1
2
هوش های هشت گانه گاردنر
هوش (Intelligence)
3
تاکنون تعاریف زیادی از هوش شده است که عبارتند از :
توانایی یادگیری
توانایی سازگاری با محیط
توانایی تفکر انتزاعی
توانایی بهره گیری از تجربه ها
توانایی به کار انداختن استعدادها برای رسیدن به اهداف مطلوب
ظرفیت فرد برای تفکر ، استدلال و حل مسئله به طور مولد و سازنده
تعاریف هوش
4
تعاریف هوش
گاردنر : هوش توانایی حل مسئله یا تولید محصولی که در یک فرهنگ ارزشمند است، می باشد.
وکسلر : هوش توانایی و استعداد با هدف زیستن، تفکر عاقلانه و منطقی داشتن و نیز توانایی سازگاری و ایجاد توازن با محیط است.
بورینگ : هوش چیزی است که آزمون های هوش آن را اندازه می گیرند.
هامفریز : هوش مهارت های ذهن آدمی است.
آلفرد بینه : هوش کیفیت پیچیده ای است که جزء ساختار فردی می باشد و عوامل اصلی آن را دقت، سازگاری، ابتکار، خوب قضاوت کردن و خوب استدلال کردن تشکیل می دهد.
ترمن : هوش توانایی تفکر است.
5
چارلز اسپیرمن : هوش عمومی (general)
هوش یک قابلیتِ شناختی عمومی است که قابل ارزیابی و کمّی شدن می باشد. (اسپیرمن، 1904)
رابرت استرنبرگ (1988): نظریه سه وجهی هوش
«هوش، فعالیت ذهنی، در جهت انطباق هدفمند با محیط واقعی مربوط به زندگی شخص یا انتخاب و شکل دهی آن است»
آنچه استرنبرگ «هوش موفق» نامیده از سه عامل متفاوت تشکیل شده است:
هوش تحلیلی: قابلیت های حل مساله
هوش مولّد: قابلیت برخورد با شرایط جدید با استفاده از تجربیات گذشته و مهارت های فعلی
هوش عملی: قابلیت انطباق و وفق پذیری با یک محیط در حال تغییر
تعاریف هوش
6
لوئیس تورستون (1955-1887) : قابلیت های اولیه ذهن
هوش به جای اینکه فقط به عنوان یک قابلیت منفرد و عمومی در نظر گرفته شود، بر 7 قابلیت اولیه ذهنی تمرکز دارد (تورستون 1938).
قابلیت هایی که او تشریح کرده عبارتند از:
درک کلامی
استدلال
سرعت ادراک
توانایی عددی
سیالی واژگانی (بیان سلیس)
حافظه تداعی
تجسّم فضایی
7
کتل و هورن : هوش متبلور (crystallized) و سیّال (Fluid)
هوش متبلور :
توانایی هایی ذهنی اکتسابی که شامل کاربرد دانش و مهارت های کسب شده قبلی است.
هوش متبلور با افزایش سن، افزایش پیدا می کند.
هوش سیال :
توانایی های ذهنی درونی ویژه برخورد با مسائل جدیدی که نیاز به دیدگاه جدید و انعطاف پذیری ذهنی دارد.
هوش سیّال در ابتدای بزرگسالی به اوج خود می رسد.
هوش از دیدگاه مکتب تعاملی روانشناسی
دکتر ناصرالدین کاظمی حقیقی : هوش توانایی یادگیری است که به سه شکل زیر وجود دارد.
هوش تحلیلی: این نوع هوش بر توانایی فهم ، دریافت وگیرایی تیز در محوریابی، ریشه یابی سادهء مفاهیم، تجزیه و تحلیل مطالب، طبقه بندی راحت مفاهیم به شیوه های نوین، ارایهء آسان دسته بندیهای جدید از مفاهیم و سرانجام، سازماندهی سادهء مباحث، دلالت دارد.
هوش تجربی: این نوع هوش به معنای توانایی در تجربهء دانسته ها برای روشن شدن مطلب است که با تحریک شدن کنجکاوی فراگیر با هر مسالهء مبهم یا پیچیده ای آغاز می شود که در برگیرندهء یادگیری حسّی فعّال به ویژه بهره گیری از مشاهده و عمل در محیط است که با نا آرامی برای تجربه ءدانسته ها با اصرار برآن همراهی دارد و در واقع هیچ آموزه ای بدون کسب تجربه ، پذیرفته نمی شود.
