1
مسائل و مشکلات
دارو در ایران
2
مقدمه
در این پروژه قصد داریم به بررسی نکات زیر در خصوص مسایل و مشکلات دارو در ایران بپردازیم
توصیف
تبیین : چرایی و چگونگی موضوع
تحلیل متغیرها : تعداد متغیر و روابط متغیر و میزان ارتباط متغیرها
پیش بینی : یک سال آینده یا چند سال آینده
پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد
3
1 – توصیف : توصیف مشکلات دارو ( یکی از مشکلات قاچاق دارو می باشد )
4
قاچاق دارو در ایران
قاچاق دارو پس از مواد مخدر و اسلحه ، وحشتناک ترین نوع قاچاق
است؛ چرا که زیان آن تنها شامل زیان اقتصادی نیست؛ بلکه سلامت
و جان انسان ها را به خطر می اندازد .
دارو کالایی است که شخص نیازمند در به دست آوردن فوری آن ، گاه همه ی سرمایه ی مالی و اندوخته ی خود را بی بهانه بر طبق اخلاص می گذارد و متاسفانه از قبل این اخلاص ، تنها شیادان، سوداگران بی رحم و سنگ دل، به نان و نوا می رسند.
از این روست که در تمامی کشورها و به خصوص در جمهوری اسلامی ایران، پیوسته حساسیت ویژه ای به تهیه و تامین این کالای فوق العاده حیاتی وجود داشته و رویکرد مسئولان همواره بر این بوده که حتی در شرایط دشوار اقتصادی کشور نیز نیازهای دارویی مردم به طور صحیح تامین گردد و به همین ترتیب است که مبارزه با قاچاق دارو ، نه فقط به خاطر زیان های مالی که برای اجتماع دارد ، بلکه بیش تر به خاطر حفظ سلامت مردم ، در سرلوحه ی مبارزات با قاچاق کالا قرار دارد .
5
توصیف مشکلات دارو (مشکل قاچاق دارو)
نگاهی به تولید و مصرف دارو
تا قرن 19 میلادی، از گیاهان دارویی تنها برای درمان بیماری ها استفاده می شد. در میان ملل جهان، مصریان قدیم را باید نخستین ملتی دانست که از گیاهان دارویی به نحو گسترده ای استفاده می کردند. درعصر هومر، کشور مصر به عنوان منطقه ای غنی از گیاهان دارویی و سمی شهرت یافت.
ایرانیان نیز از دیر باز و شاید هم پیش از دیگران از دانش پیشرفتهای در شناخت دارو و گیاهان دارویی برخوردار بوده اند؛ چنان که در اوستا به معرفی گیاهان دارویی پرداخته شده است. به نظر می رسد در قلمرو گستردهی هخامنشیان، تشکیلات پزشکی منظمی وجود داشته ً مفهوم " اخالط رابعه" که است و ظاهرا مبنای طب بقراطی می باشد، از ایران باستان به یونان راه یافته است.
طب ایرانی در دورهی اشکانی آمیخته ای از طب یونانی و طب زرتشتی بود. این روند تا زمان
ساسانیان نیز ادامه یافت و آموزه های پزشکی ملغمه ای از مکاتب طب یونان، هند و نیزتعالیم زرتشتی بود. در این دوران دانشگاه و بیمارستان " گندی شاپور" در شمال غربی خوزستان تاسیس گردید و در دوران
انوشیروان به حداکثر اعتال رسید.
6
توصیف مشکلات دارو (مشکل قاچاق دارو)
نگاهی به تولید و مصرف دارو
در قرن های 8 و 10 میلادی نیز دانشمندانی چون ابن سینا و زکریای رازی
از این بابت معروف اند. ابن بیطار در آثار خود از 1400 گیاه دارویی نام برده
است .کوشش های آن زمان تا به امروز نیز ادامه یافته و اکنون نیز با سرعت
به پیش میرود.
اما چنان که گفته شد ، استفاده از داروهای شیمیایی دیر زمانی نیست که در جهان و در ایران پا گرفته است. با این حال داروهای شیمیایی هر روز متنوع تر شده، و مصرف آنها پیوسته رو به فزونی بوده است
صنعت دارویی ایران در سال های اخیر رشد قابل ملاحظه ای داشته است و ایران جزو 5 کشور اول تولیدکننده ی دارو در قاره ی آسیاست
هر چند تنها 0/3 درصد از بازار داروی جهان را در اختیار دارد . تا پیش از پیروزی انقالب اسلامی ، قسمت عمده ی تولید داروی کشور در دست شرکت های خارجی بود و تنها حدود 5 درصد تولید، در داخل کشور تهیه می گردید .هم اکنون حدود 95 درصد از داروهای مورد نیاز کشور با استانداردهای پذیرفته شده ی جهانی ، در داخل تامین میگردد.
در ایران حدود 1650 قلم دارو در فهرست تولیدات دارویی قرار دارد که تمامی آنها مورد تایید کشورهای پیشرفته می باشند.
همچنین بین 40 تا 45 درصد مواد اولیه ی دارویی، در داخل کشور تولید شده و 65 شرکت در زمینه ی داروسازی فعال هستند.
7
توصیف مشکلات دارو (مشکل قاچاق دارو)
نگاهی به آمار تولید و مصرف دارو
در سال 1387 کارخانه های داروسازی کشور، 23/1 میلیارد عدد دارو تولید کردند و علاوه بر آن در این سال حدود یک میلیارد عدد دارو (به جز داروهای قاچاق وارداتی) به کشور وارد شد
متاسفانه کشور ما به لحاظ مصرف دارو، جزو 20 کشور نخست دنیاست و در آسیا پس از چین در مقام دوم قرار گرفته است. هر ایرانی سالانه 341 عدد دارو مصرف می کند و ایران بالاترین مصرف سرانه ی دارو را در جهان ویژه ی خود ساخته است. میانگین رشد مصرف دارو در کشور چیزی حدود 11/5 درصد می باشد؛ در حالی که این رقم در کشورهای در حال توسعه، 7درصد و در کل جهان، 9 درصد گزارش شده است.
گفته میشود که از 700 میلیارد دلار بازار دارویی دنیا در
سال 2006 ، دو میلیارد دلار آن به بازار دارویی ایران
اختصاص داشته است .
در فروردین 1388 صادرات محصولات دارویی کشور
به 2،238،000 دلار رسید که بیش از1،238،000 دلار
آن به افغانستان صادر شده است .
