با حمایت و پشتیبانی مدیریت ارشد سازمان
1
2
3
4
5
23
استفاده از فناوری های نوین نظیر اینترنت جهت برقراری ارتباط با تامین کنندگان و شهروندان
1
2
3
4
5
24
توجه به مولفه هایی همچون خلاقیت، انعطاف پذیری و استقبال از تغییر در ارزیابی عملکرد کارکنان
1
2
3
4
5
25
تدوین سیاست های جدید و اصلاح سیاست های موجود با هدف افزایش سرعت و انعطاف پذیری در فعالیت های سازمان
1
2
3
4
5
26
حرکت به سمت ایجاد سازمان مجازی (شبکه ای موقت و منعطف از شبکه های مستقل با به اشتراک گذاری منابع مورد نیاز و استفاده از فناوری اطلاعات)
1
2
3
4
5
27
میزان تشویق و ترغیب افراد در تمامی سطوح به یادگیری منظم از کار خود، در راستای ایجاد سازمان یادگیرنده
1
2
3
4
5
28
میزان یکپارچگی سیستم اطلاعاتی5 سازمان
1
2
3
4
5
29
میزان استفاده کارکنان از تکنولوژی هایی نظیر رایانه و اینترنت، جهت انجام وظایف کاری و ارتباط با یکدیگر
1
2
3
4
5
30
میزان استقبال کارکنان از ایجاد تغییرات مثبت وسازنده در فعالیت ها و رویه های معمول سازمان
1
2
3
4
5
31
میزان دسترسی کارکنان به اطلاعات مورد نیاز از طریق سیستم اطلاعاتی
1
2
3
4
5
32
گرایش کارکنان به یادگیری و پیشرفت فردی
1
2
3
4
5
33
میزان به اشتراک گذاری دانش در واحدهای مختلف و ثبت و استفاده از تجارب گذشته و فعلی کارکنان (سیستم مدیریت دانش)
1
2
3
4
5

مالی و مشتریان:
هر یک از معیارهای مطرح شده در زیر را مورد بررسی قرار داده، چنانچه این معیار با چابکی سازمان شما ارتباط دارد گزینه بلی و در غیر اینصورت گزینه خیر را علامت بزنید.
ردیف
معیار
بلی
خیر
34
کاهش قیمت تمام شده هر متر مکعب آب

35
کاهش قیمت تمام شده هر متر مکعب فاضلاب

36
افزایش توان مالی سازمان جهت پرداخت حقوق و پاداش معوقه

37
کاهش بدهی شرکت به پیمانکاران

38
افزایش درآمد با افزایش درصد جمعیت تحت پوشش شبکه آب و فاضلاب

39
کاهش تعداد شکایات ثبت شده از سوی شهروندان

40
افزایش کیفیت آب تولیدی بر مبنای نظرسنجی صورت گرفته از شهروندان

41
افزایش مشارکت و تعاملات شهروندان بر مبنای میزان استفاده آنها از روش های ارتباطی پیش بینی شده توسط سازمان مانند وب سایت و سامانه تلفنی

با توجه به آمار سازمان در سال های اخیر، عملکرد سازمان در هر یک از معیار های مطرح شده را مورد ارزیابی قرار دهید. از جدول زیر برای ارزشیابی استفاده کنید.

عملکرد
خیلی ضعیف
ضعیف
متوسط
قوی
خیلی قوی
درجه ارزشیابی
1
2
3
4
5

ردیف
معیار
درجه ارزشیابی
42
کاهش قیمت تمام شده هر متر مکعب آب
1
2
3
4
5
43
کاهش قیمت تمام شده هر متر مکعب فاضلاب
1
2
3
4
5
44
افزایش توان مالی سازمان جهت پرداخت حقوق و پاداش معوقه
1
2
3
4
5
45
کاهش بدهی شرکت به پیمانکاران
1
2
3
4
5
46
افزایش درآمد با افزایش درصد جمعیت تحت پوشش شبکه آب و فاضلاب
1
2
3
4
5
47
کاهش تعداد شکایات ثبت شده از سوی شهروندان
1
2
3
4
5
48
افزایش کیفیت آب تولیدی بر مبنای نظرسنجی صورت گرفته از شهروندان
1
2
3
4
5
49
افزایش مشارکت و تعاملات شهروندان بر مبنای میزان استفاده آنها از روش های ارتباطی پیش بینی شده توسط سازمان مانند وب سایت و سامانه تلفنی
1
2
3
4
5

1 http://hr-vojdani.blogfa.com/post-261.aspx
2- منظور از فرایند، مجموعه فعالیت های بهم پیوسته ای است که که برای ایجاد یک یا چند تغییر تعریف شده، طراحی و پیاده می شود. مانند فرایند بررسی درخواست شهروندان برای دریافت انشعاب جدید
3- منظور از تامین کننده، فرد یا مجموعه ای است که تجهیزات مورد نیاز سازمان نظیر شیر آلات، لوله های آب و فاضلاب و … را در ازای دریافت مبلغ مشخص فراهم می کند.
4- منظور از یکپارچگی این است که فرایندهای مختلف به نحو مطلوب کنار یکدیگر قرار بگیرند تا همبستگی و اهداف اساسی سازمان تامین شود.
5- سیستم اطلاعاتی (اغلب رایانه ای) مجموعه ای از اجزای مرتبط است که اطلاعات را جمع آوری (یا بازیابی)، پردازش، ذخیره و توزیع می کند. سیستمی که اطلاعات مربوط به عملکرد یک تیم کاری را گرفته، آنها را پردازش کرده و به صورت گزارش در اختیار مدیریت ارشد سازمان قرار می دهد، نمونه ای از کارکرد یک سیستم اطلاعاتی است.
—————

————————————————————

—————

————————————————————