موضوع :کاربرد پردازش تصویر در دندانپزشکی
استاد گرامی:
تهیه کننده :
دانشگاه :
تاریخ :
خلاصه مطالب
تصویر پس از پردازش رادیوگرافی دیجیتال دندان، عملکردی که معمولا در دندانپزشکی استفاده می شود، در این مقاله ارائه شده است. رادیوگرافی دیجیتال بیش از 25 سال است که در دندانپزشکی موجود است و استفاده از آن توسط دندانپزشکان به طور پیوسته در حال افزایش است. دستیابی دیجیتالی رادیوگرافی، پردازش تصویر مبتنی بر کامپیوتر را قادر می سازد تا کیفیت تصویر را افزایش داده و دقت تفسیر را افزایش دهد. برنامه های کاربردی پس از پردازش تصویر را می توان به راحتی در مطب دندانپزشکی توسط کامپیوتر و برنامه های پردازش تصویر انجام داد. در این مقاله عملیات پس از پردازش تصویر مانند بازیابی تصویر، بهبود تصویر، تجزیه و تحلیل تصویر، سنتز تصویر و فشرده سازی تصویر و کارایی تشخیصی آنها شرح داده شده است. علاوه بر این، این مقاله به دندانپزشکان عمومی یک نمای کلی از مزایای عملیات های مختلف پس از پردازش تصویر ارائه می دهد تا به آنها کمک کند تا نقشی را که این فناوری می تواند در عملکرد آنها ایفا کند، درک کنند.
معرفی
ویلهلم کنراد رونتگن اشعه ایکس را در سال 1895 کشف کرد. پس از این کشف، فیلم برای سال ها به عنوان گیرنده تصویر مورد استفاده قرار گرفت. در سال های اخیر در نتیجه نوآوری ها در فناوری رایانه و اجرای آن در رادیولوژی، سنسورهای دیجیتال جایگزین فیلم شده اند. 1
یکی از مهم ترین مزیت های رادیوگرافی دیجیتال، توانایی آن در پردازش داده های تصویر است تا محتوای اطلاعاتی تصویر برای سیستم بینایی انسان قابل دسترس تر باشد. 2 ، 3
4
استفاده های از عکس برداری دندان
از عکس برداری دندان به منظور تشخیص پوسیدگی دندان، شکستگی و ترک خوردگی دندان، مشکلات ریشه دندان و لثه و تشخیص دیگر بیماری های مرتبط با دهان و دندان استفاده می شود.
این روش همچنین به دندان پزشک متخصص کمک خواهد کرد تا مشکلات مختلف دهان و دندان زیر را به راحتی تشخیص دهد.
دندان های نهفته ، ناهنجاری های استخوانی ، کیست ، تومور ، عفونت ، ترک های دندانی
5
تصویر دیجیتال
برای درک بهتر مکانیسم پردازش تصویر، خوب است بدانید که در واقع یک تصویر دیجیتال چیست. یک تصویر دیجیتالی که روی صفحه به عنوان مجموعه ای از مناطق روشن تر و تیره تر دیده می شود از مجموعه ای از سلول ها تشکیل شده است که در ردیف ها و ستون ها مرتب شده اند. سلول های منفرد «عناصر تصویر» نامیده می شوند که به «پیکسل» کوتاه شده اند. هر یک از این پیکسل ها بر اساس میزان نوردهی دریافت شده توسط سنسور برای ناحیه مربوطه، یک عدد یا رقم به آن اختصاص داده شده است.
زیرا اعدادی به هر پیکسل اختصاص داده شده است، و به این دلیل که این اعداد توسط برنامه کامپیوتری برای تخصیص مقدار متفاوتی در مقیاس خاکستری به آن ناحیه استفاده می شود که نتیجه آن چیزی است که به عنوان یک تصویر دیده می شود. فرمول های ریاضی را می توان برای این نمایش های عددی تصویر دیجیتال اعمال کرد تا این مقادیر را به روشی خاص تغییر دهد، که منجر به مجموعه جدیدی از مقادیر پیکسل می شود. مجموعه اعداد حاصل برای نمایش تصویر پردازش شده (تغییر شده) روی صفحه نمایشگر استفاده می شود. 3
6
تصویر پس از پردازش
پردازش تصویر یک روش مبتنی بر کامپیوتر است که تصویر الکترونیکی (دیجیتال) ثبت شده را تغییر می دهد. هر عملیاتی که برای بهبود، بازیابی، تجزیه و تحلیل یا به نوعی تغییر یک تصویر دیجیتال انجام می شود، نوعی پردازش پس از تصویر است.
7
پنج گروه پردازش تصویر دیجیتال وجود دارد
1. بازیابی تصویر
2. بهبود تصویر
3. تجزیه و تحلیل تصویر
4. سنتز تصویر
5. فشرده سازی تصویر.
8
1. بازیابی تصویر
هنگامی که داده های تصویر خام وارد رایانه می شوند، معمولاً هنوز برای ذخیره سازی یا نمایش آماده نیستند. برای تصحیح عیوب شناخته شده تصویر و تنظیم شدت تصویر به گونه ای که برای مشاهده مناسب باشد، باید تعدادی مراحل پیش پردازش انجام شود. بیشتر عملیات پیش پردازش توسط سازنده تنظیم می شود و قابل تغییر نیست.
