مواد و مصالح ساختمانی
فلز روی
معرفی
روی (Zinc) عنصری است شیمیایی که با علامت اختصاری Zn شناخته می شود. از لحاظ فراوانی، روی بیست و سومین عنصر موجود در لایه پوسته زمین می باشد. روی فلزی است به رنگ سفید متمایل به آبی که بر اثر رطوبت هوا تیره رنگ شده و در حین احتراق، رنگ سبز براقی تولید می کند. روی بعد از آهن، آلومینیوم و مس چهارمین فلز پر استفاده در جهان می باشد.
روی خالص بسیار نرم بوده در درجه حرارت معمولی ترد و شکننده است و با ضربه ی چکش به راحتی می شکند .همچنین این ماده قابل نورد نیست. روی در طبیعت بیشتر به صورت سولفور یافت میشود.
این فلز به صورت اشکال تجاری متنوعی مانند : شمش و کلوخه ورق و سیم گلوله ای میله ای دانه ای و پولکی ارائه میگردد . این فلز از جمله مهمترین و با ارزش ترین فلزات است که در صنایع مختلف به ویژه در ساخت آلیاژها و صنعت گالوانیزاسیون کاربرد های فراوانی دارد
تاریخچه
قدیمی ترین قطعه ساخته شده از روی بتی است که در کاوش های باستان شناسی در "دردوش"(Dordosh) در منطقه ترانسیلونیا به دست آمده و در ترکیب آن ۵۲/۸۷ در صد روی، ۴۱/۱۱ درصد سرب و ۰۷/۱ درصد آهن وجود داشته است. در خرابه های کامرس (Cameros) که۵۰۰ سال قبل از میلاد ویران شده است دستبندی به دست آمده است که از روی پر شده بود. ۲۰۰ سال بعد از میلاد رومی ها با برنج آشنا شدند و آن را به روش ذوب و احیا در کوره و به همراه مس شکل می داده اند.
روی به صورت فلز و به صورت اکسید روی از قرن ۱۲ میلادی در هندوستان تولید شد و بعدها در قرن هفدهم در کشور چین تولید و مورد استفاده قرار گرفته است. در حدود سال ۱۷۳۰ دانش ذوب روی از چین به انگلستان رسید و در سال ۱۷۳۹ امتیازنامه برای فرآیند تقطیر به ثبت رسید و درطول سالهای ۱۷۴۳ – ۱۷۴۰ یک کارخانه ذوب روی با تولید ۲۰ تن در سال در بریستول احداث و راه اندازی گردید.
در ایالات متحده آمریکا روی برای نخستین بار در سال ۱۸۳۵ در واشنگتن تولید شد. در سال ۱۸۸۰ هیدرومتالورژی روی برای تولید سولفات روی و استفاده از آن برای تولید رنگدانه Lithapone معمول بوده است.
پیشینه فلز روی در ایران
قدیمی ترین گزارش های مدون معدنی در ایران مربوط به معدن فیروزه نیشابور و مس قلعه زری است که قدمت آن به ۴ تا ۵ هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد.
کلیه فعالیت های معادن سرب و روی تا قبل از جنگ جهانی دوم تقریبا به شکل باستانی انجام گرفته است. دردهه۱۹۳۰ کارشناسان آلمانی شیوه معدنکاری جدید را به خصوص در زمینه معادن فلزی به ایران آوردند.
معادن سرب و روی در سال های ۱۳۴۶ الی ۱۳۵۶ از رونق خوبی برخوردار بودند.
اولین کارخانه تغلیظ سرب و روی به روش مدرن در سال ۱۳۴۰ با کمک یک شرکت فرانسوی در لکان استان مرکزی مورد بهره برداری قرار گرفت.
از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۷۲ محصول معادن روی ایران بعد از فرآوری به صورت کنسانتره به خارج از کشور صادر می شده است.
از سال ۱۳۷۲ نیز تولید شمش روی در شرکت فرآوری مواد معدنی ایران (واحد ذوب زنجان) شروع و از آن تاریخ به بعد با احداث و راه اندازی واحدی جدید به نام شرکت روئین کار شمس در زنجان، تولید شمش روی در کشور سیر صعودی را طی نمود.
