نحوه صحیح ارسال نمونه های پاتولوژی
نمونه هایی ارسال شده به آزمایشگاه پاتولوژی
بیوپسی
سیتولوژی و FNA
اتوپسی و نکروپسی
ارسال اسلاید و بلوک
بیوپسی
بیوپسی اندوسکوپیک به قطر 1 میلیمتر و طول 10-12 میلیمتر
بیوپسی انسیزیونال
بیوپسی اکسیزیونال
اکتومی ها(آپاندکتومی- هیسترکتومی)
Frozen section وضعیت بیمار هماهنگی اتاق عمل با آزمایشگاه مدت زمان انجام کار
نمونه های میکروسکوپ الکترونی
آسیب شناسی
تکنیک – تشخیص
مراحل مختلف کار تکنیک الف) گرفتن نمونه، ثبت در دفتر و دادن شماره ب) آماده کردن بافت ج) قالب گیری د) برش دادن ه) تهیه لام از بافت و) رنگ آمیزی
آسیب شناسی
بافت برداری توسط جراح انجام می شود.
قرار دادن بافت در فیکساتیو جهت جلوگیری از اتولیز و چروکیدگی بافت
ذکر نام بیمار، محل نمونه برداری و نام پزشک بر روی شیشه
برگه ای حاوی اطلاعات کامل راجع به بیمار همراه بیمار منتقل شود.
در آزمایشگاه پس از تطبیق ورقه با شیشه نمونه، آن را در دفتر مخصوص ثبت می کنیم.
یادداشت شماره داده شده، روی برگه و شیشه نمونه(از این مرحله به بعد، بافت بیمار با این شماره شناخته می شود.
مرحله پاس دادن توسط پاتولوژیست انجام می شود.
مرحله قالب گیری شامل فرمالین/ الکل/گزیلول و پارافین می باشد.
استخوانها و بافت های آهکی را قبل از ورود به دستگاه به مدت 1-4 روز در محلول دکلسیفیکاسیون قرار می دهیم.
Initial handling of surgical pathology specimens
بهترین مکان آزمایشگاه آسیب شناسی تشریحی در نزدیکی اتاق عمل می باشد که نمونه ها به صورت تازه و بلافاصله پس از رزکسیون (بجز بیوپسی های کوچک) پذیرش شوند.
نمونه ها در ظرفهای پلاستیکی، شیشه ای، فلزی و یا در کیسه های پلاستیکی بدون اضافه کردن هیچگونه مایعی انتقال داده شوند.
از قرار دادن نمونه در گاز استریل اجتناب شود. زیرا این کار باعث خشک شدن نمونه می شود.
Initial handling of surgical pathology specimens
اگر یک تاُِخیر غیر قابل اجتناب در انتقال نمونه به آزمایشگاه و یا در کار روی نمونه وجود دارد، نگهداری ظرف در یخچال در دمای 4 درجه برای کاهش سرعت اتولیز توصیه می شود.
اکثریت نمونه های بیوپسی کوچک(بیوپسی سوزنی، بیوپسی انسیزیونال وبیوپسی اندوسکوپیک) باید در فیکساتیو مناسب بلافاصله پس از اینکه نمونه به دست می آید گذاشته شود.
نمونه هایی که به صورت تازه دریافت می شوند باید هر چه سریعتر و بر اساس اطلاعات کلینیکی بیمار و ظاهر گروس و Frozen section بررسی شوند و در مورد نیاز به انجام کارهای اختصاصی سریعا تصمیم گیری شود.
Special procedures
Cultures/ Bacterial/ Fungal/ Viral
Electron microscopy
Histochemical & IHC stains
Imprint (Touch preparation(
Cytogenetic studies
Molecular pathology studies
Special fixative
Special procedures
مراحل فیکساسیون فرمالین، Paraffin embedding و امتحان میکروسکوپی یکی از مهمترین مراحلی است که در آزمایشگاه پاتولوژی طی می شود. ولی گاهی اوقات ناکافی است و نیاز به بررسی های بیشتر وجود دارد (مانند بیماریهای لنفوپرولیفراتیو)
وجود Surgical pathologist assistant در یک آزمایشگاه پاتولوژی بسیار مفید است.
Fixation
فرمالین 10%
به عنوان بهترین فیکساتیو در اکثر نمونه ها می باشد.
فرمالین خالص با غلظت محلول 40% گاز فرمالدئید در آب است.
فرمالین 10% با غلظت محلول 4% گاز فرمالین در آب است.