9
2. بهبود تصویر
بیشتر عملیات بهبود تصویر برای جذاب تر کردن تصویر از نظر بصری اعمال می شود. این را می توان با افزایش کنتراست، بهینه سازی روشنایی و کاهش وضوح و نویز انجام داد.
روشنایی و کنتراستتنظیم روشنایی و کنتراست را می توان برای تصحیح نوردهی بیش از حد یا نوردهی کم تصویر استفاده کرد. زیرا تنظیمات نوردهی صحیح منجر به تصویری با کنتراست و چگالی خوب می شود. شرایط نوردهی را می توان تا حدی اصلاح کرد: یک تصویر با نوردهی بیش از حد را می توان روشن تر کرد و به طور مشابه، چگالی یک تصویر با نوردهی کم را می توان تاریک تر کرد. اگرچه بهانه ای نیست که کمتر به تنظیمات نوردهی صحیح توجه کنید. اما می تواند به نجات تصویری که در آن شرایط نوردهی بهینه نبود کمک کند و در نتیجه از نیاز به بازسازی جلوگیری کند و بیمار را از دوز اضافی اشعه نجات دهد.
10
2. بهبود تصویر – ادامه
منطقی است که فرض کنیم در آینده نزدیک، نرم افزار برای رادیوگرافی دیجیتال ابزارهایی برای بهینه سازی کنتراست و روشنایی به طور خودکار برای کارهای تشخیصی خاص خواهد داشت. بنابراین، پزشک می تواند از یک تصویر واحد و در نتیجه یک نوردهی واحد برای ارزیابی بیش از یک موضوع تشخیصی استفاده کند.
بزرگنمایییکی دیگر از ابزارهای ساده اما موثر، عملکرد بزرگنمایی است که امکان بزرگنمایی تصویر را فراهم می کند. با استفاده از بزرگنمایی دو یا سه برابر، کاربر می تواند جزئیات را راحت تر تشخیص دهد. برای انجام این عمل، کامپیوتر ردیف ها و ستون های تصویر دیجیتال را کپی یا درون یابی می کند و در نتیجه اندازه تصویر روی صفحه را افزایش می دهد.
به عنوان مثال، اگر تصویر اصلی به دلیل تعداد زیاد پیکسل ها تا حدی خارج از صفحه نمایش باشد، وضوح تصویر به صورت عمودی و افقی کاهش می یابد تا تصویر در اندازه صفحه قرار گیرد. در این موارد برای نشان دادن وضوح پیکسل اصلی به بزرگنمایی تصویر نیاز است. اگر بزرگنمایی بیش از وضوح پیکسل اصلی افزایش یابد، منجر به پیکسل شدن می شود.
11
2. بهبود تصویر – ادامه
تیز کردن و صاف کردن هدف از شارپ کردن و صاف کردن فیلترها بهبود کیفیت تصویر با حذف نویز است. نویز اجزای نامربوطی از یک تصویر است که تشخیص و تفسیر داده های مورد نظر را مختل می کند و اغلب به عنوان نویز با فرکانس پایین (تغییر شدت تدریجی) یا نویز با فرکانس بالا (لک شدن) طبقه بندی می شود. فیلتری که تصویر را واضح می کند، نویز فرکانس پایین را حذف می کند و قصد دارد جزئیات را در یک تصویر بهبود بخشد . فیلترهایی که یک تصویر را صاف می کنند، نویز فرکانس بالا را حذف می کنند و قصد دارند دامنه جزئیات کوچک را در یک تصویر کاهش دهند. برای استفاده صحیح از فیلترها، مهم است که بدانیم چه نوع نویزی را کاهش می دهند و چگونه بر ویژگی های رادیوگرافی مورد علاقه تاثیر می گذارد. بدون این دانش، ویژگی های مهم رادیوگرافی ممکن است با حذف نویز تخریب یا ناپدید شوند.
12
2. بهبود تصویر – ادامه
رنگ کاربرد رنگی رادیوگرافی یک موضوع بحث برانگیز در رادیوگرافی دیجیتال دندان است. اکثر سیستم های دیجیتال در حال حاضر در بازار فرصت هایی را برای استفاده رنگی از تصاویر رادیوگرافی فراهم می کنند. ، تمام داده های تصویر به عنوان داده های دیجیتال ذخیره می شوند. جداول جستجو LUTs به این داده ها اختصاص داده شده است. معمولاً از مقیاس خاکستری LUT استفاده می شود، اما می توان از LUT های رنگی استفاده کرد. نتیجه، تصاویری با رنگ کاذب به دست می دهد، به این صورت که رنگ های تصویر، رنگ شیء نیست.
