پاورپوینت ناقلین مهم در بهداشت محیط ونحوه کنترل آنها آفت کش ها و تجهیرات کاربردی

 ناقلین مهم در بهداشت محیط ونحوه کنترل آنها آفت کش ها و تجهیرات کاربردی

حشرات چگونه هستند؟
حشرات یعنی جانورانی که ستون فقرات ندارند. همه حشرات یک بدن سه بخشی (سر، سینه و شکم) سه جفت پای بنددار (تاشو)، چشم های مرکب (دارای چند بخش) و دو شاخک دارند.
پاها (و بال ها، اگر حشره بال داشته باشد) به سینه وصل شده. حشرات از میان سوراخ هایی به نام سوراخ تنفسی تنفس می کنند. حشرات از تخم بیرون می آیند.

حشرات در طول دوره سیلورین از 438 تا 408 میلیون سال پیش (خیلی قبل از این که دایناسورها ظاهر شوند( تکامل پیدا کرده اند. بزرگ ترین حشره ای که تاکنون زندگی کرده است سنجاقکی به نام مگانورا است. این حشره ماقبل تاریخ که پرواز می کرده، در حدود 250 میلیون سال قبل زندگی می کرده و فاصله میان دو انتهای بالش حدود دو پا (حدود 61 سانتی متر)بوده است.
طبقه بندی حشرات حدود یک میلیون گونه شناسایی شده و شاید چندین برابر این مقدار گونه های ناشناخته وجود داشته باشد، حشرات به عنوان بخش اکثریت گونه های جانوری روی زمین به شمار می روند. حشرات تقریباً در تمام زیستگاه های خاکی و وابسته به آب شیرین یافت می شوند، از خشک ترین بیابان ها تا دریاچه های آب شیرین، از تاج پوشش گیاهان در یک جنگل بارانى منطقه استوایی (که در آنجا تنوع آنها به طرز باورنکردنی زیاد است) تا مناطق دور افتاده قطب شمال. حتی تعدادی از گونه‏های حشرات در دریا یافت می شوند. بدین ترتیب عادت های غذایی آنها نیز گوناگون است؛ تقریباً هر ماده ای که ارزش غذایی داشته باشدتوسط گروهی از حشرات برای تغذیه استفاده می شود.

تنوع حشرات در شکل نیز بسیار گسترده است. تقریباً تنها حالتی که در این گروه دیده نمی شود داشتن ابعاد خیلی بزرگ است. با این حال، حشرات در شمار زیادی از ویژگی ها با هم اشتراک دارند. علاوه بر مشخصه های کلی uniramian ها، اینها یک بدنه متشکل از سه قسمت شامل سر، قفسه سینه و شکم می شوند، یک جفت چشم مرکب (compound eyes) نسبتاً بزرگ و معمولاً سه چشم ساده (ocelli) که روی سر قرار گرفته اند؛ یک جفت شاخک، که آنها هم روی سر قرار دارند؛ زائده هایی نزدیک دهان شامل یک جزء لب مانند (labrum)، یک جفت اندام آرواره مانند بالایی برای گاز زدن (mandibles)، یک جفت اندام آرواره مانند پایینی (maxillae)، یک لب زیرین (labium) و قسمت زبان مانند کف دهان (hypopharynx)؛ دو جفت بال که از روی بدنه خارجی آنها رشد کرده اند (برخلاف مهره داران)؛ و سه جفت پا برای راه رفتن.

حشرات دارای سیستم گوارش کامل و پیچیده ای هستند. زائده دهانی آنها، به ویژه، انواع گوناگونی دارد که به شکل پیچیده ای به عادت غذایی آنها مربوط می شود. حشرات از طریق یک سیستم نایی، با دریچه های خارجی به نام اسپیراکل (spiracles) و لوله های بسیار ریز و ظریف شاخه ای، برای رساندن دقیق گازها به بافت های ویژه ی متابولیسم، " نفس می کشند ". اشکال آبزی حشرات ممکن است از طریق پوست خود گازها را با محیط مبادله کنند یا ممکن است انواع مختلفی از آبشش داشته باشند. دفع ضایعات نیتروژن دار از طریق لوله هاى مالپیگى (Malpighian tubules) انجام می شود.
سیستم عصبی حشرات پیچیده است و تعدادی گره عصبی و دو رشته عصبی شکمی را شامل می شود. گره ها در عملکردشان از یکدیگر کاملاً مستقل می باشند؛ برای مثال، اگر قفسه سینه از بقیه قسمت‏های بدن جدا شود، می تواند به صورت مجزا راه برود. این در حالی است که گره ها از خروجی های حسی (sensory output) نیز استفاده می کنند. یک ملخ حتی با از دست دادن یک بال می تواند با استفاده از ورودی‏های حسی (sensory output) از مغزش، این عیب را تصحیح کرده و به پرواز خود ادامه دهد. اندام های حس بسیار حساس و پیچیده هستند. علاوه بر چشم های ساده و چشم های مرکب، برخی از حشرات نسبت به صدا کاملاً حساس بوده و قدرت پاسخ دهی آنها در برابر محرک های شیمیایی بسیار شگفت آور است.

حشرات برای انسان بسیار مهم هستند. معمولاً ما نسبت به حشرات احساس مثبت و خوبی نداریم. حشرات غذای ما را می خورند، از خون و پوست ما تغذیه می کنند، محل سکونت ما را آلوده کرده و بیماری های خطرناک را منتقل می کنند. اما بدون وجود آنها، ما قادر به زندگی نیستیم. آنها نقش مهم و اساسی در اکوسیستم ما دارند. فهرست خلاصه و ناقصی از فواید و نقش های مثبت حشرات عبارتند از: گرده افشانی و تجزیه مواد آلی، تسهیل در چرخه کربن، نیتروژن و سایر مواد غذایی ضروری؛ کنترل جمعیت گونه های مضر بی مهره گان (شامل سایر حشرات)؛ تولید مستقیم برخی از مواد غذایی (برای مثال عسل)؛ و ساختن محصولات مفیدی نظیر ابریشم و شالاک (لاک شفاف (

دلایل بقاء حشرات در طبیعت
اندازه کوچک
تولید مثل واشکال آن
وجود اسکلت خارجی
خونسرد بودن
عادات ورفتار خاص
قدمت
قدرت سازگاری بسیار بالا

ککها
اهمیت پزشکی
کک میزبان مشترک برای انسان و موش، انسان و خوک، انسان و سگ بوده و باعث انتقال بیماری طاعون وتیفوس به انسان می گردد وبا نیش خود تولید جراحات پوستی کرده، موجب ناراحتی انسان میشود.
در خانه و سایر اماکن باید حداکثر نظافت را رعایت کرد. ترکها و شکاف های در و دیوار و فرشها و غیره باید تمیز نگهداشته شود.
جاروکردن اتاقها و نظافت منزل و گردگیری اثاثیه اهمیت زیادی در مبارزه با کک دارد .

