فهرست مطالب:
فصل اول: شروع کار با اتوکد
فصل دوم: ترسیم با اتوکد
فصل سوم: ابزارهای کمکی ترسیم در اتوکد
فصل چهارم: ویرایش شکل ها در اتوکد
فصل پنجم: امکانات جانبی اتوکد
فصل ششم: مدیریت اجزای نقشه ها در اتوکد
فصل هفتم: اندازه گذاری نقشه ها در اتوکد
فصل هشتم: خدمات اتوکد به کاربران
کاربرد رایانه در نقشه کشی معماری (Auto Cad)
فصل اول: محیط اصلی اتوکد
محیط کار اتوکد شامل بخش های زیر است:
1- صفحه ترسیم
2- خط فرمان
3- نوار ابزار شامل
4- منوها
5- نوار وضعیت
6- زبانه های مدل سازی و جانمایی
7- علامت نمایش محورهای مختصات
8- نشانگر ترسیم
فایل های اتوکد:
اتوکد فایل های خود را با پسوند dwgذخیره می نماید و باید به این نکته توجه کرد که اتوکد بعضی از نگارش های پایین تر از خود باز نمی کند. ( مثلا نگارش Auto cad 2000) ممکن است نتواند فایل های ایجاد شده در نگارش های بالاتر(مثلاAuto cad 2007 ) را باز کند. اما نگارش های بالاتر همیشه فایل های ایجاد شده در نگارش های پایین تر را باز می کنند.
فرمان باز کردن و ذخیره کردن فایل ها:
فرمان open برای باز کردن فایل ها استفاده می شود که در منوی فایل قرار دارد و برای ذخیره کردن فایل ها از فرمان save در همین منو استفاده می شود. فرمان save az نیزدر مواردی به کار می رود که لازم است یک فایل ذخیره شده، مجددا با نام جدیدی ذخیره گردد.
ورود اطلاعات به فرمان:
بسیاری از فرمان های اتوکد در حین اجرا نیاز به دریافت
اطلاعاتی از کاربر دارند. این اطلاعات شامل:
1- اطلاعات عددی:
استفاده از صفحه کلید تایپ در خط فرمان اتوکد
(عدد ) وارد نمودن اعداد در جعبه متنی کنار ماوس
2- اطلاعات گزینشی: تایپ نمودن یک یا چند حرف بزرگ (حروف) انگلیسی در خط فرمان
کاربرد فرمان Undo:
بازگرداندن شکل حذف شده از صفحه اتوکد
کاربرد فرمان Redo:
بازگرداندن فرمان حذف شده از صفحه اتوکد
کاربرد فرمان Enter:
استفاده از این فرمان به منظور تایید اطلاعات وارد شده
اجرای دوباره آخرین فرمان اجرا شده
ماشین حساب اتوکد:
کلیک بر روی شکل ماشین حساب در نوار ابزار
standard و یا استفاده از دکمه کمکی ctrl+8.
کلیک راست ماوس:
قرارگیری گزینه های انتخابی خط فرمان در پنجره
راست کلیک است.
فصل دوم: ترسیم با اتوکد
ترسیم با استفاده از شکل های اولیه:
منوی Draw: شامل فرمان های زیر:
خط (Line): مزیت این فرمان آن است ه خطوط را به صورت
پیوسته و بدون قطع فرمان ترسیم می کند.
مستطیل (Rectangle): به منظور ترسیم مستطیل باید
طول و عرض آن توسط کاربر به اتوکد داده شود.
دایره (Circle): ترسیم دایره با 6 روش:
روش اول: مرکز، شعاع (Center, Radius)
روش دوم: مرکز، قطر(Center, Diameter)
روش سوم: دو نقطه (2- Points)
روش چهارم: سه نقطه (3- Points)
روش پنجم: دو مماس، شعاع ( Tan, tan, Radius)
روش ششم: سه مماس ( Tan, Tan, Tan)
کمان (Arc): درترسیم طاق ها، ایوان ها، گنبدها و حتی بازشوی درها از این فرمان استفاده می شود و در ترسین آن از مشخصات زیر استفاده می شود:
1- مرکز (Center)، 2- شعاع (Radius)، 3- وتر ( Length)، 4- زاویه (Angle)، 5- نقطه شروع ( Start)، 6- نقطه پایان (End)، 7- نقطه ای روی کمان ( Second Point)، 8- زاویه خط مماس به شروع ( Direction).
بیضی (Ellipse): در ترسیم بیضی، مهم ترین ویژگی جهت ترسیم، مرکز و قطرهای آن است.
منحنی ( Spline): برای رسم منحنی، پس از اجرای فرمان، کافی است که مختصات نقطه های قرار گرفته روی منحنی را از ابتدا تا انتها وارد کنید.
چند ضلعی منتظم (Polygon): برای ترسیم پلان مربع شبستان و گنبدخانه مسجد و …. به کار می رود. دو روش کلی برای ترسیم آن در اتوکد وجود دارد:
1- تعیین دوایر محیطی یا محاطی چند ضلعی
2- تعیین یکی از اضلاع
چند خطی ( Polyline): برای ترسیم به هم پیوسته استفاده می شود.
فصل سوم: ابزارهای کمکی ترسیم در اتوکد
روشن و خاموش کردن ابزار کمکی: تقریبا تمام ابزارهای کمکی ترسیم دارای دکمه هایی هستند که در نوار وضعیت صفحه اتوکد قرار گرفته اند. مثلا دکمه های OSNAP و DYN و MODEL روشن و مابقی خاموشند.
ابزار افقی و عمودی: اتوکد ابزار ساده ای برای ترسیم خطوط افقی و عمودی(ترسیم در و پنجره، نما، پلان و ….) طرح کرده است که این ابزار با نام ortho شناخته می شود. این ابزار در نوار وضعیت قرار داده شده است و با کلید f8 روشن و خاموش می گردد.
ابزارترسیم مدولار: استفاده ازشبکه شطرنجی برای ترسیم نقشه های معماری در واقع به کارگیری یک مدول ثابت در طراحی ساختمان ها می باشد. ابزار شبکه شطرنجی با عنوان GRID در نوار وضعیت وجود دارد و صفحه ترسیم اتوکد را با نقاطی منظم به ردیف های افقی و ستون های عمودی تقسیم می کند. فاصله این تقسیمات در تنظیمات آن قابل تغییرات است.
ترسیم ایزومتریک: درابزارهای مدولار، برای استفاده از قابلیت ایزومتریک این ابزارها کافی است، در پنجره تنظیمات آن ها در بخش Snap type، گزینه Isometric snap را فعال کنید. با فعال شدن این قسمت، زوایای شبکه مدولار با زوایای ایزومتریک هماهنگ خواهد شد.
فصل چهارم: ویرایش شکل ها در اتوکد
روش های انتخاب شکل ها: در انتخاب شکل ها جهت انجام عملیات ویرایشی، چهار روش کلی وجود دارد:
1- انتخاب تکی یا مجرد ( Single Selection): کلیک جداگانه بر روی هر شکل به صورت تکی
2- انتخاب پنجره کامل ( Window Selection): باز کردن پنجره ای پیرامون آن ها از چپ به راست و انتخاب شکل ها.
3- انتخاب پنجره برشی ( Crossing Selection): باز کردن پنجره ای از راست به چپ که خطوط آن منقطع و سبز است.
4- انتخاب کلی ( All selection): تایپ کلمه All در خط فرمان و Enter
فرمان های ویرایش شکل ها:
کلیه فرمان های ویرایشی، از منوی Modify قابل اجراهستند و نیز می توان آن ها را از طریق دکمه های نوار ابزار Modify که در زیر نمایش داده شده، اجرا نمود:
این فرمان ها به شرح زیرند:
حذف (Erase): به منظور حذف شکل ها، پس از اجرای فرمان Erase ، یک یا چند شکل مورد نظر را در جواب Select Objects انتخاب می کنیم و در انتها دکمه Enter را می زنیم.
جابه جایی (Move): اگر لازم باشد مکان شکلی در صفحه ترسیم تغییر کند، از فرمان Move استفاده می کنیم. پس از اجرای فرمان جابه جایی، شکل یا شکل های مورد نظر را انتخاب می کنیم و Enter را می زنیم. سپس نقطه ای از صفحه رسم به عنوان نقطه مبنا Base point تعیین می شود. این تعیین نقطه که در پاسخ Specify base point صورت می گیرد، می تواند هم مختصات دقیق آن تایپ شود و هم با استفاده از ماوس بر روی صفحه ترسیم کلیک شود.