13
2. بهبود تصویر – ادامه
انسان می تواند رنگ های بسیار بیشتری را نسبت به سایه های خاکستری تشخیص دهد. تبدیل مقادیر خاکستری یک تصویر دیجیتال به رنگ های مختلف می تواند از نظر تئوری تشخیص اشیاء درون تصویر را افزایش دهد
رادیوگرافی تفریق دیجیتالرادیوگرافی تفریق دیجیتال به پزشکان اجازه می دهد تفاوت های کوچک را بین رادیوگرافی های بعدی تشخیص دهند که در غیر این صورت به دلیل روی هم قرار گرفتن ساختارهای آناتومیکی یا تفاوت هایی در چگالی که برای تشخیص توسط چشم انسان بسیار کوچک هستند، مورد توجه قرار نمی گرفتند
از نظر ریاضی، رادیوگرافی تفریق بسیار ساده است. نرم افزار رادیوگرافی تفریق دیجیتال مقدار پیکسل های متناظر دو تصویر به دست آمده را در بازه زمانی چند هفته یا چند ماه کم می کند و از نتیجه برای محاسبه یک تصویر جدید استفاده می کند وقتی سطوح خاکستری پیکسل های مربوطه یکسان است، پیکسل خروجی صفر می شود. اگر بین اولین معاینه و معاینه بعدی تغییری در میرایی رادیوگرافی وجود داشته باشد، این تغییر زمانی که تغییر نشان دهنده ترمیم است به عنوان یک ناحیه روشن تر و زمانی که تغییر نشان دهنده از دست دادن است به عنوان یک منطقه تاریک تر نشان داده می شود.
14
2. بهبود تصویر – ادامه
از کاربردهای رادیوگرافی دیجیتال تفریق در عمل عمومی می توان به تشخیص و پیگیری تحلیل استخوان پریودنتال و پوسیدگی، ارزیابی سطح استخوان اطراف ایمپلنت، پیشرفت بهبود ضایعات پری آپیکال و بررسی تفاوت های کوچک در موقعیت کندیل فک پایین اشاره کرد.
15
3. تجزیه و تحلیل تصویر
تعیین تفاوت بین پس پردازش تصویر و تجزیه و تحلیل تصویر دشوار است. هنگامی که کاربر کل تصویر را تنظیم می کند تا برای اهداف تشخیصی مناسب تر شود، معمولاً اصطلاح "تصویر پس از پردازش" به کار می رود. هنگامی که کاربر محاسبات خاصی را انجام می دهد و اطلاعات خاصی را از تصویر استخراج می کند، "تحلیل تصویر" در نظر گرفته می شود. این اطلاعات می تواند از اندازه گیری های خطی ساده تا تشخیص کاملاً خودکار متغیر باشد.
16
3. تجزیه و تحلیل تصویر-ادامه
اندازه گیری برنامه های نرم افزار تصویربرداری دیجیتال ابزارهای زیادی برای تجزیه و تحلیل تصویر ارائه می دهند. خط کش دیجیتال، چگالی سنج و انواع ابزارهای دیگر به راحتی در دسترس هستند. این ابزارها معمولاً معادل دیجیتالی ابزارهای موجود هستند که در اندودنتیکس، ارتودنسی، پریودنتیکس، دندانپزشکی ایمپلنت و سایر زمینه های دندانپزشکی استفاده می شوند. با این ابزار اندازه گیری طول، زاویه و مساحت را می توان روی یک تصویر دیجیتال انجام داد.، ساده ترین راه بیان اندازه گیری به صورت تعداد پیکسل است. با این حال، روش راحت تر استفاده از میلی متر یا اینچ به عنوان واحد اندازه گیری است. کالیبراسیون ضریب بزرگنمایی یک سنسور خاص برای تبدیل اندازه گیری های پیکسل به اندازه گیری طول واقعی مورد نیاز است. نمونه های دندانپزشکی اندازه گیری شامل تشخیص پوسیدگی، طبقه بندی بیماری پریودنتال، تشخیص و تعیین کمیت ضایعات استخوان پری اپیکال می باشد.
17
3. تجزیه و تحلیل تصویر-ادامه
تقسیم بندی یک تکنیک مهم پس از پردازش تصویر که برای تجزیه و تحلیل تصویر پزشکی و تشخیص پزشکی به کمک کامپیوتر استفاده می شود، تقسیم بندی تصویر است. هدف از تقسیم بندی تصویر، ساده سازی و کاهش اجزای اصلی تصویر است. این فرآیند مستلزم تقسیم تصویر و جداسازی اشیا از پس زمینه است. اشیاء مورد علاقه با وظایف تشخیصی تعریف می شوند (به عنوان مثال دندان، ضایعه پوسیدگی، سطح استخوان یا ایمپلنت).
یافتن تناسباتپس از تقسیم بندی اشیا از تصویر، چندین ویژگی یافت می شود که به تعیین کلاس های متعلق به هر شی کمک می کند. به عنوان مثال برخی از عملیات برای تعیین پوسیدگی به طور خودکار در رادیوگرافی بایت وینگ انجام می شود. کاربردهای مشابهی مانند اسکن صورت، اثر انگشت یا مردمک چشم برای امنیت اعمال می شود.
18
3. تجزیه و تحلیل تصویر-ادامه
طبقه بندی اشیاءهمسانی درون ناظر و بین ناظر در تفسیر رادیوگرافی کاملاً متغیر است. بنابراین طبقه بندی های تشخیصی به ویژه در رادیوگرافی دندان انجام می شود. به عنوان مثال بیماری پریودنتال به طور خودکار در مناطق خاصی بر اساس ویژگی های خاص در رادیوگرافی بایت وینگ طبقه بندی می شود. این نوع فرآیند تشخیص خودکار سریع و آسان است، اما هنوز به نظر قطعی در مورد قابلیت اطمینان نمی توان رسید.
19
4. سنتز تصویر
داده های تصویر از بسیاری از پیش بینی ها سنتز شده و تصویر جدیدی با این عملیات ایجاد می شود. هدف اصلی این برنامه توسعه نمایش سه بعدی شی مورد علاقه است که معمولاً در پیش بینی های رادیوگرافی معمولی گم می شود. در این روش می توان محل های باکال و لینگوال تاج آلوئولی را به طور جداگانه بررسی کرد.