انواع سوسک:

-1 سوسک آمریکائی: در حالت بالغ درشت تر هستند و به فاضلابها وارد میشوند بالغین .به رنگ قهوه ای مایل به قرمز تا قهوه ای تیره هستند. هر دو جنس قادر به پرواز اند.
-2 سوسک آلمانی: در حالت بالغ کوچکتر هستند و بیشتر در کابینتها و قفسه های چوبی و فلزی زندگی میکنند و به فاضلابها وارد نمیشوند. نرها به رنگ قهوه ای مایل به زرد روشن و ماده ها تیره ترند.
-3 سوسک شرقی: به رنگ سیاه براق است و قادر به پرواز نمیباشد.

سوسری های مهم خانگی ایران
1-Blatella germanica یا سوسریهای آلمانی یکی از متداول ترین سوسریهاست که در مساکن انسانی بسر می برند .
2-Blatta orientalis بدن این سوسریها فاقد مو است و بالها در نرها کوچکتر از شکم و در ماده ها خیلی کوچک است بطوریکه به نظر می رسد فاقد بال باشد.
3- Periplaneta Americana تخم این سوسریها در شرایط مساعد آب و هوایی پس از 70 روز باز شده و نوزاد از آن خارج می شود.
4-    Periplaneta Australasia

محل زندگی سوسکها:
سوسکها حشراتی حرارت دوست هستند و با بالا رفتن حرارت کره زمین بعلت سوزاندن سوختهای فسیلی شرایط برای تکثیر سوسکها فراهم شده است، سوسکها معمولا دًر مکانهای تاریک و نمناک بخصوص چاههای فاضلاب حمام و آشپزخانه و پشت قفسه ها و کمدهای چوبی و فلزی پوسیده لانه گزینی کرده و شبها برای پیدا کردن غذا (پسماندههای غذایی)از لانه خود خارج میشوند.

نکات جالب درباره سوسری ها
1- سوسری ها بسیار تنبل می باشند بطوری که 75 درصد شبانه روز (18 ساعت) را در استراحت به سر میبرند. 2- سوسری ها قادرند نفس خود را به مدت 40 دقیقه زیر آب حبس کنند. 3- سوسری ها قادرند سرعت ضربان قلب خود را کنترل کنند. 4- سوسری ها درد را احساس میکنند. 5- سوسری ها یکی از سریع ترین موجودات زمین میباشند (نسبت به جثه شان). سرعت آنها 5 کیلومتر در ساعت و یا یک متر در ثانیه میباشد. 6- سرعت عکس العمل سوسریها از انسان بیشتر است در حدود یک صدم ثانیه. سوسری ها قادرند در عرض یک ثانیه 25 بار تغییر مسیر دهند. 7- چنانچه سر یک سوسری قطع گردد، سوسری قادر است تا یک هفته زنده بماند. پس از یک هفته تنها به علت بی آبی می میرد. چون دهانی ندارد که با آن آب بنوشید. 8- سوسری ها تا یک ماه بدون غذا و تا یک هفته بدون آب میتوانند زنده بمانند.

نکات جالب درباره سوسری ها
9- چنانچه لوله جارو برقی را سریع به عقب سوسری نزدیک کنید، سوسری با پای خود به لوله جارو برقی میرود. 10- کوچکترین سوسری 4 میلی متر و بزرگترین آن 9 سانتی متر طول و 30 گرم وزن دارد.
11- سوسری ماداگاسکار از خود میتواند صدایی شبیه مار (هییییس) تولید کند که سگ ها را نیز میتواند بترساند. این سوسریها به عنوان حیوان خانگی نیز نگه داری میشوند. چراکه آفت محسوب نشده و هر بار که به آنها دست بزنید از خود صدا در می آورند. 12- سوسری های نر سبک تر از سوسری های ماده بوده و سریع تر فرار میکنند. 13- سوسری ها موجواتی خونسرد میباشند. 14- سوسری ها قادرند از انفجار های بمب هسته ای جان سالم به در برند چراکه نسبت به تشعشعات اتمی مقاوم میباشند. 15- سوسری ها شب فعال میباشند. 16- سوسری ها با دنبال کردن اثر مدفوع سایر سوسری ها منابع غذایی، آب و دیگر سوسری ها را می یابند.

کنترل سوسری ها
رعایت اصول بهداشت در اماکن از مهمترین و کاراترین شیوه های کنترل سوسری ها محسوب میگردد. 1- تمام راه های نفوذ سوسری ها را شناسایی کرده و درز گیری کنید. تمام حفره ها و درزهای  اطراف ستونها، پنجره ها، درها،لوله ها، دیوارها، سقفها، کفپوشها را بوسیله سیمان ویا بتونه مسدود کنید. 2- نشتی ها را شناسایی کرده و آنها را تعمیر کنید. 3- کاغذ دیواریهای جدا شده از دیوار را مرمت کنید-موزاییک ها، کاشی ها، سرامیک ها و سنگ ها ی شکسته ولق را تعمیر کنید. 4- خار وخاشاک و برگ های اطراف خانه را جمع آوری کنید. 5- شاخه هایی که با  دیوار خانه در تماس هستند را هرس کنید. 6- توده های چوب را بدور از خانه انبار کنید. 7- پنجره ها و درهای ورودی را به حالت باز رها نکنید. به روی پنجره ها و دریچه های کولر و هواکش ها حتما توری نصب کنید.