بر اساس آمارهای گمرک، واردات محصولات دارویی در
سال 1387 برابر 939،554،000 دلار بوده و کشورهای
سوئیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا، هلند، دانمارک و امارات متحده عربی، مهم ترین صادرکنندگان دارو به ایران بوده اند.
2 – تبیین : چرایی و چگونگی موضوع
8
قاچاق دارو در ایران
علل و زمینه های قاچاق دارو ورود داروهای قاچاق و تقلبی به بازار دارویی ، معضلی جهانی و فراگیر است که ممکن است بخش اعظمی از بازار دارویی یک کشور را به خود اختصاص دهد.
به نظر می رسد 5 تا 10 درصد بازار دارویی کشور به داروهای قاچاق تقلبی اختصاص داشته باشد. نکته ی متفاوت در قاچاق دارو نسبت به اغلب کالاها، قاچاق دوطرفه ی آن است، از یک طرف اقلام دارویی زیادی به کشورهای همسایه قاچاق می شود و از سوی دیگر محموله های داروهای قاچاق وتقلبی از مجراها و مسیرهای غیر قانونی ، توسط افراد و شبکه هایی به کشور سرازیر می گردند
مهمترین دلیل قاچاق دارو به خارج، وجود اختلاف بین قیمت
دارو در بازار داخلی و بازارهای خارجی به ویژه کشورهای همسایه است. قیمت دارو در ایران یک پنجم کشورهای اطراف، یک دهم تا یک پانزدهم کشورهای اروپایی و یک بیستم کشورهای آمریکایی است. پایین تر بودن قیمت دارو در ایران دلایل مختلفی دارد.
یکی از این دلایل ، پرداخت یارانه به بعضی داروهاست .
تبیین چرایی و چگونگی موضوع
9
قاچاق دارو در ایران
در ایران برای 107 قلم دارو یارانه پرداخت می شود. پرداخت یارانه موجب ارزان شدن برخی اقلام دارویی شده که با توجه به کیفیت بالای بعضی از آن ها که از معتبرترین منابع جهان تهیه می شوند، موجبات قاچاق از داخل به خارج را فراهم می آورد؛ به گونه ای که در داروخانه های واقع در 300 کیلومتری مرز پاکستان، داروهای ایرانی یافت می شود. گفته می شود که بیش از 10درصد داروهای یارانه ای به خارج از کشور قاچاق می شوند.
ازمجموع حدود2240 میلیارد ریال یارانه ی دارو در کشور، سالانه حدود 500 میلیارد ریال صرف فاکتورهای انعقادی مورد نیاز بیماران هموفیلی و750 میلیارد ریال صرف داروهای بیماران مبتال به MS می شود. داروهای بیماران خاص از جمله بیماران هموفیلی، تالاسمی، سرطانی، دیالیزی و MS از جمله داروهای گران قیمتی هستند که دولت همه ساله با اتخاذ تمهیداتی از جمله تخصیص یارانه به این داروها که اغلب نیز وارداتی است و هم چنین تحت شمول بیمه بودن این داروها تلاش می کند که فشار کم تری به بیماران وارد شود.
بنابراین قاچاق این داروها ، از یک طرف موجب، کاهش ذخایر دارویی و از سوی دیگر هدررفتن ارز دولتی و یارانه هاست . متاسفانه با وجود کمبود این داروها در کشور، شاهد قاچاق آن به سایر کشورها هستیم.
داروهای شیمی درمانی نیز از دیگر داروهای گرانقیمت به حساب می آیند که با استفاده از یارانه های دارو، با قیمت پایینی در کشور توزیع می شوند؛ اما متاسفانه همین داروها بخش عمدهای از قاچاق دارو از کشور را به خود اختصاص می دهند و بین 10 تا 15 برابر در کشورهای همسایه به فروش می رسند.
تبیین چرایی و چگونگی موضوع
10
قاچاق دارو در ایران
به این ترتیب است که در مورد داروهای بیماران خاص، شاهد قاچاق این داروها به خارج از کشور هستیم و این در حالی است که اغلب بیماران خاص در کشور برای تهیه ی داروهای مورد نیاز خود با مشکل روبرو هستند.
قیمت داروهای بیماران خاص در اکثر کشورها بسیار بالا است؛ به گونه ای که برخی از این داروها در کشور امریکا با قیمتی معادل دو تا سه میلیون تومان به دست مصرف کننده می رسد؛ اما مصرف کننده ی همان دارو در ایران، آن را با 20 هزار تومان دریافت می کند.
این امر باعث می شود تا این قبیل داروها به سایر کشورها قاچاق گردند کافی است با پلاستیک مخصوص دارو از یکی از داروخانه هایی که این داروها را عرضه می کنند بیرون بیایید تا در کمتر از چند لحظه دلالان دارویی، شما را شناسایی کنند و در صورت مساعد بودن بازار، پیشنهاد خریدشان را به شما بدهند
مثال زمانی داروی سوئیسی دسفرال یکی از پر طرفدارترین داروها میان دلالان بود. داروی دسفرال با نام علمیDesfferioxamine B Mesylate یک ترکیب کبالت کننده آهن است که بار اضافی آهن بیماران مبتلا به تالاسمی که خون دریافت می کنند را از طریق صفرا و ادرار دفع می کند این دارو توسط شرکت نوارتیس Novartis Co) )تولید میشود
تبیین چرایی و چگونگی موضوع
11
قاچاق دارو در ایران
این داروی بیماران تالاسمی ، بعد از این که بر اساس تصمیم های وزارت بهداشت از فهرست خرید دارویی حذف، و قرار شد نمونه ی داخلی آن تولید شود، به کیمیایی گران قیمت بدل شد؛ زیرا از آنجا که نمونه ی ایرانی این دارو به نام دسفوناک از نظر بیماران تاثیر خوبی ندارد، دسفرال های سوئیسی طرفداران سینه چاکی پیدا کردند.
دسفرال های سوئیسی برای دلالان نیز سود سرشاری داشتند و با توجه به میزان بالای دریافت دارو توسط بیماران(میانگین ماهانه ی ؟؟؟؟؟؟؟ریال) امکان فروش اندکی از این سهمیه فراهم می شد. این دسفرال ها در کشورهای خلیج نشین قیمت بالایی داشته و سود سرشاری عاید قاچاق کنندگان آن می نمودند.