20
5. فشرده سازی تصویر
"هدف از فشرده سازی تصویر کاهش اندازه فایل های تصویر دیجیتال برای بایگانی یا انتقال است. روش های فشرده سازی تصویر به طور کلی به عنوان بدون اتلاف یا اتلاف طبقه بندی می شوند. روش های بدون اتلاف هیچ داده تصویری را دور نمی اندازند و یک کپی دقیق از تصویر پس از فشرده سازی تکثیر می شود. روش های فشرده سازی با اتلاف با دور انداختن داده های تصویر به سطوح بالاتری از فشرده سازی دست می یابند. شواهد تجربی نشان می دهد که این لزوماً بر کیفیت تشخیصی یک تصویر تاثیر نمی گذارد. نسخه 3.0 استاندارد DICOM «تصویربرداری دیجیتال و ارتباطات در پزشکی» (گروه مشترک متخصصان عکاسی را به عنوان روش فشرده سازی که طیف وسیعی از سطوح فشرده سازی را ارائه می دهد، پذیرفته است. انواع دیگر روش های فشرده سازی تصویر برای استفاده در تصویربرداری پزشکی در حال بررسی هستند.
21
ساختار دندان
22
ساختار دندان
همان طور که می دانید یک انسان بالغ معمولا بین ۳۰ تا ۳۲ عدد دندان دارد این دندان ها که وظیفه خورد کردن مواد غذایی را دارند از ساختار مختلفی تشکیل شده اند . ریشه، گردن و تاج ساختار دندان را تشکیل داده و هر کدام شامل چند بخش می باشند. ریشه دندان که درون استخوان قرار دارد باعث ثابت نگه داشتن دندان در جای خود می شود و حدود دو سوم کل دندان را تشکیل می دهد. بخش های مختلف ریشه عبارتند از: کانال ریشه، رباط پریودنتال، سمنتوم یا سمان، اعصاب و رگ های خونی و استخوان فک. به گذرگاهی که شامل پالپ دندان می باشد کانال ریشه می گویند. رباط پریودنتال که از فیبرو کلاژن و بافت همبند تشکیل شده و شامل اعصاب و عروق خونی می باشد. سمنتوم که از آن به عنوان سمنت یا سیمان دندان نام برده می شود ساختاری مشابه ساختار استخوان دارد و به رباط های پریودنتال متصل می شود. رگ های خونی نیز وظیفه رساندن مواد مغذی به رباط پریودنتال را دارند و استخوان فک که از آن به عنوان آلائورا نیز نام برده می شود با داشتن حفره های دندانی بر روی سطح خود ریشه دندان ها را درون خود جای می دهد. بخش گردن در دندان که بین تاج و ریشه قرار گرفته شده از سه بخش لثه ها، پالپ و حفره پالپ تشکیل شده است.لثه ها که از بافتی گوشتی و صورتی رنگ تشکیل شده اند به گردن دندان و سمنتوم وصل می شوند. پالپ که به آن مغز دنداندندان نیز گفته می شود در مرکز دندان قرار دارد و از رگ های خونی و بافت های عصبی تشکیل شده است . به فضای داخل تاج دندان که شامل پالپ نیز می باشد حفره پالپ می گویند. تاج دندان هم تنها بخشی از دندان است که از لثه خارج شده و همه قادر به دیدن آن هستند. تاج دندان نیز به سه بخش تاج آناتومیکی، مینا و عاج تشکیل شده است.
23
ساختار دندان
همان طور که می دانید یک انسان بالغ معمولا بین ۳۰ تا ۳۲ عدد دندان دارد این دندان ها که وظیفه خورد کردن مواد غذایی را دارند از ساختار مختلفی تشکیل شده اند . ریشه، گردن و تاج ساختار دندان را تشکیل داده و هر کدام شامل چند بخش می باشند. ریشه دندان که درون استخوان قرار دارد باعث ثابت نگه داشتن دندان در جای خود می شود و حدود دو سوم کل دندان را تشکیل می دهد. بخش های مختلف ریشه عبارتند از: کانال ریشه، رباط پریودنتال، سمنتوم یا سمان، اعصاب و رگ های خونی و استخوان فک. به گذرگاهی که شامل پالپ دندان می باشد کانال ریشه می گویند. رباط پریودنتال که از فیبرو کلاژن و بافت همبند تشکیل شده و شامل اعصاب و عروق خونی می باشد. سمنتوم که از آن به عنوان سمنت یا سیمان دندان نام برده می شود ساختاری مشابه ساختار استخوان دارد و به رباط های پریودنتال متصل می شود. رگ های خونی نیز وظیفه رساندن مواد مغذی به رباط پریودنتال را دارند و استخوان فک که از آن به عنوان آلائورا نیز نام برده می شود با داشتن حفره های دندانی بر روی سطح خود ریشه دندان ها را درون خود جای می دهد. بخش گردن در دندان که بین تاج و ریشه قرار گرفته شده از سه بخش لثه ها، پالپ و حفره پالپ تشکیل شده است.لثه ها که از بافتی گوشتی و صورتی رنگ تشکیل شده اند به گردن دندان و سمنتوم وصل می شوند. پالپ که به آن مغز دنداندندان نیز گفته می شود در مرکز دندان قرار دارد و از رگ های خونی و بافت های عصبی تشکیل شده است . به فضای داخل تاج دندان که شامل پالپ نیز می باشد حفره پالپ می گویند. تاج دندان هم تنها بخشی از دندان است که از لثه خارج شده و همه قادر به دیدن آن هستند. تاج دندان نیز به سه بخش تاج آناتومیکی، مینا و عاج تشکیل شده است.