هوش تحصیلی: این هوش به معنای توانایی یاد گیری دقیق موادّ درسی (بویژه عملی) و مباحث تحصیلی و فهم آنها برای انجام دقیق کار و افزایش دقّت عمل است که با موفّقیّت در واحدهای عملی طیّ دوران تحصیل همراهی دارد.
8
9
هاوارد گاردنر : هوش چندگانه
گاردنر به جای تمرکز بر تحلیل امتیاز آزمون ها، عقیده دارد که : مقدار عددی هوش انسان، بیانگر دقیق و کامل توانائی های او نیست. نظریه او 8 هوش مختلف را بر پایه مهارت ها و توانائی هایی که در فرهنگ های مختلف ارزش گذاری شده اند، توصیف می کند.
این 8 هوش عبارتند از:
هوش تصویری – فضایی
هوش کلامی – زبانی
هوش اندامی – جنبشی
هوش منطقی – ریاضی
هوش بین فردی
هوش موسیقیائی
هوش درون فردی
هوش طبیعت گرایی
10
هوش چند گانه – نظریه هوارد گارنر، 1983 (Multiple Intelligence)
با توجه به نظرات هوارد گارنر ،هوشهای چندگانه:
هفت راه مختلف برای نشان دادن قابلیت فکری هستند.
10
هوش دیداری / فضایی
هوش کلامی / زبانی
11
هوش چند گانه (Multiple Intelligence)
هوش موسیقی / ریتمیک
هوش منطقی / ریاضی
هوش بدنی / جنبشی
11
12
هوش چند گانه (Multiple Intelligence)
هوش برون فردی / فرافردی
هوش درون فردی
12
13
هوش چند گانه (Multiple Intelligence)
هوش طبیعت گرا
13
14
هوش کلامی / زبانی (Verbal / linguistic)
دانش آموزانی که از این هوش در سطحی بالا برخوردارند معمولاً :
به جک گفتن و قصه گویی علاقه مند هستند.
در حفظ اسامی ، مکان ها ، تاریخ ها یا جزییات حافظه قدرتمندی دارند.
در املا بسیار قوی هستند.
در مقایسه با همسالان خود از خزانه لغات غنی تری برخوردارند.
به حل جدول علاقه مند هستند.
هنگام ارتباط با دیگران لفظ قلم صحبت می کنند.
از ریتم دادن به جملات لذت می برند.
در امتحانات کتبی اندیشه های خود را به گونه ای شیوا به نوشتار تبدیل می کنند.
15
هوش منطقی ریاضی از حوزه شنوایی و گویایی سرچشمه نمی گیرد.
توانایی محاسبات عددی در ذهن
حافظه بالا برای نگهداری زنجیره های استدلال و همچنین کنترل آنها
عشق و علاقه وافر به امور انتزاعی
این هوش ،مستلزم شناسایی الگوها وروابط منطقی ،گزاره ها وقضایا ،توابع ودیگر امور انتزاعی مربوط است.
روش های مختلفی که دراین مقوله هوشی کاربرد دارند ،عبارتند از:طبقه بندی ،رده بندی ،استباط ،تعمیم ،محاسبه ،آزمون وفرضیه .
هوش منطقی / ریاضی (Logical / Mathematics)
16
دانش آموزانی که از این هوش در سطحی بالا برخوردارند :
به موضوعات علمی مانند شیمی و فیزیک علاقه مند هستند.
در کلاس علوم یا در اوقات فراغت علاقه دارند که به آزمایش های علمی بپردازند.
به بازی های ریاضی کامپیوتری علاقه مند هستند.
از بازی با اعداد لذت می برند.
به حل معماهای منطقی مشتاقند.
مدارس به طور سنتی تنها به فعال کردن هوش های کلامی- زبانی و منطقی-ریاضی می پردازند.