مراحل اجرای فرمان Move ، مختصرا به صورت زیر است:
اجرای فرمان Move انتخاب شکل ها Enter تعیین مختصات نقطه مبنا تعیین مختصات نقطه دوم.
کپی (Copy): این فرمان یکی از فرمان های کاربردی و پر استفاده در ترسیمات و نقشه کشی است. بسیاری از اوقات لازم است تا شکلی پیچیده که رسم گردیده، در نقاط دیگری از نقشه کپی شود تا از رسم مجدد آن خودداری گردد. به این ترتیب، فرمان کپی اتوکد قابلیت تکثیر شکل ها را به تعداد نامحدودی در اختیار کاربران قرار می دهد. بنابراین، ترتیب اجرای عملیات کپی به صورت زیر خواهد بود:
اجرای فرمان انتخاب شکل ها Enter تعیین مختصات مبنا
تعیین نقطه دوم تعیین نقطه سوم …. Enter
دوران (Rotate): این فرمان به منظور ایجاد دوران یا چرخش با زاویه معین به کار می رود. بنابراین، ترتیب اجرای عملیات دوران به صورت زیر خواهد بود:
اجرای فرمان انتخاب شکل ها Enter تعیین مختصات مرکز دوران تعیین زاویه دوران.
آرایه سازی یا کپی منظم ( Array): شیوه آرایه سازی از دیرباز در نقوش معماری اسلامی ایرانی کاربرد داشته است و تکرار اشکال هندسی روش گسترش دادن یک زمینه تزیینی بوده است. این فرمان به دو روش عملیات کپی را اجرامی کند:
1- آرایه مستطیلی ( Rectangular Array): در این روش از شکل های مورد نظر، در فواصل منظم افقی و عمودی و با فواصل مشخص، کپی تهیه می شود.
2- آرایه چرخشی ( Polar Array): در این شیوه، از شکل بر روی یک مسیر دایره ای کپی می شود و فواصل منظم بین شکل ها را زاویه هایی مشخص می کنند که هر کدام در آن دایره با مرکز ساخته اند. در واقع آرایه چرخشی ترکیب عملیات کپی و دوران است. در این روش لازم است تعداد شکل هاو زاویه کلی، که از اولین شکل تا آخرین شکل بر روی دایره ساخته می شود و نیز مرکز دوران به اتوکد داده شود.
قرینه سازی (Mirror): هرگاه لازم باشد تا از شکلی، نسبت به یک خط، شکل متقارن دیگری تولید شود از فرمان mirror استفاده می کنیم. در فرمان mirror تنها باید دو نقطه از خط فرضی تقارن مشخص باشد. مراحل استفاده ازفرمان قرینه سازی به ترتیب زیر خواهد بود:
اجرای فرمان انتخاب شکل ها Enter تعیین نقطه اول خط تقارن تعیین نقطه دوم خط تقارن آیا شکل اولیه حذف شود یا خیر؟ (Y/N).
تغییر مقیاس (Scale): هرگاه لازم باشد اندازه کلی مجموعه ای از شکل های ترسیم شده تغییر کند؛به طور مثال دو برابر یا نصف شود، از فرمان Scale استفاده می شود. مراحل تغییر اندازه شکل ها به صورت زیر خواهد بود:
اجرای فرمان انتخاب شکل ها Enter تعیین نقطه مبنا
ورود ضریب تغییر اندازه.
کشیدگی خطی (Stretch): گاهی ضرورت دارد اندازه برخی شکل ها فقط در یک راستا تغییر کند و در واقع در راستای یک خط کشیده شود. در این حال از فرمان Stretch استفاده می شود. ترتیب اجرای این فرمان به شکل زیر است:
اجرای فرمان انتخاب شکل ها به وسیله پنجره برشی و تعیین نقطه مبنا تعیین نقطه دوم.
کپی موازی ( Offset): این فرمان در مواقعی به کار می رود که لازم است از یک شکل به موازات خودش کپی شود، به گونه ای که کلیه نقاط شکل کپی شده نسبت به نقاط متناظرشاندر شکل اول فاصله مساوی داشته باشند. برای انجام این فرمان مراحل زیر انجام می شود:
اجرای فرمان تعیین فاصله کپی انتخاب شکل اول کلیک در جهت کپی شکل اول انتخاب شکل دوم کلیک در جهت کپی شکل دوم
…. Enter.
قطع ( Break): از این فرمان زمانی استفاده می شود که لازم باشد یک شکل در دو نقطه، قطع و حدفاصل آن دو نقطه را حذف کرد. نحوه اجرای فرمان قطع به ترتیب زیر است:
اجرای فرمان انتخاب شکل با فرض نقطه انتخاب به عنوان نقطه اول قطع تعیین نقطه دوم قطع.
چنانچه بخواهید مجددا نقطه اول را برای فرمان تعیین نمایید، پس از تایپ حرف F دکمه Enter را بزنید. حال بر روی ابتدای یکی از ضلع ها و سپس بر انتهای آن کلیک کنید.
اجرای فرمان انتخاب شکل حرف F Enter تعیین نقطه اول از قطع تعیین نقطه دوم قطع.
تلاشی شکل ها (Explode): از این فرمان برای از هم جدا کردن یک شکل واحد و یکپارچه استفاده می شود و ترتیب اجرای این فرمان به صورت زیر است:
اجرای فرمان انتخاب شکل ها Enter.
پخ زدن یا کج کردن گوشه ها (Chamfer): این فرمان بر روی دو خط غیر موازی عمل می کند. با اجرای فرمان می توان دو خط مذکور را به یکدیگر رسانید و در محل برخورد، خط کجی ایجاد نمود.
بنابراین؛ مراحل اجرای فرمان chamfer به صورت زیر است، با این توضیح که بخش داخل پرانتز تنها هر زمان که لازم است اعداد فواصل تغییر کند، اجرا می شود:
اجرای فرمان (تایپ d و سپس Enter) تعیین فاصله اول و سپس Enter تعیین فاصله دوم و سپس Enter انتخاب خط اول انتخاب خط دوم.
در نقشه کشی معماری، فرمان chamfer به همراه فرمان Offset در ترسیم دیوارهای پلان بسیار کاربردی است.
گرد کردن ( Fillet): از این فرمان به منظور گرد کردن محل برخورد دوخط استفاده می شود. در این فرمان، شعاع کمانی، که گوشه مورد نظر را گرد می کند، به اتوکد داده می شود. مراحل اجرای فرمان به ترتیب زیر است:
اجرای فرمان (تایپ r و سپس Enter ) تعیین شعاع گردشدن و Enter انتخاب خط اول انتخاب خط دوم
اتصال( Join): هرگاه لبههای دو شکل با یکدیگر در تماس باشند اما یکی نباشند، این دو را به یک چند ضلعی (Polyline) تبدیل می کند. توجه نمایید که این فرمان برای شکل هایی که به یکدیگر نرسیده اند یا از هم دیگر عبور کرده اند، عمل نمی کند و زمانی عمل می کند که خطوطی که یکپارچه نیستند دریک جهت باشند و اگرراستای یکی از آن ها دیگری متفاوت باشد این فرمان کاربردی ندارد.
اجرای فرمان انتخاب شکل اول انتخاب شکل دوم.
اصلاح لبه ها و تقاطع ها (Trim): بسیاری اوقات لازم است در محل تقاطع شکل های ترسیمی اتوکد، بخش های اضافی یک شکل اصلاح یا در واقع حذف شود.
مراحل اجرای فرمان به صورت زیر است:
اجرای فرمان انتخاب شکل های محدوده اصلاح Enter انتخاب
لبه های شکل های اصلاحی جهت حذف Enter.
امتداد دادن شکل ها ( Extend): این فرمان می تواند شکلی را امتداد دهد تا به شکل دوم برسد. بنابراین اشکال این فرمان دو گروهند: شکل هایی که باز هستند و بایداز یک سو یا هر دو سو امتداد یابند، دوم شکل هایی که محدوده های امتداد را مشخص می نمایند.