24
روش های مختلف عکس برداری دندان
اشعه ایکس بایت وینگ
اشعه ایکس پری آپیکال
اشعه ایکس اکلوزال
اشعه ایکس پانورامیک
اشعه ایکس دیجیتالی
25
اشعه ایکس پری آپیکال
با استفاده از این روش می توان تمام ساختار دندان و تاج دندان تا انتهای ریشه و استخوان های حامی دندان ها مشاهده کرد. با استفاده از این روش عکس برداری مشکلات دندانی موجود در زیر خط لثه و فک به راحتی قابل تشخیص هستند. از جمله مشکلات دندانی که با استفاده از این روش به راحتی قابل تشخیص هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دندان های نهفته
آبسه دندان
کیست دهان
تومورها
تغییرات استخوانی مربوط به برخی از بیماری ها
26
اشعه ایکس اکلوزال
برای مشاهده سقف و کف دهان نیز از این روش استفاده می شود. با استفاده از این روش می توان مشکلات زیر را به راحتی تشخیص داد.
دندان های اضافه
دندان هایی که از لثه بیرون نیامده اند
شکاف فک
شکاف سقف دهان
کیست
آبسه
رشد دندانی
همچنین به منظور پیدا کردن اشیای خارجی از این اشعه استفاده می شود
27
اشعه ایکس پانورامیک
از این روش عکس برداری دندان نیز برای مشاهده موارد زیر استفاده می شود:
نمای کلی فک
دندان ها
سینوس ها
ناحیه بینی
مفاصل گیج گاه زیرواره
28
اشعه ایکس دیجیتالی
امکان ارسال و ذخیره تصاویر در کامپیوتر در این نوع از رادیوگرافی دندان وجود دارد. با نخستین مراجعه بیمار به دندان پزشک متخصص به طور معمول، مجموعه کامل اشعه ایکس پری آپیکال انجام می گیرد. به منظور چکاپ و یافتن دندان های پوسیده نیز از اشعه ایکس بایت وینگ استفاده شده و در نهایت می توان گفت روش رادیوگرافی با استفاده از اشعه ایکس پانورامیک به ندرت توسط دندان پزشکان متخصص مورد استفاده قرار می گیرد.
در صورت نیاز و با در نظر گرفتن سن بیمار، احتمال ابتلا به بیماری و علائم بیماری از اشعه ایکس دیجیتالی استفاده می شود.
29
اشعه ایکس دیجیتالی
امکان ارسال و ذخیره تصاویر در کامپیوتر در این نوع از رادیوگرافی دندان وجود دارد. با نخستین مراجعه بیمار به دندان پزشک متخصص به طور معمول، مجموعه کامل اشعه ایکس پری آپیکال انجام می گیرد. به منظور چکاپ و یافتن دندان های پوسیده نیز از اشعه ایکس بایت وینگ استفاده شده و در نهایت می توان گفت روش رادیوگرافی با استفاده از اشعه ایکس پانورامیک به ندرت توسط دندان پزشکان متخصص مورد استفاده قرار می گیرد.
در صورت نیاز و با در نظر گرفتن سن بیمار، احتمال ابتلا به بیماری و علائم بیماری از اشعه ایکس دیجیتالی استفاده می شود.
30
مزایای رادیوگرافی دندان با پرتو ایکس
تا قبل از این که دستگاه های رادیوگرافی اختراع شوند، دندانپزشکان مجبور بودند تا از سی تی اسکن برای تشخیص خرابی و ناهنجاری های لثه یا دندان استفاده کنند. این روش جزئیات را به خوبی نشان نداده و دندانپزشک قادر به دیدن تمامی جزئیات دندان نبود. اما تکنولوژی دیجیتال کمک کرد تا داده ها با سرعت و کیفیت بالایی ذخیره شوند. تا جایی که هیچگونه مواد شیمیایی در انجام این روش دخیل نبوده و دندان ها تنها توسط پرتوهای ایکس عکس برداری می شوند.
31
خطرات و عوارض احتمالی عکس برداری دندان
هرچند برای رادیولوژی دندان از تشعشعات پرتوی ایکس استفاده می شود اما میزان تشعشعات تا حدی کم است که برای افراد بزرگ سال و کودکان خطری ایجاد نخواهد شد. لازم به ذکر است که میزان تشعشعات در روش رادیولوژی دیجیتالی در مقایسه با دیگر روش ها بسیار کم است.
32
اقدامات مورد نیاز به منظور پیشگیری از عوارض رادیولوژی
به طور معمول برای انجام عکس برداری دندان رویی سینه، شکم و لگن یک لباس محافظ سربی قرار می گیرد. این لباس از تشعشعات در نقاط حساس بدن تا حد زیادی جلوگیری به عمل می آورد. برای افرادی که به مشکلات تیروئید مبتلا هستند از یک یقه محافظ تیروئید استفاده می شود. زنان که در سنین باروری قرار دارند و کودکان نیز می توانند از یقه محافظ تیروئید استفاده کنند.
