پاورپوینت مدیریت محیط زیستی

مدیریت محیط زیستی
1

مقدمه :
3
به طور کلی هدف از بحث محیط زیست ،و اجرا ی طرح ها ی عمرانی در طبیعت واین موضوع که آیا ارزیابی زیست محیطی برای پروژه ای انجام بشود یا نشود ،و اینکه آسیب های جدی بر اثر اجرای پروژه های عمرانی چگونه قابل پیش بینی و یا قابل پیشگیری و کاهش گردد. از این رو برای تعریف محیط زیست بهتر است به تمامی گزینه های موجود در طبیعت اشاره بشود .
2

تعریف محیط زیست:
4
محیط زیست :Environment
تعریف :مجموعه ای از کل فاکتور های فیزیکی ،شیمیایی ،بیولوژیک ،اجتماعی ، اقتصادی که در اشکال مختلف با فرد ، اجتماع و جمعیت ارتباط پیدا میکند.

محیط زیست طبیعی: مجموعه عوامل زیستی و محیطی در غالب محیط زیست و غیر زیستی (فیزیکی، شیمیایی) که بر زندگی یک فرد یا گونه تاثیر می گذارند و از آن تاثیر می بینند.
3

4

این نمودار از حرکت سریع چرخه کربن بین زمین، جو و اقیانوس را نشان می دهد. اعداد زرد شار طبیعی می باشند، و قرمزها سهم بشر بر حسب گیگاتن کربن در هر سال می باشد. اعداد سفید نشان می دهد کربن ذخیره می شود.
5

تفاوت محیط زیست با طبیعت:
5
تفاوت محیط زیست با طبیعت: در این است که تعریف طبیعت شامل مجموعه عوامل طبیعی، زیستی و غیر زیستی می شود که منحصراً در نظر گرفته می شوند، در حالی که عبارت محیط زیست با توجه به برهم کنش های میان انسان و طبیعت و از دیدگاه آن توصیف شده است.
6

زیست بوم به مناطق زندگی تمام گیاهان،حیوانات و سایر موجودات با شرایط طبیعی محیط در یک منطقه ویژه گفته می شود. یک زیست بوم با انواع حیات جانوری مشخص با توجه به موقعیت، شرایط آب و هوایی، عرض جغرافیایی و ارتفاع تعیین می شود.یک زیست بوم از اکوسیستم های زیادی با جمعیت اندکی از گیاهان و جانوران به همراه شرایط محیط زندگی شان (قسمت های طبیعی موثر در آنها) ساخته شده است. در حالی که مرزهای یک زیست بوم بوسیله آب وهوا تعیین شده مرزهای جمعیتی یک اکوسیستم با ویژگی های طبیعی مانند: رشته کوه هایا دیواره بالائی رودخانه ها از همدیگر جدا هستند.
زیست بوم
7

7
تنوع آب و هوایی، نوع خاک، اختلاف ارتفاع و
نا همواری ها.
عوامل موثر در ایجاد زیست بوم ها:
8

9

10

پایداری یا پایایی (به انگلیسی: Sustainability‏ مفهومی است در مبحث بوم شناسی و محیط زیست که اشاره دارد به اعمالی که با ادامهٔ روند حیات و اکوسیستم ها در ستیز قرار ندارد
پایایی، ظرفیت یک پدیده است برای تحمل.
زندگی طولانی و سالم جنگل ها وتالاب هادیرپا نمونه هایی از سیستم های از نظر زیستی پایا هستند.
8
پایداری
11

9
توسعه پایدار:
اصطلاح توسعه پایدار یا ارتباط پایا (Sustainable development )
بکار بردن واژه توسعه پایدار بعد از کنفرانس ریودوژانیرو در سال ۱۹۹۲ در محافل علمی فراگیر شد (ضرابی و اذانی، ۱۳۸۰). توسعه پایدار فرایند تغییری است در استفاده از منابع، هدایت سرمایه گذاری ها، سمت گیری توسعه فناوری و تغییری نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد.
12

محیط زیست در اسلام
13

محیط زیست در اسلام:
10
در هیچ یک از منابع اسلامی به عنوان محیط زیست حکمی داده نشده است ولی در باره آب ، خاک ،زمین ، هوا ، پاکی ، ناپاکی ، نظافت ، آلودگی ، طوفان ، باد ، گرد وخاک ،آتش سوزی ، در آیات و احادیث و سایر منابع حکم بسیار است که به وسیله آنها می توان مقررات و دستور العمل برای محیط زیست بدست آورد.
،، هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا…..،، .بقره آیه 29
14

،،یعنی خداوند کسی است که همه آنچه در کره خاکی است برای استفاده شما قرار داده است …، ،. هدف از این آیه این است که چون هدف از آفرینش همه مخلو قات از جمله آب و گیاه و حیوان ، تنعم و بهره وری انسان است نباید آنهارا آلوده و تباه و ویران ساخت .