خصوصیات فیزیکی-شیمیایی
منابع و معادن روی
روی در کشورهای زیادی در جهان یافت می شود و دربیش از ۵۰ کشور معادن روی وجود دارد. چین، استرالیا، پرو، اروپا و کانادا از جمله بزرگترین منابع معدنی روی هستند. در طبیعت دو عنصر سرب و روی، اغلب با هم همراهند. نزدیک به ۷۰ درصد سرب معدنی از کانه های مخلوط سرب و روی که بطور معمول مقادیر روی در آن هابیشتر ازسرب است، تولید می شود. نزدیک به ۲۰ درصد از تولید سرب مربوط به کانه های مخلوطی است که مقدار سرب در آن ها از روی بیشتر است و ۱۰ درصد بقیه تولید سرب در رابطه با کانی های مس دار است.
ذخایر روی نزدیک به سطح زمین اغلب به اکسید یا کربنات تبدیل می شوند، توده های کوچکتر کربنات روی با نام معادن سیلیکات هیدرات و یا همیمورفیت شناخته می شوند. سـولفید های آهـن و سرب به شـکل پیریت های معدنی و گـالنا (سـرب معدنی) در تـوده های بزرگ یافـت می شوند، در حالیکه سایر فلزات به ندرت به صورت معدنی در طبیعت وجود دارند. خاک معدنی اکسید روی متامورفیک (تغییر حالت داده شده) همچون فرانکلینیت یا زینکیلیت در مقادیر کم و در نقاط محدودی یافت می شوند.
از خاک تا شمش
استخراج: کانی های فلز روی از کانسارهایی که محتوی فلز روی می باشند استخراج و جهت فرایند استحصال به کارخانه های مخصوص ارسال می گردند.
کنسانتره / دپو: کنسانتره محتوی فلز روی پس از ارسال از معدن، در محل ها و سالن های خاک مخصوص انبار/دپو می شوند.
نمونه برداری: از دپوهای ذکر شده، جهت تعیین میزان درصد روی کنسانتره نمونه برداری می شود، تا آزمایش های لازم بر روی آن انجام گیرد.
محلول روی: پس از تعیین درصد میزان فلز روی، بعد از شروع فرایند استحصال، کنسانتره طی مراحل مختلفی به صورت محلول در می آید.
ورق: محلول آماده شده، برای الکترولیز به سلول های مربوطه هدایت می شود، تا پس از سپری شدن زمان مورد نیاز به ورق روی تبدیل شوند.
شمش: در نهایت ورق های روی در کوره های دوّار با حرارت بسیار بالا ذوب می گردند و در قالب های مخصوص ریخته، پس از سرد شدن به شمش روی تبدیل می شوند.
کاربردهای فلز روی
سالانه حدود ۱۲ میلیون تن روی در جهان تولید می شود، بیش از نصف این مقدار درصنعت گالوانیزاسیون مصرف می شود، حدود ۱۴ درصد در آلیاژهایی با پایه روی که بیشتر در صنایع ریخته گری (Die Casting) مورد استفاده قرار می گیرد و ۱۰ درصد در تولید برنج و برنز مصرف می شود. مقدار قابل توجهی روی هم درrolled zinc که شامل roofing ،gutter،down pipe است مصـرف می شود. مابقی در ترکیباتی همانند اکسید روی و سولفات روی مصرف می شود، عرضه کنندگان دست اول، طیف گسترده ای از مصارف روی را پوشش می دهند.
اصلی ترین کاربردهای فلز روی عبارتند از: صنایع ساختمانی، حمل و نقل، مصارف خوراکی، لوازم الکتریکی و الکترونیکی.
روش های روی اندود کردن دیگری نیز وجود دارد که مورد استفاده قرار می گیرند، مثل رنگ های غنی شده با روی، روی الکترواستاتیک، روش های مکانیکی، این روش ها تفاوت زیادی با گالوانیزاسیون دارند و ممکن است برای برخی از محیط ها مناسب نباشند.
