فضای حاکم بر اقتصاد کلان: تورم
رشد فزاینده تورم که ارقام ماه به ماه آن در بهمن ماه سال 1391 از 5 درصد فراتر رفته بود، در پاییز سال جاری تقریباً به صفر رسیده است.
1
فضای حاکم بر اقتصاد کلان: رکود
گرچه ثبات نسبی بر عمده بازارها حاکم شده، اما چرخ تولید هم چنان به سختی می چرخد. بودجه دولت به عنوان یکی از موتورهای اصلی اقتصاد به شدت کاهش یافته است.
2
بازار پول
به دنبال رکود نسبی سایر بازارها، و توقف پدیده مالی شدن اقتصاد (financialization)، بسیاری از وجوه به طور مستقیم (از طریق اوراق با درآمد ثابت) یا غیرمستقیم (از کانال سپرده های بانکی) به سمت بخش واقعی اقتصاد هدایت شده است.
در نظام بانکی، برای جذب هر چه بیش تر منابع، رقابت شدیدی بر سر نرخ سود سپرده گذاری بالا گرفته است. نرخ های سالیانه بسیاری از موسسات مالی و اعتباری و برخی از بانک ها از 23 درصد فراتر رفته است.
3
بازار سرمایه: شاخص صعودی
از نیمه دوم سال 1391، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران (TEDPIX) بی مهابا افزایش یافت، تا جایی که در پاییز سال جاری و در پی امضای معاهده ژنو، بازدهی این شاخص در مدت 3 ماه به بیش از 40 درصد رسید. البته، این روند در دو ماه اخیر تغییر کرده است.
4
بازار سرمایه: ریسک و بازده واقعی
اگر آثار تورم را از ارقام شاخص بزداییم، و رشد جریان های نقدی به ارقام واقعی را با توجه به فضای حاکم بر اقتصاد در سال های اخیر ناچیز فرض کنیم، خواهیم دید که برآورد بازار از قیمت ریسک بسیار تغییر کرده است.
5
بخش واقعی اقتصاد
با اصلاح نظام قیمت ها (به ویژه قیمت انرژی) از سال 1393، بخش واقعی اقتصاد می تواند به مهم ترین فرصت سرمایه گذاری در سال های آتی تبدیل شود. در این بخش، ظرفیت صادرات حدود 50 میلیارد دلار کالا و خدمات به کشورهای همسایه و سایر نقاط دنیا وجود دارد.
6
بازار ارز
نوسانات شدید بازار ارز در سال گذشته جای خود را به ثبات نسبی در سال جاری داده است. به دنبال اخبار مثبت مذاکرات ژنو، قیمت ارز در بازار آزاد از 3700 تومان در بهمن ماه سال 1391 تا حدود 3000 تومان در پایان سال جاری کاهش یافته است.
7
بازار ارز: فاز دوم هدفمندی
یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت فاز اول طرح هدفمندی آن بود که تعادل بازار انرژی را مستقل از تعادل بازار ارز فرض می کرد. نمودار زیر که از مقاله پروفسور پسران اقتباس شده، نشان می دهد که با افزایش نرخ دلار، قیمت داخلی بنزین مجدداً از قیمت کشورهای همسایه فاصله گرفته است.
8
بازار طلا
بازار طلا، علاوه بر مولفه ارز، تحت تاثیر قیمت های جهانی این فلز گران بهاست. با بهبود اوضاع اقتصادی ایالات متحده و کشورهای اروپایی در سال 2013، قیمت فلز طلایی در سال گذشته میلادی با بیش از 30 درصد کاهش روبه رو شد.
9
بازار طلا: تغییر روند
گرچه بیش تر بازیگران بازار سال آرامی را برای طلا پیش بینی می کردند، اما آمارهای غیرمنتظره بیکاری در کشورهای توسعه یافته و چالش های سیاسی هفته های اخیر (به ویژه موضوع اوکراین)، این پیش بینی ها را دستخوش تحول کرده است.
10
بازار مسکن: سابقه
در سال های اخیر سالیانه بیش از 750 هزار پروانه ساختمانی در سطح کشور صادر شده است. حدود 30 درصد این پروانه ها مربوط به استان تهران و بخش عمده آن به کلان شهرها مربوط بوده است.
11
بازار مسکن: طرف عرضه
طرف عرضه بازار مسکن در اغلب سال ها بیش از ارقام برنامه ریزی شده ساخت وساز کرده است. گرچه این روند برای پاسخگویی به تقاضا امیدوارکننده بوده، ولی توزیع نامناسب و اضافه ساخت در کلان شهرها (over-built) به مشکلی جدی تبدیل شده است.
12
بازار مسکن: تامین مالی
در 10 سال اخیر، تامین مالی مسکن عمدتاً از محل پس انداز بخش خصوصی صورت گرفته است. اعتبارات بانکی با تامین 20 تا 30 درصد وجوه مورد نیاز، دومین منبع تامین مالی در این حوزه به حساب می آید.
13
بازار مسکن: طرف تقاضا
در سال های گذشته، روند تشکیل خانوار در کنار آمار طلاق، مرگ ومیر و تخریب؛ تقاضای سالیانه مسکن را به بیش از 1 میلیون واحد در سال رسانده است. پیش بینی می شود این روند در سال های آتی تداوم داشته باشد.
14
بازار مسکن: رکود
با این همه، در مهر ماه سال جاری، معاملات مسکن در شهر تهران بیش از 65 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است. هم چنان بخش عمده معاملات در واحدهای مسکونی نوساز تحقق می یابد.
15
بازار مسکن: دلایل رکود
تا پیش از افزایش تسهیلات مسکن در سال جاری، قدرت خرید این تسهیلات روند کاهشی داشته است. کاهش پس انداز خانوار و تسهیلات مسکن، طرف تقاضای بازار مسکن را به شدت تضعیف کرده و در نتیجه، رکود بی سابقه ای در این بازار حاکم شده است.
16
بازار مسکن: اجزا
گرچه کل بازار در رکود عمیقی فرورفته، ولی هم چنان گرایش به املاک ارزان قیمت و مسکن لوکس (عمدتاً در منطقه 1 شهر تهران) بیش از سایر املاک مسکونی است.
17