روش اول: اجرای فرمان انتخاب شکل های محدوده امتداد Enter
انتخاب لبه های شکل ها جهت امتداد Enter
روش دوم: اجرای فرمان Enter انتخاب لبه های شکل ها جهت امتداد
Enter
تمرین:
1- پلان اولیه زیر را به وسیله فرمان ویرایشی Offset رسم نمایید؟
2- پلان فرضی مبلمان یک رستوران را که همه میزهای گرد آن 8 نفره اند، با ابعاد دل خواه و مطابق شکل با استفاده از فرمان Array رسم نمایید؟
فصل پنجم: امکانات جانبی اتوکد
بزرگ نمایی و کوچک نمایی صفحه ترسیم: این امکان با استفاده از Zoom وجود دارد. برای آزمایش روش های Zoom ، ابتدا با استفاده از فرمان Open در منوی File، یکی از نمونه نقشه های اتوکد را باز می کنیم. مجموعه فرمان های Zoom در منوی View و در زیر شاخه ای با همین نام قرار دارند.
جابه جایی مسطح دید در صفحه ترسیم: جابه جایی مسطح دید یا Pan با نگه داشتن غلتک ماوس بر روی صفحه امکان پذیر است. این فرمان رابه طور کامل می توانید از منوی View اجرا نمایید.
بازسازی نمایش در صفحه ترسیم: بسیاری از اوقات، هنگام اجرای عملیات zoom و pan، به منظور افزایش سرعت پردازش، اشکال دایره ای و منحنی به صورت شکسته به نمایش درمی آیند. در تصویر زیر بخشی از یک نقشه اتوکد را پس از اجرای عملیات zoom ملاحظه می کنید که کمان نمایش درها را به صورت شکسته نمایش داده است.
برای رفع این حالت و بازگرداندن منحنی ها به حالت واقعی شان، کافی است فرمان Regen را از منوی View اجرا نمایید.
استخراج مشخصات اشکال: اتوکد می تواند مشخصات شکل های رسم شده در صفحه ترسیم را نمایش دهد. این مشخصات شامل طول، زاویه، مختصات، مساحت، محیط، حجم و …. است، که بسته به نوع شکل ها متفاوتند. مجموعه فرمان های کاربردی این امکان در بخش Inquiry از منوی Tools قرار دارد.
:Distance این فرمان به منظور نمایش فاصله دو نقطه به کار می رود. هنگام اجرای این فرمان دو نقطه را در صفحه ترسیم و از اشکال رسم شده موجود انتخاب می کنید. مشخصات بدست آمده، هم در کنار نشانگر ماوس ظاهر می شود ( چنان چه ابزار Dynamic فعال باشد(، و هم در خط فرمان به نمایش درمی آید.
این مشخصات شامل 6 عدد است، که در آن Distance فاصله مستقیم دو نقطه، Angle in XY Plane زاویه خط ارتباطی دو نقطه در صفحه XY، Angle from XY Plane زاویه خط ارتباطی دو خط در جهت عمود بر صفحه XY، Delta X فاصله افقی دو نقطه، Deta Y فاصله عرضی دو نقطه و Delta فاصله ارتفاعی دو نقطه محسوب می شوند. چنان چه خواستید مشخصات استخراج شده را با دقت مطالعه نمایید کلید F2 را می زنید تا آخرین فرمان های اجرا شده در خط فرمان با یک پنجره بزرگ نمایش داده شوند. در تصویر صفحه بعد پنجره باز شده خط فرمان را به همراه نتایج فرمان Distance مشاهده می کنید.
Area: از این فرمان، به منظور محاسبه محیط و مساحت یک محدوده بسته بر روی نقشه، استفاده می شود. برای آزمودن این فرمان، ابتدا بر روی یکی از اتاق های اداری پلان حاضر، بزرگنمایی لازم را اجرا کنید. سپس فرمان Area را به اجرا درآورید و از یک گوشه اتاق شروع نمایید. به این ترتیب که تمامی گوشه های آن را به صورت متوالی انتخاب کنید تا دوباره به نقطه اول برسید. در تصویرصفحه بعد ، ترتیب انتخاب گوشه های محدوده یک اتاق به نمایش درآمده است.
عدد Area مساحت و عدد Perimeter محیط را نشان می دهد. در شرایطی که محدوده ای مانند حوزه درون یک دایره دارای گوشه های مشخص نباشد پس از اجرای فرمان Area، حرف o (اول کلمه Object) را تایپ و سپس آن شکل را انتخاب می کنیم تا مساحت و محیط آن تعیین شود. توجه کنید که بخش Object از فرمان Area فقط بر روی شکل های پیوسته و بسته کار می کند، مانند دایره، بیضی، مستطیل، چندضلعی منتظم و چند خطی که ابتدا و انتهای آن به هم رسیده باشد.
ID Point: این فرمان تنها مختصات یک نقطه مشخص را در صفحه ترسیم به نمایش می گذارد و برای اجرای آن باید بر روی نقطه مورد نظر کلیک نمایید.
هاشور زدن: یکی از امکانات کاربردی اتوکد قرار دادن الگوی هاشور در یک محیط بسته از نقشه های ترسیمی است. برای استفاده از هاشور، ابتدا دایره ای به شعاع 50 واحد رسم کنید. سپس با استفاده از فرمان ویرایشی Offset آن را به فاصله 20 واحد و به تعداد 4 عدد به بیرون کپی موازی نمایید تا شکل زیر ایجاد شود.
فرمان Hatch را از منوی Draw اجرا کنید. در پنجره باز شده هاشور، در بخش سمت چپ، الگوی هاشور را انتخاب می کنیم و تنظیمات مربوط به اندازه و زاویه آن را تعیین می نماییم. در بخش سمت راست محدوده قرارگیری هاشور و تنظیمات مربوط به نوع انتخاب محدوده را تعیین می کنیم.
بر روی کادر Swatch کلیک کنید تا پنجره Hatch Predefined Palette باز شود. در زبانه Other Predefined اغلب الگوهای کاربردی هاشور را مشاهده می کنید. هر چند در زبانه های دیگر نیز برخی از این الگوها وجود دارند. از این مجموعه، الگوی BRICK یا آجر را انتخاب کنید و دکمه OK را بزنید تا به پنجره اصلی هاشور بازگردید.
اکنون دکمه Add: Pick points را کلیک کنید تا بتوانید محدوده هاشور را تعیین نمایید. پنجره هاشور موقتا ناپدید میشود. نشانگر ماوس را حدفاصل بین دایره چهارم و پنجم قرار دهید و کلیک کنید.
با زدن دکمه Enter بار دیگر به پنجره اصلی هاشور برمی گردید. در واقع مکانی که کلیک کردید نقطه ای در درون محدوده ی بسته هاشور بود. اکنون برای مشاهده پیش نمایش هاشور از دکمه Preview استفاده کنید.
رنگ آمیزی: فرمان تکمیلی هاشور فرمانی است که، به جای استفاده از الگوهای هاشور، قالب های رنگی را به کار می گیرد. برای اجرای این فرمان از منوی Draw فرمان Gradient استفاده نمایید. در پنجره باز شده امکان انتخاب دو حالت تک رنگ و دو رنگ وجود دارد. در حالت اول رنگ تعیین شده، با شیوه ای که از 9مربع زیرین آن انتخاب میکنید، به رنگ سفید و یا مشکی خاتمه می یابد ودر حالت دوم این تغییر رنگ از رنگ اول به رنگ دوم اتفاق می افتد. حالت تک رنگ این پنجره را در زیر ملاحظه می کنی.
نگارش متن در اتوکد: نگارش متن یکی از الزامات نقشه های ترسیمی در اتوکد است که در موارد متعددی، چون عنوان نقشه ها، فهرست فضاها، توضیحات تکمیلی نقشه و… کاربرد دارد. لذا اغلب در پایان ترسیم نقشه ها، با استفاده از فرمان های متن نویسی اتوکد، نوشتار مورد نیاز درون آن ها قرار می گیرد. فرمانهای مذکور در بخش Text از منوی Draw قرار دارند.
قرینه سازی متون: اکثر فرمان های ویرایشی را، می توان بر روی متن ها اجرا نمود. یکی از این فرمان ها قرینه سازی (Mirror) است، که چنان چه به صورت طبیعی برای یک متن نوشته شده اجرا گردد، کلیه حروف آن را معکوس می کند. گاهی اوقات، حین قرینه سازی بخش هایی از نقشه لازم است متن های درون آن قرینه نشوند. در این حال، باید قابلیت «قرینه سازی متون» (Mirror text) خاموش باشد. برای تنظیم این قابلیت باید Mirrtext را در خط فرمان تایپ کنید و Enter را بزنید.