در حال حاضر ۷۵ درصد از روی مصرفی در جهان از محل معادن و خاک معدنی و ۲۵ درصد از محل روی بازیافتی تامین می شود، مقدار بازیافت همه ساله در حال افزایش است، میزان بازیافت روی کاملاً به میزان جمع آوری محصـولات روی پس از مصــرف بستگی دارد، بیش از ۹۰ درصد این محصولات پس از مصرف جمع آوری می شوند .
مصارف روی
روی در ساخت سیمان، دندانسازی، ساخت کبریت، کف سازی، ظروف سفالین، لوازم لاستیکی، اتومبیل سازی، لوازم آشپزخانه، روکش فولاد (گالوانیزه کردن)، تهیه آلیاژهای برنز و برنج، لحیم کاری، قوطی های خمیر دندان، چسب فلز ماشین تحریر، نقره آلمانی و… است. از اکسید و سولفور روی به عنوان ماده رنگی سفید در رنگ سازی و تهیه پلاستیک، از سولفات روی در رنگرزی و ساخت چسب و از کلرور روی در لحیم کاری و جلوگیری از فساد چوب استفاده می شود.
از جمله موارد مهم استفاده روی در صنایع مختلف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• روی به صورت بخشی از مخازن باتریها، در قالب های ریخته گری و صنعت اتومبیل سازی به کار می رود.
• اکسید روی به عنوان یک رنگدانه سفید در رنگ آبی (اقیانوس ها) و انواع نقاشی استفاده می شود.
• کلرید روی به عنوان یک ضدبو (اسپری بدن) و به عنوان ماده نگهدارنده چوب استفاده می شود.
• سولفید روی در رنگدانه های نورتاب برای ساخت عقربه های ساعت و اشیاء دیگری که در تاریکی بدرخشند، استفاده می شود.
• متیل روی [Zn(CH۳)۲] در سنتز مواد آلی استفاده می شود.
• محلول ها (لوسیون) هایی که از کالامین ساخته می شود، مخلوطی از کربنات ها و سیلیکاتهای روی Silicate و Zn-hydroxy- Carbo است که در درمان جوش های پوستی کاربرد دارد.
صنایع ساختمانی
روی در کارهای عمرانی و ساختمانی نیز مورد مصرف قرار می گیرد. اگر چه روی دارای مقاومت بالایی است، بدلیل مقاومت خزشی بسیار پایین آن برای مدتها بعنوان مواد ساختمانی استفاده نمی شد. آلیاژهای با روی
کم با اساس Zn-Ti-Cu که دارای چکش خواری بسیار خوب و مقاومت خزشی بالاست، از ۴۰ سال قبل توسعه یافته است. این مواد را می توان جهت تولید صفحات یا ورقهای روی، نورد داد. از این صفحات می توان در تولید وسایل زهکشی سقف و یا در پوشش ساختمانها استفاده نمود.
آلیاژها
روی در دمای بالاتر از دمای اتاق تبلور مجدد می یابد و مقاومت خزشی پایین دارد. بنابراین، این عنصر تنها بعنوان ماده سازنده هنگام آلیاژ کاری مناسب است. عناصر آلیاژی، بیشتر Al، Cu، Mg منجر به کوچک شدن دانه ها، تشکیل بلورهای مختلط یا سخت شدگی رسوب شده و بدین طریق خواص مکانیکی فلز، توسعه می یابد.
روی در تهیه آلیاژهای برنج، نقره، نیکل استفاده می شود. روی در قالب های ریخته گری و صنعت اتومبیل سازی نیز به کار می رود.
گالوانیزه کردن فولاد
فلز روی در گالوانیزه کردن فرآورده های فولادی بکار می رود و باعث جلوگیری از خوردگی فولاد می شود. بخش بزرگ این فرآورده ها در گالوانیزه کردن فولاد، ورق های پوشش بام ها، مخازن ذخیره، حصار کاربرد دارد.
ورق های گالوانیزه به صورت کانال های هوا در سیستم های تهویه مطبوع و هواکش ها و سیستم های حرارتی نیز کاربرد دارند.
پوشش روی از طریق مکانیسم زیر فولاد را در مقابل خوردگی توسط هوا محافظت می کند:
اثر دی اکسید کربن و رطوبت هوا بر روی، تشکیل پوشش محافظ با اساس کربنات روی است که منجر به کاهش سرعت خوردگی می شود.
