پاورپوینت مدیریت استرس در شغل محیط کار

مدیریت استرس

معرفی
2

فهرست مطالب

مقدمه
تعریف استرس
تمایز استرس با واژه های مشابه

فهرست مطالب

نشانه های استرس
استرس کارکردی
تعدیل کننده های استرس
سندروم عمومی سازگاری
طبقه بندی علل استرس

فهرست مطالب

مدیریت استرس
سطوح مدیریت استرس
استرس زاهای سازمانی
مدیریت استرس در سازمان

استرس چیست

فردریش نیچه
چیزی که ما را نکشد، قوی تر خواهد نمود

مقدمه
مشکلات روزمره نیز اگرچه به اندازه بحرانهای عمده زندگی چشمگیر نیستند، اما خود نیز نوعی استرس به حساب می آیند که استرس های کوچک یا میکرواسترس نام دارند

مقدمه
بسیاری از اتفاقات خوشایند مثل ازدواج، تولد یک نوزاد، خرید یک خانه و تغییر محل زندگی و… نیز چون نوعی تغییر و سازگاری با شرایط جدید را ایجاب می کنند، می توانند استرس زا باشند

تعریف استرس

واژه استرس
استرس واژه ای است در اصل به معنی فشار و نیرو است.
در جهان فیزیکی هر گاه فشاری بر چیزی وارد شود کنشی بر آن وارد می کند، ثبات اجزای درونی آن را بر هم می زند و تنشی در آن پدید می آورد و سرانجام آن شی را به واکنش وا می دارد.

تعریف استرس
در مهندسی گفته می شود که :
هر گاه فشار وارده از مقاومت شی در گذرد آن شی متلاشی می شود و از وضعیت موجودش در می آید.
روانشناسان و دیگر صاحبنظران استرس نیز می گویند روی هم جمع شدن رویداد های زندگی که سازگاری فرد را با وضع موجودش بر هم می زند موجب استرس می شود

استرس چیست؟
استرس عبارت است از شرایط یا موقعیتی که تحت آن فرد احساس می کند با مطالبات شدیدی روبرو است که نمی تواند با کمک منابع فردی و اجتماعی دردسترس از عهده حل آنها برآید
استرس، یک موقعیت فشار زا، ناگهانی و ناخواسته است

تعریف کامل استرس
استرس مجموع واکنش های جسمانی ، روانی ، و رفتاری است که انسان در برابر عوامل درونی یا بیرونی برهم زننده تعادل نشان می دهد .

عامل استرس زا
هر محرکی که در انسان ایجاد تنش نماید و در او پاسخی را بر انگیزد عامل استرس زا شناخته می شود .

نشانه های استرس

نشانه های استرس
سفت شدن عضلات
عرق کردن بدن بویژه کف دستها و زیر بغل ها

نشانه های استرس
تند شدن ضربان قلب
تشدید دم وبازدم
ناآرامی معده

نشانه های استرس
افرادی که به مدت طولانی تحت استرس های پنهان قرار می گیرند نشانه های متفاوتی از خود بروز می دهند.
مثل سردرد، اختلالات خواب، احساس اضطراب و تنش، خشم، مشکل در تمرکز، افسردگی، از دست دادن علاقه به غذا و یا افزایش اشتها، زخم معده، بیمارهای پوستی، سردردهای میگرنی و …

نشانه های استرس
وقتی استرس در حالت شدید رخ دهد و یا به مدت طولانی دوام بیاورد، باعث فروپاشی سیستم موجود زنده می گردد که به آن "فرسودگی" می گویند

نشانه های اولیه "فرسودگی

برخی از نشانه های اولیه "فرسودگی" عبارتند از:
خستگی مزمن (بی حالی، بی حوصلگی و احساس فقدان انرژی و سرزندگی)
خشمگین شدن نسبت به مطالبات دیگران یا محیط
سرزنش خود برای تن دادن به خواسته های پیرامون
فلسفه بافی، منفی گرایی، و بی قراری

برخی از نشانه های اولیه "فرسودگی" عبارتند از:
احساسی مثل تحت محاصره بودن و نداشتن آزادی
از کوره در رفتن برای چیزهای بی اهمیت
سردردهای مکرر و اختلالات گوارشی
افزایش یا کاهش بیش از حد وزن

برخی از نشانه های اولیه "فرسودگی" عبارتند از:
اختلالات خواب و افسردگی
مشکلات تنفسی نظیر تنگی نفس
بدگمانی و سوءظن
احساس ناخرسندی و درماندگی
افزایش میزان خطرپذیری و روی آوردن به رفتارهای پرخطر

استرس در محل کار
استرس شغلی

تفاوت استرس شغلی با چالش شغلی
• مفهوم استرس شغلی اغلب با چالش، اشتباه می شود، اما این مفاهیم یکی نیستند.
• چالش به ما، از نظر روانشناسی و فیزیکی، انرژی می دهد، و ما را تحریک می کند که مهارتهای جدید بیاموزیم و بر شغل خود مسلط شویم.

تفاوت استرس شغلی با چالش شغلی
هنگام چالش و تلاش شغلی، احساس آرامش و رضایت داریم.
• بنابراین، چالش یک جزء مهم برای کار سالم و بهره ور است.
• اهمیت چالش در زندگی کاری ما، احتمالا همان چیزی است که افراد می گویند که "کمی استرس برای شما خوبست".

استرس کارکردی
استرس بسیار کم به بی تفاوتی، بی حوصلگی، بی حالی و بی انگیزگی منجر می شود و استرس بسیار زیاد نیز موجب وحشت از تصمیم گیری و اتلاف انرژی می گردد.
• بر اساس قانون یرسون، استرس فقط در محدوده منطقه بهینه کارکردی است و خارج از این محدوده اثر مخربی بر عملکرد دارد.