17
هوش بصری / فضایی (Visual / spatial)
توانایی درک یک شکل یا شیء
توانایی در تجسم حرکت ودوران دادن آن در ذهن
گرافیست ها و نقاشان، مجسمه سازان از این هوش در سطحی بالا برخوردارند.
ملوانان، خلبانان و اصولا افرادی که با نقشه ها و نمودارها ( دو بعدی و سه بعدی ) کار می کنند از این هوش بهره برداری می کنند.
استعداد شطرنج بازی
18
دانش آموزانی که از این هوش در سطحی بالا برخوردارند :
کار با نقشه ها، چارت ها و نمودارها برایشان راحت تر از متن است.
تصاویر را به دقت شرح می دهند.
از هنرهای تجسمی لذت می برند.
به تماشای فیلم، اسلاید علاقه نشان می دهند.
به حل معماهای بصری مانند مازها علاقه نشان می دهند.
اشکال سه بعدی را به راحتی می سازند.
میز و نیمکت و کتاب های خود را خط خطی کرده و روی آنها شکل می کشند.
19
هوش بدنی / جنبشی (Bodily kinestic)
هوش بدنی / جنبشی شامل استعداد کار با اشیا و به کارگیری حرکات ظریف انگشتان یا دست ها و همچنین کل بدن است.
ورزشکاران ، نوازندگان ، بالرین ها ، تایپیست ها از این هوش بهره برداری می کنند.
توانایی مشاهده دقیق و تقلید حرکات بدنی از استعداد های این هوش است. بنابراین بازیگران بخصوص برای اجرای نمایش صامت (پانتومیم) از این هوش بهره برداری می کنند.
در یک یا چند رشته ورزشی عملکرد بالایی دارند.
این هوش مهارت های فیزیکی خاص از قبیل تعادل ،هماهنگی ،چالاکی ،قدرت ،انعاف پذیری ،سرعت وهمچنین قابلیت های لمسی را شامل می شود.
20
دانش آموزانی که از این هوش در سطحی بالا برخوردارند معمولا:
حرکات و ژست های دیگران را به راحتی تقلید می کنند.
به لمس کردن اشیا علاقه دارند.
دوست دارند قطعات ابزار و وسایل را از هم جدا کرده و سپس بازسازی کنند.
از کار با جورچین ها لذت می برند.
از کار کردن با ابزارها لذت می برند.
با روش های نمایشی ( پانتومیم) می توانند منظورشان را بیان کنند.
از کار با گل رس، خمیر بازی و وسایل لامسه مشابه و از نقاشی با انگشتان بسیار لذت می برند.
هنگامی که باید برای مدت طولانی روی صندلی بنشیند، دائما حرکت می کند، می چرخد و وول می خورد.
21
هوش موسیقایی / موزون (Musical / Rhytmic)
هوش موسیقایی بسیار سریعتر از هوش های دیگر ظهور می کند.
نوزادان می توانند در دو ماهگی زیر و بمی و ملودی های آواز مادرانشان را درک کنند.
برخی کودکان می توانند در دو یا سه سالگی قطعات بلندی از یک آواز را بخوانند.
معمولا بعد از سال های مدرسه هوش موسیقایی کمتر رشد می کند.
این هوش مستلزم شناسایی ریتم ،ارتفاع یا ملودی وطنین یا رنگ مایه یک قطعه موسیقی است.
22
توانایی آهنگ سازی و نواختن سازهای موسیقی از استعدادهای این هوش است.
ملودی ها و آوازها را به راحتی به خاطر می آورد.
هنگام آواز خواندن صدایی خوش دارند.
از نواختن سازهای موسیقی و شرکت در گروه کرلذت می برند.
به طور ناخودآگاه زیر لب زمزمه می کنند یا آواز می خوانند.
نسبت به صداهای محیط ( صدای باران و باد و …) حساس هستند.
آوازها، سرودها و شعرهایی که در خارج از مدرسه یادگرفته اند می خوانند.
23
هوش درون فردی (Intrapersonal Intelligence)
از استعدادهای هوش درون فردی درک احساسات، عواطف و هیجانات خود است.
استعداد جداسازی و شناسایی احساسات و به کارگیری آنها به عنوان وسیله ای برای درک و هدایت رفتارها.