بدلیل ویژگی الکتروشیمیایی حفاظت کاندی، روی بطور فعال از خوردگی در محلهای آسیب کوچک، قسمتهایی که پوشش آسیب دیده و لبه های صفحات بریده شده جلوگیری می کند.
رنگ سازی
اکسید روی بدلیل دارا بودن خاصیت پوششی اپاسیتی (Opacity) در برابر اشعه ماوراء بنفش و ضریب شکست بالا (High Refractive Index)، در صنایع رنگ سازی استفاده می شود که باعث افزایش پایداری رنگ است.
لاستیک سازی
اکسید روی همچنین به عنوان فعال کننده و شتاب دهنده اصلی در صنعت محکم سازی لاستیک با گوگرد بکار برده می شود.
لیتوپون (Lito Pone) که یک پیگمنت سولفات باریم- سولفید روی است در صنایع رنگ، لاستیک و مرکب چاپ کاربرد دارد.
داروسازی
اسمیت زونیت در مصارف دارویی با نام قدیم کالامین شناخته می شود و ماده مورد مصرف در صنعت داروسازی، اکسید روی ZnO حاصل از اسمیت زونیت است که درجه خلوص آن باید بیش از ۹۸ % باشد. این ماده به صورت پودر صورتی کم رنگ در آب نامحلول بوده ولی در اسیدهای معدنی به خوبی حل می شود. کالامین اثر ضدخارشی داشته و آن را جهت مصارف خارجی (پوستی) و به شکل پودر، کرم های ضدآفتاب (لوسیون ها) با نام های تجاری معرفی می شوند:
Aqueous Calamine Cream , Oily Calamine Lotion , Calamine Ointment , Calamine Lotion
کالامین در ترکیبات دارویی به نام کالاموکس که در آمریکا تهیه می شود، نیز به کار می رود. داروهای تهیه شده از کالامین برای خشکی پوست، سوختگی های خفیف، اگزما، خراشیدگی، جوش های چرکی، ادرار سوختگی، کچلی، گزش حشرات، زرد زخم، واریس و درمان هموروئید کاربرد دارد.
مصرف به صورت غذا
مصرف روی به صورت دارو یا غذا می تواند در علاج بسیاری از بیماریها مانند آب سیاه، آسم، جوش جوانی، خارش پوست، پروستات، آلزایمر، زخم پا، وزوز گوش، بوی بد دهان، عفونت مثانه، ناتوانی جنسی، دیابت، فراموشی، انواع سوختگیها و … موثر و مفید واقع گردد.
با توجه به اهمیت این عنصر در رشد و سلامت انسان افراد می توانند به طور طبیعی هر روزه با خوردن غذاهایی که حاوی روی هستند حتی در غلظتهای بسیار پایین این فلز را دریافت کنند.بهترین منبع روی گوشت قرمز، تخم کدو، جوانه گندو، حبوبات و غلات همراه با سبوس می باشند که هر فردی برای جلوگیری از عوارض فوق می تواند هر یک از این غذاها را در رژیم غذایی خود قرار دهد.
صنایع اتومبیل سازی:
روی در صنایع اتومبیل سازی از جمله در ساخت شبکه ها، دستگیره قفل، اجزاء مکانیکی و برقی، بدنه، اتصالات برقی نیز کاربرد وسیع و گسترده دارد.
صنعت چاپ:
در صنعت چاپ (فتوکپی) نیز اکسید روی استفاده می شود.
ترکیبات روی در ساخت رنگ های ضد خوردگی کاتالسیت های شیمیایی، ماده گدازنده جوشکاری، لوله های کاتدی، صفحه های رادار، و مواد افزودنی (additive) در روغن های روان کننده و گریس نیز بکار برده می شود.
تجهیزات ضد آتش و نگهداری چوب:
سولفات روی و کلرور روی دو ترکیب مهم دیگر هستند که در تجهیزات ضد آتش سوزی حفظ و نگهداری چوب و مواد گدازنده وجود دارند.
صنایع کشاورزی
در ساخت کود به عنوان یک ماده افزودنی مصرف می شود.