33
انجام عکس برداری دندان در دوران بارداری
در دوران بارداری و زمانی که خانم ها احساس می کنند بارداری هستند، از قرار گرفتن در برابر اشعه های ایکس بهتر است پرهیز کنند. در صورت مراجعه به دندان پزشک در دوران بارداری این موضوع را باید با دندان پزشک متخصص خود در میان بگذارید تا در صورت عدم ضرورت عکس از دهان انجام نگیرد؛ زیرا قرار گرفتن در معرض تشعشعات ممکن است برای سلامت جنین عوارضی را به همراه داشته باشد. با این وجود در صورت نیاز می توان با استفاده از لباس محافظ از رسیدن تشعشعات به جنین جلوگیری به عمل آورد.
34
پردازش تصاویر دندان پزشکی
35
پردازش تصاویر در دندان پزشکی
مطالعه تصاویر دندانپزشکی میتواند به عنوان اصلی ترین روش برای تشخیص بیماری، طرح درمان و ارزیابی روند درمان توسّط دندان پزشکان بشمار آید. این تصاویر توسّط دستگاههای رادیولوژی دندان تهیّه میشوند و اساس کار آنها را تیوب خود یکسو کننده تشکیل می دهد. تیوب به نحوی نصب می شود که بیشترین قابلیت مانور را داشته باشد و اندازه نقطه کانونی تیوب کوچک است.
یونیت های رادیوگرافی دندان برای تصویربرداری از دندانها ، آناتومی یک دندان منفرد ( یعنی تاج ، گردن و ریشه ) و مشکلات دندانی ( مثل پوسیدگی ) در بیماران بالغ و اطفال و نیز جهت برنامه ریزی و ارزیابی مربوط به ارتودنسی به کار می روند.
36
نمونه هایی از تصویربرداری دندان
: رادیوگرافی داخل دهانی
پانورامیک
سفالومتریک
37
نمونه هایی از تصویربرداری دندان
: رادیوگرافی داخل دهانی
پانورامیک
سفالومتریک
38
پردازش تصاویر در دندان پزشکی
در رادیوگرافی داخل دهانی جهت تصویربرداری بایت وینگ ، پری اپیکال و اکلوزال ، فیلم داخل دهان بیمار قرار می گیرد و تصاویر رادیوگرافی بایت وینگ ، تاج و یک سوم فوقانی ریشه دندانهای فوقانی و تحتانی را نشان می دهد . در رادیوگرافی پری اپیکال ، کل ساختار دندان شامل ریشه برروی یک فیلم و آرواره های ماندیبولار و ماگزیلاری برروی فیلم های جداگانه ای تصویر می شود .تصاویر رادیوگرافی اکلوزال ، سطح دندانهای آسیای کوچک و بزرگ را نشان می دهد.
در رادیوگرافی پانورامیک ، تصاویر ناحیه ماگزیلوفاسیال با استفاده از یک پرتوگردان و یک کاست فیلم خارجی به دست می آید . سپس قوس دندانی در یک تصویر منفرد ، به صورت یک شکل بیضوی نمایش داده می شود.
39
پردازش تصاویر در دندان پزشکی
سیستمهای دیجیتال رادیوگرافی که سیستمهای دیجیتال تصویربرداری دندان هم خوانده می شوند ، برای تهیّه تصاویر کامپیوتری جهت رادیوگرافی داخل دهانی به عنوان جایگزینی برای فیلمهای اشعه xدندان پزشکی معمولی به کار می روند . تصویربرداری دیجیتالی مستقیم و پردازش تصویر امکان نمایش تصاویر متعدد ، کاهش دفعات اکسپوز و حذف زمان لازم جهت ظهور و ثبوت فیلم را فراهم می کند ، تصویربرداری دیجیتال می تواند برای اعمال اندودنتیک برنامه ریزی و ارزیابی انجام ایمپلانت و دیگر اعمال روی دندان که نیاز به تصاویر متعدد دارند ، به کار رود.
طرح حاضر به منظور رفع مشکلات موجود در تصویرگیری پری اپیکال ناشی از عدم همخوانی در زاویه دوربین، دندان و فیلم رادیولوژی مطرح گشته و روش جدیدی بر مبنای علامت گذاری تصویر رادیوگرافی از طریق یک قاب خارجی علامت گذاری شده جهت اصلاح خرابی تصویر و حذف اعوجاج مورد آزمون قرار میگیرد. در صورت موفّقیّت این طرح، دندانپزشک قادر خواهد بود تصویری دقیقتر از دندان داشته که خصوصاً در کاربردهایی مانند اِندو که نیازمند اندازه گیری بسیار دقیق میباشند بسیار کارآمد میباشد.
تصاویر پزشکی با توجه به آنکه وضعیت بدن را به صورت دو بعدی و حتی سه بعدی نشان می دهند، یکی از مهمترین وسایل تشخیص برای پزشکان هستند که همواره بخش عظیمی از تحقیقات را به خود اختصاص داده اند. علم دندان پزشکی نیز از قاعده مستثنی نمی باشد.