استرس کارکردی
• افراد و مدیران سازمان باید بکوشند که حد بهینه و کارکردی استرس را حفظ و از استرس های غیر کارکردی جلوگیری کنند.
یعنی مدیریت استرس هم شامل ایجاد استرس و هم شامل از بین بردن آن می شود

استرس کارکردی

سندروم عمومی سازگاری

سندروم عمومی سازگاری
H.Selyeهانس سلیه بیان می دارد که پاسخ معمول به رخداد هایی که استرس وارد می کنند، از یک الگوی نسبتاً سازگار به نام سندرم عمومی سازگاری(GAS) تبعیت می کند.
فرد در سراسر زندگی با سازگاری مواجه است و سازگاری با مرگ پایان می یابد.
منظور از سازگاری فرایندی است که فرد برای مقابله با محرک جدید به کار می برد.

سازگار شدن با استرس سه مرحله را از هم متمایز می کند که به مراحل سندرم عمومی سازگاری معروف است.
1-مرحله اخطار:Alarm Stage
این مرحله شخص از وجود استرس آگاه می شود و سازوکارهای مناسب را برای مقابله با آن آماده می کند.
این مرحله کوتاه و فوری است.

مرحله اول: اخطار
در این مرحله سطح اضطراب نسبتا پایین است.
انسان در مواجهه با عامل فشار روانی از خود واکنش نشان می دهد.
در این مرحله شخص از وجود استرس آگاه شده و ساز و کارهای مناسب را برای مقابله با آن آماده می کند.

مرحله اول: اخطار
افزایش هوشیاری و آگاهی؛ تلاش زیاد برای کاهش اضطراب؛ بالا رفتن فشار خون؛ افزایش ضربان قلب ؛ بزرگ شدن مردمک چشم و کش آمدن عضلات از مشخصه های این مرحله است.

مراحل سازگار شدن با استرس
2 -مرحله مقاومت:
در این مرحله شخص با عوامل استرس مواجه می شود و نتیجه آن در اکثر موارد، سازگاری و بازگشت به تعادل است.

مرحله دوم: مقاومت
در این مرحله سطح اضطراب نسبتا بالا است.
افراد در این مرحله منابع ذهنی، جسمی و احساسی خود را بکار می گیرند و قدری خود را با عامل فشار انطباق می دهند.
فرد به مبارزه دست می زند (ستیز)
یا از عامل فشار فرار می کند(گریز)

مرحله دوم: مقاومت
احساس تهدید؛ زود رنجی و تحریک پذیری؛ احساس طاقت فرسایی و افسردگی از مشخصه های این مرحله است.

مراحل سازگار شدن با استرس
3-مرحله فرسودگی(degenerate ):
در صورتی که در مرحله مقاومت فرد نتواند به سازگاری برسد، انرژی صرف شده برای مقابله، می شود، تعادل فرد را مختل می کند و وی دچار فرسودگی و اضمحلال می شود

مرحله سوم: فرسودگی
در این مرحله سطح اضطراب شدید است.
در صورتی که فرد در مرحله مقاومت نتواند به سازگاری برسد، انرژی صرف شده برای مقابله، تعادل فرد را مختل کرده و وی دچار تحلیل رفتگی و فرسودگی می شود.

مرحله سوم: فرسودگی
احساس ترس، بی حمایتی، نگرانی، وحشت؛ از دست دادن کنترل؛ اختلال شخصیت؛ از دست دادن تفکر منطقی و گسستگی و بیماری از ویژگی های این مرحله به شمار می روند.

تحلیل رفتگی و استرس

تحلیل رفتگی و استرس
بعضی از اندیشمندان، تحلیل رفتگی را از استرس متمایز می کنند و برای آن مولفه ها و اجزائی بر می شمارند.
برخی دیگر آن را نوعی استرس می دانند.
تحلیل رفتگی زمانی رخ می دهد که توانایی فرد در انطباق با استرس تحلیل می رود.

تحلیل رفتگی و استرس
این تحلیل توانایی در طول زمان الزاماً به خاطر ویژگیهای فرد نیست و ممکن است عوامل سازمانی یا محیطی به طور مزمن افراد را به این وضعیت دچار کرده باشد.
در حالت تحلیل رفتگی فرد منزوی می شود و احساس می کند که هیچ کنترلی روی خود و محیط ندارد.

مراحل تحلیل رفتگی
مرحله اول : از دست دادن احساس
در مرحله اول فرد احساسات خود را از دست می دهد

مراحل تحلیل رفتگی
مرحله دوم:زوال شخصیت
در مرحله دوم، فرد زوال شخصیت و یا بی شخصیتی را تجربه می کند

مراحل تحلیل رفتگی
مرحله سوم: ناکارآمدی
پس از مرحله زوال شخصیت، فرد می پندارد که بی لیاقت و ناکارآمد است، از کار بیزار است و تصور می کند که کسی قدر وی را نمی داند و احساس عدم موفقیت در وی شکل می گیرد.
این سه مرحله موجب ایجاد نگرش های منفی، عجز و ناکامی، درماندگی، بیچارگی، خستگی و انزوا می شود.

تحلیل رفتگی و استرس
تحلیل رفتگی پیامد نهایی استرس می باشد که هم بر اشخاص و هم بر سازمانها اثر می گذارد.
هنگامی بوجود می آید که فرد احساس کند فشارهای خیلی زیادی را تحمل می کند و منابع رضایت نیز خیلی کم می باشند.
نخستین قربانیان حالت تحلیل رفتگی افرادی می باشند که انگیزش شدیدی برای انجام کار دارند و سازمان آنها را محدود کرده و نوع آوری و خلاقیت آنها را نادیده گرفته است.

فشار عصبی و استرس
فشار عصبی با استرس یکی نیست.
ممکن است که استرس به فشار عصبی منجر شود و بالعکس
یعنی فشار عصبی احتمال دارد که علت یا معلول استرس باشد.

اضطراب و استرس
ممکن است که استرس همراه با اضطراب باشد ولی الزاماً این دو مترادف نیستند.
اضطراب معمولاً جنبه احساسی و روان شناختی دارد
ولی استرس همه جنبه های روان شناختی، فیزیولوژیک و احساسی را شامل می شود.