در پاسخ به Enter new value for MIRRTEXT یکی از دو عدد صفر یا 1 وارد کنید (عدد صفر برای خاموش بودن قرینه سازی متون و عدد 1 برای روشن کردن این قابلیت است). در تصویر زیر قرینه سازی یک پلان و متن های درون آن با گزینه صفر و 1 قابلیت « قرینه سازی متون» به نمایش درآمده است.
فراخوانی نوار ابزارها: کاربران اتوکد به سادگی می توانند نوار ابزارهای مورد نیاز را، به تعداد لازم، به محیط اتوکد فراخوانی کنند و ساده ترین روش برای فراخوانی نوار ابزارهای ضروری آن است که نشانگر ماوس را بر روی یکی از نوار ابزارهای موجود قرار دهید و کلیک راست کنید. در پنجره باز شده نوار ابزارهایی که در کنار آن ها علامت تیک قرار ندارد، در محیط اتوکد حضور ندارند و با کلیک بر آن ها می توان نوار ابزار مورد نظر را به محیط اتوکد فراخوانی نمود.
اما در شرایطی لازم است که تنها یک یا چند دکمه محدود از یک منو به محیط اتوکد فراخوانده شود و نیازی به مجموعه نوار ابزار آن منو نیست. به این منظور، یا از پنجره
فوق الذکر فرمان Customize را اجرا می نماییم و یا به منوی View می رویم و فرمان Toolbars را اجرا می کنیم. پنجره باز شده به صورت زیر است:
فصل ششم: مدیریت اجزای نقشه ها در اتوکد
ایجاد لایه ها و مدیریت اجزای نقشه درون لایه ها: اتوکد برای کاربران این امکان را ایجاد را ایجاد کرده است که بتوان اجزای مشابه از ترسیمات نقشه ها را در داخل لایه های مختلفی از فایل ذخیره نمود تا بخش های مشابه نقشه به سادگی و به تفکیک در دسترس باشند. به طور مثال، نقشه کشان هر مجموعه از دیوارها، درها، پنجره ها، پله ها، مبلمان، اندازه گذاری، متن ها و … را به طور مجزا در درون لایه های مربوطه ذخیره می کنند.
اکنون برای شروع به کار با لایه ها، یک فایل جدید را در اتوکد باز کنید. برای ایجاد یا مدیریت لایه فرمان ها…Layers را از منوی Format اجرا می کنیم. با اجای این فرمان پنجره Layer Properties Manager به صورت زیر باز می شود.
ملاحظه می کنید که همیشه یک لایه 0 در فایل اتوکد وجود دارد که تاکنون آن چه در صفحه ترسیم، کشیده می شد در این لایه قرار می گرفت. حال برای ایجاد نظم در ترسیمات، ابتدا باید لایه هایی را به این پنجره اضافه کنیم. به این منظور بر دکمه New Layer، کلیک کنید. لایه جدید با نام Layer 1 ایجاد می شود. می توانید نام دلخواه خود را برای این لایه انتخاب کنید. به همین ترتیب لایه هایی با نام های مختلف مانند Text، Wall، Window ایجاد نمایید.
ویژگی های لایه: هر لایه اتوکد دارای ویژگی های مربوط به خود است. شکل های ترسیم شده در هر لایه نیز همان ویژگی ها را به خود خواهند گرفت. بخشی از این ویژگی ها، مشخصات نمایشی اجزای لایه بر صفحه ترسیم است و بخشی نیز به مدیریت لایه ها مربوط می شوند. در زیر، ویژگی های لایه ها معرفی می گردند.
Status: این ویژگی که با نام «وضعیت» شناخته می شود، حالت «جاری بودن» یک لایه را تعیین می کند. لایه ای که جاری باشد، ترسیمات در آن قرار می گیرند. بنابراین، هیچ گاه نمی توان بیش از یک لایه جاری داشت. برای جاری شدن یک لایه، پس از انتخاب آن، بر دکمه Set Current که به صورت تیک نمایش داده می شود کلیک می کنیم. اکنون لایه Wall را فعال کنید. ملاحظه می نمایید که در بالای پنجره در برابر عبارت: Current Layer نام لایه Wall به نمایش درآمده است. این به آن معناست که پس از خروج از این پنجره و اجرای رسم در صفحه ترسیم، شکل هایی که ایجاد می شوند، در لایه Wall قرار می گیرند.
On/Of: این ویژگی که به صورت «روشن/خاموش» نیز بیان می شود، می تواند یک لایه اتوکد را در یکی از دو حالت روشن یا خاموش قرار دهد. چنان چه یک لایه خاموش شود کلیه اشکال موجود در آن از صفحه ترسیم ناپدید میگردند. پس از روشن کردن لایه، این اجزا دوباره در صفحه ترسیم ظاهر می شوند. از این ویژگی زمان هایی استفاده می شود که به دلیل تراکم یا شلوغ بودن ترسیمات، کنترل رسم به سختی اجرا می شود. در این حال لایه های غیر ضروری خاموش می شوند تا حداقل اطلاعات مورد نیاز در صفحه ترسیم به نمایش درآید. برای خاموش کردن لایه کافی است بر روی علامت لامپ در ردیف آن لایه کلیک کنیم تا به صورت خاموش درآید و برای روشن کردن، مجددا بر این چراغ خاموش کلیک کنیم.
اگر لایه جاری را خاموش کنید پیغامی به صورت زیر ظاهر می شود که مضمون آن به شما هشدار می دهد که در حال خاموش کردن لایه ای هستید که قرار است رسم شکل ها در آن اتفاق بیفتد. برای روشن ماندن لایه، دکمه Yes و برای خاموش کردن آن دکمه No را می زنید.
Lock/Unlock: این خصوصیت که با نام «قفل/ باز» شناخته می شود، امکان تغییرات بر روی شکل های ترسیم شده در یک لایه را کنترل می کند. برای قفل کردن یک لایه باید بر علامت قفل باز زرد رنگ در ردیف آن لایه کلیک کرد تا به صورت قفل بسته آبی رنگ درآید.
Color: ویژگی رنگ لایه ها کمک می کند تا کاربر اشکال موجود در لایه های مختلف را، با توجه به اختلاف رنگی، آن ها از یکدیگر تشخیص دهد. برای تغییر رنگ لایه ، بر روی علامت در ستون Color کلیک می کنیم. آن گاه پنجره Select Color باز می شود. این پنجره روش های مختلفی را برای انتخاب رنگ در اختیار کاربر قرار می دهد.
Linetype: این ویژگی که با عنوان « نوع خط» ترجمه می شود، چگونگی نمایش خطوط اشکال را در آن لایه تعیین می کند. همیشه به صورت پیش فرض این نوع خط به صورت خط پیوسته یا ممتد(Continuous) در نظر گرفته می شود. اما اگر بخواهیم آن را تغییر دهیم بر روی عبارت Continuous، که وضعیت فعلی نوع خط را نشان می دهد، کلیک می کنیم تا پنجره Select Linetype باز شود.
ملاحظه می شود که در حال حاضر تنها یک نوع خط، یعنی همان ممتد، در این پنجره وجود دارد. برای استفاده از دیگر نوع خط های موجود در اتوکد باید آن ها را بارگذاری نمود. به این منظور بر روی دکمه …Load کلیک کنید تا پنجره Load or Reload Linetypes باز شود.
در این پنجره می توانید هر یک از نوع خط های موجود در لیست Available Linetypes را انتخاب نمایید. اکنون نوع خط ACAD-ISO03W100 را، نوعی از خطچین است، انتخاب کنید و دکمه OK را بزنید. این نوع خط به پنجره قبلی اضافه می شود. حال، دوباره دکمه…Load را بزنید و نوع خط ACAD-ISO07W 100 را نیز بارگذاری نمایید.
Lineweight: از این ویژگی که تعیین کننده «ضخامت خط» شکل های یک لایه است، بیشتر به منظور رعایت اصول نقشه کشی، که در آن هر گروه از اجزای نقشه با ضخامتی خاص ترسیم می شوند، به کار می رود. چنان چه بخواهیم ضخامت خطوط را برای هر لایه تنظیم نماییم، باید بر عبارت Default کلیک کنیم تا پنجره Lineweight باز شود.