40
پردازش تصاویر در دندان پزشکی
روش های مختلف تصویر برداری مثل؛ تکنیک های رادیوگرافی، نور مرئی، نور لیزر، جریان الکتریکی ECM و … به منظور تصویربرداری از دندان یا دندان ها وجود دارد. از میان روش های فوق تکنیک های رادیوگرافی به علت غیر مخرب بودن، فراهم آوردن امکان بررسی ساختار سه بعدی دندان، فراهم آوردن امکان تحلیل کمی آسیب دیدگی پوسیدگی ساختار های مختلف آناتومی دندان و در دسترس بودن نسبت به بعضی از روش های مشابه بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند.
41
پر استفاده ترین کفیت های رادیوگرافی
Ortho Pantomo Gram-OPG
OPGیک تکنیک CTتخصصی برای نمایش فک ها در ایمپلنت بیماران است، با OPGیک نمای کلی از موقعیت دندانها و استخوانهای فک ( مندیبل و ماگزیلا ) و سینوس های فک فوقانی و مفاصل بین فک ها و جمجمه ( مفصل تمپور و مندیبل ) به دست می آید.
42
پر استفاده ترین کفیت های رادیوگرافی
Periapical
در این روش عکس از تک تک یا گروهی از دندان های مجاور گرفته می شود برای ریشه و بافت های اطراف دندان ها استفاده می گردد.
43
پر استفاده ترین کفیت های رادیوگرافی
– Bitewing
این روش هدف تصویر گیری از تاج دندان های بالا و پایین می باشد و برای بررسی پوسیدگی های دندانی کاربرد دارد.
44
پوسیدگی ها در عکس رادیوگرافی بایت بینگ
در عکس های رادیوگرافی بایت بینگ دندانپزشک قادر خواهد که علاوه بر پوسیدگی عاج و ریشه، پوسیدگی های بین دندانی را نیز بررسی کند. در این عکس ها همانند سایر عکس های رادیوگرافی، نقاط تیره رنگ علامت وجود پوسیدگی هستند. هنگامی که از دندان خود عکس رادیوگرافی می گیرید، بافت های معدنی سخت دندان، برخی از تابش اشعه ایکس را مسدود می کند. در نتیجه، این بخش های محافظت شده در فیلم رادیوگرافی از نظر رنگ روشن تر به نظر می رسند. در صورتی که دندانتان پوسیده شده است شما میتوانید علت آن را در مقاله علت پوسیدگی دندان بیابید.
45
پر استفاده ترین کفیت های رادیوگرافی
: CBCT – (Cone beam computed tomography)
تکنیک تازه ای از تصویر برداری در علم دندان پزشکی است که به معنی تکنیک سی تی اسکن با اشعه مخروطی است.برای تشخیص ضایعات پری اپیکال و فرآیند ترمیم آن، مورفولوژی دندان و پیچیدگیهای آن، مثل کانال فرعی و انحنای کانال، … به کار می رود.
46
برخی از مهم ترین کاربرد های پردازش تصاویر دندان پزشکی به شرح زیر می باشد:
مدلسازی دندان
بررسی دندانهای نهفته
بررسی تومورهای دندانی
جداسازی دندان ها از یکدیگر در تصاویر رادیوگراف معمولی
بخش بندی و شناسایی آسیب دیدگی در تصاویر دو بعدی دندان
بخش بندی و محاسبه ی حجم آسیب دیدگی در تصاویر سه بعدی دندان
تعیین ابعاد استخوان برای تعیین طول ایمپلنت در جایگذاری ایمپلنت های دندانی
47
چگونه پوسیدگی دندان را از روی عکس تشخیص دهیم
حتما بعد از گرفتن عکس رادیوگرافی مثلا عکس OPG دندان خود متوجه بخش های تیره و روشن در این عکس ها شده اید. اساس کار تشخیص پوسیدگی دندان بر اساس همین نواحی تاریک و روشن است به طوری که وجود نقاط تیره رنگ در عکس به معنای پوسیدگی آن دندان قلمداد می شود. شاید برایتان جالب باشید علت این موضوع را بدانید، در ادامه مطلب توجه شما را به چرایی در نظر گرفتن نقاط تیره به عنوان محل پوسیدگی جلب می کنیم.
48
تفسیر نقاط تیره و روشن در عکس رادیوگرافی
همان طور که بارها دیده اید عکس های رادیوگرافی دندان که به فیلم رادیوگرافی نیز شهرت دارند؛ متشکل از نقاط تیره و روشن است. قسمت تیره به بافت نرم دندان که در مرکزیت دندان واقع شده و پالپ نامیده می شود اختصاس دارد. علت روشن بودن این ناحیه را می توان سهولت عبور اشعه های ایکس از آن عنوان کرد. برای مثال اشعه ایکس قادر نیست از بافت سخت استخوان (بافت کلسیفینه) عبور کند بنابراین عاج و ریشه های دندان به رنگ های روشن در عکس ها مشخص هستند.
49
تفسیر نقاط تیره و روشن در عکس رادیوگرافی
جالب است بدانید عبارت بافت کلسیفینه عبارتی علمی در پزشکی و دندانپزشکی است که در واقع به تجمع یون ها و مولکول های کلسیم در بافت ها و قسمت های مختلف بدن اشاره دارد.