طبقه بندی علل استرس

طبقه بندی علل استرس
تمامی عوامل محیطی و شرایطی که موجب استرس و سبب صرف انرژی فیزیکی و روانی برای فرد شوند، استرس زا یا علل استرس محسوب می شوند.
برای سهولت تجزیه و تحلیل این شرایط و عوامل به چهار دسته تقسیم می شوند:
درون شخصی، بین شخصی، سازمانی و فراسازمانی

1- استرس زاهای درون شخصی
یکی از مهم ترین استرس زاهای درون شخصی ناسازگاری در اهداف است.
همچنین ناسازگاری بین ارزش ها، نگرش ها و احساسات نیز می توانند از این نوع تلقی شوند.
شیفتگی یا اعتیاد به کار ممکن است موجب استرس شود.
در ژاپن یکی از مصادیق مرگ پدیده کاروشی Karoshi ودر اثر کار زیاد است.

2-استرس زاهای بین شخصی
خشونت: در معرض خشونت یا ناظر آن بودن یکی از عوامل استرس زاست.
زورگویی و بی نزاکتی، زورگویی ، قلدری ، سوء استفاده جنسی

3 -استرس زاهای سازمانی
دستور العمل، رویه ها و سیاست های سازمانی ممکن است برای کارکنان استرس زا باشند.
استراتژیهای سازمان نیز ممکن است برای کارکنان استرس زا باشد.
کاهش امنیت شغلی یکی دیگر از عوامل استرس زاست
کوچک کردن اندازه، جذب و ادغام سازمان ها در سال های اخیر این موضوع را شدت بخشیده است
به ویژه کارکنان در سازمان هایی که توسط سازمان های دیگر خریداری می شوند، احساس بدی در این مورد دارند.

4- استرس زاهای فراسازمانی
عوامل استرس زای محیطی عبارتند از :
1 -شرایط خانوادگی
2- نژاد، طبقه و جنسیت
3 -شرایط مالی و اقتصادی
4 -تحولات فناوری، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
5 -جهانی شدن

استرس ادراک شده

استرس ادراک شده
ادراک، نقش اساسی در استرس دارد.
استرس درک شده به ادراک و تفسیر کلی فرد از تاثیر پذیری در برابر استرس زاها اشاره دارد.
افراد متفاوت، یک عامل استرس زای مشابه را به شکل های متفاوتی ادراک و تفسیر می کنند؛ از این رو استرس ادراک شده بسیار مهم است.

واکنش به استرس
واکنش به استرس زاها به دو صورت کلی ستیز و گریز رخ می دهد.
واکنش ستیز مقابله فعالانه و واکنش گریز )دور شدن، انکار، پذیرش( فرار انفعالی است.
اولین واقعه ای که در مواجهه با استرس در بدن روی می دهد فعال شدن سیستم اعصاب خودکار در کسری از ثانیه است.
سیستم عصبی خودکار اثر تحریکی خود را از طریق آزاد کردن میانجی های عصبی شیمیایی (ش نور اپی نفرین و اپی نفرین )

تعدیل کننده های استرس

1 -شخصیت نستوه
انسان ها به لحاظ خستگی ناپذیری و سرسختی با هم متفاوت اند.
شخصیت نستوه ویژگیهای دارد که عوامل استرس را خنثی می کند.
افراد نستوه توان ابهام بالا را دارند و در محیط های استرس زا کمتر از دیگران دچار بیماری می شوند.

1 -شخصیت نستوه
این نوع شخصیت استرس را منفی تفسیر نمی کند و با درایت استراتژیهای انطباقی را به کار می گیرد.
این افراد نسبت به افراد عادی کمتر آسیب های روانی می شوند و رضایت شغلی بیشتری دارند.

2 -کانون کنترل درونی
افرادی که کانون کنترل درونی دارند کمتر از برون کنترلها استرس را تجربه می کنند.
افراد درون کنترل، خود را مسئول رفتارهای خود می دانند نه شانس و عوامل محیطی را.
این افراد بر این باورندکه می توانند بر وقایع زندگی خود تاثیر بگذارند و آنها را کنترل کنند.

2 -کانون کنترل درونی
افراد درون کنترل توانایی تبدیل عوامل استرس زا و تهدید کننده را به فرصتهای رشد و پیشرفت دارند.
کانون کنترل درونی با درون گرایی فرق دارد.
افراد درون گرا در مواجهه با تضادهای درونی استرس زیادی را تجربه می کنند

3 -عزت نفس
عزت نفس یا احترام به خود، میزانی است که فرد خودش را دوست دارد.
عزت نفس زیاد اعتماد به نفس زیاد را در پی دارد و موجب می شود فرد در مواجهه با عوامل استرس زا استرس کمتری را تجربه کند.

3 -عزت نفس
در مقابل، افرادی با عزت نفس پایین تصویر ضعیفی از خود دارند.
وقتی تصویر از خود ضعیف است، فرد در مورد خود مطمئن نیست و احساس تردید دارد.
دانشجویانی که عزت نفس بالایی دارند، در حین ارائه سمینار، استرس کمتری نسبت به بقیه دارند.

4 -جنسیت
زنان در شرایط سخت، خسته کننده و ملال آور بلندمدت مقاوم تر از مردان اند و مردان در شرایط دشوار کوتاه مدت مقاومت بیشتری دارند.
همچنین زنان نسبت به مردان در دوران جوانی در برابر بیماری ها و اختلالات قلبی و عروقی و بیماری های مزمن مقاوم ترند.

5-درماندگی اکتسابی
درماندگی اکتسابی یا آموخته شده به احساس از دست دادن کنترل اشاره در تفکرات سلیگمن دارد.
وی پس از آزمایش روی سگ ها و بعد از آن در مورد انسان ها به این نتیجه رسید که پس از تجربه عدم کنترل بر اوضاع، تنبیه مکرر و محرکهای آزاردهنده، حس عجز و درماندگی به سگ دست می دهد.

5-درماندگی اکتسابی

5-درماندگی اکتسابی
سگ مورد آزمایش که نمی توانست از شوک فرار کند در نهایت آن را می پذیرفت و حتی تلاش نمی کرد که از این حالت فرار کند.
پس از آن هم که سگ در شرایطی بود که می توانست به راحتی از شوک فرار کند این کار را نمی کرد؛ زیرا درماندگی و عجز را یاد گرفته بود.