در این پنجره ضخامت ها با واحد میلی متر نوشته شده و به راحتی می توان آن ها انتخاب کرد.
انتقال مشخصات از یک شکل به شکل دیگر: به عنوان نمونه اگر بخواهید خط میانی تمام پنجره ها را همانند پنجره اتاق سوم، تغییر دهید باید زمان و عملیات زیادی صرف کنید. اتوکد فرمانی را در اختیار کاربران قرار می دهد تا به واسطه آن بتوان مشخصات یک شکل را به دیگر شکل ها منتقل نمود. می توانید ویژگی رنگ و ضخامت خط را از خط میانی پنجره اتاق سوم به خط میانی دیگر پنجره های موجود در پلان انتقال دهید. این فرمان با عنوان Match Properties شناخته شده است و در منوی Modify قرار دارد. هم چنین می توان آن را با استفاده از دکمه تعبیه شده در نوار ابزار Standard اجرا نمود.
پس از اجرای فرمان Match Properties، ابتدا بر روی شکل مبدا (یعنی مابقی خط میانی پنجره اتاق سوم) و سپس بر روی همه شکل های مقصد( یعنی مابقی خط های میانی پنجره ها) کلیک می کنیم. تصویر زیر، ترتیب انتخاب شکل ها را در اجرای فرمان فوق نشان می دهد.
مشاهده مشخصات شکل: به طور کلی می توان همه مشخصات یک شکل را در اتوکد مشاهده نمود و موارد قابل تغییر را به صورت انحصاری تغییر داد. برای نمایش مشخصات هر شکل، ابتدا آن را انتخاب می نماییم. سپس از منوی Modify فرمان Properties را اجرا می کنیم و یا از دکمه های کمکی Ctrl+l کمک می گیریم.
ساخت بلوک ها: در بسیاری از مواقع، یک شکل در نقشه اتوکد بارها تکرار می شود واز آن جا که در موارد مختلف با اندازه ها یا زوایای متفاوتی در نقشه قرار می گیرد، نمی توان تنها با اجرای فرمانCopy آن را در مکان های مورد نیاز استفاده نمود. از این شکل ها می توان به درها، تجهیزات بهداشتی و الکتریکی، مبلمان درون فضاها و ترسیمات راندو( درخت، ماشین، انسان و …) اشاره نمود.
اکنون فرض کنید که می خواهیم درهای پلان فعلی را به صورت بلوک ترسیم کنیم و از آن در تمام نقشه ها استفاده نماییم. ابتدا لایه Door را روشن (On) و سپس فعال نمایید. روی مکان در ورودی اتاق دوم، بزرگنمایی را اجرا کنید. ابتدا در لبه بالایی در، یک مستطیل با ابعاد 97×3 سانتی متر رسم نمایید. سپس با استفاده از روش Angle، Center، Start در رسم کمان، یک کمان از لبه پایینی در تا انتهای مستطیل ترسیم کنید.
برای ساخت بلوک، از منوی Draw فرمان Block گزینه …Make را اجرا کنیم. این فرمان را می توان با استفاده از دکمه نوار ابزار Draw نیز به کار گرفت.
پنجره Block Definition باز می شود. در این پنجره ابتدا نام بلوکی را که می خواهیم ایجاد کنیم در کادر Name تایپ می کنیم. مثلا عبارت door100m را وارد کنید. در بخش Base Point نقطه مبنای قرارگیری بلوک تعیین می شود. این نقطه مکان شروع قرارگیری بلوک در نقاط دیگر صفحه ترسیم را تعیین می نماید. بر دکمه کنار عبارت Pick Point کلیک کنید. پنجره موقتا ناپدید می شود. بر نقطه ابتدای کمان در ورودی کلیک کنید.
پنجره ساخت بلوک دوباره ظاهر می شود. در بخش Object شکل هایی که متعلق به این بلوک هستند تعیین می شوند. بر روی دکمه کنار عبارت Select Object، کلیک کنید تا پنجره بلوک ناپدید شود. آن گاه دو شکل مربوط به در یعنی مستطیل و کمان را انتخاب کنید و Enter را بزنید تا پنجره مجددا ظاهر گردد.
ملاحظه می نمایید که عبارت 2 Objects selected در پایین این بخش به نمایش درمی آید و به این معناست که شما دو شکل را برای این بلوک انتخاب نموده اید. در بالای این بخش نیز پیش نمایش کوچکی از در مورد نظر نشان داده شده است. در ای جا سه گزینه انتخابی وجود دارد. این سه گزینه تعیین می کنند که، پس از خروج از پنجره و ساخت بلوک، این دو شکل انتخاب شده چه تغییری داشته باشند.
Retain: با انتخاب این گزینه شکل انتخاب شده به همین صورت در صفحه ترسیم باقی خواهد ماند و تغییری نمی کند.
Convert to block: این گزینه شکل انتخاب شده را به یک بلوک تبدیل می کند.
Delete: با این گزینه شکل انتخاب شده حذف می گردد.
گزینه Retain را انتخاب کنید تا، پس از ساخت بلوک، شکل های فعلی به صورت تغییر نکرده باقی بمانند. در پنجره کشویی Block unit واحد اندازه گیری بلوک را تعیین می کنیم، که در این جا لازم است آن را بر روی Centimeters تنظیم نماییم.
در بخش Description نیز می توانید توضیح دلخواهی برای بلوکی، که در حال ساختن آن هستید، تایپ کنید. در پایان دکمه OK را بزنید تا بلوک مورد نظر از این در ساخته شود.
اکنون که واحد اندازه گیری بلوک را بر روی سانتی متر تنظیم کردید، برای هماهنگی این بلوک با نقشه موجود، باید واحد اندازه گیری فایل را نیز بر روی سانتی متر قرار دهید. بنابراین، همان گونه که در فصل قبل آموختید، با استفاده از فرمان units… از منوی Format به این کار اقدام کنید.
استفاده از فایل های بلوک آماده: اگر یک کاربر بتواند تعداد زیادی از بلوک های مورد نیاز در اتوکد را بسازد و به صورت فایل ذخیره کند، در تمامی نقشه ها امکان استفاده از این بلوک ها را خواهد داشت. چنین عملیاتی را بسیاری از مهندسین مشاور یا دفاتر فنی مهندسی انجام داده اند و بعضا آن را در بازار منتشر نموده اند و شما می توانید با تهیه آن، به مجموعه ای غنی از انواع بلوک های کاربردی اتوکد، دسترسی پیدا کنید.
برای استفاده از این بلوک ها ابتدا فایل نقشه قبلی را باز کنید. در پنجره مدیریت لایه هایک لایه جدید با عنوان Blocks ایجاد کنید و رنگ دلخواهی برای آن انتخاب کنید. شپس آن لایه را به صورت جاری درآورید.
از منوی Tools فرمان Palettes را اجرا و گزینه Design Center را کلیک نمایید.
پنجره باز شده فهرستی از امکانات طراحی اتوکد را در اختیار شما قرار می دهد. از مسیر نصب اتوکد، مطابق تصویر صفحه بعد، مسیر بلوک های متریک معماری را پیدا کنید.
فهرستی 8 تایی از بلوک های معماری سمت راست این پنجره به نمایش درمی آید. بر بلوک Trees-Metric دو بار کلیک کنید تا پنجره Insert Block باز شود و پس از انجام تنظیمات، این بلوک درخت را در کنار پلان خود قرار دهید.
اگر پنجره Design Center مزاحم کار شما در محیط اتوکد است می توانید بر نوار آبی سممت چپ آن کلیک نمایید و آن را به سمت چپ یا راست صفحه هدایت کنید تا مانند نوار ابزارهای دیگر در کنار صفحه ترسیم قرار گیرد. برای بستن این پنجره نیز از علامت × در گوشه آن استفاده می کنید.
به کارگیری گروه ها: امکان دیگری به نام گروه سازی در اتوکد وجود دارد که نسبتا ساده تر از قابلیت بلوک سازی است، اما فاقد همه ویژگی های بلوک هاست و قابلیت انتقال به دیگر فایل ها را نیز ندارد. وقتی مجموعه ای از اشکال محیط اتوکد تبدیل به گروه می شوند، می توان همه را با هم انتخاب کرد و عملیات ویرایشی مانند کپی را برای همگی اجرا نمود.