در بحث فروش داروهای گران قیمت و خاص توسط بیماران، تاکنون دو نکته مطرح بوده است: نخست این که برخی از افراد با سندسازی، خود را به جای بیماران خاص جا زده و با مراجعه به برخی پزشکان، داروهای خاص را دریافت می نمودند. از سوی دیگر برخی افراد که بیمار واقعی هستند، با چندین بار مراجعه در هفته چندین نوبت دارو را دریافت می کردهاند که این مسئله نشان از بی توجهی برخی پزشکان به سوابق پزشکی و رجوع به پروندهی پزشکی بیماران دارد. وقتی دارویی از کشور به صورت قاچاق خارج می شود، بیماران از دسترسی به آن محروم می شوند که هزینه ی سنگینی دارد
تبیین چرایی و چگونگی موضوع
12
قاچاق دارو در ایران
ورود و عرضه ی دارو از مسیر قاچاق به دلایل مختلفی صورت می گیرد و این موضوع از چند زاویه قابل بررسی است :
از یک طرف مسئله ی نیاز مطرح است. طبیعی است که وقتی مصرف کننده به چیزی احساس نیاز کند، به سراغ آن می رود و هنگامی که مصرف کننده، کالای مورد نیاز خود را در بازار قانونی یافت نکند، یا قیمت آن در بازار قانونی بالاتر از قیمت کالای قاچاق شده باشد و یا احساس کند کالای که بازار قانونی در اختیار او قرار میدهد از کیفیت الزام برخوردار نیست، به تامین کالا از مجرای قاچاق مبادرت می نماید.
در طرف دیگر قضیه مسئلهی سودجویی ها، تبلیغات، ناآگاهی پزشکان و القای نادرست قضیه از سوی آنان، همچنین مسائل فرهنگی تاثیر گذار، مطرح می باشند.
مهمترین دلیل قاچاق دارو به خارج، وجود اختالف بین قیمت دارو در بازار داخلی و بازارهای خارجی به ویژه کشورهای همسایه است
یک بخش مهم از نیازهای دارویی که بازار قانونی قادر به پاسخ گویی به آن نیست، داروهایی هستند، که به لحاظ مسائل شرعی و اخلاقی محدودیت دارند و یا مصرف آن ها به دلیل زیان هایی که به دنبال دارد، ممنوع شده است. هورمونهای جنسی، داروهای سقط جنین، زیبایی اندام، داروهای نیروزا، داروهای مخدر؛ و داروهای روانگردان از این جمله می باشند.
تبیین چرایی و چگونگی موضوع
13
قاچاق دارو در ایران
انواع داروهای سقط جنین جزو پرفروشترین داروهای قاچاق در بازار هستند.
این داروها در 3 نوع اروپایی، هندی و پاکستانی در بازار به فروش می رسند. در قوانین کشور ما سقط جنین و عرضه و مصرف داروهای مربوط تنها در شرایط خاص و بسیار محدود و مطابق نظر و کنترل پزشک متخصص امکان پذیر است .
دست زدن به سقط جنین غیرقانونی و خرید و استعمال غیر قانونی این داروها غالبا از سوی افرادی است که فساد جنسی مرتکب شده اند و درصد کمی از آنان نیز به دلیل مشکلات خانوادگی و مالی به چنین عمل خطرناکی دست می زنند. در سال های گذشته، گاه پیش آمده است که به دلیلی برای مدتی، یک داروی خاص در بازار کم یاب شده و نیاز ضروری و فوری بیمار، وی را متوجه تهیه ی قاچاق آن نموده است.
شائبه هایی که برای افزایش قیمت اقلام دارویی برای داروخانه داران ، شبکه های توزیع و حتی کارخانه ها بوجود می آید، در اوقاتی حس طمع را در آن ها برانگیخته و انگیزه های سودجویی، آنان را از عرضه ی دارو به مصرف کننده برحذر داشته است
در این مقاطع زمانی برای مدتی دارویی کم یاب میشود و وقتی نیازمندان برای تهیه ی آن از مسیر قانونی به تنگ می آیند، راه چاره را در این می بینند که با پرداخت مبلغ بیشتری آن را از مسیر غیرقانونی و قاچاق تهیه کنند خود را از مخمصه ی جست و جو در این جا و آن جا راحت سازند .
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
14
تحلیل موضوع مشکلات دارو (قاچاق دارو در ایران )
1- گرانی دارو در کشور نیز در بعضی موارد میتواند منجر به گرایش بیماران به تهیه ی داروی قاچاق شود
2- مشوق های قاچاق دارو درایران زیاد است (ارزان بودن و یارانه ای بودن دارو ها)
3- تحریم ها و افزایش قاچاق دارو
4- مسائل فرهنگی و باور مصرف کنندگان به بهتر بودن داروهای خارجی
5- صنعت داروسازی کشور یک صنعت ضعیف است
6- بالا بودن سرانه مصرف دارو در کشور
7- قاچاق دارو از اسکله های نامریی و فرودگاه های چراغ خاموش
8- قاچاق دارو در ناصرخسرو- اینترنتی
9- قاچاق دارو از مرزهای شرقی و غربی
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
15
1- گرانی دارو در کشور نیز در بعضی موارد میتواند منجر به گرایش بیماران به تهیه ی داروی قاچاق شود:
گرانی دارو در کشور نیز در بعضی موارد می تواند منجر به گرایش بیماران به تهیه داروی قاچاق شود. به عنوان مثال داروی پالویکسplavix ) )که برای بیماران قلبی و عروقی تجویز میشود به قیمت هر عدد بیش از 3 هزار تومان به فروش میرسد و یک بیمار قلبی و عروقی برای تکمیل دوره درمان خود مجبور است حدود 100 عدد از این قرص را مصرف کند و مسلما متحمل هزینه گزافی خواهد شد. زمانی که بیمار با نوع قاچاق داروی پالویکس با یک دهم قیمت مواجه شود و از عوارض سوء داروی قاچاق نیز آگاهی نداشته باشد به سمت خرید داروی قاچاق متمایل می شود.
در موارد بسیاری قاچاق دارو به دلیل باورهای نادرست پزشکان صورت می پذیرد.
در برخی موارد پزشکان برای به روز کردن درمان خود، داروهایی را تجویز می کنند که جزو این فهرست نیست و بیماران هم بعد از مراجعه به داروخانه و پیدا نکردن داروی مورد نیاز، به سراغ دلالان در بازار قاچاق می روند. تقلب در تولید و عرضه نیز متاسفانه چیزی است که در بازار عرضه ی دارو به فراوانی دیده می شود
مصرف کنندگان داروها به علت تصور اثرگذاری بیشتر این داروها نسبت به نمونه های داخلی، به خرید آن ها اقدام می نمایند. در هر صورت معضل قاچاق در زمینه ی دارو، پیامدهایی بس خطرناک دارد و مقابله با آن حیاتی تر و ضروری تر از هر کالای قاچاق دیگری است.