در شکل ابتدایی استعداد تشخیص احساسات خوشایند از ناخوشایند خود و بر اساس آن تصمیم به درگیر شدن یا عقب نشینی در یک موقعیت است.
این هوش ؛مستلزم داشتن تصویر روشنی از توانایی ها ومحدودیت های فردی ،آگاهی از حالات درونی ،مقاصد ،انگیزه ها ،خلق وخو ،تمایلات ،قدرت خویشتن داری ،انضباط فردی ،ادراک وعزت نفس است.
24
دانش آموزانی که از هوش درون فردی بالایی برخورداند معمولا ً :
در مورد نقاط قوت و ضعف خود واقع بین هستند.
هنگام تنهایی به خوبی می تواند مطالعه و بازی کنند.
در مورد سرگرمی ها و کارهای تفننی که انجام می دهند کمتر صحبت می کنند.
فعالیت های فردی را به گروهی ترجیح می دهد.
از شکست ها و موفقیت هایش در زندگی به خوبی درس می آموزند.
عزت نفس بالایی دارند.
25
هوش میان فردی (Interpersonal intelligence)
هوش میان فردی در ارتباط فرد با افراد دیگر مطرح است.
کانون این هوش توانایی متمایز ساختن افراد از نظر انگیزش ، منظورها، طبع ، مزاج و … است.
در شکل مقدماتی این هوش توانایی به جداسازی و شناسایی افراد از نظر خلق و خو و خصوصیات فردی است.
این هوش در فرهنگ های مختلف به صور گوناگون بروز می کند.
افرادی که از هوش میان فردی بالیی برخوردارند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می کنند .
این هوش ؛مستلزم شناسایی حالات چهره ،صداها ،ایما واشارات،توانایی تشخیص انواع مختلف نشانه های بین فذدی وتوانایی پاسخ گویی صحیح به این نشانه ها با روش عملی است.
26
دانش آموزانی که از این هوش در سطحی بالا برخوردرن معمولا :
به نظر می رسد که ذاتا قدرت رهبری دارند.
از اختلاط با همسالان خود لذت می برند.
عضو کلوپها، انجمن ها، سازمان ها یا گروههای غیر رسمی همسالان خود هستند.
از تدریس به همسالان خود لذت می برند.
بیشتر از دو دوست صمیمی دارند.از قدرت ارتباط و حس همدلی بالایی برخوردارند.
دیگران مشتاق همنشینی با آنها هستند.
27
هوش طبیعت گرایی (Naturalist Intelligence)
توانایی طبقه بندی گونه های متعدد (گیاهان و جانوران محیط اطراف) از استعدادهای این هوش است.
استعداد شکار کردن ، ماهیگیری ، کشاورزی، باغبانی ، آشپزی را دارا هستند.
استعداد یک طبیعت گرا می تواند اقلام مصنوعی را در بر داشته باشد (توانایی تشخیص و طبقه بندی مدل اتومبیلها، سیستم های صوتی و مهره ها را دارند).
استعداد مراقبت کردن، رام کردن و ارتباط برقرار کردن با حیوانات را دارند.
این مورد همچنین توانایی شناسایی دیگر پدیده های طبیعی (مانند تشکیل ابرها وکوه ها )وتوانایی تشخیص وتمیز اشکال غیر زنده ،مانند ماشین ها ،کفش های ورزشی وپوشش سی دی ها را شامل می شود.
28
دانش آموزانی که از این هوش در سطحی بالا یرخوردارند معمولاً :
از گردش در محل های طبیعی ( مانند باغ وحش، موزه تاریخ طبیعی …) لذت می برند.
نسبت به اشکال طبیعی حساس هستند.
در مورد حیوانات مورد علاقه خود بسیار صحبت می کنند.
هنگامی که در مورد اکولوژی، طبیعت و گیاهان در کلاس صحبت می کنند هیجان زده می شوند.
از انجام فعالیت هایی در مورد طبیعت ( مانند مشاهده پرندگان، جمع آوری کلکسیون پروانه ها یا حشرات، برگ های درختان و مطالعه درختان ، پرورش و بزرگ کردن حیوانات ) لذت می برند.