5-درماندگی اکتسابی
مطالعات بعدی نشان دادند که انسانها نیز حالت درماندگی را یاد می گیرند.
درماندگی اکتسابی موجب می شود حیوانات یا انسانها حتی در شرایطی که می توانند شرایط و اوضاع را کنترل یا از شرایط نامطلوب اجتناب کنند، به آن تن بدهند و تسلیم شرایط شوند.
این مفهوم تبیین می کند که چرا بعضی از افراد در شرایطی که می توانند از استرس زاها در محیط کاری اجتناب کنند این کار را انجام نمی دهند.

مارتین سلیگمن

6-شخصیت نوع B
نوع شخصیت Bرام و صبور است
به ندرت برای کسب اهداف و انجام وظایف عجله می کند
از مهلت های زمانی و اضطرار زمانی رنج نمی برد
به تفریح و تمدد اعصاب اهمیت می دهد
در زمان استراحت احساس بیهودگی نمی کند.
.

Aنوع شخصیت
آرام و صبورند
در برخوردها ملایم اند
اهل رقابت نیستند
بدون احساس گناه استراحت می کنند
کار را سرفرصت انجام می دهند

شخصیت A
بر خلاف شخصیت B، افراد دارای شخصیت A
مستعد اختلالات قلبی و عروقی اند.
و زمانی که دچار این گونه اختلالات می شوند، به سرعت بهبود و سلامتی خود را به دست نمی آورند.

7- خوداتکایی
خوداتکایی مبتنی بر نظریه تعلق و وابستگی است و بر چگونگی تنظیم روابط با دیگران دلالت دارد
سه الگوی تعلق را می توان از هم متمایز کرد.
1-خوداتکایی
2-تعلق بیش از حد
3-و بی تعلقی

7- خوداتکایی
حالت خوداتکایی یک الگوی رفتاری است که در آن وابستگی متقابل بین افراد وجود دارد، یعنی، در عین استقلال طرفین، یک نوع وابستگی متقابل سازنده بین طرفین ایجاد می شود.
افراد خوداتکا وضعیت های استرس زا را راحت تر مدیریت می کنند.

چگونه می توان استرس را اداره نمود؟

چگونه می توان استرس را اداره نمود؟
مهارتهای مبتنی بر عمل یا مساله مدار:
که در آنها ما بدنبال روبرو شدن با مشکل استرس زا هستیم و موقعیت یا محیط را تغییر می دهیم؛

مهارتهای مبتنی بر عمل یا مساله مدار
فنون مسئله محور به تلاش برای تغییر شرایط اشاره دارد.
برای مثال فردی که استقلال کافی در شغل خود ندارد ممکن است در پی مذاکره با مدیر براید تا استقلال کاری اش را افزایش دهد.

چگونه می توان استرس را اداره نمود؟
مهارتهای مبتنی بر عواطف یا هیجان مدار:
که در آنها ما قدرت تغییر موقعیت را نداریم اما می توانیم با تغییر برداشت و تعبیری که از موقعیت و احساسی که نسبت به آن داریم، استرس موجود را اداره نماییم؛

چگونه می توان استرس را اداره نمود؟
روش مساله محور معمولا ستیز و روش هیجان محور را گریز می نامند

روش واکنشی و انفعالی
انجام روش واکنشی و انفعالی به استرس هزینه بر است و معایبی همچون کاهش عملکرد، غیبت زیاد و ترک خدمت بالا را به دنبال دارد.
اما می توان با استرس به صورت فعال برخورد کرد
به جای اینکه منتظر بمانیم که استرس اتفاق بیفتد عوامل استرس زا، استرس و پیامدهای آن را کنترل می کنیم. این روش، روش پیشگیری است.

استراتژی های پیشگیری

استراتژی های پیشگیری
بر مبنای مطالب مذکور سه نوع استراتژی وجود دارد:
1- پیشگیری از استرس زاها
2-پیشگیری از استرس
3- پیشگیری و درمان پیامدهای استرس

استراتژی های پیشگیری
یعنی استراتژی های نوع اول بر استرسزاها
استراتژیهای نوع دوم بر استرس
استراتژیهای نوع سوم بر پیامدهای استرس متمرکزند.
هر کدام از این استراتژیها می تواند به صورت فردی یا سازمانی به کار گرفته شود

1. استراتژیهای فردی پیشگیری از استرس زاها
الف- خوش بینی اکتسابی:
بدبینی به افسردگی، موفقیت پایین و بروز بیماریهای جسمی – روحی منجر می شود.
در مقابل، خوش بینی موجب شادمانی، موفقیت بالا و سلامت جسمی و روحی می شود.

1. استراتژیهای فردی پیشگیری از استرس زاها
ب-مدیریت اوقات کاری :
زمان مشخص، کارها را به ترتیب اولویت انجام می دهد و استرس ناشی از حجم کاری، تداخل کارها و مهلت های زمانی را به حداقل می رساند.

1. استراتژیهای فردی پیشگیری از استرس زاها
ج- مدیریت اوقات فراغت:
مدیریت اوقات کاری، اوقات فراغت را نیز تحت الشعاع قرار می دهد.
فرق اوقات فراغت با مرخصی ها در این است که اوقات فراغت مستمر است ولی مرخصیها موقتی و دوره ای اند.
از این رو توجه به این زمانها و لذت بردن از آنها برای شادابی و سلامت جسمی و روحی در پیشگیری از استرس بسیار حائز اهمیت است