با این که در شهرهای بزرگ، عرضه ی خرده فروشی اقلام قاچاق دارو در مکان های ویژهای انجام می شود که به عنوان نمونه می توان خیابان ناصر خسرو در تهران و خیابان انوری در شیراز را نام برد، اما تولید، تامین و توزیع این داروهای تقلبی و قاچاق از خارج از کشور در بسیاری موارد شبکه ای و به تعبیر بعضی کارشناسان، مافیایی است. از این رو مبارزه ی فیزیکی با این پدیده دشوار است.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
16
1- گرانی دارو در کشور نیز در بعضی موارد میتواند منجر به گرایش بیماران به تهیه ی داروی قاچاق شود:
همچون مبارزه با قاچاق سایر کالاها،اقدامات و راه کارهای اندیشیده شده برای رفع و یا دست کم کاهش این معضل خطرناک، در دو قالب: اقدامات پیشگیرانه و بازدارنده، و اقدامات مقابله ای فیزیکی و مستقیم مطرح هستند. در این زمینه شاید برنامه ریزی و اجرای راه کارهای فرهنگی و تبلیغی در جهت ارتقای گستره ی اطلاعات شهروندان از عواقب منفی و غیرقابل جبران مصرف داروهای قاچاق برای سلامت جسمی و روانی، و پرداختن به آن مهمتر باشد. هم چنین چاره اندیشی برای درپیش گرفتن راه کاری به منظور تمیز و تشخیص آسان داروی قاچاق از غیر قاچاق و آموزش وگوشزد آن به مردم امری ضروری است.
نظارت بر داروخانه ها و شرکتهای تولید و پخش نیز بخش دیگری از اقدامات ضروری در این بخش است؛ چنان که در سال های گذشته در 90درصد داروخانه های کشور فرآورده های تقلبی و قاچاق یافت میشد. هر چند این رقم با افزایش اقدامات نظارتی و کنترلی، بسیار کاهش یافته است، ولی متاسفانه هنوز هم بخشی از اقلام دارویی و بهداشتی قاچاق از همین طریق توزیع میگردند.
جدول زیر (شماره 2 ) بیانگر موفقیتهای نیروی انتظامی در این زمینه است . آن چه مسلم است، مبارزه با قاچاق دارو با یک ضرب الاجل و یک اقدام سریع قطع نخواهد شد و نیاز به یک راهبرد بلندمدت و اقدامات پیوسته و متوالی دارد.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
17
2- مشوق های قاچاق دارو درایران زیاد است (ارزان بودن و یارانه ای بودن دارو ها):
پدیده قاچاق کالا، علاوه بر آثار سوء اقتصادی به عنوان یک چالش اقتصادی و اجتماعی حایز اهمیت است. امروزه این پدیده علاوه بر این که به عنوان یک تهدید جدی بر سر راه تجارت آزاد است، هزینه های زیادی نیز بر بدنه اقتصادی کشور تحمیل می کند
متاسفانه داروها و لوازم آرایشی و بهداشتی قاچاق، جزیی جدایی ناپذیر از سیستم بهداشت و درمان کشورمان شده است و هنوز هیچ قدرتی نتوانسته ریشه های این درخت تنومند را قطع کند. داروهای مخدر و تقلبی از مرزهای شرقی، داروهای مکمل، لوازم آرایشی و بهداشتی از سمت جنوب و حوزه خلیج فارس و برخی داروهای عمومی از مرزهای غربی به ویژه از کشور ترکیه در کنار خروج داروهای تخصصی از ایران به کشورهای همسایه، باعث شده تا کشور ما یکی از بازارهای مورد علاقه مافیای قدرتمند قاچاق محصولات و کالاهای بهداشتی و درمانی در منطقه باشد؛
به طوری که براساس آخرین اظهار نظر رسمی رئیس سازمان غذا و دارو ٢٠ تا ٢٥ درصد کل واردات قاچاق به کشور مربوط به حوزه سلامت است که در این میان لوازم آرایشی و بهداشتی، مکمل های دارویی و غذایی و دارو به ترتیب بیشترین سهم از قاچاق در حوزه سلامت را به خود اختصاص داده اند؛ موضوعی که به شدت سلامت جامعه و البته اقتصاد این حوزه مهم و استراتژیک کشور را تهدید می کند
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
18
2- مشوق های قاچاق دارو درایران زیاد است (ارزان بودن و یارانه ای بودن دارو ها):
(٢٠ درصد قاچاق در بازار ٣٠هزار میلیارد تومانی سلامت)
حالا در شرایطی که مسئولان وزارت بهداشت صراحتا از ناموفق بودن تلاش ها برای کنترل مرزها به منظور جلوگیری از ورود و خروج غیرقانونی دارو و لوازم آرایشی و بهداشتی سخن می گویند و کاهش مخاطرات قاچاق در حوزه سلامت کشور را در افزایش آگاهی عمومی از مضرات این کالاها عنوان می کنند؛ پرونده قاچاق در حوزه سلامت به ایستگاه بهارستان رسیده است تا شاید این بار به مدد خروج غیرقانونی دارو از کشور :در کنار واردات داروهای قاچاق به کشور، داروهای تخصصی که در سیستم توزیع یارانه ای کشور قرار می گیرد هم از کشور خارج می شود و مهم ترین دلیل خروج بی رویه دارو به خارج از کشور ارزان بودن آن است.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، در کشورهای مختلف از یک تا ٧٠ درصد قاچاق دارو و تولید داروی تقلبی اتفاق می افتد. در کشورهای پیشرفته قاچاق دارو یک درصد و در کشورهای آسیای شرقی و آفریقا ٥٠درصد است. اما در کشور ما به نظر می رسد این موارد از یک درصد بیشترواز٥٠ درصدنیزکمترباشد.
البته ارزان بودن دارو در ایران و نیز پوشش تبلیغات ماهواره ای و رسانه های غیررسمی نیز در این خصوص بسیار اثرگذار است. قیمت گذاری واقعی داروها، هم مصرف دارو را کنترل و هم بازار قاچاق دارو را محدود می کند. تا زمانی که الگوی قیمت گذاری داروها لحاظ نشود، با قیمت گذاری دستوری مواجه هستیم که برخی آفات خود را تاکنون در نظام دارو و درمان کشور به وضوح به نمایش گذاشته است. به هرحال باید قبول کنیم که بازار دارویی ایران یکی از پرتقاضا ترین بازارهای دارویی دنیا است.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
19
3- تحریم ها و افزایش قاچاق دارو
در دسترس نبودن برخی داروهای خاص را یکی دیگر از عوامل ایجاد تقاضا برای داروهای قاچاق در کشور عنوان می کند و می گوید: شبکه قاچاق در پاسخ به نیاز واقعی مردم، فعالیت و پول خوبی را کسب می کند که در سال های ٩٠ تا ٩٢ ( همچنین من بعد ) به علت تحریم ها، قاچاق دارو درایران رونق بیشتری پیدا کرده است.