امام صادق (ع) فرمود : دعای قومی که به واسطه داشتن آب و خاک مناسب به فقر بیفتند هرگز مستجاب نخواهد شد.
پس به خوبی در خواهیم یافت ادیان الهی نیز بر حفاظت و بهره برداری مناسب و پایدار از منابع تاکید بسیار صورت گرفته است زیرا حیات همه موجودات به سلامت طبیعت بستگی دارد .
15

سوره اعراف (7) آیه 58.
«سرزمین پاکیزه، گیاهش به فرمان پروردگار می روید؛ اما سرزمینهای بد طینت [و شوره زار]، جز گیاه ناچیز و بی ارزش، از آن نمی روید.»
از این آیه مبارک استفاده می شود همان طور که طبیعت و سرزمین پاک در رشد و پرورش بهینه گیاهان موثر است، در رشد و تکامل انسان نیز موثر می باشد، و همان گونه که از زمینهای شوره زار جز گیاهان بی ارزش نمی روید، محیط آلوده نیز تاثیر منفی و اثرات زیانباری بر تربیت انسان دارد.(نقش محیط زیست سالم در پرورش انسان های سالم).
16

امام علی ـ علیه السلام ـ درباره اثر طبیعت بر انسان فرموده است: «توقوا البرد فی اوّله، و تلقّوه فی آخره، فانّه یفعل فی الابدان کفعله فی الاشجار: اوّله یحرق و آخره یورق؛
(نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص 1146، حکمت 123؛ صبحی صالح، ص 491، حکمت 128.)
«از سرما در آغاز آن (فصل خزان) پرهیز کنید و در پایان آن (فصل بهار) به پیشواز آن بشتابید؛ زیرا سرما بر بدنها همان تاثیر را می گذارد که بر درختها؛ اوّل آن سوزاننده و نابود کننده است، و پایان آن رویاننده و شکوفا کننده.».کلام امام درباره تاثیر طبیعت بر جسم و جان آدمی بسیار روشن و صریح است و همان سان که طبیعت بر جسم و بدن اثر گذار است، بر روح و روان بشر نیز اثر گذار می باشد
17

سطح کرهٔ زمین به طور کلی به ۴ بخش تقسیم می شود که عبارت اند از سنگ کره (لیتوسفر)، آب کره (هیدروسفر)، هوا کره (اتمسفر) و بیوسفر. بعضی از دانشمندان یخ کره را نیز جزء این تقسیم بندی می دانند. هر کدام این بخش ها شامل اکوسیستم های گوناگون هستند که به طور کلی محیط زیست را تشکیل می دهند.
اکوسیستم های اصلی آبی
زیستگاه های مرز بین خشکی و دریا
زیستگاه های اصلی خشکی
زیستگاه های اصلی هواکره

زیستگاههای جهان :
18

19

20

جایگاه ایران از نظر محیط زیست در سال 2012 رتبه ۱۱۴ در میان ۱۳۴ کشــور! جایگاه ایران از نظر محیط زیست در سال ۲۰۱۲ است. یعنی ۷۴ پله سقوط نسبت به سال ۲۰۰۶ که ایران رتبه ۴۰ را کسب کرده بود.بسیاری از صاحب نظران و دغدغه مندان، منتقدان عملکرد سازمان محیط زیست را که طبق قانون هم وظیفه حفاظت از مناطق چهارگانه طبیعی ایران در برابر تخریب ها و تجاوزها و هم مسئولیت نظارت بر محیط زیست انسان ساخت و جلوگیری از انواع آلودگی را برعهده دارند، کاملا ناموفق ارزیابی می کنند.
21

