عنوان:
مدل های تنزیل سود باقی مانده (مازاد)
مدل های تنزیل سود باقیمانده (RIM)
این مدل هم می تواند برای صاحبان سهام و هم برای کل ذینفعان آتی به کار رود. این مدل با رویکردهای گوناگونی در ارزشیابی استفاده می شود. در رویکرد اصل براساس سود خالص و نقدی (برای صاحبان سهام) در رویکرد دوم از سود عملیاتی برای کل شرکت
منطق مدل
فرض کنید شرکتی به ارزش 400 میلیارد ریال سرمایه گذاری نموده، نرخ بازده 10% ، هزینه سرمایه گذاری این پروژه 10%، ارزش اضافی؟ ، چون بازرده مورد انتظار و هزینه سرمایه گذاری یکسان است. هیچ ارزش اضافه تری ایجاد نمی گردد و ارزش افزوده ای نخواهد داشت.
یکی از معیارهایی که می توان برای ارزیابی عملکرد سرمایه گذاری شرکت استفاده نمود سود باقیمانده یا درآمد باقیمانده است. در یک دهه تملک یکساله سود باقیمانده به صورت زیر به دست می آید.
(سرمایه گذاری ابتدای دوره * بازده سرمایه) – سود خالص سال یکم = سود باقیمانده در سال یکم
حال شرایطی در نظر بگیرید که بازده سرمایه 12% بوده و سود خالص 48 میلیارد با همان هزینه سرمایه 10% ، 8 میلیارد سود اضافی باقی می ماند.
8 = (400 * 10%) – 48 = سود باقیمانده
برای ارزشیابی حقوق صاحبان می توان از این روش استفاده نمود براساس این روش ارزش پروژه سرمایه گذاری بصورت زیر :
ارزش فعلی 7/27 میلیارد 407/27 = 8 1/10 +400 = ارزش با بازده 12%
هیچ ارزش اضافی ندارد 400= 0 1/10 +400 = ارزش با بازده 10%
مدل عمومی ارزشیابی حقوق صاحبان سهام (n دوره تملک)
(سودهای باقیمانده) PV + BV0 = ارزش حقوق صاحبان سهام
BV0 : ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در تاریخ ارزشیابی (ابتدای دوره)
PV : ارزش فعلی
= 𝐵𝑉 0 + 𝑡 خالص سود −( 𝐾 𝑒 × 𝐵𝑉 𝑡−1 ) (1+ 𝐾 𝑒 ) 𝑡 ارزش حقوق صاحبان سهام
معادله فوق نشان می دهد که ارزش حقوق صاحبان سهام از مجموع ارزش فعلی سودهای باقیمانده و ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام ابتدای دوره حاصل می گردد.
تفاوت بین سود خالص و سود پایه، سود باقیمانده است که بصورت زیر است:
سود پایه – سود خالص در سال t = سود باقیمانده
= 𝑡 سال در خالص سود− 𝐾 𝑒 × 𝐵𝑉 𝑡−1
Ke، هزینه سرمایه صاحبان سهام
BVt-1، ارزش ویژه یا ارزش دفتری حضوری صاحبان سهام در ابتدای دوره (یا t-1)
اگر تفاوت بین بازده و هزینه سرمایه مثبت باشد سود باقی مانده مثبت و اگر تفاوت آنها منفی باشد سود باقیمانده منفی است.
جدول رابطه ROC ، K و RI
مدلهای سود باقیمانده برای ارزشیابی حقوق صاحبان سهام
سود باقیمانده با پیش بینی درآمد و هزینه ها پس از تعدیلات به دست می آید.
در مدل سود باقی مانده مبنای محاسبه ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام است.
معادلات مربوط به محاسبات سود باقیمانده (برای ارزشیابی حقوق صاحبان سهام) براساس سود هر سهم (EPS)، سود نقدی هر سهم (DPS) و ارزش دفتری هر سهم (ارزش ویژه) (BPS) به صورت زیر :
RI = سود باقیمانده ، ROE = بازده حقوق صاحبان سهام
مدل رشد ثابت سود باقیمانده
در این مدل فرض می شود که شرکت پس از دوره رشد (یا افول) به نقطه ای که دارای ثبات نسبی است نیل می نماید. ارزش مستمر برای این دوره (TV) به صورت زیر است :
TV = ارزش استمرار براساس برآورد سود باقیمانده
Rit+1 = سود باقیمانده برای دوره استمرار عملیات
Ke = هزینه سرمایه صاحبان سهام
در این مدل تغییر در ساختار نمی تواند تغییری در ارزش داشته باشد. بسیاری از تحلیل گران با فرض رشد شرکت از منابع داخلی اقدام به برآورد رشد سود باقیمانده می نمایند.
مثال : ارزشیابی براساس مدل سود باقیمانده با فرض عدم رشد مستمر (فرض انحلال)
شرکت تولیدی روغن نباتی خراسان با ارزش دفتری 1000 ریال بازای هر سهم و با 985 ریال اندوخته و سود انباشته (به ازای هر سهم) در حال فعالیت است بنابراین ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در سال 1387، 1985 ریال بازای هر سهم می باشد. به دلیل شرایط رقابتی فشرده، این شرکت با کاهش فروش و سود هر سهم ومواجه شده و پیش بینی می شود که تا سال 1393 این کاهش ادامه یابد.