برگ های درختان ، حشرات یا دیگر چیزهای موجود در طبیعت را به مدرسه می آورند و در مورد آنها با معلمان و همکلاسی های خود صحبت می کنند.
در مورد رعایت حق و حقوق حیوانات و گیاهان در کلاس صحبت و از گیاهان و محیط زیست حمایت می کنند.
آب را دوست دارند و به گیاهان توجه و علاقه نشان می دهند.
1. طرح سوال
2. مطالعه اجمالی
3. خواندن متنوع:
علامت گذاری و حاشیه نویسی
خلاصه نویسی
ربط دادن
4. سازمان دادن:
ترسیم طرح سازمانی
ریشه یابی
ترسیم شکل ها، نمودار و مکان یابی
دسته بندی اطلاعات
روش مطالعه مبتنی بر هوش های چند گانه
5. مرور کردن:
پاسخ به سوالات طراحی شده
مجسم کردن
تبدیل نکات مفهومی به رابطه فرمولی
6. تجزیه و تحلیل:
تعریف و بازگویی با خود
کشف و هضم
بسط و گسترش
بیان کردن به زبان خود
یافتن مثال های عینی
توجه به تصاویر و ارتباط آنها با موضوع
روش مطالعه مبتنی بر هوش های چند گانه
7. تحکیم:
آزمون دادن
بازگویی و ایفای نقش
خودتنظیمی و اصلاح
روش مطالعه مبتنی بر هوش های چند گانه
32
تاریخچه رشد متمایز از عملکرد نهایی مقولات هوشی:
فعالیت های هوشمندانه ،هریک روند رشد خاصی دارند؛ یعنی هریک در زمان خاصی از دورهکودکی بروز می یابند ،در زمان خاصی به اوج می رسند وآن گاه با افزایش سنّ فرد ، رو به زوال واضمحلال می روند واین اضمحلال نیز ، خواه تدریج و خواه یکباره تابع الگوی خاصی است.
نکات اصلی تئوری :MI
1- تمام افراد از هر هشت مقوله هوشی بهرمندند :
2- همه افراد می توانند هریک از هوش های خود را به سطح مناسبی از توانش برسانند:
3- مقوله های هوشی معمولاً به شکلی پیچیده با یکدیگر همکاری دارند:
4- برای هوشمندی در هر مقوله ،جندین راه وجود دارد:
33
MI و رشد فردی:
پیش از بکارگیری هریک از مدل های یادگیری در کلاس درس ،ابتدا باید کارکرد آن را در مورد خود به عنوان معلم آزمایش کنیم ؛ زیرا تنها در صورت داشتن درک تجربی از این تئوری وتسلط بر محتوای آن است که می توان احتمال استفاده از آن را در مورد دانش آموزان در نظر گرفت.
شناسایی هوش های چند گانه در افراد:
تعیین تاریخچه هوش های چند گانه افراد ، کار ساده ای نیست ؛زیرا هیچ گونه آزمونی که بتوان ماهیت وکیفیت هوش های افراد را با کمک آن شناسایی کرد ، وجو د ندارد.گاردنر معتقد است آزمون های استاندارد شده ، تنها به ارزیابی بخش کوچکی از طیف وسیع توانایی های افراد می پردازد.از همین رو بهترین روش شنجش هوش های چند گانه ،برداشت واقع بینانه از نحوه انجام وطایف ،فعالیت ها وتجربیات مربوط به هر مقوله هوشی است. برای مثال ُ، به جای کاربرد انواع مختلف شیوه های یادگیری غیر طبیعی ، می توان به بررسی انواع تجربیات واقعی در زمینه مقولات هوشی پرداخت .
34
کاربرد منابع MI:
تئوری هوش های چند گانه ، مدل مناسبی برای بررسی توان آموزشی وتوانایی های ارتقا پذیر افراد به شمار می آید. شاید شما به دلیل پرورش نیافتگی کامل هوش مکانی خود ،ترجیح دهیدکه از ترسیم تصاویر روی تخته سیاه یا استفاده از اطلاعات کاملا"گرافیکی در تدریس ، خودداری کنید یا ممکن است به این دلیل که خودتان دانش آموز یا آموزگاری درون گرا یا طبیعت گرایید ، به سمت شیوه های یادگیری گروهی یا فعالیت های بوم شناختی( اکولوژیکی )گرایش یابید.
