نقش اقلیم در ساخت سکونتگاههای ایران
چکیده
مقدمه و طرح مساله
مبانی نظری
اقلیم
طبقه بندی اقلیمی
تقسیمات اقلیمی در جهان
حوزه های اقلیمی و تاثیر آن در ساخت سکونت گاه
سواحل دریای مازندران-اقلیم معتدل و مرطوب
اقلیم سرد و برفی (نواحی کوهستانی و مرتفع فلات)
اقلیم گرم و خشک (دشتهای فلات مرکزی)
اقلیم گرم و مرطوب (کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان)
منابع
فهرست
چکیده
بدون شک یکی از مهمترین پارامترهایی که در طراحی سکونتگاههای انسانی میبایست مورد توجه جدی کارشناسان این امر قرار گیرد، مسئله اقلیم میباشد. همانگونه که توجه بدان کیفیت ساخت سکونتگاهها را افزایش میدهد بی توجهی بدان عواقب جبران ناپذیری را با خود به دنبال میآورد.
مقاله حاضر میکوشد با نگاهی به مفهوم و سازه به عنوان زیربنای هر بحث علمی، به شناخت عوامل تاثیرگذار بر کالبد شهر از منظر اقلیمهای چهارگانه ایران بپردازد. و در ادامه با معرفی اصولی که در هر اقلیم لازم الاجراست به ارزیابی آن در شهر بهنمیر که جزو اقلیم معتدل و مرطوب محسوب میگردد، بپردازد.
شناخت و ارزیابی اصول قابل رعایت در هر اقلیم با استعانت از روش کتابخانهای و میدانی و بر اساس پارامترهای نوع مصالح، نوع پلان، نوع بام، جهت قرارگیری، نحوه ارتباط ساختمان با زمین، سطح و تعداد پنجره، میزان استفاده از تهویه طبیعی، بافت مجموعه، نوع رنگ خارجی و نوع بافت در شهر بهنمیر صورت گرفته است. در پس مطالعات انجامگرفته این نتیجه حاصل شد، که شهر بهنمیر بر بسیاری از اصول ذکرشده و لازم الرعایه اقلیم شهر منطبق بوده است و درنهایت با اعمال برخی ضوابط در طرحهای در دست تهیه برای این شهر میتوان نارسایی های موجود را نیز مرتفع نمود.
مقدمه و طرح مساله
بنابراین در یک دید کلی و با توجه به اینکه اقلیم و شرایط آب و هوایی، نقش بسیار مهمی را در زندگی انسانها ایفا می کنند.
در طراحی خانه ها و بناها و شکل دهی به سکونتگاههای انسانها بسیار بارز می باشد.
بدین ترتیب و با ارزیابی مناسب و مقایسه ای کاربردی، با استفاده از مصالح مناسب و رعایت اصول طراحی اقلیمی، شرایط اقلیمی و محیطی را با توجه به آسایش و نیاز انسانها تنظیم نمود.
مبانی نظری
اقلیم
در حقیقت اقلیم حالت متوسط کمیتهای مشخص کننده وضع هوا صر نظر از لحظه وقوع آنهاست و به عبارت دیگر اقلیم تابع مکان است ولی به زمان بستگی ندارد.
بر طبق فرهنگ هواشناسی بین المللی هرگاه از اقلیم یک ناحیه سخن گفته میشود منظور مجموعه شرایط جوی در منطقه است که تغییرشرایط جوی مشخصه هرناحیه همراه با تغییرات زمانی، اقلیم آن ناحیه راتشکیل می دهد.
طبقه بندی اقلیمی
جدول ارائه شده در ذیل نشان دهنده اساس تقسیم بندی اقلیمی توسط محققان در سالهای گوناگون می باشد.
جدول شماره 1 : نحوه تقسیم بندی اقلیم
منبع: دوره آموزش تخصصی ارزیابی اثرات زیست محیطی EIA جزوه درسی شناخت وضعیت موجود محیط فیزیوکو شیمیایی
تقسیمات اقلیمی در جهان
صاحب نظران نسبت به تقسیم بندی اقلیمی جهان و منطقه، دیدگاههای متفاوتی را بیان کرده اند که از میان آنها نظریه کوپن دانشمند اتریشی پذیرفته شده است. بر اساس این نظریه، بر پایه رشد و نمو انواع نباتات، پنج گونه اقلیم در مقیاس جهانی وجود دارند که عبارتند از :
تصویر شماره 1 : تقسیمات اقلیمی جهان بر اساس نظریه کوپن
تصویر شماره 2 : حدود تقسیمات چهارگانه ی اقلیمی در ایران
حوزه های اقلیمی و تاثیر آن در ساخت سکونت گاه
اقلیم معتدل و مرطوب) سواحل دریای مازندران(
خصوصیات اقلیمی
کرانه جنوبی دریای خزر شامل استان های گلستان، مازندران و گیلان با آب و هوای معتدل و بارندگی فراوان از مناطق معتدل و مرطوب محسوب شده که سرسبزترین مناطق اقلیمی ایران می باشد.
این حوزه اقلیمی که به صورت نواری بین رشته کوه های البرز و دریای خزر محصور شده ، از دو ناحیه تقریباً مجزاتشکیل شده است.
تاثیر اقلیم بر کالبد شهری روستایی
تصویر شماره 8 : تصویر ماهواره ای از شهر گرگان
تاثیر اقلیم بر فرم بنا و نوع مصالح
تصویر شماره 4 : نمایی از شهر بابل
اقلیم سرد و برفی (نواحی کوهستانی و مرتفع فلات)
خصوصیات اقلیمی
تاثیر اقلیم بر کالبد شهری روستایی
تصویر شماره 5 : تصویر ماهواره ای از شهر پاوه
تاثیر اقلیم بر فرم بنا و نوع مصالح
برودت بسیار زیاد هوا در بخش عمده ای از سال، در نواحی سرد و کوهستانی باعث شده است تا حداکثراستفاده از تابش آفتاب، بهره گیری از نوسان روزانه دما، حفظ حرارتی و جلوگیری از باد سرد زمستانی درفضاهای مسکونی امری ضروری گردد. لذا فرم بنا در جهت مقابله با سرمای شدید طراحی و اجرا می شود.
خصوصیات کلی فرم بنا در اقلیم سرد و کوهستانی
تصویر شماره 6 : نمایی از شهر پاوه
اقلیم گرم و خشک (دشتهای فلات مرکزی)
خصوصیات اقلیمی
تاثیر اقلیم بر کالبد شهری روستایی
تصویر شماره 7 : تصویر ماهواره ای از شهر یزد
تاثیر اقلیم بر فرم بنا و نوع مصالح
تصویر شماره 8 : نمایی از شهر یزد
اقلیم گرم و مرطوب (کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان)
خصوصیات اقلیمی
تاثیر اقلیم بر کالبد شهری روستایی
تصویر شماره 9 : تصویر ماهواره ای از شهر بندرلنگه
تاثیر اقلیم بر فرم بنا و نوع مصالح
تصویر شماره 11 : نمایی از شهر بندر لنگه
میتوان اصولی که لازم به رعایت در شهرهای ایران میباشد را به صورت خلاصه در جدولی که در ذیل ارائه شده است مشاهده نمود.
جدول شماره 2 اصول رعایت شده در معماری و شهرسازی بومی مناطق اقلیمی چهارگانه ایران
منابع و ماخذ
پایان