50
علت تیره بودن پوسیدگی ها در عکس های رادیوگرافی
با در نظر گرفتن نقاط تیره و روشن و چرایی وجود چنین کنتراستی، می توان دلیل تیره بودن پوسیدگی های دندان یا همان حفره های دندانی را بهتر متوجه شد. همان طور که گفتیم پوسیدگی های دندان به صورت حفره در ساختار دندان ایجاد می شوند و به سبب از بین رفتن بافت متراکم دندان در این قسمت ها، اشعه ایکس به سهولت از آن ها گذر کرده (همانطور که به سهولت از بافت نرمی چون پالپ عبور می کند) و به همین دلیل همانند بافت پالپ در تمامی عکس های رادیوگرافی مانند OPG به صورت تیره مشخص است.
51
علت تیره بودن پوسیدگی ها در عکس های رادیوگرافی
به عبارت دیگر از آنجایی که در دمینرالیزاسیون (یا همان فرآیند پوسیدگی دندان) محتوای معدنی دندان کاهش پیدا کرده و یا به دلیل وسیع بودن پوسیدگی و عمیق شدن حفره ها خالی از مواد معدنی می شود؛ در نتیجه کمتر "سخت" بوده و چگالی کمتری دارد و بنابراین اشعه ایکس راحت تر به آن قسمت از دندان نفوذ کرده و آن را به صورت یک نقطه تاریک ثبت می کند.
نکته حائز اهمیت در مورد این نواحی تیره آن است که باید به سرعت درمان شوند در غیر این صورت این پوسیدگی ها به بافت نرم و زنده دندان به نام پالپ رسیده، باعث عفونی شدن آن شده و با تحریک کردن اعصاب آن باعث نکروز یا از بین رفتن اعصاب دندان شما می شوند. در این مرحله به اصطلاح گفته می شود که دندان شما به عصب رسیده است. پس لازم است حتی کمرنگ ترین نقاط تیره یعنی نقاطی که در معرض پوسیدگی هستند و هنوز به حفره های عمیق تبدیل نشده اند مورد توجه قرار بگیرند.
52
علت تیره بودن پوسیدگی ها در عکس های رادیوگرافی
به عبارت دیگر از آنجایی که در دمینرالیزاسیون (یا همان فرآیند پوسیدگی دندان) محتوای معدنی دندان کاهش پیدا کرده و یا به دلیل وسیع بودن پوسیدگی و عمیق شدن حفره ها خالی از مواد معدنی می شود؛ در نتیجه کمتر "سخت" بوده و چگالی کمتری دارد و بنابراین اشعه ایکس راحت تر به آن قسمت از دندان نفوذ کرده و آن را به صورت یک نقطه تاریک ثبت می کند.
نکته حائز اهمیت در مورد این نواحی تیره آن است که باید به سرعت درمان شوند در غیر این صورت این پوسیدگی ها به بافت نرم و زنده دندان به نام پالپ رسیده، باعث عفونی شدن آن شده و با تحریک کردن اعصاب آن باعث نکروز یا از بین رفتن اعصاب دندان شما می شوند. در این مرحله به اصطلاح گفته می شود که دندان شما به عصب رسیده است. پس لازم است حتی کمرنگ ترین نقاط تیره یعنی نقاطی که در معرض پوسیدگی هستند و هنوز به حفره های عمیق تبدیل نشده اند مورد توجه قرار بگیرند.
53
54
جهت مطالعه بیشتر
نحوه گرفتن عکس رادیوگرافی دندان
55
نحوه گرفتن عکس رادیوگرافی دندان
رادیوگرافی دندان با استفاده از دستگاه opg که یکی از تجهیزات پیشرفته در حوزه دندانپزشکی است، انجام می شود. رادیوگرافی دندان زمانی انجام می شود که دندانپزشک بخواهد ناهنجاری ها و آسیب های دندانی را به طور دقیق مشاهده کند. به طوری که تمامی بیماری های دندانی نظیر آبسه دندان ها، شکستگی فک و دندان ها، ناهنجاری فک، آسیب های استخوانی و غیره توسط رادیوگرافی دندان قابل تشخیص خواهند بود. برای عکسبرداری از دندان ها به روش پرتوگرافی از اشعه ایکس استفاده می شود. تابش پرتو ایکس به گونه ای انجام می شود که میزان اشعه بسیار ناچیز بوده و هیچ آسیبی به بافت های دندان و لثه نمی رساند.
56
نحوه انجام رادیوگرافی دندان در کلینیک
57
نحوه انجام رادیوگرافی دندان در کلینیک
این روش شبیه به تشخیص نمره چشم است. به طوری که بیمار بر روی یک یونیت نشسته و چانه خود را روی لبه دستگاه رادیوگرافی قرار می دهد. سپس دندانپزشک دستگاه را به گونه ای تنظیم می کند تا تمام فک بیمار قابل اسکن باشد. سپس دستگاه را روشن نموده و دستگاه با تابش پرتو ایکس شروع به اسکن سه بعدی دندان ها می کند. این روش بسیار ساده بوده و هیچ گونه دردی ندارد. از آنجایی که این روش تنها در بازه زمانی ۹ الی ۲۰ ثانیه ای انجام می شود، هیچ خطری را برای بیمار به دنبال نخواهد داشت. تمامی اسکن ها با کیفیت بالا بر روی صفحه نمایش قابل مشاهده خواهند بود. همانطور که مشاهده می کنید اسکن دندان به روش پرتوگرافی بسیار ساده و سریع بوده و هزینه چندانی ندارد. کافیست در انتخاب کلینیک و دندانپزشک خود نهایت دقت را داشته باشید؛ آنگاه تمامی فرایند رادیوگرافی به نحو احسن انجام خواهد شد.
58
59