j
استاد مربوطه :مهندس پوریوسف
درس مرطبت:معماری جهان
موضوع کنفرانس:پارسی
گرداورنده :جواد و سجادحسین وش
سال تحصیلی:93
مطالب کلی درباره معماری پارسی…
شیوه پارسی نام یکی از شیوه های معماری ایرانی است.[۱] شیوه ِ ِی پارسی در دوره ی تاریخی هخامنشیان سبک غالب معماری ایران بوده است.
پاسارگاد، سیلک، چغازنبیل، و تخت جمشید نمونه مثال هایی از این سبک هستند. شیوه پارسی نخستین شیوه معماری ایران است که روزگار هخامنشی تا حمله اسکندر به ایران یعنی از سده ششم پیش از میلاد تا سده چهارم را در بر میگییرد.نام این شیوه از تیره (قوم)پارس برگرفته شده است که در این روزگاران بر کشور پهناور ایران فرمانروایی می کردند
معماری پارسی
یکی از ویژگی های ایرانییان کهن و هنرمندان ان باور به تقلید درست بوده که انرا بهتر از نو اوری بد میدانسته است .تقلید یا برداشتی که منطق داشته باشد و با شرایط زندگی سازگار باشد.اریایی ها چون مردمی کشاورز بودند ودر سرزمینی اباد و خرم زیسته بودند خویی اشتی جو و سازگار داشتند.به گمان فراوان اریایی یا هنگام گذر از کنار دریاچه ارومیه در برخورد با معماری ارارتویی از ان الگو گرفته و انرا برساو کرده اند مردم ایران از هزاران سال پیش از چنین شیوه معماری پیروی می کرده اند چنان که مردم ابیانه و افواشته(در نطنز)هم که نامی از ارارتو نشنیده چنین کرده اند نمونه ای از این الگو برداری هم در معماری و هم نیارش شیوه پارسی یافت میشود که دو نمونه از انها (تالار ستوندار) (کلاوه)بوده است نیایشگاه ارارتویان دارای تالاری با اسمانه تخت چوبی در میان تالار هم زده می شد.همین
روش را اریایی ها در شوش پی گرفتند.البته انها ستون ها را از سنگ و دیوارهای گرداگرد تالار را از خشت می ساختند که ستبرای برخی دیوارها تا پنج گز میرسید با بکاربردن خشت وپوشش دو پوسته تلاش میکردند جلوی ورود گرما به درون را بگیرند.بدین گونه از معماری ارارتویی الگو برداری می شد در حالی که ساختمایه سازگار با اب و هوای سرد قفقاز بود در شوش دگرگون شده بود. ساخت تالار ستوندار با پوشش دو پوسته تیر پوش پس از اسلام نیز دنبال شد.نمونه از ان در مسجد جامع ابیانه مسجد گزاوشت و مسجد میدان در بناب یافت میشود. کلاوه های ارارتئیی به گونه ای دیگر در معماری پارسی ساخته شد.نمونه ان الگو برداری ساختمان کعبه زرتشت در نقش رستم است که ساختمانی چهارگوشه سنگی که درگاه ان بلندتر از کف زمین است
کعبهٔ زرتشت در برابر آرامگاه داریوش دوم
گودی های مستطیلی بیرون بنا.
برای اینکه یکنواختی و یک رنگی بنا زیاد مشخص نشود، دو تنوع معماری در آن داده شده؛ یکی اینکه طاقچه های دو لبه ای از یک یا دو تخته سنگ سیاه خاکستری ساخته و در دیوارها نشانده اند و دوم اینکه در قسمت بالا و میانی دیوارها، گودی های مستطیلی کوچکی کنده اند که ظرافت خاصی به چهرهٔ بنا می دهند. سنگ های سیاه را احتمالاً از کوه مهر در تخت جمشید آورده باشند و در سه ردیف به ترتیب زیر در دیوارها قرار داده اند
بنای کعبهٔ زرتشت، مکعب مستطیلی است و تنها یک در ورودی دارد که به وسیلهٔ پلکانی از جنس سنگ به درون اتاقک آن راه می یابد و در هر طرف نمای این کعبه، چهار پنجرهٔ کور وجود دارد جنس سنگ های بکار رفته در این بنا، سنگ آهک سفید مرمرنما است که در دیوارهای آن طاقچه های دندانه داری از سنگ سیاه، قرار دارد که سنگ های این بنا را از کوه سیوند در جایی به نام نعل شکن تا نقش رستم آورده اندقطعات سنگ ها را بزرگ و بیشتر مستطیلی تراشیده اند و بدون استفاده از ملات برهم نهاده شده اند و در برخی از جاها -همچون بام- سنگ ها را با بست های دُم چلچله ای به هم متصل کرده اند. اندازهٔ سنگ ها از ۰٫۴۸×۲٫۱۰×۲٫۹۰ متر تا ۰٫۵۶×۱٫۰۸×۱٫۱۰ متر متفاوت است، اما در دیوار غربی، تخته سنگی وجود دارد که بزرگی اش ۴٫۴۰ متر است
یک پلکان سی پله ای (هر پله به درازی ۲ تا ۲٫۱۲ متر؛ پهنای ۲۶ سانتی متر و ارتفاع ۲۶ سانتی متر) در سینهٔ دیوار شمالی تعبیه شده که به آستانهٔ درگاه ورودی می رسد. بدین ترتیب، به خوبی مشخص است که می خواسته اند بنا شکل یک برج سه طبقه که هر طبقه ای هفت در و دریچه دارد را داشته باشد، اما فقط یک در را حقیقی درست کرده اند و بقیه را به صورت پنجره های کور بی منفذ نگه داشته اند
پلکان کعبه زرتشت
تخت جمشید
نمایی از تخت جمشید
ساخت تخت جمشید در حدود ۲۵ قرن پیش در دامنه غربی کوه رحمت،به عبارتی میترا یا مهر و در زمان داریوش کبیر آغاز گردید و سپس توسط جانشینان وی با تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت.