ترکیبات :
فلورید :
فلورید روی، ZnF2 بلورهای تتراگونال مونوکلینیک با ساختمان روتیل را تشکیل می دهد. دمای ذوب آن C0 8720 بوده و دارای چگالی g /cm3 95/4 می باشد. حلالیت.4H2O ZnF2 درC0 0 20 تنها 62/1 گرم ZnF2 در 1000 میلی لیتر محلول است، اما این ماده در آمونیاک مایع، حلالیت بالایی دارد.
ZnF2 با محلولهای هیدروکسید سدیم واکنش داده و رسوب فلوکوله فلوریدهای بازی روی را تشکیل می دهد.
سنتز :
هنگامیکه کربنات روی یا اکسید روی با اسید هیدروفلوریک مایع واکنش می دهد. H2O ZnF2 تشکیل می شود. این ماده، آب بلوری خود را ضمن دما دادن تا بالاتر از C 0 200 در خلا از دست می دهد.
آنالیز :
پودر فلورید روی تجاری دارای فرمول تیپیک % 63-61 روی و % 36/33 فلوئور می باشد. این ماده دارای حد اکثر ناخالصیهای مقابل می باشد : تا ppm 500 آهن، ppm 100 سرب.
ریخته گری تحت فشار با روی
روی ریخته گری شده تحت فشار (Zinc die-cast) یکی از کاربردهای اصلی روی بوده که توسط آلیاژهای نوع ZnAl۴Cu و سایر ترکیبات وابسته انجام می شود. برخی از مزیتهای روی در ریخته گری تحت فشار عبارتنداز :
• سرعت تولید می تواند بسیار گسترده باشد (۱۰۰۰- ۶۰ قطعه) به نسبت اندازه و پیچیدگی قطعات.
• ویسکوزیته زمینه پایین و دمای ذوب کم آلیاژها، محصول با کیفیت بالا را تضمین می کند.
• پایین بودن و قابل کنترل بودن انقباض آلیاژهای روی، دقت ابعاد را افزایش می دهد.
• سطوح درخشنده یا مات با انواع پوششها قابل دست یابی است.
•بعلت طیف تولید وسیع، هزینه ها پایین است. محصولات به سبب ویژگیهای مکانیکی و فیزیکی خوب دارای دوام بالایی هستند.
• انرژی مورد نیاز این فرایندها پایین است. قریب ۵۰ درصد قطعات ریخته گری شده تحت فشار از جنس روی در صنعت خودرو مصرف می شود.
روی ریخته گری شده تحت فشار در ساخت در و پنجره، مبلمان، کابینت قفل و کلید و شیر آلات و اتصالات حمام نیز مصرف زیادی دارد.
تاثیر عناصر آلیاژی بر روی اثر آلومینیوم
یکی دیگر از عناصری که در این آلیاژها اهمیت دارد آلومینیوم است چرا که این عنصر باعث افزایش استحکام کششی، مقاومت به خزش، استحکام به ضربه و سختی درروی می شود. اما با این تفاسیر باید میزان آلومینیوم را به دقت کنترل کرد چون در صورتی که مقدار آن بیشتر از5/3 تا 3/4 ٪ شود استحکامهای فوق را به مقدار زیادی کاهش میدهد.
از جمله دیگر خواص میتوان کاهش مقدار اکسید سرباره و همچنین کاهش حمله به دیوارههای قالب و وسایل فولادی ( از جنبه خوردگی) را نام برد
اثر منیزیم :
سختی را افزایش داده ولی استحکام به ضربه درصد ازدیاد طول همچنین سیالیت مذاب آلیاژ را کاهش میدهد.
مقاومت به خوردگی را افزایش میدهد ولی این کار هم میتوان با مقدار کمی نیکل به دست آورد. اگر چه نیکل در آلیاژ با تشکیل ترکیب Ni2AL3 باعث افزایش سرباره در بالا و همچنین افزایش شکنندگی و سختی نقاطی در قطعه نهایی می شود.
اثر مس:
در واقع دو اثر مهم مس، افزایش استحکام کششی، خزشی و سختی و همچنین افزایش مقاومت به خوردگی است. اگر چه آلیاژهایی که دارای مقدار مس باشند در نهایت به صورت ناپایدار با استحکام به ضربه پایینی هستند به همین دلیل سعی می شود مقدار مس تا 25/1 ٪ محدود شود.