بخش دیگر قاچاق دارو در کشور به علت ممنوعیت قانونی فروش و مصرف داروهای مخدر، سقط جنین و نیروزای هورمونی است. اما داروهای قاچاق در همه جای دنیا به علت نامشخص بودن محل تولید، توزیع و شرایط نگهداری حتی در صورت برخورداری از کیفیت و استاندارد لازم به دلیل غیرقابل رهگیری بودن در ردیف داروهای تقلبی محسوب می شود.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
20
4- مسائل فرهنگی و باور مصرف کنندگان به بهتر بودن داروهای خارجی
مسائل فرهنگی و باور مصرف کنندگان به بهتر بودن داروهای خارجی را یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار قاچاق دارو در کشور می داند
براساس آمار غیررسمی برای تولید این داروها در کشورمان حدود ۲۵۰ میلیون دلار برای واردات مواد اولیه و بسته بندی آن، ارز هزینه می شود. اما ٤درصد باقیمانده بازار دارویی کشور در اختیار داروهایی است که از خارج وارد می شود. هزینه ارزی این ٤درصد نیز حدود ۴۵۰ میلیون دلار است.
بنابراین داروهای وارداتی به کشورمان داروهای بسیار گرانقیمتی است که عمدتا برای بیماران خاص، سرطانی و… صرف می شود. بدین ترتیب ارزبری تهیه مواد اولیه برای تولید ۹۶ درصد تولید در داخل و همچنین واردات ٤درصد باقیمانده روی هم رفته رقمی بالغ بر ۷۰۰ میلیون دلار می شود که این رقم ۴۵ درصد هزینه و ارزش بازار دارویی کشور را به خود اختصاص داده است.
اما سهم ریالی و ارزی تولید داخلی دارو طی دهه اخیر هیچ گاه بیشتر از ٦٥ درصد نشده است؛ این درصورتی است که درصد داروهای وارداتی کشور ٤٠ تا ٣٥ درصد ارزش ریالی بازار دارو را به خود اختصاص داده است.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
21
5- صنعت داروسازی کشور یک صنعت ضعیف است
آمارها نشان دهنده آن است که صنعت داروسازی کشور یک صنعت ضعیف است که باید برای اعتبار بخشیدن به آن از این وضعیت خارج شویم و سهم تولید داخل را در صنعت دارو از نظر ریالی به ٨٠ درصد برسانیم یعنی اگر معادله را به نفع داروهای تولید داخل برگردانیم، وضعیت بهبود می یابد و کیفیت دارو ارتقا پیدا می کند و در این زمینه بسته بندی، تبلیغات و مارکتینگ هم علاوه بر کیفیت بالای دارو، برای جذب مشتری لازم است.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
22
6- بالا بودن سرانه مصرف دارو در کشور
حمید خیری، مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان ایران در گفت وگو با «شهروند» نظرات دیگری درخصوص دلایل قاچاق دارو در کشور دارد. او می گوید قاچاق دارو موضوعی است که صرفا مبتلا به کشور ما نیست و تقریبا همه کشورهای دنیا با آن درگیرند:
«به طورکلی و براساس آمارها برآورد می شود که نزدیک به نیمی از چرخه داروی قاچاق در کشورهای آسیایی انجام می شود و در کنار آن حدود ٢٢ درصد در اروپا، ١٨ درصد در ایالات متحده آمریکا و بقیه در سایر کشورها صورت می گیرد. البته نکته قابل توجه این است که اگر بخواهیم وضع اقتصادی کشورها را به عنوان معیار قاچاق دارو در نظر بگیریم، مطالعات نشان می دهد که اکثر این چرخه متوجه کشورهای درحال توسعه است. یعنی قریب به ٧٠ درصد قاچاق دارو در کشورهای درحال توسعه انجام می شود.»
او ادامه می دهد: «اما در کشور ما، گردش داروی قاچاق نسبت به کشورهای منطقه از نرخ بسیار پایین تری برخوردار است. این موضوع در شرایطی است که کشور ما مرزهای گسترده ای دارد و در برخی از مناطق مرزی به دلیل صعب العبور بودن، نظارت ها با دشواری های بسیار زیادی انجام می شود.
مصرف بی رویه دارو در کشور را یکی از مولفه های مهم در بررسی علل قاچاق دارو در ایران و متاسفانه سرانه مصرف دارو در ایران، تقریبا ٤ برابر میانگین جهانی است؛ به طوری که کشور ما از لحاظ مصرف دارو، در ردیف ٢٠ کشور نخست دنیا است و در آسیا بعد از چین رتبه دوم را دارد. این درحالی است که جمعیت این کشور چندین برابر جمعیت ایران است. بالا بودن سرانه مصرف دارو در کشور ما به دلایل مختلفی بازمی گردد که یکی از آنها، شایع بودن فرهنگ مصرف خودسرانه دارو و خوددرمانی در میان ایرانیان است.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
23
7- قاچاق دارو از اسکله های نامریی و فرودگاه های چراغ خاموش
به هرحال قاچاق دارو، یک پدیده اقتصادی است و در اقتصاد، این تقاضا است که موجب شکل گیری مشوق های قاچاق می شود. هیچ گاه قاچاقچی برای کالایی که مورد تقاضا نباشد، سرمایه گذاری نمی کند و ریسک آن را نمی پذیرد.
وقتی دارویی که از سوی پزشک نسخه می شود در لیست داروهای رسمی کشور وجود ندارد، بیمار نسخه به دست از این داروخانه به داروخانه دیگر مراجعه کرده و با سرگردانی و اضطراب، درنهایت به بازارهای غیررسمی نظیر ناصر خسرو هدایت می شود، بنابراین راهکار کاهش تقاضای چنین داروهایی این است که یا پزشک چنین داروهایی را نسخه نکند یا این که نظام دارویی کشور مسیر تامین قانونی چنین داروهایی را تسهیل کند.