استراتژیهای سازمانی پیشگیری از استرس زاها
الف- طراحی مجدد مشاغل:
طراحی مجدد همه فنون چرخش شغلی، گسترش شغلی و غنی سازی باید به کار گرفته شود.
استقلال در تصمیم گیری یکی از متغیرهایی است که موجب کاهش و یا افزایش استرس می شود.
کنترلهای مکرر استرس زاست و باید کنترل منطقی به کار گرفته شود نه متعدد. افزایش استقلال آزادی عمل خود به خود میزان کنترل را کم می کند.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری از استرس زاها
ب- ابهام زدایی و شفاف سازی.
عدم اطمینان و ابهام در نقش و هدف موجب استرس می شود.
ج- برنامه زمانی کار، رعایت برنامه زمانی انعطاف ناپذیر و خشک در کنار نقشهای غیر کاری (خانوادگی) برای هر کدام از کارکنان بسیار مشکل است.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری از استرس زاها
د- سبک مدیریت و ساختار سازمانی. سبک مدیریت استبدادی و ساختار سازمانی مکانیکی بالقوه استرس زا هستند.
طراحی مجدد ساختار و استقرار ساختار سازمانی ارگانیک و مهندسی مجدد برای بهبود فرایندهای کاری نیز باعث پیشگیری از شیوع استرس زاها می شود.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری از استرس زاها
ه( فرهنگ سازمانی و ارتباطات. وجود کانالهای ارتباطی متنوع و مورب به پیشگیری از استرس کمک می کند.
ارتباطات بالا به پایین بالقوه مخزن استرس است. فرهنگ سازمانی قوی انسجام را در سازمان زیادتر می کند. در مقابل،
فرهنگ سازمانی ضعیف به جای انسجام به تعارض می انجامد و عامل استرس زا در سازمان است.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری از استرس زاها
و- نظام پاداش عادلانه. نظام پاداش عادلانه پادزهر استرس است.

استراتژی های پیشگیری از استرس ها
فردی و سازمانی

استراتژی های فردی پیشگیری از استرس ها
الف( عوامل وضعیتی – شخصیتی.
وضعیتی که فرد در آن قرار گرفته است و صفات شخصی در تعامل با هم بر چگونگی ادراک استرس تاثیر می گذارد

استراتژی های فردی پیشگیری از استرس ها
ب-ارزیابی شناختی از استرس:
ارزیابی شناختی به چگونگی ادراک فرد از استرس اشاره دارد.
در بخش ادراک بیان شد که افراد براساس ادراک خود از واقعیت عمل می کنند نه خود واقعیت.
ممکن است استرسی وجود نداشته باشد ولی فرد احساس استرس کند و بر عکس

استراتژی های فردی پیشگیری از استرس ها
ج( فنون سازگاری:
اگر عوامل وضعیتی – شخصی و ارزیابی شناختی از استرس مثبت باشد و فرد استرس را ادراک
کند، فنون سازگاری کارساز است.
فنون سازگاری شامل ستیز و گریز است.

استراتژی های فردی پیشگیری از استرس ها
وقتی موقعیت و قدرت فرد برای فایق آمدن بر استرس مطلوب باشد فن فعال ستیز کار سازتر است.
فن سازگاری گریز یا اجتناب به معنی این است که برخوردی با مسئله صورت نمی گیرد. در این حالت، فرد به صورت انفعالی استرس را پذیرفته، به شرایط تن می دهد و اطاعت کردن را پیشه می کند یا کار خود را به طور موقت یا دائم رها می کند.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری از استرس
الف( مشاوره های روانی:
ایجاد مراکز مشاوره روانشناختی در سازمان کمک می کنند که فرد ادراک خود را نسبت به شرایط تغییر دهد و بر عوامل استرس زا غلبه کند.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری از استرس
ب( حمایت اجتماعی:
سازمانها و گروه هایی که افراد آن مشکلات و شادیهایشان را با همدیگر در میان نمی گذارنداسترس زیادتری را تجربه می کنند.
در این گروه ها معمولا انسجام گروهی پایین است.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری از استرس
ج( تیم سازی:
تیم سازی روش پیشگیرانه سازمانی است که روابط اجتماعی حمایتی را در سازمان فراهم می کند.
هر چند تیم سازی با اهداف کاری صورت می گیرد ولی در صورت منسجم بودن بر نیازها و احساسات اعضای تیم تاثیر مثبت می گذارد.

پیشگیری و درمان پیامدهای استرس

استراتژیهای فردی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس
الف( آرام سازی و تناسب اندام:
تناسب اندام در پیشگیری و درمان استرس موثر است.
ورزشهای هوازی توان فرد را در برابر استرس افزایش می دهند.
این نوع ورزشها باعث می شوند که قلب آهسته تر کار کند و آسیبهای ناشی از استرس سریع تر بهبود یابند.

استراتژیهای فردی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس
ب( مراقبه:
مراقبه افکار انسان را به خارج از وجود خود جهت می دهد. مراقبه اکتسابی است و باید به طور آگاهانه و فعال یاد گرفته شود.
ج( رژیم غذایی:
رژیم غذایی بطور غیرمستقیم بر استرس موثر است. قند و چربی زیاد بر سلامت عمومی فرد تاثیر نامطلوب دارد.

استراتژیهای فردی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس
د( بازخور زیستی (فیزیولوژیک):
بازخور زیستی جهت شناسایی و کنترل علائم استرس مثل انقباض عضلات و
فشار خون بالا به کار می رود.
در این روش علائم استرس توسط دستگاه به نشانه های قابل تشخیص تبدیل و برای
کاهش استرس با استفاده از فنون آرام سازی و مراقبه اقدام می شود.

استراتژیهای فردی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس
ه( خودگشودگی:
یکی از بهترین راهها برای درمان استرس خود گشودگی است. در این روش، شخص وقایع استرس زا و مشکلاتش را برای فردی که مورد اعتماد وی است تعریف می کند. طرف مقابل باید بتواند شکیبایی و همدلی بسیار موثری از خود نشان دهد.
هر چند که افشای اسرار خود برای دیگران دشوار است ولی این روش در جهت سلامتی و درمان استرس نتایج خوبی به بار آورده است.
اگر فرد نتواند مشکلات خود را با شخص دیگری در میان بگذارد می توان از یادداشت استفاده کند.