غلظت نهایی با رقت بین 8-12% پذیرفته شده و تفاوت قابل ملاحظه ای با 10% ندارد.
برای تهیه فرمالین 10% از فرمالین خالص، مقدار 10 سی سی فرمالین خالص با 90 سی سی آب مخلوط می گردد.
فرمالین 10%
ارزان
باقی ماندن بافت در آن به مدت طولانی، بدون تخریب آن
مطابقت آن با اکثریت رنگ آمیزی های خاص مانند IHC
چروکیدگی حداقل بافتها
حفظ DNA با فرمالین با فری در 4 درجه سانتیگراد
فرمالین 10%
حجم فرمالین باید حداقل 10 برابر بافت باشد.
ظرف حاوی نمونه باید درب بزرگ داشته باشد، به طوری که بعد از فیکساسیون، نمونه به راحتی از ظرف در آورده شود.
فرمالین باید نمونه را از هر طرف احاطه کند.
نمونه های بزرگ که شناور در فرمالین هستند بایستی به وسیله گاز پوشانده شوند.
برای نمونه های سنگین، صفحه ای، بزرگ، که در کف ظرف قرار می گیرند بایستی گاز بین کف ظرف و نمونه قرار گیرد.
فرمالین 10%
فیکساسیون در دمای اتاق ولی در نمونه های بزرگتر بهتر است در 4 درجه سانتیگراد انجام شود.
فرمالین مثل متیلن گلیکول به سرعت نفوذ اما مثل کربنیل فرمآلدئید، به آرامی فیکس می کند. بنابراین برای فیکساسیون اکثر نمونه ها چندین ساعت زمان لازم است.
Zenker’s (mercuric chloride)
فیکساتیو عالی
گران
دقت خاص در دفع آن
قابل استفاده در بیوپسی های کلیه، مغز استخوان، لنف نود
Sodium acetate formalin (B5)
قابل استفاده در بیوپسی کلیه، مغز استخوان، لنف نود
Bouin’s (Picric acid)
بهترین فیکساتیو نمونه های بیضه
Carnoy’s fixative
شناسایی لنف نود در radical resection
فیکساتیو مناسب برای میکروسکوپ الکترونی
Mixture of 4% PARAFORMALDEHYDE & 1% GLUTARALDEHYDE in a neutral buffer
فیکساتیو های مرکب
محلول زنکر، به خصوص زنکرفرمل فیکساتیو مناسب جهت بیوپسی مغز استخوان است.
فرمل جیوه یکی از بهترین فیکساتیو ها اثر سریع عدم ایجاد چین و چروک در بافت
سیتولوژی
روش تهیه نمونه ریزش خود به خودی(ترشحات پستان و ادرار) بر اساس اقدامات انجام شده: پاپ اسمیر FNA
نمونه ارسالی مایع اسلاید
Body fluids
پلور
پریتوئن
پریکارد نگهداری در یخچال عدم نیاز به فیکساتیو
CSF
تعداد اندک سلول
انجام آزمایش کمتر از 2 ساعت از پذیرش
فیکساسیون با اتانول 50% در صورت تاخیر غیر قابل اجتناب
ادرار
عدم استفاده از ادرار 24 ساعته
نمونه مناسب، ادرار دوم صبحگاهی است.
تهیه سه نمونه در طی سه روز، در موارد شک به نئوپلازی
انتقال نمونه به آزمایشگاه در کمتر از یک ساعت و نگهداری نمونه در ظرف یخ
نگهداری نمونه در یخچال یا فیکساسیون نمونه با اتانول در صورت تاخیر غیر قابل اجتناب
FNA
استفاده از سوزن ظریف(20-23)
سریع و ارزان
عوارض جانبی اندک
قابل استفاده در تیروئید، پستان، کبد، ریه و استخوان
اتوپسی و نکروپسی
جهت تعیین علت مرگ
بررسی مغز، ریه، کبد، آنومالی های قلبی و گوارشی
پذیرش جسد در کمتر از 10-12 ساعت پس از مرگ
نگهداری جسد در سردخانه قبل از ارسال به آزمایشگاه
ارسال قطعه ای از بافت به آزمایشگاه (نکروپسی)
ارسال اسلاید و بلوک
جهت مشورت با پاتولوژیست دیگر در آزمایشگاه دیگر
نیاز به اقدامات خاص مانند IHC، رنگ آمیزی های خاص
امانت بودن اسلایدها و بازگشت مجدد اسلایدها به آزمایشگاه اولیه
دقت خاص در نگهداری و پذیرش اسلایدها