هر زمان که یک گروه را تغییر دهیم این تغییر از این به بعد اعمال می شود و در گروه های قبلی این تغییر مشاهده نمی گردد. اکنون برای شروع به کار با گروه ها ابتدا یک لایه با نام Furniture ایجاد کنید و رنگ دلخواهی برای آن انتخاب نمایید. سپس این لایه را فعال کنید و در اتاق اول، پلان یک میز اداری و صندلی های آن را با اندازه های زیر رسم کنید. وقتی این مجموعه درون اتاق قرار گرفته شود به صورت زیر خواهد بود.
اکنون می خواهیم این میز و صندلی ها را به یک گروه تبدیل کنیم. در خط فرمان عبارت group یا مخفف آن حرف g را تایپ کنید و Enter را بزنید تا پنجره Object Grouping باز شود.
برای ساخت گروه در این پنجره ابتدا نام گروه را در کادرGroup Name تایپ می کنیم و دکمه <New را می زنیم. برای این گروه نام Table را انتخاب می کنیم.
با زدن دکمه <New پنجره موقتا ناپدید می شود و شما باید اشکالی را که متعلق به این گروه جدید هستند انتخاب نمایید. پس مجموعه ی میز و صندلی های آن را انتخاب کنید و Enter را بزنید تا دوباره به پنجره گروه بازگردید. ملاحظه می کنید که گروه TABLE1 در فهرست نام گروه ها ایجاد شده و در ستون Selectable در برابر آن عبارت Yes آمده است. این به این معناست که کلیه اجزای این گروه در عملیات ویرایشی با هم انتخاب خواهند شد. اکنون دکمه OK را بزنید.
اکنون از این گروه کپی تهیه کنید و بر روی یکی از اجزای این گروه کلیک کنید. همه اجزای گروه با هم انتخاب می شوند. آن را به اتاق ببرید و فرمان را پایان دهید. هم چنین می توانید برای تغییر اجزای گروه مجددا فرمان گروه را اجرا کرده و برای خارج کردن بعضی از شکل ها از دکمه < Remove استفاده کنید.
گروه
کپی
تمرین
1- لایه ای با نام Hidden و با رنگ قرمز و با نوع خط «خط چین» ایجاد نمایید؟
2- مطابق شکل زیر سه پله با فواصل 30 واحد در مقابل در راهروی ورودی در لایه Hidden ترسیم کنید؟
3- لبه های بیرونی سقف را در لایه دیگری و مطابق شکل رسم کنید؟
4- در نهایت هر نوع مبلمان که مایلید در لایه دیگری که ایجاد کرده اید به پلان اضافه نمایید؟
فصل هفتم: اندازه گذاری نقشه ها در اتوکد
مفهوم اندازه و اجزای اندازه گذاری
وقتی در اتوکد اندازه گذاری بر روی یک فاصله صورت می گیرد، شکل جدیدی ترسیم می شود که مقدار عددی آن فاصله در آن نمایش داده می شود. به این شکل جدید «اندازه» (Dimension) اطلاق می گردد. یک «اندازه» شامل بخش های زیر است:
1- متن یا Text، که عدد اندازه را نشان می دهد.
2- خط اندازه یا Dimension Line، که عدد اندازه روی آن نوشته شده و فاصله ابتدا تا انتهای آن در واقع همان طول اندازه گذاری شده است. بعضی اوقات این خط در دو قطعه و در طرفین متن قرار می گیرد.
3- خط های اتصال یاExtension Line ، که فاصله اندازه گذاری شده را به خط اندازه و متن آن وصل می کنند. معمولا این خطوط نیز دو قطعه هستند.
4- پیکان ها (Arrowheads)، که اتصال دهنده خط های اندازه به خط های اتصال اند و هر چند نام آن ها پیکان قرار داده شده اما می توانند با علامت های دیگری هم چون نقطه، تیک، دایره و … نمایش داده شوند.
تعریف شیوه اندازه گذاری و تنظیمات آن
برای ایجاد یا تغییر شیوه های اندازه گذاری از منوی Format یا منوی Dimension فرمان Dimension Style را اجرا می کنیم.
با اجرای این فرمان پنجره Dimension Style Manager باز می شود. در این پنجره، کادر Styles فهرستی از شیوه های اندازه گذاری موجود در فایل را نمایش می دهد. اگر برای اولین بار این پنجره باز شود تنها یک شیوه ISO-25 در آن مشاهده خواهد شد (ممکن است در برخی فایل ها یا نگارش های اتوکد این شیوه با نام Standard نشان داده شود).
برای ایجاد یک شیوه جدید از دکمه …New استفاده می شود. با زدن این دکمه پنجره Create New Dimension Style باز می شود. در کادر New Style Name نام شیوه جدید را تایپ می کنیم. پنجره کشویی Start With برای انتخاب مبنای اولیه این شیوه، بر اساس یکی از شیوه های موجود است. این بخش در شرایطی مورد استفاده قرار می گیرد که بخواهید شیوه ای جدید، مشابه یکی از شیوه های قبلی، اما با تغییرات اندک نسبت به آن ایجاد نمایید.
بخش های مختلف پنجره تنظیمات در زبانه های فوقانی آن قابل دسترسی هستند. این بخش ها به شرح زیرند:
خطوط مربوط به اندازه گذاری (Lines)
نشانه ها و پیکان ها (Symbols and Arrows)
متن اندازه گذاری (Text)
جای گیری صحیح اجزای اندازه (Fit)
واحدهای اصلی اندازه (Primary Units)
واحدهای معادل (Alternate Units)
اختلاف اندازه گیری (Tolerance)
روش های اندازه گذاری شکل ها
پس از تنظیم شیوه اندازه گذاری و فعال کردن آن به صورت شیوه جاری، می توانیم از روش های گوناگونی، که در اتوکد به منظور درج اندازه بر روی شکل ها پیش بینی شده است، استفاده نماییم. این روش ها در منوی Dimension قرار دارند. می توانید به جای اجرا کردن این فرمان ها از منوی مذکور، نوار ابزار Dimension را فعال کنید تا بتوانید از دکمه های آن استفاده نمایید.
در زیر به شرح این روش ها می پردازیم:
1- خطی (Linear): این روش به منظور اندازه گذاری فواصل افقی یا عمودی استفاده می شود. با اجرای فرمان Linear بر روی دو نقطه، که می خواهیم اندازه فاصله افقی یا عمودی آن ها را درج کنیم، کلیک می کنیم و ماوس را در جهتی که قرار است آن اندازه نشان داده شود حرکت می دهیم و از شکل اصلی دور می کنیم. با کلیک سوم مکان قرارگیری خط اندازه و متن آن تعیین می شود و فرمان پایان می یابد.
2- مایل ( Aligned): برای اندازه گذاری فاصله های مایل (غی افقی و عمودی) از این فرمان استفاده می شود. روش اجرای آن شبیه به روش Linear است به این ترتیب که دو نقطه مورد نظر انتخاب می گردد و با حرکت ماوس و کلیک سوم، مکان قرارگیری اندازه تثبیت می شود.
3- طول کمان (Arc Length): اگر بخواهیم طول های مدور رااندازه گیری کنیم باید از فرمان Arc Length استفاده نماییم. در این روش با اجرای فرمان و کلیک تنها بر روی کمان مورد نظر، مکان قرارگیری خط اندازه و متن آن را با حرکت ماوس و کلیک دوم تعیین می کنیم.
4- مختصات نقطه (Ordinate): این روش به منظوردرج مختصات یک نقطه (x,y) بر روی ترسیم اتوکد به کار می رود. اما در نقشه کشی معماری کاربردی ندارد.
5- شعاع (Redius): این فرمان برای اندازه گیری شعاع دایره و کمان استفاده می شود. پس از اجرای فرمان و کلیک بر روی دایره یا کمان مورد نظر، با حرکت ماوس، مکان قرارگیری اندازه شعاع را تعیین و کلیک دوم را اجرا می کنیم.
6- قطر( Diameter): برای اندازه گذاری قطر دایره از این فرمان استفاده می شود. روش آن دقیقا مشابه فرمان Radius است؛ یعنی پس از انتخاب دایره، ماوس را به داخل یا بیرون دایره حرکت می دهیم و برای درج عدد قطر کلیک می کنیم. در اندازه گذاری قطر شیوه نگارش اندازه به این صورت است که علامت قبل از عدد اندازه قرار داده می شود.