– هر هفته خانه را بطور کامل با  جارو برقی تمیز کنید. 9- خرده های نان و غذا را فورا از روی زمین جمع کنید. چنانچه مواد غذایی مایع بروی زمین و یا فرش ریخت فورا آن را تمیز کنید. 10- اسفنج (ابر) و دستمالهای مرطوب را در کیسه های در بسته نگه داری کنید. 11- پشت و زیر یخچال و اجاق گاز را هر چند وقت یکبار تمیز کنید. 12- مواد غذایی را درون ظرفهای پلاستیکی قطور و یا شیشه ای دربسته نگه داری کنید. به خاطر داشته باشید سوسری ها قادرند ظروف مقوایی و یا از جنس پلاستیک نازک را بجوند. 13- ظروف غذاخوری را در درون سینک ظرفشویی به حال خود رها نکنید و از انباشته شدن آنها جلوگیری کنید. 14- روی چاهک ها آشغالگیر پلاستیکی قرار دهید.
15- زباله ها را درون کیسه و در سطل زباله دردار با درب محکم قرار دهید.
کنترل سوسری ها

16- در صورت بالا بودن رطوبت در خانه از دستگاه های رطوبت زدا استفاده کنید. 17- هر از چند گاهی آشپزخانه، توالت وحمام را نظافت کرده و بشویید. 18- پس از کوددهی باغ و باغچه حتما روی کودها شن و یا خاک بریزید. 19- ظروف غذا را کاملا با مایع ظرفشویی بشویید تا اثر چربی روی آنها باقی نماند. 20- ظرف غذا و یا آب حیوانات خانگی را به حال خود رها نکنید. 21-شبها روی سوراخ (کفشور) سینک (لگن) آشپزخانه و کاسه دستشویی درپوش(توپی) قرار دهید. 22- دور چارچوب پنجره ها ودربها نوارهای درزگیر نصب کنید.
23- از انباشته کردن روزنامه و مجلات خودداری کنید. 24- لوله هایی که چگالش آب روی آنها زیاد است را عایق بندی کنید.
کنترل سوسری ها

کنترل شیمیایی
1- سمهای ابقایی: این سموم معمولا روغنی بوده و اثرشان تا چند هفته در محل اسپری باقی می ماند. اسپری کردن گوشه ها و کناره های دیوار و دیگر مخفیگا ه های سوسری ها که با مواد غذایی در تماس نیستند کافی میباشد. هنگام اسپری کردن رعایت نکات بهداشتی ضروری است. (به کنترل پشه ها رجوع کنید) 2- گردپاشی:گردهای سوسک کش نیز بسیار اثر بخش میباشند. اما در صورتی که حیوانی در منزل نگه داری میکنید و یا فرزند کوچک دارید بهتر است از آنها استفاده نکنید. در ضمن گرد سوسک کش بایستی بسیار کم ضخامت پاشیده گردد. 3- طعمه های مسموم: اسید بوریک (بوراکس) یکی از موثر ترین سموم کنترل سوسک ها ودیگر حشرات میباشد. برای اینکار اسید بوریک را به نسبت مساوی با آرد و شکر مخلوط کنید و در مسیر حرکت سوسری ها قرار دهید. اسید بوریک با حمله به سیستم عصبی سوسری ها و همچنین به عنوان یک عامل خشک کننده سوسری ها را از پای در می آورد.

4- از خشک کننده ها (جاذب رطوبت) نظیر سیلیکا ژل نیز میتوانید بهره گیرید. سیلیکا ژل با از بین بردن پوشش مومی بدن سوسری ها که آب بدن سوسری ها را حفظ میکند، باعث از دست رفتن آب بدن و کشته شدن سوسری ها میشود. 5- گرما و سرمای ناگهانی نیز میتواند سوسری ها را از بین ببرد. قرار دادن در فریز در دمای 8- درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت سوسری ها را میکشد. 7-قرار دادن تله های چسبناک در مسیر حرکت سوسری ها. نکته: محلول آب و صابون سوسری ها را میکشد. نکته: جارو برقی سوسری ها را نمیکشد بایستی کیسه جاروبرقی را کاملا تخلیه کنید. شکارچیان طبیعی سوسری ها شامل: قورباغه ها-جوجه تیغی ها-لاک پشتها-مارمولکها-موشها-هزارپایان و یک نوع زنبور انگل که تخمهای خود را درون کپسول سوسری ها قرار میدهد.
کنترل شیمیایی

سموم مورد استفاده
برای سوسریهای درشت بهتر است از دسته سموم پایروتیروئیدی استفاده کرد و مقدار مصرف آنها را با توجه به توصیه کارخانه سازنده تا 1/5 برابر استفاده نمود.
برای سوسریهای ریز بهتر است در درجه اول از سموم پایروتیروئیدی
و در صورت بروز مقاومت از سموم ترکیبی فسفره و پایروتیروئید به میزان 50% از مقدار دوز توصیه شده برای هر کدام از سمها استفاده کرد .
برای مثال اگر قرار است که در یک پمپ 10 لیتری 250 سی سی از سم دورسبان و یا150 سی سی سم سیپرمترین به تنهایی استفاده شود مقدار 125 سی سی از سم دورسبان را با 75 سی سی سم سیپرمترین در 10 لیتر آب مخلوط می کنند.

بسته به اینکه نوع سوسری (ریز یا درشت ) باشد نوع سمپاشی فرق دارد. سوسریها بطور کلی در اماکنی زندگی می کنند که گرم ، مرطوب ، تاریک و دارای مواد آلی در حال فساد باشند .
برای مبارزه با سوسریهای نوع آمریکایی (درشت ) بیشتر راه آبها ، سرویسهای بهداشتی ، تاسیسات ، انباری ، موتورخانه ، فاضلاب ، و هر آن چیزی که با فاضلاب سر و کار دارد بایستی به دقت سمپاشی شود.
در مورد سوسریهای آلمانی (ریز ) بایستی تاکید سمپاشی را بیشتر بر روی آشپزخانه و آبدارخانه ها انجام داد و لذا پشت و داخل کابینت ها ، پشت کلید و پریز شل ، سوراخ رول پلاگ ، زیر سینک دستشویی ، اتصال لوله ها و سیم ها ، محل ورود و خروج انواع لوله ها و …. را سمپاشی کرد.