استراتژیهای فردی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس
و( درمان پزشکی:
سرانجام در صورت موثر نبودن سایر روشها فرد باید به پزشک مراجعه کند. در دنیای مدرن بیماریهای روحی و روانی بیشتر از بیماریهای جسمی شایع است.
در برخی از فرهنگها ممکن است فرد از مراجعه به روان شناس یا روان پزشک خجالت زده شود.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس:
الف( برنامه های کمک به کارکنان:
در بسیاری از سازمانهای موفق برنامه هایی همچون فنون پیشگیری از استرس، وجود دارد » برنامه های کمک به کارکنان « برنامه درمان جسمی و روحی و سایر فنون پیشگیرانه و درمانی تحت عنوان برنامه کمک به کارکنان که موجب می شود علائم استرس به موقع شناسایی و برای درمان حرفه ای اقدام گردد یا افراد به مراکز مراقبت اعزام شوند.

استراتژیهای سازمانی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس:
ب( زمان استراحت کافی:
می بایست زمان استراحت ها، متناسب با دشواری و استرس زایی مشاغل طراحی گردد
تا افرادی که در معرض استرس زاهای بیشتری قرار دارند دچار تحلیل رفتگی نشوند.
)

استراتژیهای سازمانی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس:
ج( مرخصی استرس:
فرد هر زمان که احساس کند در معرض استرس زاها بوده، نیاز به یک استراحت کوتاه مدت
دارد می تواند از این مرخصی به تشخیص خود و با هماهنگی سازمان استفاده کند. (در مشاغل استرس زایی مثل پلیس

استراتژیهای سازمانی پیشگیری و درمان پیامدهای استرس:
د( بهبود شرایط کاری:
به کار گیری فنونی جهت بهبود شرایط فیزیکی کار (همچون ارگونومی)علاوه بر راحتی
فیزیکی در کاهش استرس نیز موثر است.
علاوه بر بهبود شرایط فیزیکی کار؛ شرایط اجتماعی نیز موثر است.
جو اجتماعی مخرب در محیط کاری به کارکنان صدمه می زند.
مدیران باید در جهت بهبود شرایط فیزیکی و اجتماعی کار اقدامات موثری انجام دهند.

سطوح مدیریت استرس

مدیریت استرس در ساده ترین سطح عبارت است از:
شناسایی نشانه های استرس
بازشناسی و تعیین علل استرس
اقدام برای رسیدگی و از بین بردن علت استرس و کاهش علائم ایجاد شده

مدیریت استرس در ساده ترین سطح عبارت است از:
4-درصورت لزوم، استفاده از شیوه های ضمنی دیگر برای کاهش علائم استرس تا زمانی که علت زیربنایی استرس مورد رسیدگی قرار بگیرد.

روش های مدیریت استرس

روشهای مدیریت استرس
اگر درمعرض رویدادهای تنش زا هستید به خود فرصت دهید.
انتظار نداشته باشید که هرکاری را که انجام می دهید کامل و بی نقض باشد.

روشهای مدیریت استرس
اولین مهارت مقابله ای شما درجریان رویدادهای تنش زای زندگی، مصمم، قاطع و شجاع بودن در برابر آن است
زمانی بهتر می توانید با رویدادهای تنش زا در زندگی مقابله کنید که آنها را به صورت رویدادهای تحت کنترل خود ارزیابی کنید.

روشهای مدیریت استرس
در ذهن خود این باورها را تقویت کنید که:
من می توانم از عهده این موقعیت برآیم
من می توانم بر این مشکل پیرغلبه کنم
من مهارتها و توان لازم برای موفق شدن را دارم

روشهای مدیریت استرس
ورزش
تمرین های آرامش بخشی
مدیریت زمان
مهارت سازماندهی

استرسورهای سازمانی

استرسورهای سازمانی
عدم تشویق های مالی
عدم رشد و توسعه شغلی

استرسورهای سازمانی
سیاست های اجرایی اشتباه
تغییر سازمانی

استرسورهای سازمانی
رفتار های متضاد و غیر قابل پیش بینی مدیران
تشکیلات سازمانی نامناسب
عدم قدرت تصمیم گیری در مدیران یا کارکنان

عوامل مولد استرس شغلی شایع در محیط کار

عوامل مولد استرس شغلی شایع در محیط کار :
1. ویژگی های نقش :
نا سازگاری نقش ، ابهام نقش ،عدم وجود توانایی کافی جهت انجام کار، عدم وجود منابع کافی جهت انجام کار

عوامل مولد استرس شغلی شایع در محیط کار :
2.ویژگی های شغل محوله :
بار زیاد کمی و کیفی کار ، بار کم کمی و کیفی کار ، پذیرفتن مسئولیت زندگی افراد ، قدرت کم تصمیم گیری

عوامل مولد استرس شغلی شایع در محیط کار :
3. جو و ساختار سازمانی :

عدم وجود ارتباط کافی اختلاف بین فردی
تغییر سازمانی

عوامل مولد استرس شغلی شایع در محیط کار :
4. پیشرفتهای شغلی :
پذیرفتن مسئولیت جدید فراتر از میزان آموزش ، فقدان فرصت پیشرفت

عوامل مولد استرس شغلی شایع در محیط کار :
5. خصوصیات محیط کار :
مواجهه های فیزیکی ، شیمیایی، بو ها ، محیط کار کثیف

عوامل مولد استرس شغلی شایع در محیط کار :
6. نوبت کاری: تغییر شیفت کاری
به کارکردن در ساعات خارج از ساعات معمول کار روزانه اطلاق می شود .
نوبت کاری می تواند باعث شود فرد شاغل دچار تنشهای ناشی از زندگی خانوادگی شود مثلا عدم توانایی در مراقبت از فرزندان یا انجام کارهای خانه

پیشگیری و مدیریت استرس
در سازمان

اقدامات فردی :
شامل روشهایی است که فرد می تواند آثار استرس را کاهش دهد.
هدف از این اقدامات آموزش مهارت هایی است تا فرد بتواند توانایی خود را افزایش داده و با سامان دادن محیط کار خود استرس را کاهش دهد .
مانند شیوه های آرام سازی (آموزش تلقین به خود ، ورزش ، تفکر ، عبادت ، یوگا و…)

اقدامات سازمانی :
کاهش فشار و بار کار
بهبود ارتباط سازمانی
مشاوره فردی و گروهی
بهبود محیط ، ایمنی و …..

