پدیده پرخاشگری درکودکان
آیا کودک شما هم پرخاشگر است؟
پرسش مراجع
پسری دارم ۸ ساله که دانش آموز کلاس دوم دبستان است. او در کلاس و مدرسه بسیار تندخو و پرخاشگر است. در محیط خانه نیز واقعاً ما را آزار می دهد وضعیت می کند و به حرف هیچکس گوش نمی دهد. رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه از شما را کلافه کرده است نمی دانم باید با او چگونه برخورد کنم؟ لطفاً در این مورد مرا راهنمایی کنید.
پاسخ روانشناس
خواهر گرامی اساساً رفتارهای تهاجمی و یا پرخاشگرانه از جمله شایع ترین اختلالات رفتاری و روانی کودکان در این سن به شمار می رود. آنچه می توان از دیدگاه روانشناسی درباره این مقوله گفت آن است که پرخاشگری یک کشش و یا تمایل و گرایش در فرد می باشد که به صورت هایی از جمله: زدن, ویران کردن و از بین بردن می تواند جلوه گر شود. روانپزشک معروف زیگموند فروید معتقد است که پرخاشگری امری غریزی و فطری بوده و انسان از هنگام تولد این نیرو را با خود به دنیا می آورد.
اینک برای تان راهکارهای توصیه می کنم تواند در جهت کاهش و نیز اصلاح رفتار پرخاشگرایانه پسرتان مفید واقع شود.
– به وجود آوردن سرگرمی و محیط تفریحی.
– آگاهی دادن کودک به اینکه رفتار او کاری زشت و غیرقابل پسند دیگران است.
– آشنا کردن کودک نسبت به حقوق خود و دیگران.
– از بین بردن کمی ها و تعارضات درونی کودک.
– فراهم نمودن شرایط برای رشد فکری -عقلانی و هوشی کودک
ایجاد بینش درست و اصولی و آگاهی رساندن به هر آنچه کودک انجام داده و می تواند و نیز اطلاع دادن نسبت به عاقبت و سرانجام رفتاری که در پیش گرفته است.
توصیه می کنم در صورتی که این راهکار ها مفید واقع نشدند, حتما در اولین فرصت ممکن فرزندتان را نزد یک روانشناس بالینی کودک ببرید.
بحث درباره پرخاشگری کودکان
عواطف و احساسات, نحوه رفتار و عملکرد انسان را مشخص می سازند و در چگونگی اداره امور زندگی روزمره نقش بسزایی دارند.
رفتار پرخاشگرانه که از انگیزه پرخاشگری سرچشمه می گیرد. از دیدگاه های گوناگون به روش های متعدد تعریف شده است. پرخاشگری به معنی ستیزه جویی به جنگ طلبی و رفتار تند و خشن است و برای توصیف حالت های عاطفی مختلف از رنجش آدیتا غیظ و غضب شدید به کار می رود.
پرخاشگری یکی از رایج ترین واکنش های کودک نسبت به ناراحتی ها و ناکامی هاست که به منظور صدمه رساندن به دیگران, کسب پاداش, ارضای نیازها یا رفع موانع ایجاد می شود. چون تمام اعمال و رفتارهای انسان دارای هدف است .رفتار پرخاشگرانه نیز هدف دارد. و هدف مهم ترین عامل در توجیه نوع رفتار است.
بر اساس شناخت هدف می توان بین اعمال و رفتارهای گوناگون وجه تمایز قائل شد و در زمره رفتارهای سالم یا پرخاشگرانه برشمرد عمل یکسان در یک زمان با دو هدف متفاوت انجام گیرد که یکی رفتار سالم و دیگری رفتار پرخاشگرانه تلقی شود.
به طور کلی پرخاشگری, رفتارهای تهاجمی و خصمانه و واکنشی نسبت به ناکامی و سرکوبی امیال است که زاییده تمایل پیچیده بین وضعیت محیطی و تغییرات بیوشیمیایی و عوامل فرهنگی و پاسخ های آموخته شده است و به صورت ضرب و جرح, آزار و اذیت, تخریب و صدمه رسانی به دیگران بروز می کند. می توان پرخاشگری را واکنش دفاعی دانست که هدف آن رفع مانی و حذف عامل تهدید است.