نقش سوسکها در انتقال بیماری:
سوسکها بطور مستقیم در انتقال بیماریها نقشی ندارند با این حال بعلت سکون و رفت وآمد در داخل فاضلابروها، بسیار آلوده بوده و ازآنجا که غذای بلعیده شده را مجدداً برمیگردانند و مدفوع خود را همه جا پخش میکنند لذا در تماس با مواد غذایی میتوانند باعث آلودگی متعاقب آن موجبات بیماریهای عفونی مانند اسهال، وبا و … شوند؛ ضمن آنکه در مدفوع سوسک آمریکایی مواد حساسیت زا وسرطانزا وجود دارد.
سوسری ها همه چیز خوارند. از غذاهای انسان گرفته همچون گیاهان، سبزیجات، برنج، هویج، نان، شیر، مواد قندی، قهوه، روغن تجمع یافته اطراف اجاق گاز و یا مواد غیرخوراکی نظیر: کاغذ، مقوا، صابون، حشرات مرده(حتی سوسریهای مرده)، پارچه، کتاب، مدفوع،خلط سینه، زخمهای انسانی، هرگونه موجود مرده، چسب، چرم، ته سیگار، خمیر دندان، رنگ، مو و ناخن انسان. سوسریها به غیر ازغذا به آب نیز احتیاج دارند اما تنها روزی یکقطره آب برایشان کفایت میکند.
سوسریها با تولید ماده ای روغنی باعث تولید بوی زننده و لکه دار شدن سطوح ازجمله پارچه میشوند. عمر سوسری های بالغ از 6 ماه
تا چندین سال متغیر است. (بسته به گونه سوسری و شرایطمحیط)

شپش سر و بدن

اهمیت پزشکی:
شپش از انسان خونخواری می کند. در محل گزش، خارش و سوزش ایجاد می شود که ممکن است در اثر خارانیدن زخم شده و عفونی شود.
بیماریهای پدیکولوزیس’ تیفوساپیدمیکو آندمیک’تب خندق ’تب راجعه اپیدمیک’تیفوئید ’تب ولگردان توسط شپش بدن انتقال می
یابد و بیماری زرد زخم توسط شپش سر ایجاد میشود .
راههای مبارزه :
شپش سر:
رعایت بهداشت شخصی و آموزش بهداشت در مدارس.
– شستشوی مرتب سر با آب گرم و صابون یا شامپو .
-شانه کردن موها با استفاده از شانه های فلزی یا چوب دندانه ریز.
-استفاده از شامپوهای اختصاصی مانند شامپو پرمترین 1 درصد .
ومالاتیون 1 درصد . / -استفاده از گرد حشره کشها مانند پرمترین 5

2-شپش بدن :
-تعویض لباسها .
-عدم استفاده از لباسهای دیگران .
-شستشوی لباسها و ملحفه ها در حرارت 60 درجه سانتیگراد.
— اطو کشیدن لباسها خصوصا درزها و چین های لباسها.
– وسایل خواب و لباسها را در محل سردی به مدت یکماه نگهداری کنید تا شپشها بدون غذا مانده و تلف شوند.
– لباسهای اضافی و وسایل خواب آلوده به شپش را پس از شستشو در مقابل اشعه آفتاب و یا هوای سرد خارج اتاق پهن نمایند. در
زمستان گاهی درب و پنجره اتاق را باز گذارده و ملحفه، لحاف و پتو ها را در معرض هوای سرد قرار دهید.
-استفاده از گرد حشره کشها ’مانند استفاده از کارباریل(سوین ) 5 درصد ’پروپکسور(بایگون) 1 درصد ’تمفوس 2 درصد ’و سایر
حشره کش هایی که شپشها نسبت به آنها مقاومت نشان نداده اند.

عقربها و رتیل
عقربها جانورانی شب فعال هستند
هنگام روز در زیر سنگ ها ، کلوخ ها، بقایای انباشته شده گیاهان ، لابه لای شکاف دیوارها و در گونه های حفار عقرب در سوراخهایی که در زمین کنده می شود استراحت می نمایند .
سمیت عقربها به اندازه و رنگ آنها بستگی ندارد و بعضی از عقربهای بزرگ بدون خطر بوده در حالی که گزش انواعی از عقربها که از جثه کوچکتری برخوردار می باشد که به علت وجود فاکتورهای سمی خطرناک می تواند مرگ آخرین باشد.
خطرناکترین عقرب ایران یک عقرب زرد رنگ با طول 7 سانتی متر با نام محلی گادیم می باشد.

روشهای مبارزه
استفاده از حشره کشها باید در داخل اماکن و محلهایی که عقرب ها تمایلی به ورود یا مخفی شدن دارند مانند زیر وسایل منزل ، زیر زمینها ، زیر شیروانی ، کنار اتاقها، داخل کمدها انجام گیرد
و در فضای باز خارج از منازل باید حشره کشهایی را در قسمتهایی بکار برد که ساختمان با خاک تماس دارد
از جمله این مناطق می توان به پی و پایه ساختمان ، ستونها و راهروها و ایوانها و رواقها اشاره کرد
ارتفاع سمپاشی در این مناطق تا 60 سانتی متر از سطع زمین می باشد و سمپاشی توده های سنگ و چوب و الوار انباشته شده در اطراف ساختمان نیز ضروری است.

حشره کشهای مورد استفاده
مالاتیون بی بو به میزان 50 گرم ماده موثر در لیتر
لیندین به میزان 5 گرم ماده موثر در لیتر
پروپوکسور به میزان 20 گرم در لیتر به تنهایی یا به همراه دیکلرووس به میزان 5 گرم در لیتر استفاده نمود.

رتیلها یا عنکبوتهای سمی
تمام عنکبوتها که در لفظ عامه به رتیل شناخته شده اند دارای سم می باشند ، لکن فقط تعداد محدودی از آنها برای انسان خطرناک هستند .عنکبوتهای سیاه و قهو های از جنس لاترودکتوس ، عنکبوتهای نسبتا کوچکی هستند که برای انسان بسیار خطرناک تر از عنکبوتهای بزرگ به ظاهر خطرناک به نام تارانتولا می باشد.
روشهای مبارزه
سمپاشی عنکبوتها و توده های تخم و تارهای آنها با حشره کشها بهترین روش برای مبارزه است در این راستا باید دیوارها ، زوایای اماکن ، شکافها ، فضاهای زیر لوازم منزل منزل و توده های آشغال و مواد زائد و تودهای چوپ و الوار و سایر مواد زائد را سمپاشی کرد.
احتیاط:
در مواقعی که سمپاشی در سقف اتاقها و اماکن انجام می شود که باید دقت نمود که عنکبوتها خصوصا سیاه ممکن است تحریک شده و از بالا به پایین افتاده و موجبات گزش فرد را فراهم نمایند.

سموم مورد استفاده
برای سمپاشی بر علیه عقرب به ویژه در اماکن نزدیک به محل سکونت افراد بایستی عملیات سمپاشی در ابتدای صبح انجام داد تا در اثر تحریک عقربها توسط سم افراد در معرض گزش آن قرار نگیرند.
سموم مورد استفاده عبارتند از : دیازینون به میزان 10 گرم در لیتر ، لیندین به میزان 5 گرم در لیتر ، مالاتیون به میزان 30 گرم در لیتر ، بندیوکارپ به میزان 4/2 تا 8/4 گرم در لیتر و سموم پایروئروئیدی و یا سمومی که دارای خاصیت ابقایی بالا و نیز خاصیت تاثیر تدخینی دارند طبق دوزهای اعلام شده استفاده نمود.

