ارایه کننده: محمد مرادی
اسفند 1395
گزارشگری مالی در اقتصادهای با تورم حاد (IAS No.29)
مقدمه
فرض اساسی در استانداردهای حسابداری عدم تغییر ارزش پول (واحد اندازه گیری) در طول زمان می باشد که در شرایط نرمال فرض عملی قابل قبولی است.
زمانی که اثر تورم بر ارزش پول قابل توجه و با اهمیت باشد، سودمندی گزارشگری مالی بر مبنای بهای تمام شده تاریخی به طور چشمگیری کاهش می یابد.
دامنه کاربرد
بکارگیری این استاندارد برای صورتهای مالی، شامل صورتهای مالی تلفیقی واحدهای تجاری با واحد پولی درگیر با تورم حاد، الزامی است.
واحد تجاری اجازه ندارد، اطلاعات الزامی این استاندارد را به عنوان اطلاعات مکمل برای فهم صورت های مالی ارائه نماید. همچنین ارائه جداگانه صورت های مالی قبل از تجدید ارائه آنها موجب سردرگمی استفاده کنندگان صورتهای مالی خواهد شد.
استاندارد نرخ تورم مشخصی برای تشخیص حاد بودن تورم تعیین نکرده و ضرورت تجدید ارائه مطابق با این استاندارد به قضاوت تهیه کنندگان صورتهای مالی بستگی دارد.
ادامه …
تورم حاد با استفاده از ویژگیهای محیط اقتصادی هر کشور سنجیده می شود. برخی از این ویژگیها به شرح زیر هستند:
عموم مردم ترجیح می دهند ثروت خود را به شکل دارایی های غیرپولی یا یک واحد پول خارجی با ثبات نسبی نگهداری کنند.
عموم مردم برای سنجش اقلام پولی معمولاً از یک واحد پول خارجی با ثبات نسبی (نه واحد پول داخلی) استفاده می کنند،
خریدها و فروش های اعتباری (ولو کوتاه مدت) به قیمتی انجام می شود که زیان قابل پیش بینی ناشی از کاهش قدرت خرید پول نیز جبران گردد.
نرخ بهره، دستمزدها و قیمت ها با شاخص قیمتی تعدیل می شوند،
نرخ تورم انباشته برای سه سال، نزدیک یا بیشتر از 100 درصد می باشد.
رویکردهای تهیه صورت های مالی
واحدهای تجاری که صورتهای مالی خود را بر مبنای بهای تمام شده تاریخی تهیه می کنند، اثر تغییرات عمومی و خاص سطح قیمت ها بر روی دارایی ها و بدهی های خود را شناسایی نمی کنند؛ مگر در مورد دارایی و بدهی خاصی که به طور داوطلبانه یا الزامی، آن قلم را به ارزش منصفانه گزارش نمایند.
برخی واحدهای تجاری نیز از رویکرد بهای جاری برای ارائه صورتهای مالی خود استفاده می کنند و فقط اثر تغییرات خاص سطح قیمت ها را بر روی دارایی های خود شناسایی و گزارش می کنند.
تجدید ارائه صورت های مالی
صورت های مالی واحدهای تجاری که واحد پول عملیاتی آنها مربوط به یک اقتصاد با تورم حاد باشد (هر دو رویکرد بهای تمام شده تاریخی و بهای جاری)، باید بر مبنای واحد پول جاری در پایان دوره گزارشگری اندازه گیری و ارائه شوند.
سود (زیان) قدرت خرید خالص اقلام پولی به عنوان بخشی از سود (زیان) واحد تجاری بوده و به طور جداگانه در صورت سود و زیان افشاء می شود
ارقام مقایسه ای نیز بر مبنای واحد پول جاری در پایان دوره گزارشگری تعدیل و افشاء می شوند.
.
فرآیند تجدید ارائه صورت های مالی
انتخاب شاخص عمومی قیمت ها (مثل شاخص قیمت مصرف کننده)
تحلیل و تجدید ارائه صورت وضعیت مالی
تجدید ارائه صورت سود و زیان و سایر اقلام سود جامع
محاسبه سود و زیان قدرت خرید خالص اقلام پولی
تجدید ارائه صورت جریان وجوه نقد
تجدید ارائه اقلام مقایسه ای
رویکرد بهای تمام شده تاریخی: صورت وضعیت مالی
کلیه اقلام صورت وضعیت مالی که بر مبنای واحد پول جاری در پایان دوره گزارشگری اندازه گیری نشده اند، باید با استفاده از شاخص سطح عمومی قیمت ها تجدید ارائه شوند.
اقلام پولی به دلیل ارائه آنها بر مبنای واحد پول جاری در پایان دوره گزارشگری، تجدید ارائه نمی شوند. اقلام پولی ریال ثابتی را طلب می کنند.
اقلام غیر پولی که بر مبنای مقادیر جاری در پایان دوره گزارشگری مثل ارزش بازیافتنی یا ارزش منصفانه، ارائه می شوند، نیاز به تجدید ارائه ندارند.