برای ارزیابی شیوه آموزشی خود و پی بردن به نحوه مطابقت آن با مقولات هوشی هشتگانه ،می توانید از تئوری MIکمک بگیرید. اگر چه احتیاجی نیست که در تمام این هشت مقوله از مهارت بالایی برخوردار باشید؛ اما لازم است که چگونگی کاربرد منابع هوشی خاصی را که معمولا" در کلاس درس ازآنها اجتناب می کنید ، به خوبی بدانید.
35
تکنیک های آموزشی هوش زبانی:
داستان سرایی
افکار بکر
ضبط صوت
روزنامه نگاری
انتشار
تکنیک های آموزشی هوش ریاضی _ منطقی :
محاسبه و کمیت نمایی
تفکر های عمل مدار
نقشه های بدنی
طبقه بندی و رده بندی
پرسش های سقراط گونه
روش یافتاری
تفکر علمی
تکنیک های آموزشی هوش های چند گانه:
تکنیک های آموزشی هوش موسیقایی:
ریتم،آواز،ضربه و سرود
دیسکو گرافی
موسیقی فراذهنی
مفاهیم موسیقایی
موسیقی حالات روحی
تکنیک های آموزشی هوش میان فردی:
در میان گذاشتن مسائل با هم کلاسی ها
پیکره های انسانی
گروه های همکار
بازی های صفحه ای
روش کارگاهی
36
تکنیک های آموزشی هوش مکانی :
تجسم
علامات رنگی
استعاره های تصویری
طراحی ذهنی
سمبل های گرافیکی
تکنیک های آموزشی هوش حرکتی _جسمانی:
واکنش های بدنی
نمایش های کلاسی
مفاهیم حرکتی
تکنیک های آموزشی هوش های چند گانه:
37
تکنیک های آموزشی هوش های چند گانه:
تکنیک های آموزشی هوش درون فردی :
دوره های واکنش یک دقیقه ای
روابط فردی
ساعت آزاد
لحظه های عاطفی
جلسا ت تعیین هدف
تکنیک های آموزشی هوش طبیعت گرا:
پیاده روی در طبیعت
دریچه هایی به سمت یادگیری
گیاهان به عنوان وسایل صحنه
آوردن حیوانات خانگی به کلاس درس
مطالعه طبیعت
فضای کلاس:
موسیقی ملایم
تصاویر مرتبط با درس
ابزارهای لازم برای موضوع. (مانند وسایل آزمایشگاهی)
چینش صندلی ها به صورت دایره وار
فعالیت آغازین:
ارتباط مثبت و محبت آمیز
ارزشیابی آغازین
بیان اهداف درس
بیان سوالات اصلی درس
تدریس:
تشکیل گروه ها
تقسیم مطالب بین گروه ها
مباحثه و گفتگو در هر گروه
یافتن پاسخ سوالات طرح شده در هر بخش توسط اعضای گروه
ارائه نتایج گفتگو توسط سرگروه به سایر گروه ها
روش تدریس مبتنی بر هوش های چند گانه
ایفای نقش معلم و شاگرد بین سرگروه ها برای پاسخ به سوالات هر بخش
ترسیم طرح سازمانی درس توسط سرگروه ها
طرح سوالات اساسی توسط گروه ها
فرصت تفکر و تجزیه و تحلیل ذهنی برای کلاس
جمع بندی:
تهیه فهرست و عناوین مطالب
انتخاب بهترین سوالات و پاسخ آنها
نوشتن خلاصه درس
ارزشیابی پایانی
تکالیف:
یافتن تمثیل های واقعی و عینی برای درس
انتخاب و اجرای یک فعالیت عملی در رابطه با موضوع
طرح سوالات پیشنهادی از درس برای امتحان پیان فصل
روش تدریس مبتنی بر هوش های چند گانه
40
عده ای بر این باورند که هوش به عنوان یک ویژگی درونی فرد از نسلی به نسل بعد منتقل می شود و عده ای عقیده دارند که تحت تاثیر محیط شکل می گیرد.
40
مولفه های هوش
41
هوش چند گانه (Multiple Intelligence)
42