ساس ها
بطور کلی ساس ها موجودات مزاحمی بوده که از نظر انتقال بیماری دارای اهمیت نیستند .
هر دو جنس نر و ماده آن در تمام مراحل نمفی و بالغ خونخوار بوده و در شب فعالند.
در هنگام خونخواری بزاق ترشح کرده ایجاد تحریک و خارش شدید می کنند
در طی روز نمفها و بالغین بی حرکت در محلهای تاریک و خشک مانند شکاف ها و درز لوازم چوبی منزل ، دیوارها ، سقف ها ، لابلای کفپوشهای چوبی، زیر درز کاغذ دیواری ، بین تشک و تختخواب مخفی می شوند .
گزش آنها ممکن است ایجاد کم خونی و آلرژی نماید که بستگی به حساسیت افراد و تعداد گزشهای وارده دارد.
نقل و انتقال : ساسها توسط اجناس دست دوم خریداری شده و یا وسایل چوبی کرایه ای مثل میز و صندلی مجالس صورت می گیرد .

روش مبارزه شیمیایی
اساس مبارزه شیمیایی با این حشرات انجام سمپاشی ابقایی در داخل اماکن بوده وبایستی عمل سمپاشی را صبح زود انجام داد
مناطق مورد سمپاشی شامل قسمتهای مختلف تختخواب ، تشکها ، وسایل چوبی ، پشتی ها و کلیه درزها و شکافهای موجود در کف اتاق و دیوارها می باشد.
سموم مورد مصرف
گامگسان 0/5% و در صورت بروز مقاومت مالاتیون 2-1% ، دیازینون 0/5% ، دی کلرووس 0/5% ، پریمفوس متیل به میزان 10 گرم ماده موثر در لیتر ، دلتامترین به میزان 0/05گرم در لیتر استفاده از ترکیبات پیروتروئیدی مانند بیورزمترین Bioresmetrin ، پرمترین یا سیپرمترین به مقدار 2-1 گرم در لیتر به فرمولاسیون حشره کش های فوق به دلیل تحریک این حشرات و خارج کردن آنها از محلهای اختفاء و در نتیجه تماس با حشره کش بسیار مفید خواهد بود

راههای کنترل حشرات در خانه:
پشه:
پس از تجهیز پنجره ها به توری به عنوان مهمترین اقدام برای ورود این حشره و همچنین دیگر موجودات موذی مانند آن از بیرون از خانه، همه انواع حشره کش ها برای از بین بردن پشه ها مناسب هستند
ولی اگر در شرایطی قرار گرفتید که هیچ یک از امکانات فوق وجود نداشت، نگران نباشید روش های خانگی متعددی برای رهایی هر چند موقتی از این حشره وجود دارد:
١) می گویند پشه از بوی پیاز و پرتقال متنفر است. بنابراین چند عدد پیاز را پوست کنده و به صورت قاچ شده در گوشه ای از اتاق قرار دهید یا اینکه به جای آن مقداری پوست و یا خود پرتقال را جایگزین کنید.در ضمن مالیدن پوست پرتقال و یا آب آن و یا پیاز بر روی پوست نقاطی از بدن که بدون پوشش لباس بوده و احتمال گزیدگی پشه وجود دارد، به خصوص به هنگام خواب، از جمله راهکارهای جلوگیری از پشه گزیدگی است.

٢) پشه ها به نور علاقه مندند. بنابراین اگر وزوز پشه ای در اتاق خوابتان مانع به خواب رفتن شما شده و تمام سعی شما برای کشتن آن نیز بی نتیجه مانده است، چراغ اتاق خواب را خاموش کرده و به جای آن چراغ فضای خارج از اتاق را روشن کنید . به این ترتیب پشه به دنبال روشنایی از محل خواب شما خارج می شود. حال در را بسته و کشتن پشه را به فردا صبح موکول کنید.
٣) استفاده از جاروبرقی برای پشه های در حال پرواز نیز روش دیگری برای رهایی از این حشره موذی است.
نکته: اگر با توجه به تمام تمهیدات فوق دچار پشه گزیدگی شدید، چند عدد برگ ریحان تازه را له کرده و آن را بر روی محل نیش زدگی قرار دهید. به این ترتیب سوزش و خارش آن التیام می یابد.
2سوسک های خانگی:
این سوسک ها در دو نوع ریز و درشت در خانه ها یافت می شوند . آنها گذشته از ظاهر نازیبایشان به جهت آنکه در فاضلاب و چاه ها زاد و ولد می کنند، از جمله آلوده ترین حشرات خانگی نیز به شمار می آیند. بنابراین مبارزه با سوسک های خانگی به خصوص در فصل بهار که زمان تخم ریزی همه حشرات است، از جمله اقدامات بسیار ضروری در خانه محسوب می شود .

تولید مواد شیمیایی انواع حشره کش ها و ضدسوسک های مختلفی را تولید کرده اند که در قالب مایع، اسپری و گچ در دسترس مصرف کنندگان قرار گرفته و بسیار مفید و موثر هستند ولی علاوه برآنها مواد دیگری وجود دارند که تاثیر آنها را نمی توان نادیده گرفت . از این جمله به پودر اسیدبوریک وهمچنین نفت می توان اشاره کرد. کاربرد نفت یکی از قدیمی ترین و موثرترین راه های نابود کردن انواع سوسک های خانگی است. برای این منظور می بایست در تمام چاهک ها، فاضلاب ها و به طور کلی هرگونه راه خروجی از این قبیل مقداری نفت ریخته و بر روی دریچه آن درپوش بگذارید .این کار را در پایان شب انجام دهید تا نفت مدت زمان بیشتری در مسیر و آب داخل آن باقی بماند.