مدیریت استرس های ناشی از کار
از دیدگاه ارگونومی

ارگونومی چیست؟
واژه ارگونومی یک لغت یونانی است که به معنای کار و قاعده و قانون می باشد
در واقع رابطه انسان با کار را بررسی می کند

ارگونومی چیست؟
ارگونومی محل کار (Workplace ergonomics) به علم طراحی محل کار با در نظر گرفتن توانایی ها و محدودیت های کارمندان گفته می شود.
طراحی نامناسب محل کار می تواند باعث افزایش خستگی، نارضایتی، کاهش بهره وری و صدمه به کارمندان شود

هدف ارگونومی چیست؟
در تعریفی می توان گفت که هدف ارگونومی افزایش و بهبود ایمنی بهداشت و سلامتی و راحتی وکارایی انسان است.

عوامل موثر در ارگونومی
در ارگونومی عوامل متعددی نقش دارند که عبارتند از:
1-وضعیت و شرایط موجود در کار
2–اطلاعات و عملیات و پروسه کار
3–کنترل ها
4- وظایف و مشاغل

عوامل موثر در ارگونومی
– عوامل موجود در محیط کار تا حد زیادی میزان ایمنی،سلامتی و بهداشت،راحتی و کارایی در کار و زندگی روزمره را تعیین می کنند
-کار و انسان دو جزء اصلی و تفکیک ناپذیر هستی است که به گونه ای متناسب با
یکدیگر برنامه ریزی شوند

عوامل موثر در ارگونومی
– بار زیاد کاری
انجام کار زیاد، بار اطلاعات زیاد ،کار کردن برای ساعت های طولانی و داشتن جلسات بدون وقفه از فراوان ترین علل استرس هستند.
اگر این عوامل در دوره های زمانی طولانی ادامه یابند می توانند منجر به اتلاف انرژی در فرد شوند

عوامل موثر در ارگونومی
طبق تحقیقات انجام شده در کشور های مختلف این بارهای کاری بیش از اندازه و نداشتن تعطیلات موجب افزایش هزینه های ناشی از تصادفات و خستگی و همچنین بیماری های مرتبط شده اند.
پس نیازمند این است هرکس به اندازه توانایی که دارد کار انجام دهد

– فشار کاری کم
به طور تعجب آوری انجام دادن کار کم نیز یکی از علل استرس است.
در محیط کار اداری و غیر تولیدی معمولا سررفتن حوصله، نارضایتی و خستگی و یا کسانیکه مجبورند برای مدتی در خانه بمانند و زیاد در خانه ماندن سلامتی را کاهش می دهد.
برطبق مطالعه ای که در کشور سوئیس انجام شده سر رفتن حوصله خطر بیشتری از استرس ناشی از کار و تقاضای شغلی برای سلامتی دارد.

– فشار کاری کم
محیط کار عاملی مهم است که در کارایی کارکنان تاثیر مستقیم دارد.
با توجه به اینکه اکثریت محیط های کاری اصول اولیه ارگونومی را رعایت نمی نمایند.
این عدم توجه به اصول اولیه مسبب ایجاد ریسک فاکتورهای ارگونومی و سبب بروز مشکلاتی برای کارکنان می گردد همچنین سلامتی کارکنان را نیز به خطر می اندازد.

منابع استرس
همه کارکنان با استرس مواجه هستند و این یک قسمت از وجود هر فرد است.
چگونگی هدایت استرس توسط هر فرد ممکن است به زندگی شادتر و یا تخریب زندگی کاری و سلامتی منجر شود.
این بستگی به طرز تلقی افراد نسبت به استرس دارد که آن را یک تهدید یا یک چالش درک کنند.

انواع استرس زاها ( استرسور )
استرسورهای سازمانی
استرسورهای فردی
استرسورهای محیط کار
استرسورهای فیزیولوژیکی

استرسورهای فردی

استرسورهای فردی
عدم شفافیت نقش – شرح وظایف
در سازمان ها، در جایی که کارکنان نمی دانند از آنها چه انتظاری وجود دارد، نتیجه عدم اطمینان است که استرس ایجاد می کند .

استرسورهای محیط کار

استرسورهای محیط کار
شرایط کاری
کار انسان محصول متغیرهای متعدد و متنوعی است.
دربعضی از مواقع کار متاثر از متغیرهای انسانی همانند شخصیت، ادراک، نگرشها، انگیزش، گروه، تفاوتهای فردی، هوش، استعداد، حافظه، رغبت و غیره است
و گاهی متاثر از متغیرهایی که ماهیت فیزیکی دارند می باشد .
این مغیرها را تحت عنوان شرایط محیط کار نام می برند.

استرسورهای محیط کار
بدیهی است که شرایط بدکار، نه تنها بازده بلکه رضایت، نارضایتی و میزان استرس را تحت تاثیر قرار می دهد.
امروزه ثابت شده است که شرایط محیط کار از جمله میزان روشنایی، تکنولوژی، سروصدا، موسیقی، ساعات کار، استراحت، تعطیلی هفتگی، شرایط  آب و هوایی، رنگ و طراحی و دکوراسیون محل کار، همه بر عملکرد فرد اثر دارند

استرسورهای محیط کار
بدیهی است که شرایط بدکار، نه تنها بازده بلکه رضایت، نارضایتی و میزان استرس را تحت تاثیر قرار می دهد.
امروزه ثابت شده است که شرایط محیط کار از جمله میزان روشنایی، تکنولوژی، سروصدا، موسیقی، ساعات کار، استراحت، تعطیلی هفتگی، شرایط  آب و هوایی، رنگ و طراحی و دکوراسیون محل کار، همه بر عملکرد فرد اثر دارند

استرسورهای محیط کار
خشونت در محیط کار
عدم حمایت اجتماعی
عدم امنیت کاری
همکار
تغییر و تطابق

استرسورهای فیزیولوژیکی

استرسورهای فیزیولوژیکی
تغییر ساعت کار
سروصدا
نورخستگی چشم
کامپیوتر و سندرم تونل کارپال

استرسورهای فیزیولوژیکی
وضعیتهای بدن در حین کار
درجه حرارت
تهویه هوا
گرد و غبار
جنسیت

استرس شغلی

استرس شغلی
به یک پاسخ هیجانی و روانی “ مضر ” اطلاق می شود که در زمانیکه نیازهای شغل با نیازها و تواناییهای فرد همگون نباشد ایجاد می گردد.

