پدیده گوشه گیری در کودکان
آیا کودک شما گوشه گیر است؟
پرسش مراجع
دختری دارم چهار ساله که مدتی است رفتارهایش به کلی تغییر کرده است. دائم سکوت اختیار می کند و با همسالانش ارتباط برقرار نمی کند و تنهایی را به بودن در جمع ترجیح می دهد. مشکلات او در خواب هم هست و در مهد کودک هم بی حوصله است از رفتن به مهد کودک نیز امتناع می کند. برای برقراری رابطه با دوستانش خیلی محدود شده و به نوعی دچار ناتوانی در برقراری ارتباط با مربیان مهد و ما شده است. چه کار باید بکنم؟ لطفاً مرا راهنمایی کنید.
پاسخ روانشناس
خواهر گرامی با توجه به شواهد و علائمی که شما از دخترتان ذکر کردید سوار می شود که کودک شما به اختلال گوشه گیری مبتلا شده است. البته برای تشخیص بهتر باید دقیقا تمام علائم و نشانه ها و رفتارهای و از نظر بالینی مورد ارزیابی و سنجش درست قرار گیرد و این توسط یک درمانگر کارآزموده و مجرب به امکان پذیر است.
گوشه گیری یکی از اختلال های روانی رفتاری کودکان است که می تواند بازتاب های گوناگونی داشته باشد و عوامل به وجود آورنده آن متفاوتند. باید بیشتر بررسی کرد تا به علل به وجود آورنده پی برد.
شما فقط از علائم صحبت کردید ولی شرایط محیطی و زندگی خودتان را توضیح ندادید.
برای آنکه این گوشه گیری که می تواند به افسردگی نیز منجر شود زودتر تحت درمان قرار بگیرد حتما در اولین فرصت ممکن دخترتان را نزد روان شناسی بالینی کودک ببرید و تمام علائم نشانه ها و شرایط محیطی خانه و مهد کودک بر هر آنچه را فکر می کنید می تواند در جهت تشخیص درست به درمانگر کمک می کند به او بگویید. نگران نباشید فقط باید کمی صبر و حوصله داشته باشید.
به خدای بزرگ امید داشته باشید و تلاش خود را برای بهبود مشکل دخترتان به کار گیرید.
بحث درباره گوشه گیری کودکان
گوشه گیری از نظر لغوی به معنی تنها و مجرد و در خلوت نشستند و از کنار گرفتن است.
گوشه گیر کسی است که از مردم دوری می کند و عزلت می گزیند و بدان وسیله خود را با محیط اطراف سازگار می سازد. البته هر نوع عزلت و تنهایی گوشه گیری تلقی نمی شود.
هر انسان گاهی دوست دارد تنها باشد تا به خودشناسی و حل مشکلات زندگی اش بپردازد.
گوشه گیری زمانی حالت بیماری پیدا می کند که فرد از آموزش با جمع و همنوعان بیزار و بیمناک باشد. در این مورد اگر گوشه گیری به موقع درمان نشود به پیدایش حالات روانی شدید و افسردگی منجر می شود.
علائم و نشانه های گوشه گیری
پیشگیری با یک سلسله علائم متعدد و به هم پیوسته همراه است. گوشه گیر چون مشکلاتش را نمی تواند در عالم روهیت حل کند به دلیل فرو می رود و به خیالبافی می پردازد. اوانسانی است بی هدف نمی داند چه باید بکند و برای آینده چه طرحی بریزد؟ از مردم گریزان است تمنا و خواهش را یک تحمیل تلقی می کند و در برابر آن به شدت مقاومت می کند.
از این رو با اطرافیان دچار تضاد و کشمکش می شود. برای دفاع از حقش اقدام نمی کند و کناره گیری را بر تلاش ترجیح می دهد.
محدود ساختن تمام جنبه ها و فعالیت های زندگی, خجالت و سکوت ,محرومیت ناتوانی در برقراری رابطه با دوستان و معلمان,فرار از فعالیت های اجتماعی و به تعویق انداختن انجام دادن کارها, بی حوصلگی و کسالت و احساس خستگی و نگرانی از آینده, کمک نخواستن از دیگران هنگام نیاز, در انجام دادن کارها از این شاخه به آن شاخه پریدن,سازش با وضع موجود و اعتراض نکردن به آن حتی در صورت احساس ناراحتی و نگرانی, تقصیر گناهان را به گردن گرفتن, ناتوانی در بروز احساسات خصومت و پژوهشگری, پریشانی و بی قراری غیبت از مدرسه, بی علاقگی به درس, عدم تمرکز حواس, اختلال در خواب و خوراک, بی اعتنایی به وقایع اطراف, مطرح کردن اشکالات درسی در کلاس و مدرسه, عقب ماندگی درسی در بین دانش آموزان از جمله علائم و نشانه های گوشه گیری محسوب می شود.