مورچه:

مورچه ها اگر چه حشرات به ظاهر بی آزاری به نظر می آیند ولی هنگامی که در گوشه ای از خانه لانه کنند، با دردسرهای بسیاری مواجه می شوید . به همین جهت لاجرم مجبور خواهید بود یکی ازروش های زیر را به کار ببرید:
١) کمی فلفل سفید را در نقاطی از خانه که محل عبور و مرور مورچه ها هستند، بپاشید.
٢) اگرچه این ادعا عجیب به نظر می آید ولی بعضی ها عقیده دارند برای آنکه در جهت عبور و مرورمورچه ها محدودیتی ایجاد کنید، دور فضای مورد نظر بر روی زمین یا دیوار را با گچ خط بکشید میگویند مورچه ها از روی خط گچی عبور نمی کنند برخی دیگر به جای گچ پودر تالک را پیشنهاد میکنند.
٣) گفته می شود سیب دارای اسیدی است که ملکه و سربازان آن را از بین می برد . بنابراین مقداری پوست سیب یا تکه هایی از خود آن و یا حتی هسته های داخل آن را در ورودی لانه مورچه قرار دهید
۴) مخلوطی از عسل و پودر اسید بوریک را بر روی تکه کاغذی ریخته و در مکانی نزدیک لانه مورچه ها
قرار دهید. با حمل این ترکیب به ظاهر خوشمزه توسط مورچه های رهگذر، مورچه های داخل لانه نیز ازبین می روند. البته بعضی از مورچه ها به مواد چربی بیشتر از مواد شیرینی تمایل دارند لذا شما میتوانید به جای عسل کره را جایگزین کنید.
راه مبارزه : با ریختن نمک در محل حرکت، مورچه حرکت خود را در آن محل متوقف میکند. از حشره کش و پودرهای ضدمورچه نیزمیتوان استفاده نمود به صورتیکه آنها را در مسیر حرکت آنها میریزیم وبعد از سه روز محل را با جاروبرقی تمیز میکنیم..

آشنایی با خانواده های جوندگان
جوندگان با حدود 2280 گونه بزرگترین راسته پستانداران روی زمین را تشکیل می دهند (حدود  40 درصد از پستانداران ایران و جهان در این راسته جای دارند). از نظر کثرتِ جمعیت نیز جوندگان بیشترین تعداد را شامل می شوند. بعضی از جوندگان بسیار به یکدیگر شبیه اند و برخی دیگر از نظر شکل و جثه بسیار متفاوت اند (موش، سنجاب، هامستر، تشی). اکثر جوندگان بدن استوانه ای و گردنی کلفت دارند، و از نیم رخ بدون سر به نظر می آیند.

مشخصه اصلی جوندگان داشتن دو جفت دندان پیشین بلند یک جفت در آرواره بالا و یک جفت در آرواره پایین است. این دندان ها بدون ریشه هستند و دائماً رشد می کنند و حیوان برای سائیدن آنها مواد مختلفی را می جود.
چنانچه یکی از این دندان ها به عللی بیفتد، دندان مقابل رشد زیادی می کند و اغلب سبب مرگ حیوان می شود. سطح بیرونی دندان های پیشین سخت تر از سطح داخلی است و این باعث تیز شدن لبه دندان ها می شود.

چشم های جوندگان که در دو طرف صورت قرار گرفته اند موجب می شود که جلو و پشت خود را کاملاً ببینند و خطر را به سرعت حس کنند. اندازه چشم ها بسته به نوع زندگی آنها متفاوت است: در جوندگان حفار که اغلب زیرزمین زندگی می کنند چشم ها کوچک و گاهی زیر پوست مخفی هستند ولی در اکثر جوندگان شبگرد چشم ها درشت است. اغلب جوندگان دارای چهار انگشت در دست ها و پنج انگشت در پاها هستند

بعضی در فصول سرد به خواب زمستانی فرو می روند و عده معدودی نیز در فصل تابستان که درجه حرارت محیط بالاست ومواد غذایی نایاب است خواب تابستانی دارند.
اکثر جوندگان در تمام فصول سال فعالند
اکثر جوندگان، اجتماعی هستند، تولیدمثل زیادی دارند. علت بقاء اکثر جوندگان را می توان در جثه کوچک، تولیدمثل زیاد و برای برخی از گونه ها خواب زمستانی و خواب تابستانی دانست، افزایش جمعیت آنها بستگی به فراوانی غذا دارد،
از راسته جوندگان تا کنون هشت خانواده و 69 گونه در ایران شناسایی شده است
 

راههای مبارزه با موش

موش پستانداری است کوچک از راسته جوندگان که از دیر باز با محیط زندگی انسانها سازگار بوده و علاوه بر آوردن خسارت به منابع غذایی و پایین آوردن ارزش آنها در انتشار و انتقال بیماریها نقش داشته و دارد….  
سه گونه از موشها که اهمیت بهداشتی دارند عبارتند از :
موش خانگی : موشی است با دم دراز ، چشمهای درشت و لاله گوش نسبتاً بزرگ که در سوراخها و شکافهای موجود در خانه ها لانه گزیده و در اماکن انسانی زیاد دیده می شود

موش سقف یا بام:
که به موش سیاه یا قهوه ای یا موش کشتی معروف است و در داخل دیوارها ، سقف خانه ها ، محلهای نگهداری مواد غذایی ، انبارها و بازار ها و وسایل حمل و نقل مواد غذایی لانه می سازد.
موش فاضلاب یا موش رودی:
موشی است با جثه نسبتاً بزرگ که در انبارها ، کشتارگاهها و اطراف مجاری فاضلاب لانه می سازد.
عادات و رفتار:
موشها به محیط های ساکت و تاریک که حرارت معین و ثابت و همچنین رطوبت نسبی داشته باشد علاقمند هستند.
موشها معمولاً روزها در لانه استراحت و شبها برای تغذیه بیرون می آیند.
موشها حس بویایی فوق العاده ای دارند. فصل زاد و ولد موشها بهار و پائیز است. تولید مثل موشها سریع و در طول یکسال 5 بار و هر بار 6 تا 12 بچه به دنیا می آورند که بچه ها در 3 ماهگی قادر به تولید مثل هستند. و در شرایط مناسب و بدون مرگ و میر جمعیت شان در سال به 500 عدد و در سه سال به بیش از سه میلیون قطعه می رسد و تنها شرایط نامناسب به شدت از جمیعت آنها می کاهد.
چون دندانهای این حیوان مقل سایر جوندگان رشد دائمی دارد برای جلوگیری از رشد بیش از حد دندانها مجبور است که دندانهای خود را با جویدن چیزهای نسبتاً سخت از قبیل دانه ها و حبوبات بفرساید.
موشهای نر حداقل یکبار در روز محیط اطراف خود را بازرسی می کنند و چنانچه تغییراتی در محیط مشاهده نمودند بلافاصله لانه خود را معدوم و جای دیگری را برای خود آماده می کنند

اهمیت بهداشتی مبارزه با موش ها:
موشها مخزن بسیاری از بیماریها هستند و می توانند 35 بیماری مختلف را به انسان منتقل کنند که این بیماریها عبارتند از : طاعون ، تیفوس لپتوسپیروزیس ، حصبه ، یرسینیوزیس توکسوپلاسموزیس تب راجعه، تولارمی، سالک و غیره
آلودگی مواد غذایی به ادرار و مدفوع موش ، گاز گرفتگی توسط موش و گزیدگی انسان توسط انگل های خارجی موجود در بدن موشها ( مثل کک) موجب ابتلای انسان به این بیماریها میگردد.