کشمکش های راهسازی در جنگل ابر، تخریب گسترده جنگل های حفاظت شده دنا، راهسازی در تالاب انزلی، تخریب دریاچه پریشان، تداوم خشکی تالاب هامون و خشکی دریاچه ارومیه مسائل مهم محیط زیستی دیگر در برابر چشمان مدیران محیط زیست و با مماشات آنان در حالی ادامه داشته که سازمان محیط زیست طبق قانون وظیفه مقابله با این تخریب های غیرقانونی را عهده دار بود.
22

توسعه پایدار : Sustainable development در تعریف توسعه پایدار چنین عنوان می گردد ،: تامین نیازهای منطقی نسل حاضر بدون به خطر انداختن توان نسل آینده. چنانچه بخواهیم بطور کاربردی تعریف نمائیم ، می گوئیم توسعه پایدار یعنی اجرای کلیه فعالیتهای انسانی در محیطهای طبیعی به نحوی که هیچگونه آسیب جدی غیر قابل جبران و برگشت در محیط بوجود نیاید.
23

سیستم مدیریت زیست محیطی
24

در جهان امروز، وجود انواع آلودگیها، از دست رفتن تنوع بیولوژیکی، فرسایش خاک و رشدروز افزون شهرنشینی، از چالشهای مشهود اواخر این قرن هستند که لزوم استقرار یک سیستم مدیریت زیست محیطی را نشان میدهد. نقش این مدیریت، ایجاد تمرکز وهماهنگی مابین چنین تحولاتی است که از طریق یک عملکرد زیست محیطی مناسب و با تجزیه و تحلیل داده ها، نظارت بر اثرات سوء، مدل سازی، ارزیابی و برنامه ریزی، سعی در
ارتقاء رفاه نوع بشر و پیشگیری یا تعدیل صدمات بیشتر بر زمین و موجودات زنده اش را دارد.
25

در مدیریت زیست محیطی، هدف بطور فزاینده ای، ترویج و اشاعه مقوله توسعه پایداراست. کانون توجه مدیریت محیطزیست به رویکرد چند رشته ای و میان رشته ای تمرکزداشته و اساساً یک دیدگاه کلی نگر را ارائه میدهد و سبک مدیریتی آن محتاطانه ومشارکتی میباشد. لازم به ذکر است که در رویکرد چند رشته ای، کسب اطلاعات، متکی به رشته های متنوع عملی و بصیرت بر مهارتهای تحلیلی مختلف است و به دنبال یک شناخت کلی نمیباشد. رویکرد میان رشتهای در مدیریت محیطزیست به همکاری بسیار نزدیک بین متخصصین گرایشهای مختلف برای دستیابی به نتایج مشترک توجه دارد. تمامی این گرایشات، مستلزم هشیاری و بصیرت نسبت به این موضوع هستند که ممکن است مسائل پیش آمده، بخشی از تعاملات پیچیده اقتصادی-اجتماعی و حتی محیطزیستی در سطخ فرا ملی و جهانی باشد و میتواند تحت تاثیر سیاست ها، تلقیات و اخلاقیات مختلفی قرار گیرند.
26

تعریف مدیریت محیط زیست
مدیریت محیطزیست، فرایند تصمیم گیری برای تنظیم آن دسته از فعالیتهای بشری است که بر محیطزیست تاثیر دارند، به گونه ای که ظرفیتهای قابل تحمل محیطزیست برای توسعه بشری مختل نگردد. مدیریت محیطزیست به وضوح به سمت" انسان مداری" تمایل دارد، به این معنا که مسائل زیست محیطی باید، پس از تعیین اهداف توسعه ای مورد ملاحظه قرار گیرند. یک هدف مشترک مورد تاکید در تعاریف توسعه، پایداری است. پایداری مفهومی ساده دارد: زندگی با یکدیگر در میان منابع طبیعت.
27