اثر آهن: آهن به عنوان یک ناخالصی در آلیاژهای ریختهگری تحت فشار به شمار میرود چرا که حد حلالیت آهن در آلیاژ روی آلومینیوم پایین بوده و باعث:
1- افزایش سرباره در بالای مذاب شده ( برای مثال ترکیب FeAl3 در قسمت بالای مذاب شناور میشود)
2- شکنندگی در آلیاژهای ریختگی افزایش مییابد.
3- مشکلات ماشینکاری در قطعه نهایی وجود دارد.
اثر سرب ، کادمیم و قلع: اثرات زیان آور این عناصر بسیار مهم بوده
کادمیم و قلع: اثرات زیان آور این عناصر بسیار مهم بوده و به گونهای نیست که در همان ابتدای امر خود را نشان دهد اصولا اثرات این عناصر در قطعه بعد از گذشت زمان مخصوصا در هوای مرطوب دیده میشود. در واقع قطعه نهایی باعث پارگی و ایجاد ترک میشود.
اثر نیکل، کرم و منگنز: یکی از اثرات مهم این آلیاژ در مذاب ایجاد ترکیبات Mn2AL5 , CrAL4, Ni2AL3 است که تحت اصلی سرباره مذاب را تشکیل میدهند. در واقع این عناصر با ترکیب با آلومینیوم باعث افزایش سرباره میشوند. در مواقع طبق تحقیقات انجام شده این ترکیبات بین فلزی در بسیاری از موارد هم باعث کاهش حد حلالیت میشوند.
مصارف روی در ایران و جهان
چشم انداز ترسیم شده توسط گروه مطالعات بین المللی سرب و روی در خصوص روی این است که مصرف جهانی فلز روی با ۸/۴ درصد رشد به ۳۴/۱۰ میلیون تن در دو سال آینده و با ۳/۴ درصد رشد به ۷۸/۱۰ میلیون تن طی بازه زمانی ۲۰۱۸-۲۰۱۴ افزایش یابد. عامل اصلی این امر افزایش مصرف در صنایع گالوانیزه در چین و سرمایه گذاری در پروژه های زیرساختی مانند ساخت جاده های جدید، خطوط راه آهن و تاسیسات انتقال نیرو، توسعه سریع خانه سازی و صنعت خودروسازی است.
به دلیل دسترسی آسان به مواد اولیه (شمش روی) برای صنایع مصرف کننده در ایران، خصوصاً در زمینه صنایع گالوانیزاسیون و تولید اکسید، مصرف آن افزایش چشمگیری داشته به طوری که براساس اطلاعات حاصله مصرف داخلی در سال جاری به حدود ۷۰ هزار تن رسیده است.
بیشترین میزان مصرف ظاهری در طی این سال ها (۲۰۱۴-۲۰۱۰) به میزان ۱۳ میلیون تن می باشد. مصرف ظاهری سرب و روی در جهان طی سال های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ دارای مقدار نسبتا ثابتی بوده است و با توجه به میزان تولید ثابت جهانی در همین سالها، می توان گفت تعادل نسبی بین عرضه و تقاضا ایجاد گردیده است.
ترکیبات روی
ترکیبات روی بخش مهمی از تولیدات صنایع روی را تشکیل می دهند. مواد شیمیایی با بنیان روی شامل غبار روی ۱۲ تا ۱۵ درصد مصرف روی جهان را در اختیار دارد. اکسید روی بطور کمی مهمترین محصول شیمیایی بابنیان روی می باشد. غبار روی سولفات روی و کلرید روی، از نظر اهمیت و کمیت در رده های بعدی قرار دارند. سایر ترکیبات روی دارای اهمیت فرعی می باشند. سالهاست که مصرف جهانی اکسید و غبار روی ثابت مانده است، اگر چه تقاضا جهت سولفات روی و کلرید روی در حال افزایش است. سرعت رشد مصرف تیوکربنات روی و استیرات روی بر تولید ساینده ها (بزرگترین مصرف این ترکیبات) منطبق است. اکسید روی که دارای بیشترین تقاضاست را می توان با فرایندهای متنوعی تولید نمود. خلوص و کیفیت اکسید روی به روش تولید آن بستگی دارد. اکسید روی با خلوص بالا بصورت پودر در اتاقهای رسوب، در جایی که ذرات با اندازه های مختلف از هم جدا می گردند، جمع می شود. این ماده عموماً بعنوان روی سفید شناخته می شود. در فرایند مستقیم (یا فرایند آمریکایی) ماده خام استفاده شده، کانه روی یا محصولات جانبی روی بوده که همواره حاوی سرب می باشد.