از سوی دیگر توجه به این نکته ضروری است که قاچاق دارو با این حجم گسترده، صرفا به شکل چمدانی و مسافری صورت نمی گیرد و قطعا از یک سازماندهی قوی برخوردار است و یک لجستیک متوازن آن را پشتیبانی می کند. به این جهت باید بحث اسکله های نامریی و فرودگاه های چراغ خاموش را در این موضوع به دقت ردیابی کرد، ضمن این که باید در برخوردهای قاطع و بازدارنده نیز در معابر ورودی کالا لحاظ شود.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
24
8- قاچاق دارو در ناصرخسرو- اینترنتی
نام ناصر خسرو در ذهن اغلب ایرانیان در کنار قاچاق دارو، آن هم کمیاب و البته گران تداعی می شود. اگر چه مدتی است که فعالیت دلالان در این منطقه محدود شده اما با این حال بعید است کسی از پیاده روی باب همایون و صوراسرافیل تا ناصرخسرو برود و کسی از او سراغ خرید دارو را نگیرد.
به گزارش ایسنا، فرهیختگان با این مقدمه نوشت: حالا مقامات مسئول از سایت های مختلف دارویاب در کنار دلالان ناصرخسرو سخن به میان می آورند که در چند وقت اخیر توانسته اند بازاری برای خود دست و پا کنند. عبداللهی اصل، مدیرکل نظارت بر دارو و موادمخدر سازمان غذا و دارو با اشاره به این موضوع گفته است که این سایت ها داروها را از مسیر نادرست تهیه کرده و به مردم ارائه می کنند، به طوری که به گفته او میزان قاچاق دارو در این حوزه حدود پنج درصد از کل بازار دارو است. بازار دارویی کشور ۵۰۰ هزار میلیارد تومان چرخه اقتصادی دارد که ۵ درصد آن حدود ۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود.
پس از آن که داروها از مرز وارد کشور می شود، با یک پرینت، برچسب داروها را تغییر می دهند و به جای آن داروی دیگری عرضه می کنند که عبداللهی گفته است از نظر سازمان غذا و دارو هر قاچاقی در حوزه دارو، تقلبی بوده و داروی تقلبی هم فاسد است. این در حالی است که مراحل حمل و نگهداری این داروها ناقص است و همین باعث می شود که داروها سلامت کافی را نداشته باشند.
عبداللهی فروش دارو توسط ارائه در سایت را هم نوعی قاچاق می داند، چراکه این کار به صورت غیررسمی انجام می شود: در همه جای دنیا و همچنین کشور ما دارو را باید از داروخانه هایی که مجوزهای لازم را دارند تهیه کنند و فروش دارو از طریق سایت غیرقانونی و غیررسمی است و به همین دلیل سازمان غذا و دارو هم نمی تواند نظارتی روی آن داشته باشد.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
25
9- قاچاق دارو از مرزهای شرقی و غربی
سراوان یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان است که از طریق برخی از مرزهای آن به ویژه مرز کوهک، قاچاق دارو به داخل کشور انجام می شود. یکی از کارکنان هلال احمر در شهر سراوانمی گوید: «اغلب داروهایی که از مرز کوهک به داخل وارد می شود، داروهای هندی و پاکستانی است که پس از ورود به شهر در عطاری ها به فروش می رسد. در این میان گویا مردم شهر هم استقبال بیشتری از این داروها دارند. با این اینکه بیش از هفت داروخانه در شهر سراوان وجود دارد مردم به عطاری ها مراجعه می کنند و داروهای قاچاق خریداری می کنند.
دلیل این کار مردم به گفته این کارمند این است که داروهای قاچاق از دوز بالاتری برخوردار هستند و تاثیر خود را زودتر از داروهای ایرانی نشان می دهند. با این حال او هم می گوید که شرایط حمل این داروها بسیار ابتدایی است و استاندارد حمل آنها رعایت نمی شود به طوری که این داروها همراه با سایر کالاهای قاچاق پشت خودروهای باربری در معرض نورشدیدخورشید هستند ومطمئنانمی توان سلامت آنهاراتضمین کرد.
3 – تحلیل: تحلیل موضوع مشکلات دارو (متغییر ها ، و روابط متغییر ها)
26
9- قاچاق دارو از مرزهای شرقی و غربی
قاچاق دارو فقط مختص مرزهای شرقی کشور نیست. این موضوع در غرب کشور به مراتب وخیم تر است.
این قاچاق از مرزهای مهاباد، بانه، پیرانشهر و سردشت به وفور انجام می شود به طوری که همه جا حرف از دارو است. نکته مهم این ماجرا این است که قاچاق دارو تنها توسط برخی افراد خاص به عنوان سردسته برخی گروه ها انجام می شود.
یکی از فعالان اجتماعی سردشت می گوید: «به دلیل حساسیت های مردم سردشت و فعالیت نهادهای مردمی و افزایش سختگیری های امنیتی قاچاق دارو در سردشت به شدت محدود شده است اما این مساله همچنان در شهرهای دیگر غرب کشور با قوت ادامه دارد.» وی درباره قاچاق دارو در این منطقه می گوید: «قاچاق دارو توسط افراد خاص انجام می شود، به طوری که شاید ۹۸ درصد افرادی که در کار قاچاق کالا هستند، سمت قاچاق دارو نمی روند، این نوع از قاچاق در انحصار برخی افراد خاص است که هیچ وقت هم مشمول محدودیت های قانونی نمی شوند.
به طوری که در صورت دستگیری هم افراد خورده پا که برای سرکرده های گروه کار می کنند، به دام قانون می افتند. سرکرده هایی که نوجوانان و جوانان را به ازای اندکی پول به دام می کشند و از آنها برای اهداف شوم خود استفاده می کنند.
4- پیش بینی : یک سال آینده یا چند سال آینده
27
آمار واقعی قاچاق دارو در کشور به گفته رییس سازمان غذا و دارو، قاچاق در حوزه دارو کمتر از پنج درصد صورت می گیرد در حالی که چندی پیش این آمار نزدیک به 20 درصد اعلام شده بود.
به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان ؛ کلاف سردرگم قاچاق وقتی سردرگم تر می شود که صفت صادراتی به خود بگیرد. داروهایی که در کشور با قیمتی پایین تر از بازار مصرف فرامرزی تولید شده و قاچاقی صادر می شوند، عامل نگرانی برخی مسئولان است که حجم واردات داروی قاچاق را پایین می دانند.
البته قاچاق در حوزه دارو، غذا و لوازم آرایش از حساسیت خاصی برخوردار بوده و بیشرین توجهات نظارتی را به خود اختصاص داده است. شهریورماه امسال نیز مصطفی پورمحمدی وزیر دادگستری، قاچاق در حوزه دارو را عدد کوچکی خواند و گفت: صنعت دارویی ما موفق و بزرگ است.