براساس فرض عدم رشد مستمر تا پایان سال 93 بیشتر فعالیت نخواهد کرد. مبنا قرار گرفته است.(281 = EPS و 200 = DPS)
محاسبه سود باقیمانده در سال 1388 با BPS0 (BPS1387) و EPS1388 =(281ریال)حاصل می شود(با فرض هزینه سرمایه 9%)
102/4=(1985*9%)-281=(BPS1387)Ke- EPS1388=RI1388
بنابراین سود باقیمانده در سال 1388، 102/4 ریال و ارزش فعلی آن 94 ریال خواهد بود.
مدل دو مرحله ی سود باقیمانده
باید پس از مرحله ای ارزشیابی را به سرانجام رسانید و با روش های و دیدگاههای مختلف امکان خاتمه ارزشیابی در نقطه مشخص زمانی فراهم شود.
با فرض وجود نرخ مستمر جهت تعیین ارزش نهایی (TV) ارزشیابی را خاتمه داد. مدل عمومی برای سود باقیمانده با فرض نرخ رشد مستمر عبارتست از :
Gn همان نرخ رشد مستمر برای سال t به بعد می باشد که براساس مفروضات بنیادی نباید از نرخ رشد اقتصادی بیشتر شود.
مثال : مدل دو مرحله ای سود باقیمانده : شرکت خدمات بازرسی و مهندسی جم
شرکت جم یک شرکت جدید و انتظار می رود درآمدهای آن طی سالهای آتی مناسب باشد. پیش بینی شده که سود هر سهم شرکت تا سال 1390 رشد مناسب داشته و در سال 1391 روژه فاز دوم و سوم تکمیل و سود هر سهم افت نماید اما در سال 1392 به دلیل اجرای پروژه فاز چهارم سود هر سهم رشد مناسبی خواهد داشت و از سال 92 به بعد با رشد معادل با نرخ رشد اقتصادی رشد می کند.
ارقام جدول زیر پیش بینی EPS و DPS را برای سالهای 1387 تا 1392 نشان می دهد. هزینه سرمایه صاحبان سهام 12% است و دلیل استفاده از روش دو مرحله ای شرایط و چشم انداز رشد اقتصادی کشور به ویژه در صنعت نفت و گاز می باشد. ارقام جدول نشان می دهند که ارزش فعلی سودهای باقیمانده تا سال 1392، 600 ریال و ارزش نهایی (TV) به صورت زیر می باشد:
ارتباط سود باقیمانده، تقسیم سود و افزایش سرمایه
انتشار سهام جدید به قیمت منصفانه بازار یا تقسیم سود بر سود باقیمانده متعلق به صاحبان سهام اثر ندارد. وقتی که شرکت اقدام به انتشار سهام جدید می کند یا تقسیم سود خود را تغییر می دهد، ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام تغییر می کند.
مثال : رابطه سود باقیمانده، تقسیم سود و افزایش سرمایه را نشان می دهد.
در مثال 4 مشاهده می کنیم که سیاست تقسیم سود و تغییر ساختار سرمایه تاثیری ب ر ارزش نداشته اند. انتشار سهام در سال 1 باعث شده که بازده 10 درصدی برای سال دوم بوجود آید و 10 میلیارد ریال سودخالص بیشتری تحقق یابد. اما چون افزایش سرمایه باعث افزایش 100 میلیارد ریال به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام می شود.
محاسبه سود باقی مانده از تفاوت سود خالص از سود پایه بدست می آید و در سال دوم سود پایه براساس اسناریویی دوم 10 میلیارد ریال افزایش می یابد که نحوه محاسبه آن از فرمول زیر بدست می آید.
هزینه سرمایه × ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام = سود پایه سال دوم در سال اول (یکم)
10 = 10% × 100
نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
نسبت B/M یکی از نسبتهایی است که در ارزشیابی مقایسه ای بکار می رود.
زمانیکه مجموع ارزش فعلی سودهای باقیمانده را به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام اضافه می کنیم. ارزش ذاتی حقوق صاحبان سهام تعیین می شود. ارزش ذاتی را به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام تقسیم نماییم. از رابطه زیر استفاده می کنیم.
رابطه بالا بیانگر تفاوت ارزش ذاتی با ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام مجموع ارزش فعلی سودهای باقیمانده است.
اگر این نسبت را با نسبت B/M مقایسه کنیم. تفاوت بازده با هزینه سرمایه در رابطه زیر نشان می دهد.
این رابطه نشان می دهد که :
>0 باشد ارزش بازار حقوق صاحبان سهام بیش از
ارزش ذاتی حقوق صاحبان سهام است.
مدل سود باقی مانده برای ارزشیابی شرکت :
برای تعیین ارزش کل شرکت می توان از مجموع ارزش فعلی سودهای باقی مانده استفاده کرد. در این مدل نیز سودهای باقی مانده ناشی از دارایی های عملیاتی محور ارزشیابی خواهد شد.
مدل کلی ارزشیابی شرکت از طریق سود باقی مانده است.
با تشکر از توجه شما