علائم و نشانه های پرخاشگری
علایم و نشانه های پرخاشگری و همانند تعریف آن متعدد و متنوع است, با قاطعیت و صراحت گفت که فلان علامت نشانه رفتار پرخاشگرانه است, بلکه باید پیشینیه رفتار با موقعیت زمانی و مکانی شخص پرخاشگر دقیقا مطالعه شود. به طور کلی علائم پرخاشگری را می توان در دو دسته پرخاشگری با خود و پرخاشگری با دیگران طبقه بندی کرد. پرخاشگری با خود به صورت احساس خستگی و فرسودگی, دروغگویی, نگاه های تند و خشن, به هم فشردن دندانها, پیدایش چین و چروک در صورت, بالا رفتن ضربان قلب, افزایش فشارخون, اختلال در کار دستگاه گوارش, کاهش دقت, گریه, جیغ زدن, حسادت, گوشه گیری, عصیان و حالات دفاعی بروز می کند.
پرخاشگری با دیگران به صورت ایجاد مزاحمت برای اطرافیان و سرزنش دیگران, به هم ریختن نظم, دزدی, تخریب, ضرب و جرح, جنگ و ستیز, فحاشی, نادیده گرفتن حقوق دیگران, تجاوز, شکستن اشیا, سلطه جویی و زمینه سازی برای ایجاد درگیری مشاهده می شود.
علل پرخاشگری
درباره علل پرخاشگری سخن های بسیار گفته شده و نظرهای متفاوتی از جانب روانشناسان ارائه گردیده است .در این جای علل پرخاشگری از دیدگاه های غریزی, زیستی و محیطی بررسی می شود.
فروید پرخاشگری را حالت غریزی و ذاتی می داند و اعتقاد دارد که کودک از بدو تولد کم و بیش برای بروز رفتارهای پرخاشگرانه آمادگی دارد.
به نظر او حالت پرخاشگری در تمام انسان ها از تولد تا مرگ وجود دارد و این خصوصیت بین انسان و حیوان مشترک است. به عقیده او نیروی حاصل از غریزه مرگ پس از انباشته شدن در درون انسان به دو صورت تخلیه می شود: یکی به صورت بیرونی که به بروز رفتارهای پرخاشگرانه می انجامد و دیگری به صورت درونی که به اعمال خود تخریبی و احساس گناه شدید در کودک منتهی می شود.
ممکن است ناشی از اختلالات و بیماری های جسمانی باشد. برای مثال اگر کودکی اختلال شنوایی و بینایی داشته باشد, احتمال دارد به رفتارهای پرخاشگرانه متوسل شود.
معلمان و مربیان باید به این مورد که بین کودکان مدارس شایعات توجه خاصی مبذول دارند.
درمان پرخاشگری
پرخاشگری به شیوه های گوناگون درمان می شود در درمان پرخاشگری باید علل ایجاد کننده آن به خوبی شناسایی شود. هدف از درمان پرخاشگری به هیچ وجه حذف غریزه پرخاشگری در کودک نیست. بلکه هدف آن است که پرخاشگری به تدریج به سوی اعمال مطلوب تر و مناسب تر سوق داده شود.
از نظر فروید درمان پرخاشگری مشکل و در موارد بسیار کاری محال است و فقط می توان از طریق توسل به فعالیت های اجتماعی مقبول و برقراری علاقه بین انسانها با برگزاری مسابقات ورزشی از شدت آن کم کرد. درمان پرخاشگری از دو جنبه فردی و اجتماعی قابل بررسی است.
در روش درمان از بعد فردی, درمان با خود کودک انجام می شود و روش های تغییر رفتار از طریق انجام دادن فعالیت های مختلف به خود کودک آموزش داده میشود. از جمله: ورزش و انجام دادن کارهای هنری نظیر نقاشی, تخلیه هیجانات و عواطف, سپردن مسئولیت, آگاه کردن کودک از اینکه پرخاشگری تنها راه رسیدن به هدف نیست, آشنا ساختن کودک با حقوق دیگران و کمک به او برای رعایت قوانین, آگاه کردن کودک به زشتی و ناپسند بودن رفتار پرخاشگرانه, آموزش رفتارهای پسندیده و نیکو به کودک و تشویق او به انجام دادن این رفتارها شرکت در فعالیت های اجتماعی , واداشتن کودک به استراحت و تامین سلامت جسمی کودک و تغییر محیط.
توصیه ی روانشناس
والدین گرامی, رفتار کودکتان علائم و نشانه هایی از آن که نام برده شد دید و شدت زیادی در این رفتارها احساس کردید که می تواند تهدید و نگران کننده باشد, برای آنکه شدت بیشترین یابد و باعث آزار و اذیت مشکل درست کردن برای خود شما و دیگران نشود, او را هرچه زودتر نزدیک روانشناس ببرید تا برای او روش های درمانی مناسب با سن و سال و شدت رفتارش در نظر گرفته شود.
با تشکر از توجه شما