استرس شغلی
استرس شغلی را می توان جمع شدن عامل های استرس زا در وضعیت های مرتبط با شغل دانست که بیشتر افراد نسبت به استرس زا بودن آن اتفاق نظر دارند.
همچنین استرس شغلی به عنوان کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی های فردی شاغل، میزان بیش از حد خواست های محیط کار و در نتیجه فشار های مرتبط با آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید

استرس شغلی
استرس فرد را در حالت آماده باش قرار می دهد
انسان نیز با آماده کردن بدن برای ایجاد شرایط دفاعی پاسخ می دهد.
سیستم عصبی با ترشح هورمونها و افزایش نبض و تنفس عمیق و کشش عضلات پاسخ می دهد.
این پاسخ از قبل آمادگی ایجاد شدن را دارد
و اغلب همه به یک شکل پاسخ می دهند و بستگی ندارد که استرس در محل کار ایجاد شود یادر خانه.

استرس و عملکرد کاری
سطوحی از استرس ممکن است به بهتر شدن عملکرد کاری کمک کنند.
وقتی استرس وجود ندارد چالش های کاری وجود نخواهد داشت، کسالت و ناتوانی افزایش یافته و بر روی عملکرد اثر منفی می گذارد.
چنانچه استرس افزایش پیدا کند عملکرد به سمت بهبود می رود و کارکنان آمادگی ذهنی و روانی بالایی برای رویارویی با چالش ها پیدا می کنند
 

بعضی تحریک ها مفید هستند و  کارکنان را برای رسیدن به احساس موفقیت و رضایت شغلی فعال می کنند.
حال اگر مقدار استرس از سطح بهینه فراتر رود تقاضا های زیاد ازحد از کارکنان افزایش می یابد و سطح عملکرد افت می کند.

در این نقطه، توان هماهنگی کارکنان از بین رفته، تصمیم گیری برای آنها مشکل شده و رفتار های نامتعادل بروز می دهند.
همچنین اگر استرس از حد معینی بیشتر شود عملکرد بدتر شده و کارکنان با شکستگی ذهنی و فیزیکی روبرو می شوند

استرس و سلامتی

استرس و سلامتی
دوره های کوتاه مدت استرس چندان خطر ناک نیستند
ولی اگر شرایط استرس زا لا ینحل باقی بمانند باعث خستگی می شود که بدن قابلیت دفاع را از دست می دهد
و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری و آسیب به سلامتی فرد بیشتر می شود.

استرس و سلامتی
علائم اولیه استرس بخوبی قابل شناسایی نیستند و تاثیرات مزمن آن زمان زیادی می خواهد و ممکن است شناخته نشوند.

استرس و سلامتی
استرس نقش مهمی در ایجاد بیماریهای مزمن بخصوص بیماریهای قلبی – عروقی ، اسکلتی – عضلانی و روانی دارد.
تحقیقات نشان می دهند شغل هایی که به فرد اختیار عمل کمتری در کنترل آن می دهد خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را بیشتر می کنند.

استرس و سلامتی
تفاوت ابتلا به بیماریه ای روانی برای مشاغل مختلف به میزان استرس ناشی از آن بستگی دارد.
بسیاری از مطالعات نیز ارتباط بین شرایط کاری و ابتلا به سرطان ، زخم معده و حتی خودکشی را دریافته اند

استرس – سلامتی و بهره وری

استرس – سلامتی و بهره وری
امروزه شرایط شغلی استرس زا با افزایش غیب تها ، تاخیر ها و حتی ترک کار همراه است.
یک سازمان سالم سازمانی است که میزان بیماری ها ، آسیب ها و ناتوانی ها در محیط کار کمتر باشد.
تحقیقات نشان داده که محیط کار سالم باعث بهره وری بیشتر می شود .

علائم اولیه ناشی از استرس
سردرد
اختلال خواب
عدم تمرکز
معده درد
عدم رضایت شغلی
روحیه پایین
خستگی

آسیبهای ناشی از استرس
عواقب جسمانی
بیماریهاو سکته قلبی
دردهای عضلانی – اسکلتی ، کمردرد
زخم معده

آسیبهای ناشی از استرس
سرطانها
دیابت
بیماریهای کبد
بیماریهای تنفسی – شش ها

آسیبهای ناشی از استرس
عواقب رفتاری
سیگاری شدن
استفاده از مواد مخدر و الکل
درگیر حوادث شدن
خشونت
اختلال غذایی ( اشتها )

آسیبهای ناشی از استرس
عواقب روانی
شکست در روابط خانوادگی
اختلالات خواب
اختلالات جنسی
افسردگی

BURNOUT Syndromeسندروم بورنوت
خستگی مفرط جسمی
بی تفاوتی احساسی
بی تفاوتی رفتاری
کاهش مهارت فردی
عدم کنترل روی کار

BURNOUT Syndromeسندروم بورنوت
بی ارزش دانستن ماهیت کار
عدم کارایی
عدم رضایت از همکاران
گرایش به ترک کار

عواقب استرس شغلی در محیط کار
بیماری
غیبت از کار
عدم رضایت شغلی
تاخیر

عواقب استرس شغلی در محیط کار
حوادث در محیط کار
کاهش بهره وری
کاهش انگیزه
کاهش قدرت تصمیم گیری

کنترل استرس
(مدیریت استرس)

گام اول:شناسایی مشکل
مربوط به نوع کار
مربوط به سازمان
امربوط به محیط کار

گام دوم : طراحی مجدد و مداخله
اولویت بندی استراتژِی

گام سوم : ارزیابی
ارزیابی کوتاه
ارزیابی دراز مدت

با سپاس فراوان