اصول بنیادی مدیریت محیط زیست
بطورکلی اصول بنیادی مدیریت محیطزیستی، عبارتند از”آینده نگری و سرپرستی" که از
طریق موارد ذیل دنبال میشود:
برنامه ریزی هاوسیاستگذاری های کلی نگر و دور اندیشانه (که بطور عمده، به برنامه ریزان مختلف محول میشود)،
برقراری معیارها و قوانین از نظر ارزیابی و نظارت، ·
ایجاد هماهنگی (مدیر محیطزیست باید یک رویکرد میان رشته ای و چند رشته ای را با یک دیدگاه کلی نگر اتخاذ نماید)،
اجراء و عملیات: علیرغم اینکه توسعه پایدار به عنوان یک هدف، با دوراندیشی وسرپرستی در ارتباط است و نیز به رفاه نوع بشر توجه دارد، اما ممکن است درشرایط خاصی، اهداف حفاظتی یا رفاه بشری در دراز مدت به انجام نرسد.
28

به طور کلی
مدیریت به معنی فرایند انجام کارها به طور اثر بخش و کارآمد به وسیله دیگران است.جایگاه مدیریت درحوزه محیطزیست بوسیله نظریه های مدیریت بهتر درک شده است. مدیریت محیطزیست خود فرایند تصمیم گیری برای تنظیم آن دسته از فعالیتهای بشری است که برمحیطزیست تاثیر دارند، به گونه ای که ظرفیتهای قابل تحمل محیطزیست برای توسعه زندگی بشری مختل نگردد.
29

سیستم مدیریت محیط زیست
30

سیستم مدیریت محیط زیست در شهرداری تهران
31

کلان شهر تهران به عنوان پایتخت جمهوری اسلامی ایران در حدود یک چهارم جمعیت ایران را در خود جای داده که این امر خود منجر به گسترش و شدت فشارهای وارده بر محیط زیست و در نتیجه به بروز انواع آلودگی های زیست محیطی، تخریب منابع و کاهش فضاهای طبیعی و در پی آن افزایش نیاز شهروندان تهرانی به محیط زیستی سالم و در نتیجه افزایش انتظارات آنان از مدیران و برنامه ریزان شهری در کلان شهر تهران شده است. در این راستا ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در سال 1382 با نام ستاد محیط زیست و انرژی و با هدف ساماندهی فعالیتهای مرتبط با مسایل زیست محیطی در پنج کارگروه آب و فاضلاب، انرژی، مواد زائد جامد، آلودگی هوا و سیستم های اطلاعاتی آغاز به کار نمود.
32

در سال 1385 و با تغییر مدیریت ستاد، علاوه بر انجام پروژه های گذشته با اضافه نمودن گروههای مدیریت محیط زیست و آموزش و ادغام گروه سیستم های اطلاعاتی در گروههای دیگر و تغییر نام مجموعه به ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، امور زیست محیطی با گستردگی بیشتر و دید بلندمدت در دستور کار پرسنل ستاد قرار گرفت و در جهت دستیابی به محیط زیست شهری سالم دیدگاه و عملکرد مدیریت شهری بر پنج اصل مهم ذیل استوار گردید.
33

34

رتبه بندی مناطق 22 گانه تهران براساس میزان سطح رفاه و برخورداری از امکانات و خدمات شهری، از نابرابری و تفاوت معنادار بین گسترش فیزیکی شهر و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در پایتخت حکایت دارد. نتایج یک بررسی از نحوه «پراکندگی و چینش سرانه های خدماتی و کاربری های شهری» در سطح شهر تهران که براساس سنجش وضعیت 32 شاخص در قالب 4 عامل اقتصادی، اجتماعی، کالبدی-فضایی و فرهنگی-تفریحی انجام شده است، نشان می دهد: به دلیل توزیع نامتعادل امکانات شهری، فقط 23 درصد محدوده شهر تهران که تنها پنج منطقه از 22 منطقه این کلان شهر را در برمی گیرد، جزو نقاط توسعه یافته پایتخت تلقی می شود به این صورت که ساکنان مناطق شش، سه، یک، دو و هفت به ترتیب جزو پایتخت نشینان دارای رفاه شهری محسوب می شوند.
در مقابل این جمعیت اندک که تعدادشان حدود 2 میلیون نفر است، بیش از 6 میلیون نفر از ساکنان پایتخت، در محدوده نیمه برخوردار یا دارای کمترین سطح توسعه یافتگی شهری، سکونت دارند. تیم دانشگاهی راهبری کننده این تحقیق، بر وجود 4 نشانه آشکار از فرصت های نابرابر در استفاده و برخورداری از امکانات و خدمات شهری در تهران تاکید کرده است و برای افزایش مناطق توسعه یافته و کاهش مناطق محروم یا کمتر توسعه یافته نیز اجرای 9 راهکار را به مدیریت شهری توصیه کرده است از جمله اینکه، اولویت اقدامات توسعه ای و تامین خدمات و کاربری های شهری را به مناطق محروم اختصاص دهد و در پنج منطقه 14، 15، 17، 18 و 19 به بازتوزیع امکانات و خدمات موجود اقدام کند
35