روشهای فیزیکی:
-1 مقاوم سازی در برابر نفوذ موشها درساختمانها:
کنترل محیطی جوندگان اهلی در اولین قدم شامل حذف منابع تامین غذا، آب، مواد لانه گزینی و محلهای لانه سازی و در مرحله دوم،
ساختمان ها میباشد. . تمام مجاری و مسیرهای پهن تر از 6 میلیمتر با مواد ضد موش شامل سیمان، Rat proofing ضد موش کردن
صفحه فلزی، توری سیمی و…مسدود شوند، به فضاهای زیر درب های ورودی و جاهائیکه لوله ها و کابلها از دیوارها عبور می کنند،
پنجره ها و بقیه محلهای باز، شبکه تهویه، شکاف ها و فاصله های بین دیوار و پوشش سقف توجه کامل بشود.دیوارهای اماکن به ارتفاع
1متر و قطر 10 سانتیمتر و تا عمق 60 سانتیمتر زمین سیمانی باشد.
-2 تله گذاری: انواع تله های کشته گیر، زنده گیر با طعمه و بدون طعمه برای کنترل جوندگان و موشها و همچنین صید جمع آوری آنها برای مقاصد علمی استفاده شده است. تله ها بیشتر در جائیکه امکان بکارگیری جونده کشها وجود ندارد، روش مناسبی برای صید وکشتن آنها میباشد.

-اقدامات بهسازی و بهداشتی
-استفاده از امواج مافوق صوت اولتراسونیک که با تولید امواج صوتی که جوندگان نسبت به آن حساس می باشند باعث دور شدن و فرار این موجودات به محدوده خارج از تاثیر امواج میگردد.
-در مبارزه با موشها موثرترین راه بهسازی محیط است . موش برای تولید مثل و ازدیاد جمعیت احتیاج به غذا ، آب و پناهگاه دارد و در صورتکیه با سالمسازی محیط شرایط را طوری نامناسب سازیم و موش به این سه عامل دسترسی نداشته باشد بزرگترین گام را در مبارزه با این حیوان موذی بر داشته ایم.
-حذف غذا:
پس مانده های مواد غذایی موجود در زباله ها بزرگترین منبع غذایی برای موشها می باشد. لذا بایستی به طور موثر و بهداشتی جمع آوری ، حمل و دفع شوند. جمع آوری و دفع صحیح زباله حدود 65 درصد در کنترل موشها موثر است.
-حذف آب:
در صورت عدم دسترسی به آب موشها در کمتر از سه الی چهار روز از بین می روند.
-حذف پناهگاه:
موشها تمایل به وارد شدن به اماکن انسانی دارند لذا ساختمانها باید به طریقی ساخته شوند که از ورود آنها جلوگیری بعمل آید.

اقدامات بهسازی و بهداشتی:
راههای خروجی لوله های دفع فاضلاب را که به جوی خیابان باز می شود با درپوش ببندید.
هرگونه زباله خشک نظیر لوازم اسقاطی کارتن و لوازم غیرضروری را از محیط کار خود دور کنید زیرا پناهگاه مناسبی برای موشها هستند.
علفهای هرز حواشی کانالهای آب و فاضلاب و رودخانه هااز بین ببرید و با زیبا سازی و هرس درختان مقابل مغازه یا محیط منزلتان را تمیز نگه دارید.
خانه های قدیمی و متروکه محله تان را ساماندهی کنید و وضعیت ساختمانهای نیمه تمام و رها شده اطراف منزلتان را بخواهید تا مشخص کنند.
دیوارهای گلی منزلتان را با دیوار آجری یا سیمانی جایگزین کنید.
آبهای راکد را با راههای مناسب خشک کنید.
گونی های غلات را روی پایه قرار دهید و هر2 ماه یکبار آنها را جابجا کنید.
زباله ها را در ظرف در بسته و ر وی محلی که بالاتر از زمین نگهداری کنید.
اگر از تله استفاده می کنید آن را در مسیر رفت و آمد موش ها ( محل هایی که فضله موش ریخته شده یا رد پای موش مشخص است ) قرار دهید.
سوراخ ها و شکاف های روی دیوار و اطراف پنجره ها و پی ساختمان را مرمت کنید. سوراخ های بزرگتر از 6 میلیمتر میتواند محل عبور و مرور موشها باشد.
شاخه درختانی را که به سقف یا دیوار منزلتان نزدیک شده است را هرس نمایید.

روش شیمیایی:
-استفاده از سموم شیمیایی
-استفاده از طعمه مسموم
-استفاده از دور کننده ها
در مبارزه شیمیایی نوع موش ، فصل مبارزه ، محل زندگی موش ها ، غلظت سم و انتخاب ماده برای طعمه اهمیت زیادی دارد.
به علت آلودگیهای زیست محیطی معمولاً استفاده از سموم شیمیایی آخرین راه حل می باشد.
در صورتی که اقدامات بهداشتی و بهسازی به طور کامل موثر نبودند می توان از سموم مجاز و موثر با مشورت کارشناسان وزارت بهداشت استفاده کرد.
مبارزه شیمیایی علیه موشها باید توسط افراد آموزش دیده و موسساتی که تاییدیه معتبر از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی دارند انجام شود.

تعریف : آفت کش یک نام عمومی است و به دسته ای از مواد شیمیایی اطلاق می شود که شامل حشره کشها ، کنه کشها ، جونده کشها ، نماتد کشها ، قارچ کشها ، و علف کشها می باشد.

آفت کش ها و تجهیرات کاربردی
تعاریف
LD50:شاخصی است که میزان سمیت یک ماده سمی را نشان می دهد و نمایانگر حداقل میزان سم مورد نیاز برای کشتن 50 درصد جمعیت حیوان استاندارد آزمایشگاهی است واحد سنجش این شاخص mg/kg Body Weight است. این معیار عموما براساس میزان خوراکی برای موش ها ارزیابی می گردد.