از طرفی به گفته وی بیشترین نگرانی در بحث قاچاق صادراتی دارو وجود دارد. داروهای تولید شده در کشور با قیمت تمام شده پایین به خارج از کشور قاچاق می شود. مشکل امروز ما این نوع قاچاق دارو است وگرنه داروهای وارداتی به شکل قاچاق حجم بالایی نداشته و تا حد زیادی کنترل شده است.
4- پیش بینی : یک سال آینده یا چند سال آینده
28
رییس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه قانون مبارزه با قاچاق مصوب سال 92 قانون کاملی است، تصریح کرد: آیین نامه های این قانون در دولت نهایی و ابلاغ شده و این قانون نواقص کمتری نسبت به قوانین گذشته دارد.
رییس سازمان غذا و دارو در پاسخ به این پرسش که آیا همه فرآورده های قاچاق تقلبی هستند، افزود: ممکن است به این شکل نباشد اما احتمال تقلبی بودن آن بسیار زیاد است، البته در خصوص دارو سهم بازار از تولیدات داخل به میزان 70 درصد بوده و 30 درصد وارداتی است.
رییس انجمن واردکنندگان افزود: سازمان غذا و دارو باید زمینه های ورود داروهای قاچاق به کشور را شناسایی و جلوی آن را بگیرد زیرا در صورت حذف ریشه های این معضل، مشکل قاچاق نیز به طور کامل حل و فصل می شود.
در نتیجه توپ قاچاق دارو به زمین سازمان غذا و دارو افتاد که البته به گفته رییس این سازمان میزان قاچاق در حوزه دارو کمتر از پنج درصد بوده است. بازی زمانی جالب می شود که این آمار با اعداد و ارقام رییس انجمن واردکنندگان دارو اختلاف 15 درصدی دارد.
5- پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد (قاچاق دارو؛ دلایل و راهکارها)
29
در قانون اساسی کشور، برخورداری از سلامت به عنوان حق اساسی مردم به رسمیت شناخته شده است. قاچاق دارو که از سوی مسئولان و متولیان امر در حوزه بهداشت و درمان کشور نیز تایید می شود، معضلی است که در صورت عدم برخورد و مقابله با آن، آثار ناگواری به دنبال خواهد داشت که مهم ترین آنها، تهدید سلامت مردم است که از دست دادن آن هرگز قابل جبران نخواهد بود.
پروسه صدور مجوز واردات دارو فرآیندی سخت گیرانه است و تمام قوانینی که در این خصوص در کشور وجود دارد، مطابق با استانداردهای فارماکوپه دارویی دنیاست و می بایست به طور کامل رعایت شود زیرا دارویی که مجوز وزارت بهداشت را ندارد، قاچاق محسوب می شود.
5- پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد (قاچاق دارو؛ دلایل و راهکارها)
30
بازگرداندن آرامش به بازار دارویی، ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا، تدوین سیاست ملی روشن در حوزه دارو و مبارزه با شبکه های قاچاق و احتکار دارو بعنوان یکی از راهکارها ی مطرح شده است.
می بایست از طریق نظرخواهی از تجارب پزشکان در زمینه رفع کمبودها و مشکلات دارویی بهره جست. به عنوان مثال باید مقادیر برخی اشکال دارویی با مصرف بالا در هر نوبت را افزایش داد.
گاهی اظهارنظر صحیح داروساز می تواند عاملی برای رفع نگرانی بیمار به شمار رود، باید برای تامین سلامت جامعه ارتباط منسجم تری بین پزشک و دارو ساز به وجود آید.
تهیه دارو از وظایف سیستم درمانی است و درشرایطی که بیمار به دنبال تهیه نسخه خود برود و سیستم سنتی باشد؛ مجال بروز تخلفات برای سودجویان باز است؛ پس قطع ارتباط بین سیستم داروخانه ها و پرسنل شاغل در بیمارستان ها در گرو راه اندازی هرچه سریع تر پرونده الکترونیکی بیماران است تا از این طریق داروها به دست اشخاصی برسد که واقعا به آن نیاز دارند.
می بایست با وضع قوانین سخت گیرانه بر مصرف تولیدات داخلی تاکید و از ورود محصولاتی با کیفیت مشابه محصولات داخلی خود داری کرد.
5- پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد (قاچاق دارو؛ دلایل و راهکارها)
31
نکتهی متفاوت در قاچاق دارو نسبت به اغلب کالاها، قاچاق دوطرفه آن است. از یک طرف اقلام دارویی زیادی به کشورهای همسایه قاچاق میشود و از سوی دیگر محمولههای داروهای قاچاق و تقلبی از مجراها و مسیرهای غیر قانونی ، توسط افراد و شبکههایی به کشور سرازیر میگردند.
داروهای قاچاق جزئی جدایی ناپذیر از سیستم بهداشت و درمان کشورمان شده است و هنوز هیچ قدرتی نتوانسته ریشه های این درخت تنومند را قطع کند. در کشور ما داروهای مخدر و داروهای تقلبی ازمرزهای شرقی، داروهای مکمل، لوازم آرایشی بهداشتی بیشتر از سمت جنوب وحوزه خلیج فارس وارد شده و یک سری از داروهای عمومی نیز از مرزهای غربی (ترکیه) وارد می شود و در کنار واردات داروهای قاچاق به کشور نیز داروهای تخصصی که در سیستم توزیع یارانه ای کشور قرار می گیرند هم از کشور خارج می شوند و مهمترین دلیل خروج بی رویه دارو به خارج از کشور ارزان بودن آن است.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، در کشورهای مختلف از یک تا 70 درصد قاچاق دارو و تولید داروی تقلبی اتفاق می افتد، در کشورهای پیشرفته قاچاق دارو یک درصد و در کشورهای آسیایی شرقی و آفریقا 50 درصد است. اما در کشور ما به نظر می رسد این موارد از یک درصد بیشتر و از 50 درصد نیز کمتر باشد
خارج یا واردکردن محصولات دارویی به صورت قاچاق تبعات بسیاری را برای کشور به دنبال دارد، از آنجا که کنترلی روی داروهای قاچاق انجام نمی شود، کیفیت آنها هم قابل شناسایی نبوده که همین موضوع سلامت بیماران را به مخاطره خواهد انداخت.
5- پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد (قاچاق دارو؛ دلایل و راهکارها)
32
پزشکان و داروخانه ها به عنوان ٢ مرجع مهم و قابل اعتماد برای مردم باید درخصوص عواقب استفاده از داروهای قاچاق به مردم هشدار دهند. پزشکان باید در نسخه های خود داروهای ژنریک را تجویز کنند و داروخانه ها نیز فروشنده محصولات بااصالت باشند. اگر هم تخلفی از سوی برخی داروخانه ها و پزشکان در این خصوص صورت گرفت باید با جریمه های سنگین و وضع قوانین سختگیرانه از گسترش آن جلوگیری کرد.
در این صورت تقاضا برای محصولات قاچاق کاهش پیدا می کند معتقدیم زمانی که نسخه ای توسط پزشک تجویز می شود، بیمار برای تهیه آن به هر دری می زند زیرا تصورش این است که درمانش وابسته به همان دارو است.
دکتر دیناروند با اشاره به اینکه چنانچه اجازه تامین دارو به تقاضا داده نشود، زمینه قاچاق آن فراهم خواهد شد، افزود: درحال حاضر متاسفانه بازار قاچاق مختص داروهای خارج از فهرست که توسط پزشک تجویز شده و به دلیل غیرضروری بودن آن توسط مسوولان تامین نشده، وجود دارد. می بایست تدابیر قانونی برای جلوگیری از تجویز داروهای تک نسخه ای پزشکان اندیشیده شود.
وجود داروهای خارج از شبکه دارویی کشور و داروههای قاچاق در داخل کشور به سلامت عمومی و اقتصاد جامعه صدمات جبران ناپذیری وارد می آورد با عنایت به اینکه تجویز داروهای خارج از فهرست رسمی داروهای ایران زمینه ورود غیر مجاز دارو را فراهم نموده و باعث اشاعه قاچاق دارو می شود همکاران محترم پزشک از تجویز داروهای خارج از فهرست رسمی داروهای ایران خودداری نمایند ضمنا در صورت نیاز به تجویز دارویی که خارج از فهرست رسمی داروهای ایران می باشد مراتب با ذکر دلایل و مستندات علمی تجویز داروی مورد نظربه سازمان غذا و دارو ارسال گردد تا با تائید انجمن علمی مرتبط و سازمان غذا و دارو این نوع داروها را تجویز کند
5- پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد (قاچاق دارو؛ دلایل و راهکارها)
33
در ماده ۲۲ لایحه مبارزه با قاچاق کالا و ارز مجازات هایی را درخصوص واردکنندگان و توزیع کنندگان غیرقانونی این کالا پیش بینی کرده اند اما به نظر می رسد این قانون هنوز از بازدارندگی لازم برای ریشه کن کردن این موضوع برخوردار نیست. اما این مجازات مانع از پرداخت دیه و خسارت های وارده ای نیست که ذیل این ماده گفته شده است. قاچاق مواد و فرآورده های دارویی، مکمل ها و ملزومات و تجهیزات پزشکی مشمول مجازات قاچاق کالاهای ممنوع، موضوع ماده ۱۹ این قانون است.
بر اساس لایحه مبارزه با قاچاق کالا و ارز، قاچاق دارو در فصل قاچاق کالاهای ممنوعه قرار گرفته است و مجازاتی که برای آن در نظر گرفته شده یک درجه بالاتر از مجازاتی است که برای متقلبان در نظر گرفته شده است. قاچاق دارو، لوازم آرایشی و بهداشتی در لایحه مبارزه با قاچاق کالا و ارز دو تا ۱۰ برابر قیمت اصل کالا جریمه دارد و علاوه بر این حبس و شلاق نیز برای مجازات مجرم دیده شده است و مجازات قاچاق سازمان یافته دارو و لوازم بهداشتی و آرایشی حتی می تواند حکم محارب هم باشد.
در انتها می بایست خاطر نشان کرد قدر مسلم با استقبال بیشتر هموطنان ، بالطبع قاچاق دارو هم افزایش می یابد.
5- پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد (قاچاق دارو؛ دلایل و راهکارها)
34
یکی دیگر راهکارهای اصلی در این حوزه این است که مردم را نسبت به کالای قاچاق حساس کند تا مردم فکر نکنند که کالای قاچاق جنس اصلی است و فقط پول گمرک را نپرداخته، بلکه اکثریت قاطع آنها کالای تقلبی است و برای ورود به کشور راهی جز قاچاق ندارد. اگر مردم به این نتیجه برسند و کالای قاچاق مصرف نکنند و تقاضایی برای آنها وجود نداشته باشد، عرضه قاچاق خود به خود حذف و خشک می شود. اکنون عرضه وجود دارد؛ چرا که تقاضا برای آن هست. بنابراین باید تقاضا را کنترل کرد و این کار باید توسط همه فعالان در حوزه سلامت انجام شود.
5- پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد (قاچاق دارو؛ دلایل و راهکارها)
35
همچنین وجود بازارچه های مرزی و مناطق آزاد تجاری و اقتصادی، نشان از اهتمام مسئولان درخصوص مقابله با پدیده شوم قاچاق دارو دارد؛ به ویژه آن که٧٠ تا ٨٠ درصد داروهای قاچاق، تقلبی یا تاریخ مصرف گذشته هستند و به همین دلیل موضوع مقابله با قاچاق دارو از لحاظ سیستم بهداشت و درمان کشور بسیار حایز اهمیت است.برای مهار قاچاق در هر حوزه ای باید ریسک چنین فعالیت هایی را به شدت بالا برد و هزینه آن را افزایش داد. در کنار این مساله، مقوله مصرف داروهای قاچاق در بیمارستان ها نیز بحث دیگری است که گریبانگیر بسیاری از کشورهای دنیا است و کشور ما نیز از آن مستثنی نیست.
5- پیشنهاد: چه راهکارهایی باید انجام داد (قاچاق دارو؛ دلایل و راهکارها)
36
به گفته عبداللهی این سازمان با پلیس فتا برای مقابله با خرید اینترنتی دارو اقداماتی را در دستورکار خود قرار داده است.
فرهنگ سازی درباره استفاده نکردن مردم از این داروها و رهگیری این وب سایت ها با کمک پلیس فتا ازجمله این اقدامات است. البته علاوه بر پلیس، قوه قضائیه، سازمان تعزیرات و ستاد مبارزه با موادمخدر نیز همکاری خواهند داشت.
به گفته عبداللهی دانشگاه های علوم پزشکی وظیفه اجرای نظارت بر روند استفاده از قاچاق دارو را دارند اما موضوع این است که کمبود نیروی انسانی در این حوزه باعث شده است تا مبارزه با قاچاق به نحو مطلوبی انجام نشود.
با تشکر
37