7- زاویه ( Angular): این فرمان به منظور نمایش اندازه زاویه بین دو خط به کار می رود. پس از اجرای این فرمان ابتدا بر روی دو خط مورد نظر کلیک می کنیم. سپس با حرکت ماوس و تعیین مکان قرارگیری اندازه زاویه، کلیک سوم را اجرا می کنیم.باید توجه داشت که دو خط همیشه دارای دو زاویه اند: زاویه کوچکتر و زاویه مکمل آن زاویه؛ یعنی زاویه بزرگتر. در عین حال بسته به آن که حرکت ماوس و کلیک سوم در جهت زاویه کوچک تر یا بزرگتر اعمال شود، آن زاویه بر روی شکل، نشان داده خواهد شد.
8- خط مبنا (Baseline): برای اندازه گیری چند خط هم راستا به گونه ای که یکی از خطوط اتصال آن ها مشترک باشد یا در واقع فواصل تمامی اجزای آن راستا از یک نقطه اندازه گذاری شود از این فرمان استفاده می شود.
9- ممتد (Continue): اگر بخواهیم فواصل مجاور یک دیگر را به صورت ردیفی و منظم اندازه گذاری نماییم از این فرمان استفاده می کنیم. در این روش نیز باید قبلا اولین فاصله به وسیله یکی از روش های قبلی اندازه گذاری شده باشد.
تمرین
1- پلانی مشابه زیر ترسیم نموده و سمت چپ پلان ترسیم شده را بزرگنمایی کنید و دیوار بالایی آن را از بالا به پایین و به وسیله Linear اندازه گذاری نمایید؟
فصل هشتم: خدمات اتوکد به کاربران
چاپ کردن یا پلات گرفتن نقشه ها: مهم ترین روش دریافت خروجی از نقشه های رسم شده در اتوکد چاپ کردن یا پلات گرفتن آن ها بر روی کاغذ است. به منظور چاپ کردن نقشه ها، پس از اتمام ترسیم و قرار دادن نوشته ها و اندازه گذاری های لازم بر روی آن، از منوی File فرمان …Plot را اجرا می نماییم و یا از نوار ابزار Standard روی آن کلیک می کنیم. در این صورت پنجره Plot باز می شود.
در بخش Printer/Plotter پنجره کشویی Name می توانید یکی از چاپگرهای تعریف شده در ویندوز یا اتوکد را برای چاپ انتخاب کنید. در صورت نیاز به تغییر بعضی ار تنظیمات خاص (مربوط به چاپگر انتخاب شده)، بر روی دکمه Properties…. کلیک کنید تا پنجره Plotter Configuration Editor باز شود. در این پنجره می توانید برخی از پیش فرض های چاپگر، مانند اندازه کاغذ و جهت آن، کیفیت چاپ (Resolution)، سیاه و سفید یا رنگی بودن و …. را، که برای چاپگرهای مختلف متفاوت است، تنظیم نمایید. اگر خواستید مستقیما به تنظیمات پیش فرض چاپگر تعریف شده وارد شوید، از دکمه Custom Properties… استفاده کنید.
وقتی تغییرات مورد نظر را اعمال کردید و OK را زدید تا از پنجره های فوق خارج شوید و به پنجره اصلی پلات باز گردید، پنجره ای با عنوان Changes to Printer Configuration File باز می شود و از شما می خواهد تعیین کنید که تنظیمات اجرا شده بر روی چاپگر، در اتوکد ذخیره شود یا خیر. چنان چه گزینه اول پنجره را فعال نمایید، تغییرات اجرا شده تنها برای این پلات اعمال خواهد شد و اگر گزینه دوم انتخاب شود، تغییرات صورت گرفته برای این چاپگر در اتوکد ذخیره خواهد شد.
در پنجره اصلی پلات، گزینه ای با عنوانPlot to file داریم، خروجی پلات به صورت یک فایل ذخیره خواهد شد و بر روی کاغذ چاپ نمی شود. این گزینه را لازم نیست؛ چرا که اگر چاپگری برای دریافت خروجی به فایل تنظیم شده باشد، به صورت خودکار این گزینه روشن خواهد شد. به طور مثال، برنامه هایی وجود دارند که با نصب آن ها چاپگری به به ویندوز اضافه می شود که از طریق آن می توانید خروجی برنامه ها را به صورت فایل گرافیکی یا Pdf ذخیره نمایید. وقتی از این چاپگرها در اتوکد استفاده شود گزینه Plot to file روشن می شود. در بخش Paper size اندازه کاغذ خروجی چاپ تعیین می شود. در بخش Number of copies تعداد خروجی های چاپ را تعیین می کنید.
در Plot area محدوده ای از نقشه، که باید چاپ شود، تعیین می گردد. با این توضیح که همیشه لازم نیست تمام ترسیمات صفحه، بر روی کاغذ چاپ شوند.
بنابراین، در پاسخ به What to plot می توانید یکی از گزینه های زیر را جهت تعیین محدوده پلات انتخاب نمایید.
1- Display: آن چه در حال حاضر با بزرگنمایی یا کوچک نمایی در صفحه نمایش نشان داده شده است.
2- Extend: هر چه در صفحه ترسیم قرار دارد.
3- Limits: محدوده ترسیم که در فرمان Drawing Limits تعیین می شود.
4-Window: محدوده ای از ترسیمات که به وسیله یک پنجره توسط کاربر تعیین می شود.
در بخش Plot offset برای فرمان پلات مشخص می کنید که محدوده انتخاب شده در بالا، با چه فاصله ای از لبه های کاغذ، چاپ شود. چنان چه مقادیر X و Y آن را صفر دهید نقشه مورد نظر دقیقا از لبه کاغذ چاپ خواهد شد. این دو عدد فاصله طولی و عرضی نقشه را از لبه های کاغذ تعیین می کنند. اگر گزینه Center the plot فعال شود، نقشه مذکور دقیقا در وسط کاغذ چاپ خواهد شد و فاصله آن از لبه های کاغذ مساوی خواهد بود.
بخش Plot scale یکی از مهم ترین تنظیمات پلات است. دراین قسمت برای اتوکد تعیین می کنید که نقشه ترسیم شده با چه مقیاسی بر روی کاغذ چاپ شود. می دانین که در نقشه کشی مقیاس های متفاوتی مانند 1/50، 1/100، 1/200 و…، برای نمایش نقشه ها وجود دارد. باید توجه داشت که لازم نیست کاربر، نقشه ها را با مقیاس های مختلف ترسیم کند. وقتی همه نقشه ها با یک مقیاس واحد ترسیم شد در فرمان پلات می توان مقیاس چاپی آن را تغییر داد و با هر ابعادی که مورد نیاز است از آن پلات گرفت.
در این بخش وقتی گزینه Fit to paper فعال باشد به آن معناست که مقیاس خاصی برای پلات در نظر گرفته نمی شود و ابعاد نقشه چاپی به گونه ای تنظیم می گردد که تمام محدوده تعیین شده در بخش Plot area، بر روی کاغذ تعیین شده در Paper size، جای داده می شود. این گزینه در شرایطی کارآیی دارد که بخواهیم تنها تصویری کامل از نقشه مورد نظر بر روی کاغذ به نمایش درآید.
اگر بخواهید نقشه را با مقیاس دقیقی چاپ کنید باید گزینه Fit to paper را خاموش نمایید. با در نظر گرفتن مقیاس مورد نظر، کاربر محاسبه می کند که این معادل سازی باید چگونه اعمال گردد. در زیر جدولی برای مقیاس های متداول در نقشه کشی ارائه شده است، تا کاربران بتوانند با مراجعه به آن، اعداد بخش Plot scale را تنظیم نمایند.
قواعدی در نقشه کشی وجود دارد که یکی از آن ها رعایت ضخامت خطوط است. یکی از قابلیت های فرمان پلات آن است که می تواند نقشه ها را با همین ضخامت تنظیم شده در لایه ها پلات بگیرد. برای فعال کردن این قابلیت باید در بخش Plot option گزینه plot with plot style خاموش و گزینه Plot object lineweights روشن شود.
اگر بخواهید نقشه به رنگ سیاه و سفید چاپ شود، روش دیگری وجود دارد که طی آن می توانید، ضمن تعریف یک شیوه پلات (Plot Style)، کلیه اطلاعات مربوط به چگونگی ضخامت، رنگ و دیگر ویژگی های خطوط چاپی را نیز در آن تعریف کنید. در بخش Plot style table (pen assignments) شیوه های پلات موجود در پنجره کشویی به نمایش درآمده است.