یک تیم دانشگاهی متشکل از استادان شهرسازی، جغرافیا و برنامه ریزی شهری و منطقه ای از سه دانشگاه معتبر ایران(شیراز، خوارزمی و تهران) در قالب یک تحقیق با هدف پاسخ دهی به این سوال که تا چه حد بین «توسعه فیزیکی و کالبدی شهر تهران» و «توزیع امکانات و خدمات شهری» تناسب و هماهنگی وجود دارد؟ میزان درجه توسعه یافتگی مناطق 22 گانه شهر تهران را براساس شاخص سطح برخورداری از رفاه و خدمات مورد بررسی قرار داده است. در این مطالعه 32 شاخص در قالب چهار عامل اقتصادی، کالبدی-فضایی، اجتماعی و فرهنگی- تفریحی مورد سنجش و بررسی قرار گرفته است که نتایج آن نشان می دهد: توزیع و پراکندگی امکانات شهری و خدمات رفاهی در سطح پایتخت به شکل نابرابر و نامتناسب بوده و عدم تعادل و تفاوت معنادار بین توسعه فیزیکی پایتخت و توسعه رفاهی منطقه ای در این شهر به شکل آشکار دیده می شود. نکته ای که در این تحقیق به صورت نامحسوس قابل تشخیص است این است که روند توزیع نابرابر و نامناسب رفاه و برخورداری در سطح پایتخت صرفا به سال های اخیر محدود نیست، بلکه روند افزایش این نابرابری در سال های 76 تا 80 مشاهده شده و قابل ردیابی است. پیش از این تحقیق، مطالعه دیگری نیز در سال های 76 تا 80 انجام شده که نشان داده اثر درآمد – هزینه شهرداری به شاخص های فقر و توسعه شهر تهران به شکل نابرابری فضایی استانداردهای زندگی در سطوح مناطق بروز پیدا کرده است.
36

تیم تحقیقاتی این مطالعه برای تشخیص میزان درجه توسعه یافتگی و سطح برخورداری از خدمات و رفاه در هر یک از مناطق 22 گانه پایتخت اقدام به سنجش وضعیت 32 شاخص در قالب چهار عامل اقتصادی، کالبدی-فضایی، اجتماعی و فرهنگی-تفریحی کرده است. به طوری که در گروه شاخص های مربوط به عامل اقتصادی 10 شاخص همچون جمعیت شاغل، شاغلان زن و مرد، شاخص تراکم خانوار در واحد مسکونی و همچنین تراکم جمعیت مورد سنجش قرار گرفته و در گروه شاخص های مربوط به عامل کالبدی- فضایی 9 شاخص شامل وضعیت مراکز درمانی، آموزشی و بهداشتی، پارک و… ملاک عمل سنجش قرار گرفته است. همچنین در گروه عامل اجتماعی 7شاخص همچون میزان باسوادی ساکنان منطقه، میزان ازدواج و طلاق، جرائم و بعد خانوار و در گروه عامل فرهنگی- تفریحی، پنج شاخص همچون تعداد مراکز ورزشی و رفاهی، تعداد کتابخانه ها و فرهنگسراها و… مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه این بررسی یکبار هر یک از مناطق 22گانه را براساس عوامل انفرادی (هر عامل به تنهایی ملاک بررسی قرار گرفته است) و یکبار هم مناطق 22 گانه را براساس ترکیب وضعیت چهار عامل رده بندی کرده است. در هر روش رتبه بندی مناطق براساس 5 سطح فراتوسعه یافته، توسعه یافته، میان توسعه، توسعه یافته در سطح پایین و محروم دسته بندی شده اند.
37