ادامه …
اغلب دارایی های غیرپولی به بهای تمام شده در تاریخ تحصیل یا بهای تمام شده پس از کسر استهلاک گزارش می شوند. این دارایی ها با استفاده از رابطه زیر تجدید ارائه می شوند:
برای مثال داراییهای ثابت مشهود، موجودی مواد و کالا و داراییهای نامشهود با استفاده از این رابطه و براساس شاخص سطح عمومی قیمت ها در تاریخ خرید دارایی، تعدیل می شوند.
استهلاک انباشته دارایی ها نیز بر مبنای شاخص مورد استفاده برای خود دارایی تعدیل می شود.
مثال 1) تجدید ارائه صورت وضعیت مالی
مثال 2) تجدید ارائه داراییهای ثابت مشهود
ادامه …
در صورتی که ارزش برخی از اقلام در تاریخی غیر از تاریخ گزارشگری، تجدید اندازه گیری شده باشد، تعدیل آن بر مبنای تاریخ تجدید اندازه گیری، انجام خواهد شد.
مبالغ تجدید ارائه شده دارایی ها به منظور تطابق با استاندارد حسابداری مربوطه، تا مبالغ قابل بازیافت، کاهش پیدا خواهد کرد.
در آغاز اولین دوره بکارگیری این استاندارد، اجزای حقوق مالکان به استثنای سود (زیان) انباشته و مازاد تجدید ارزیابی، بر مبنای تاریخ ایجاد و تغییرات آنها، تجدید ارائه می شوند. البته هر گونه تغییرات بر مبنای تاریخ ایجاد تغییر، تجدید ارائه می شود.
هر گونه مازاد تجدید ارائه دوره های قبل حذف و سود و زیان انباشته نیز به عنوان رقم توازن ساز محسوب می شود.
رویکرد بهای تمام شده تاریخی: صورت سود و زیان و صورت سود جامع
این استاندارد ملزم می نماید که کلیه اقلام سود و زیان دوره و سایر اقلام سود جامع بر مبنای واحد پول جاری در پایان دوره گزارشگری اندازه گیری و ارائه شوند.
تعدیل این اقلام بر مبنای سطح عمومی قیمت ها در تاریخی که آنها برای اولین بار ثبت شده اند یا بر مبنای شاخص میانگین صورت می گیرد.
مثال 3) تجدید ارائه مبالغ سود و زیان دوره (درآمد فروش)
رویکرد بهای تمام شده تاریخی: سود و زیان قدرت خرید خالص اقلام پولی
در دوره تورم، در صورتی که خالص دارایی های پولی (دارایی پولی منهای بدهی پولی) مثبت باشد، شرکت زیان حاصل از تغییرات قدرت خرید و چنانچه خالص دارایی های پولی شرکت منفی باشد، شرکت سود حاصل از تغییرات قدرت خرید خواهد داشت.
این سود و زیان در نتیجه تعدیل خالص اقلام پولی اول دوره و تاثیر تعدیل اثر حقوق مالکان و اقلام سود و زیان دوره بر آن، محاسبه شده و به صورت جداگانه در سود دوره منظور می شود.
رویکرد بهای جاری: صورت وضعیت مالی
اغلب اقلام صورت وضعیت مالی در رویکرد بهای جاری، بر مبنای واحد پول جاری در تاریخ پایان دوره گزارشگری ارائه می شوند و از این رو نیازی به تجدید ارائه آنها وجود ندارد.
سایر اقلامی که بر مبنای واحد پول جاری ارائه نشده اند، طبق نکات مذکور در رویکرد بهای تمام شده تاریخی، تجدید ارائه می شوند.
رویکرد بهای جاری: صورت سود و زیان و صورت سود جامع
در صورت سود و زیان و صورت سود جامع بر مبنای رویکرد بهای جاری، اقلام بر مبنای بهای جاری در زمان رویداد یا مبادله نمایش داده می شود. از این رو اقلام این صورتها مالی باید همانند رویکرد بهای تاریخی بر مبنای واحد پول جاری در پایان دوره گزارشگری تعدیل گردد.
سود و زیان قدرت خرید خالص اقلام پولی نیز همانند روش پیش گفته محاسبه و در سود و زیان دوره منظور می شود.
صورت جریان وجوه نقد
طبق الزامات این استاندارد، واحد تجاری باید کلیه اقلام صورت جریان وجوه نقد را بر مبنای واحد پول جاری در پایان دوره گزارشگری تجدید ارائه نماید.
خروج اقتصاد از تورم حاد
زمانی که اقتصاد یک کشور از تورم حاد خارج می شود، واحدهای تجاری باید ارائه صورتهای مالی مطابق با الزامات این استاندارد را متوقف نمایند.
مبالغ تجدید ارایه شده بر اساس واحد پول جاری در آخرین دوره گزارشگری (مطابق با این استاندارد) به عنوان بهای تمام شده مبنا، برای دوره های آتی در نظر گرفته می شود.
پایان