علل گوشه گیری
عوامل متعددی موجب گوشی گیری می شود. غم و اندوه شدید و مداوم, فقر و تنگدستی, احساس گناه, ضعف و نقص جسمانی, تکبر و غرور, احساس حقارت شدید, عقب ماندگی درسی, پذیرفته نشدن در خانه و مدرسه, حسادت و انتقام جویی, احساسی ترس و ناامنی, نابسامانی های خانوادگی, طلاق, بی پاسخ گذاشتن پرسشهای کنجکاوانه کودکان, بی حوصلگی در برقراری ارتباط سالم با کودکان, نبود الگوی اجتماعی مطلوب در خانه, محرومیت از محبت مادر, عدم حضور پدر در خانواده,اعتیاد والدین, شکست ها و ناکامی های پی در پی, اختلال در عملکرد غدد فوق کلیوی, حمایت افراطی کودک همراه با چشم پوشی شدید,
بیماری های طولانی کودک, انتقال کودک به مدرسه و مکان جدید, بهانه گیری های مستمر و بی مورد والدین و معلمان در بروز گوشه گیری نقش بسزایی دارد.
روش های درمان گوشه گیری
شیوه های درمان گوشه گیری بسیار متعدد و متنوع است. معلمان و والدین در رفع مشکلات کودکان گوشه گیر نقش بسزایی دارند و با صمیمیت و محبت باید به تمام تغییرات رفتاری مناسب و موفقیت آمیز آن توجه کرده, آنان را تشویق کنند و بدین وسیله کودکان را به سوی فعالیت های اجتماعی سازنده در مدرسه و خانه راغب سازند.
معلم باید کار را در مدرسه با آنچه کودک قادر به انجام دادن آن است که آغاز کند و عملاً به ارزشمند بودن خویش آگاه و مطمئن سازد. اگر کودک احساس کند که می تواند در انجام دادن امور موفق شود,بر اعتماد به نفس او افزوده می شود و در می یابد که دیگر به گوشی گیری نیاز ندارد. به عبارت دیگر باید کاری به کودک محول شود که بتواند با موفقیت از عهده انجام دادن آن برآید. با کودک و منطقی به عمل آید و بر توان هایی و نقاط مثبت او توجه و تاکید شود. همچنین با شناسایی به موقع و مناسب رفتارهای مطلوب و نامطلوب به او آموخته شود که چگونه می تواند احساسات خود را از طریق صحیح و سازنده, نه با شیوه های مخرب ابراز کند.
عوامل زمینه ساز گوشه گیری نظیر تحقیر و احساس گناه و باید از بین برود. در این مورد روان درمانی و مشاوره فردی و گروهی می تواند در رفع گوشه گیری موثر واقع شود. تغییر وضعیت محیط زندگی از روشهای مفید درمان گوشه گیری به شمار می رود. والدین و معلمان نیز باید با کودکان گوشه گیر با ملایمت و مسالمت و دلجویی رفتار کنند.
بردن به گردش های علمی, تشویق به سخن گفتن در حضور والدین و دوستان و بستگان و جرات دادن به او بدین معنی که می تواند در بین جمع سخن بگوید و شرکت دادن در فعالیتهای هنری و ایفای نقش در نمایشنامه ها, از جمله اعمالی است که مهارت های اجتماعی دانش آموزان و کودکان گوشه گیر را افزایش می دهد و آنان را در مبارزه با گوشه گیری یاری می بخشد.
توصیه ی روانشناس
والدین گرامی و معلمان دلسوز و مربیان عاشق, می دانید که کودکان امروز, آینده سازان و آیندگان فردای این مرز و بوم بوم اند. پس هر چقدر تلاش برای آنان صورت گیرد یقیناً در آینده نوجوانان و جوانانی برومند و با اندیشه برای زندگی شخصی و اجتماعی شان خواهید بود. سعی کنید تمام رفتارهای آنان را زیر نظر داشته باشید و با محبت و مهربانی با آنها برخورد کنید تا ذهنیت مثبت در رفتارش آن شکل بگیرد و خوشبین به آینده به زندگیشان ادامه دهند.
والدین گرامی اگر دیدید که علائم و نشانه های گوشه گیری در فرزندتان دیده می شود, هر چه سریعتر برای درمان فرزندتان را نزد یک روانشناس بالینی مجرب و کارآزموده ببرید.
با تشکر ازتوجه شما