بر اساس خشت نوشته های کشف شده در تخت جمشید در ساخت این بنای با شکوه معماران،هنرمندان،استادکار ان،کارگران،زنان و مردان بیشماری شرکت داشتند که علاوه بر دریافت حقوق از مزایای بیمه کارگری نیز استفاده میکردند. چگونگی سازه وسعت کامل کاخ های تخت جمشید ۱۲۵ هزار متر مربع است که بر روی سکوئی که ارتفاع آن بین ۸ تا ۱۸ متر بالاتر از سطح جلگهٔ مردوشت است، بنا شده اند و از بخش های مهم زیر تشکیل یافته است :
کاخ های رسمی و تشریفاتی تخت جمشید (کاخ دروازه ملل)
سرای نشیمن و کاخ های کوچک اختصاصی
خزانه ٔ شاهی
دژ و باروی حفاظتی
… سرانجام تخت جمشید مجموعه کاخ های تخت جمشید، در سال (۳۳۰ پیش از میلاد) به دست اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد و تمام بناهای آن به صورت ویرانه در آمد.
از بناهای بر جای مانده و نیمه ویرانه ، بنای مدخل اصلی تخت جمشید است که به کاخ آپادانا معروف است و مشتمل بر یک تالار مرکزی با ۳۶ ستون و سه ایوان ۱۲ ستونی درقسمت های شمالی ، جنوبی و شرقی است که ایوان های شمالی و شرقی آن به وسیله پلکان هایی به حیاط های مقابل متصل و مربوط می شوند. بلندی صفه در محل کاخ آپادانا ۱۶ متر و بلندی ستون های آن ۱۸ متر است .
این مجموعه در فهرست آثار تاریخی ایران و نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است
محمدرضاشاه پهلوی جشن های پادشاهی خویش را در این سازهٔ کهن انجام می داد.
نقش رستم
نقش رستم یکی از مهم ترین و زیباترین آثار باستانی است که در حدود 5 کیلومتری تخت جمشید، در کوه حاجی آباد واقع است. آرامگاه چند تن از پادشاهان هخامنشی از جمله داریوش بزرگ و خشایارشاه .
در نقش رستم آثار 3 دوره باستانی وجود دارد: آثار دوره عیلامی از 600 تا 2000 قبل از میلاد. آثار دوره هخامنشی از 600 تا 330 قبل از میلاد. آثار دوران ساسانی از سال 224 تا 651 میلادی.
آرامگاه کورش بزرگ[
آرامگاه کوروش: نخستین اثری که در دشت مرغاب و دهکده مادر سلیمان (پاسارگاد) جلب توجه میکند مقبره کوروش است. بنای سنگی باشکوهی که در حدود بیست و پنج قرن پیش ساخته شده است. این بنا در میان مردم به نام قبر مادر سلیمان معروف است. بنا از دو بخش تشکیل شده است:
الف)قسمت سکو مانند که یادآور زیگورات چغازنبیل ((دوره ایلامی ))است
ب)قسمت بالایی آن که اتاق کوچکی است و با سقف سنگی به صورت شیروانی (خرپشته) ایجاد شده است.
بخش سکو مانند پله پله از شش طبقه تشکیل یافته است طبقه اول 70/1 دوم و سوم هر کدام 1 متر و سه طبقه آخری 55 سانتی متر بلندی دارند عرض سکوها که حالت پله مانند را دارند 50 سانتی متر است. بلندی این قسمت در مجموع 35/5 متر است بخش ب که اتاقک کوچکی است دارای در گاهی به عرض 87 سانتی متر و ارتفاع 30/1 متر است . ابعاد 30/2*3 متر و ارتفاع آن 10/2 متر است.کل بنا از سنگ ساخته شده است و یکی از آثار معماری بسیار زیبای دوران هخامنشی.