درجه سمیت آفت کشی/ مقادیر LD50 خوراکی
فوق العاده سمی = یک میلیگرم بر کیلوگرم یا کمتر
خیلی سمی = 50-1میلیگرم بر کیلوگرم
متوسط = 500-50 میلیگرم بر کیلوگرم
کمی سمی = 5000-500 میلیگرم بر کیلوگرم
عملا غیر سمی = 15000-5000 میلیگرم بر کیلوگرم
نسبتا بی ضرر = بیشتر از 15000

LD50 : دوزی از آفت کش که 50درصد جانواران مورد آزمایش را می کشد.
هر چه این مقدار کمتر باشد آفت کش خطرناک تر است.

طبقه بندی سموم سنتتیک براساس معیارLD50

درجه سمیت آفت کشی/ مقادیر LD50 جلدی
فوق العاده سمی = 20 میلیگرم بر کیلوگرم یا کمتر
خیلی سمی = 200-20میلیگرم بر کیلوگرم
متوسط = 1000-200 میلیگرم بر کیلوگرم
کمی سمی = 2000-1000 میلیگرم بر کیلوگرم
عملا غیر سمی = 20000-2000 میلیگرم بر کیلوگرم
نسبتا بی ضرر = بیشتر از 20000

انواع سموم آلی سنتتیک
سموم ارگانوکلره (هیدروکربن های کلره)
د.د.ت و مشتقات آن
حشره کش های کلره هگزیدین (آلدرین، دیلدرین، اندرین، ایزودرین، هپتاکلر)
بنزن هگزاکلراید یا BHC یا Silvent&CHC نیز نام دارد.
دارای سه ایزومر α، β وγ است. به ایزومر γ آن لیندین می گویند.

سموم ارگانوفسفره
دارای سمیت بالاتر نسبت به گروه ارگانوکلره
دارای پایداری کمتر از گروه ارگانوکلره در محیط هستند
کلیه ترکیبات ارگانوفسفره مشتق شده از یکی از ترکیبات اسیدی فسفردار هستند.
مکانیسم اثر کاهش فعالیت آنزیم کولین استراز است.
هگزا اتیل پیروفسفات(H.E.P.P)،پاراتیون،مالاتیون،

انواع سموم آلی سنتتیک

سموم کاربامات
مشتقات اسید کاربامیک،اثرآنتی کولین استراز
سوین (کارباریل)
دی متیلان
زکتران
پروپکسور (بایگون)

انواع سموم آلی سنتتیک

سموم پیرتیروئید
مشتقات مصنوعی پایرترین های طبیعی
آلترین
سیکلوترین
رزمترین
فن والرات
پرمترین
سایپرمترین

انواع سموم آلی سنتتیک

تقسیم بندی آفت کشها در یک نگاه
مهار کننده های آنزیم استیل کولین استراز
ارگانوفسفره ها: پاراتیون، دیازینون،کلر پیروفوس
کارباماتها: سوین، آلدیکارب، دیکوفول، پروپوکسور
ارگانوکلره ها: ددت، اندوسولفان، لیندان،
ترکیبات آلی ازت دار:دی نیتروفنول،دینوکاپ
ترکیبات معدنی: اومایت،
هورمونهای رشد: توفوردی
ترکیبات سنتز شده از گیاهان:پرمترین،تترامترین
متفرقه: آمیدی، بنزیمدوازول، بی پیریدلیومی

مکانیسم های مقاومت به سموم در حشرات
استفاده مداوم از سموم بر علیه حشرات در طی سال های متمادی باعث انتخاب طبیعی و مقاومت حشرات به سموم شده است.
انسان با انواع و اقسام سموم به جنگ با حشرات پرداخته است و حشرات برای مقابله و فرار از این هجوم انسان سپرهائی را در جهت بقاء بکار برده اند.

مکانیسم های مقاومت به سموم :
1- کاهش نفوذ سم(Reduced penetration)
در این نوع مقاومت, تغییراتی در جلد حشره بوجود می‎آید که از نفوذ سم بداخل بدن آن ممانعت می‎نماید.
ممانعت از ورود سریع سم به داخل بدن حشره فرصت کافی برای سایر مکانیسم های مقاومت را فراهم می‎آورد.

نمونه های متعددی از این نوع مقاومت و همچنین ژن های مسئول، در مگس خانگی گزارش شده است

2- مقاومت از طریق شکست سم توسط آنزیم های حشره (Metabolic resistance)
سه گروه از آنزیم ها در مقاومت به انواع و اقسام سموم دخالت دارند.
Glutathione S-transferases.
Mixed function oxidases
Esterases.

این گروه از آنزیم ها در فعل و انفعالات مهم شیمیایی که باعث شکسته شدن سموم می‎شوند مشارکت دارند

3 ـ تغییر در سیستم هدف در حشرات
(Target site insensitivity)
مکانیسم عمل سموم بر روی حشرات اکثراً بر روی سیستم عصبی است.
در این نوع مقاومت که از بدترین مکانیسم های مقاومت در حشرات می‎باشد, حشره با تغییر در ساختمان اهداف سموم که اکثراً کانال های یونی هستند باعث عدم اثربخشی سموم می‎باشد.
بطور مثال حشره با تغییر در تعداد کانال های یونی سدیم و پتاسیم و کاهش آنها باعث مقاومت می‎گردد.
مقاومت به سموم فسفره باعث تغییر ساختمانی در آنزیم استیل کولین استراز شده و لذا سم به آنزیم نچسبیده و در نهایت باعث عدم انتقال پیام‎های عصبی نخواهد شد.

4 ـ تغییرات رفتاری (Behavior change)
تحریک پذیری خیلی از سموم باعث شده است که حشره از تماس با سم دوری نماید
و یا به مکانهائی که سمپاشی شده است وارد نشود.
این نوع مکانیسم مقاومت در حقیقت حاصل تغییرات فیزیولوژیکی در بدن است.
تغییرات رفتاری در حشرات باعث عدم تاثیرپذیری سم بر روی حشره شده و باعث شکست کنترل بیماری‎های منتقله توسط حشرات در دنیا شده است.
دفع سم یکی از مکانیسم های مقاومت به سموم در حشرات است. بدین معنی که سم بدون جذب شدن از طریق مقعد حشره دفع می‎شود.

با تشکر
پایان