رتبه بندی براساس عامل اقتصادی
رتبه بندی نخست مناطق 22گانه تهران براساس عامل اقتصادی انجام شده است. برمبنای این شاخص چهار منطقه شامل مناطق یک، 3،6 و 7 به عنوان مناطق فراتوسعه ای شناخته شده اند. 8 منطقه شامل مناطق 11،5،12،4،8،13،2و 14 نیز در گروه توسعه یافته رو به بالا و پنج منطقه 9،19،20،15 و 21 در گروه میان توسعه ای قرار گرفته اند. همچنین رتبه بندی مناطق براساس عامل اقتصادی نشان می دهد پنج منطقه محروم یا در کمترین حد توسعه یافتگی در سطح شهر تهران وجود دارد که شامل مناطق 16،22،18،10 و نهایتا منطقه 17 می شوند.
38

رتبه بندی براساس عامل کالبدی-فضایی
براساس این عامل فقط منطقه 6 شهر تهران حائز کسب رتبه فراتوسعه ای شناخته شده است. همچنین مناطق توسعه یافته رو به بالا شامل دو منطقه یک و 22 و مناطق میان توسعه ای شامل مناطق 3،12، 11،21 و 20 می شود. 14 منطقه باقی مانده شهر تهران نیز در دو گروه محروم یا دارای حداقل سطح توسعه یافتگی هستند.
مطالعه مناطق شهر تهران با توجه به عامل اجتماعی نیز بیان می کند که از میان مناطق 22گانه پایتخت همچون عامل کالبدی-فضایی منطقه 6 تهران در گروه فراتوسعه یافته قرار می گیرد. مناطق 7،11،3و 12 نیز به عنوان مناطق توسعه یافته رو به بالا و منطقه یک به عنوان یک منطقه میان توسعه شناخته شده است. در این بررسی 50 درصد مناطق شهر تهران در گروهی قرار گرفته اند که حداقل سطح توسعه یافتگی را دارند. این گروه شامل مناطق 16،13،4،20،5،10،9،8،22،21 و 2 می شود. و در گروه محروم نیز مناطق 19،14،18، 15 و 17 قرار گرفته اند. نکته جالب آنکه بیشترین مناطق محروم یا دارای حداقل سطح توسعه در عامل اجتماعی خود را نشان می دهد که 16 منطقه را در خود جای داده است
رتبه بندی براساس عامل اجتماعی
39

رتبه بندی براساس عامل فرهنگی- تفریحی
در گروه چهارم نیز مناطق 22 گانه تهران برمبنای عامل فرهنگی-تفریحی تقسیم بندی می شوند. تنها منطقه محروم در این گروه منطقه 12 شناخته شده است. اما مناطق 5،4،1،15،3،2 و 6 در گروه مناطق فراتوسعه یافته از لحاظ شاخص های فرهنگی و تفریحی قرار دارند. همچنین مناطق 19،13،14،7،16،18 و 10 در گروه توسعه یافته رو به بالا، مناطق 21،8،11 و 20 در گروه میان توسعه ای و مناطق 17،9 و 22 دارای کمترین میزان توسعه یافتگی به لحاظ این عامل شناخته شده اند. علاوه بر بررسی انفرادی عامل های موثر در سنجش میزان توسعه یافتگی مناطق مختلف شهر، نتیجه کلی که براساس ترکیب چهار عامل رتبه بندی شده نشان می دهد پنج منطقه تهران توسعه یافته و برخوردار از 32 شاخص هستند اما 13 منطقه به لحاظ توسعه یافتگی و برخورداری از این عوامل، محروم و در سطح توسعه یافته حداقلی قرار دارند. به عبارت دیگر این نتایج نشان می دهد 23 درصد پایتخت نشینان به صورت اتفاقی و تامل برانگیز دقیقا در 23 درصد مساحت شهری تهران ساکن هستند و جزو پایتخت نشینان برخوردار از محدوده توسعه یافته شهر محسوب می شوند و مابقی جمعیت ساکن این کلان شهر در محدوده نیمه برخوردار و محروم با کمترین سطح توسعه یافتگی شهر سکونت دارند. براساس عوامل تلفیقی نیز منطقه6 تهران به عنوان تک منطقه فراتوسعه یافته معرفی شده است. مناطق 7،2،1 و 3 در گروه توسعه یافته رو به بالا و مناطق 13،4،5، و 11 در گروه نیمه برخوردار قرار گرفته اند. همچنین 13 منطقه شهری باقیمانده نیز در دو گروه محروم و دارای حداقل سطح توسعه یافتگی قرار دارند.
40

پایان
41