نقش روی در سلامتی انسان
روی ماده ای بسیار فراوان و طبیعی است. بسیاری از غذاها، مقدار مشخصی روی دارند. آب آشامیدنی هم حاوی مقدار معینی روی است و وقتی در تانکهای فلزی ذخیره می شود، مقدار آن بیشتر می شود. منابع صنعتی یا محل زباله های سمی هم باعث ورود مقداری روی به آب آشامیدنی می شود و ممکن است به سطحی برسد که باعث بیماری می شود.
روی یکی از عناصر کمیاب است که برای سلامتی انسان حیاتی است. وقتی مقدار روی در بدن انسان کم باشد، باعث بی اشتهایی، کاهش حس چشایی و بویایی، دیر التیام یافتن زخمها و ناراحتی های پوستی می شود. کمبود روی حتی می تواند باعث نقصهای مادرزادی شود.
اگرچه بدن انسان می تواند مقادیر نسبتا زیاد روی را تحمل کند، اما مقادیر بسیار زیاد روی باعث بیماری هایی مانند دل درد، تحریک پوست، استفراغ، حالت تهوع و کم خونی می شود. بالا بودن بیش از اندازه روی، به لوزالمعده آسیب می رساند و متابولیسم پروتئین ها را مختل کرده و باعث تصلب شراین می شود.
میزان مورد نیاز روزانه بدن انسان به روی
بررسی های انجام شده نشان می دهد که نیاز خانم ها به این عنصر مهم وضروری روزانه، حداقل ۱۰ میلی گرم و نیاز آقایان روزانه، حداقل ۱۲ میلی گرم است. بیشتر دیده می شود که مقدار مصرفی روی بسیار کم تر از مقدار نیاز بررسی شده است.
مرکز تغذیه کشور آلمان (DGE) و آمریکا (RDA) توصیه می کنند که برای پیشگیری از امراض حاصل شده از کمبود روی، خانم ها روزانه ۱۲ میلی گرم و آقایان ۱۵ میلی گرم روی به بدن خود برسانند. البته دوز و مقدار درمانی که توسط دکتر ورباخ بیان شده، روزانه بین ۱۰۰- ۲۰ میلی گرم است. اصولاً” دوز ۱۵ میلی گرم در روز را حد متوسط دریافت روزانه می دانند.
نقش روی در بیماریهای پوست
دیده شده است که غلظت روی در پوست و چشم بیشتر از هر عضو و اندامی در بدن است. مصرف روی در سوختگی ها، اعمال جراحی وبهبود زخم های بدن، ضروری است. روی باعث بهبود هر چه سریعتر زخم ها می شود و کمبود روی بهبود زخم ها را به تعویق می اندازد، به ویژه در بیماران دیابتی، زخم های پا و عفونت این زخم ها است که حتی می تواند به قطع عضو هم منجر شود.
روی و بیماری دیابت
نکته دیگر در مورد مصرف روی و بیماران دیابتی این است که تاثیر انسولین به طور مستقیم با روی در ارتباط است. میزان عنصر روی در پانکراس افراد سالم دو برابر دیابتی ها است که می تواند نشانه نقش آن در تولید انسولین باشد. مشاهده شده است که نقصان روی در خون باعث هیپوانسولینیمیا (کاهش انسولین خون) می شود. کمبود روی به صورت مزمن ودائمی صدمه بزرگی به یاخته های بتا پانکراس که انسولین ترشح می کنند، می زند و در سنین بالا، افراد دارای کمبود طولانی مدت روی می توانند دچار دیابت نوع ۲ بشوند.
با تشکر از
همراهی صمیمانه شما