در انتهای این پنجره می توانید با کلیک بر روی New.. یک شیوه شیوه پلات جدید تعریف نمایید. با انتخاب این گزینه پنجره Add Color –Dependent Plot Style table باز می شود. در این پنجره با انتخاب Start From scratch تعریف یک شیوه پلات را از نو آغاز می کنید.
با زدن دکمه Next به پنجره بعدی می روید. در این جا نامی برای این شیوه پلات تایپ می کنید تا اتوکد تنظیمات آن را با استفاده از این نام در یک فایل جدید ذخیره و نگه داری نماید. دکمه Next را بزنید تا به پنجره بعدی وارد شوید. در این پنجره با فعال کردن گزینه Use this Plot style table for the current drawing، تنظیمات مربوط به این شیوه پلات جدید تنها بر فایل نقشه جاری اعمال می شود. اما اگر گزینه دوم فعال گردد، این شیوه
پلات برای همه ترسیمات جدید اتوکد، که از این پس رسم شوند، به صورت پیش فرض در نظر گرفته می شود.
در پایان، برای مشاهده پیش نمایش چاپ می توانید بر روی دکمه Preview کلیک کنید تا پنجره پلات موقتا ناپدید شود و نقشه، آن گونه که قرار است بر روی کاغذ چاپ گردد، به شما نمایش داده شود.
اگر پیش نمایش مورد نظر برای شما مطلوب است می توانید، ضمن کلیک راست بر روی همین صفحه، از پنجره بازشده Plot را انتخاب کنید تا عملیات چاپ اجرا شود. چنان چه نیاز بود تا تنظیمات جدیدی بر روی پلات صورت گیرد در پنجره باز شده با کلیک راست، Exit را کلیک می کنید تا به پنجره پلات بازگردید. هم چنین می توانید بدون دیدن پیش نمایش پلات، بر روی دکمه OK در پنجره پلات کلیک کنید تا عملیات چاپ به انجام برسد.
با اتمام عملیات چاپ به خاطر داشته باشید که دو قابلیت در حافظه اتوکد باقی می ماند؛ اول تنظیمات مربوط به آخرین پلات اعمال شده در اتوکد و دوم شیوه های پلاتی که در اتوکد ایجاد کرده یا تغییر داده اید. هر زمان خواستید مجددا پلات بگیرید با باز شدن پنجره پلات می توانید در پنجره کشویی Neme از کادر Page setup گزینه <Previous plot> را انتخاب نمایید تا همه تنظیمات آخرین پلات اجرا شده به این پلات جدید اعمال گردد.
ورود فایل های تصویری به اتوکد:
بسیاری اوقات، در تنظیم صفحات خروجی نهایی، لازم است تا تصویری به صورت فایل گرافیکی در کنار یا زمینه نقشه ترسیم شده به نمایش درآید. در این حال لازم است و می توان این فایل گرافیکی را به صفحه ترسیم وارد کرد و با تنظیم اندازه آن، مکان دقیق قرارگیری تصویر را در محدوده چاپ تعیین نمود. برای ورود فایل گرافیکی به محیط اتوکد از منوی Insert فرمان Rastar Image Reference را اجرا کنیم.
پنجره Select Image File باز میشود و می توانید فایل گرافیکی مورد نظر را از داخل کامپیوتر خود انتخاب نمایید و دکمه Open را بزنید.
به پنجره جدید با عنوان Image وارد میشوید که بیشتر تنظیمات آن مشابه پنجره Insert Block است. در این پنجره تعیین می کنید که نقطه قرارگیری، مقیاس و زاویه دور آن بر روی صفحه ترسیم چه باشد. با زدن دکمه OK تصویر به صفحه ترسیم منتقل می شود.
هر لایه ای که ضمن ورود فایل گرافیکی به صفحه، جاری باشد تصویر مذکور در آن قرار می گیرد و کادری با همان رنگ و مشخصات لایه به دور آن قرار می گیرد.
اگرعملیات ویرایشی شکل ها، کپی، جابه جایی، تغییر مقیاس، دوران و … بر روی شکل وارد شده به محیط، کار می کنند و می توانید به سادگی وضعیت آن ها را در صفحه تنظیم نمایید. با دوبار کلیک بر روی کادر پیرامون شکل، پنجره Image Adjust باز می شود و از طریق آن امکان تغییر روشنایی (Brightness)، تضاد رنگی (Contrast) و محو شدن (Fade) برای این تصویر فراهم می شود.
چنان چه تصویر فوق الذکر با دیگر ترسیمات موجود اتوکد تلاقی داشت، ممکن است بر روی این شکل ها قرار بگیرد و برخی از آن ها دیده نشود. در این حالت کادر پیرامون تصویر را انتخاب و از منوی Tools فرمان Draw Order گزینه Send to Back را اجرا می کنیم. اگر خواستیم برعکس عمل شود و تصویر موجود به جلوی شکل های ترسیمی انتقال یابد، گزینه Bring to Front را کلیک می کنیم. چنان چه بخواهیم تصویر مورد نظر به حالت شفاف درآید و در برخورد با هر شکلی، آن را از پشت خود نشان دهد با اجرای فرمان Modify>Object<Image<Transparency و انتخاب تصویر مذکور، آن را فعال (NO) و برای انصراف از این قابلیت، آن را غیرفعال (OF) می کنیم.
اگر خواستید کادر پیرامون تصویر را حذف کنید از همین زیرمجموعه فرمان های Modify، گزینه Frame را انتخاب و آن را بر روی صفر تنظیم می کنیم. برای بازگشت از این قابلیت آن را بر روی 1 تنظیم می کنیم.
دریافت فایل خروجی گرافیکی از اتوکد: گاهی اوقات لازم می شود ترسیمات اعمال شده در اتوکد، به صورت یک فایل گرافیکی ، در دیگر نرم افزارها مورد استفاده قرار بگیرند. بهترین روشی که به این منظور وجود دارد پلات گرفتن از محیط اتوکد با استفاده از یک چاپگر فایل گرافیکی است تا خروجی پلات از طریق گزینه Plot to file درون یک فایل گرافیکی ذخیره شود. برای دریافت خروجی گرافیکی، فرمان Plot اجرا کنید و از فهرست چاپگرهای موجود در پنجره پلات، یکی از آن ها را انتخاب نمایید و سایر مربوطبه پلات را، ادامه دهید.
وقتی عملیات چاپ با این چاپگرها به انجام رسید پنجره ای باز می شود که مکان و نام ذخیره سازی فایل گرافیکی را سوال می کند و بدین ترتیب فایل خروجی گرافیکی در حافظه کامپیوتر ذخیره می شود. در زیر، این پنجره را برای چاپگر فایل JPG باز شده است ملاحظه می کنید.
پاک سازی فایل های اتوکد: با پایان یافتن ترسیم نقشه در محیط اتوکد، می توانید اضافات آن را پاک سازی نمایید تا حجم آن نیز کاهش یابد و فعالیت های بعدی بر روی آن آسان تر شود. در پاک سازی فایل ها، اتوکد با یک جست و جوی دقیق درون فایل، کلیه تعاریف اضافی را که ضمن کار ایجاد شده ولی استفاده نشده اند پیدا می کند و به نمایش می گذارد. برای اجرای عملیات پاک سازی، زیر فرمان Purge… را از فرمان های Drawing Utilities در منوی File اجرا می کنید.
در این صورت پنجره Purge باز می شود. مواردی که دارای علامت + هستند، حاوی تعاریف اضافی اند، که می توانید با انتخاب هر کدام و زدن دکمه Purge در پایین پنجره، آن را حذف نمایید. اگر خواستید همه تعاریف اضافی را به یک باره حذف کنید بر روی دکمه Purge All کلیک می کنید.
کار کردن بر روی چندین فایل: برای باز کردن و کار کردن هم زمان بر روی چندین فایل، به سادگی فایل جدیدی را با فرمان New از منوی File ایجاد کنید یا فایل ذخیره شده ای را با استفاده از فرمان Open همین منو باز نمایید. باز بودن هم زمان چندین فایل می تواند مرور اطلاعات موجود در هر کدام را، که با دیگر فایل ها مرتبط است، برای کاربر آسان سازد.