پاورپوینت آموزشی
درس7
علـوم تجربـی چهارم دبستان
آهن ربا در زندگی
از دانش آموزان انتظار می رود در فرایند آموزش این درس بتوانند:
در زندگی روزمره با به کار بردن آهن ربا، وسیله های آهنی را شناسایی کنند، فعالیت ها و بازی هایی مرتبط با ویژگی های آهن ربا را طراحی و انجام دهند و به جست وجوی وسایلی که در آن آهن ربا به کار رفته، بپردازد.
با انجام فعالیت های مختلف مانند انجام آزمایش و جمع آوری اطلاعات با ویژگی های آهن ربا و روش های ساخت آهن ر بای معمولی و الکتریکی و کاربرد های آن ها در زندگی آشنا شوند.
اهداف درس
گروهی از دانش آموزان، همراه آموزگار خود از یک مرکز بازیافت زباله بازدید می کنند تا از نزدیک، جداسازی زباله ها را مشاهده کنند.
به تصویر دقت کنید. چرا همهی قوطی های فلزّی جذب آهن ربا نمی شوند.
در بخشی از این مرکز، زباله های فلزّی را با آهنربایی بزرگ از بقیه جدا می کنند.
مرکز بازیافت
برای اینکه بفهمیم چرا همهی قوطی های فلزّی جذب آهنربا نمی شوند. آهنربای که دارید را به وسایل فلزّی مختلف، نزدیک کنید.
آهنربا همهی جسم های فلزّی را جذب نمی کند. آهن ربا ورق آلومینیمی و سیم مسی را جذب نمی کند. جسم های فلزّی مانند میخ و گیره ی کاغذ که آهنی هستند، جذب آهن ربا می شوند.
آیا آهنربا به همه وسایلی که دارید می چسبد؟
جذب آهنربا
آیا خاصیت آهنربایی در همه جای آهنربا یکسان است؟
برخی دانش آموزان پیش بینی می کنند که خاصیت آهنربایی در وسط آهنربا از قسمت های دیگرکمتر است و گیره ها به وسط آهنربا نمی چسبند. آیا این پیش بینی درست است؟
اگر یک آهنربا را به گیره ی فلزّی نزدیک کنیم، گیره ها جذب آن می شود؟ آیا گیره ها به همه ی قسمت های آهنربا می چسبند؟ آیا این خاصیت در همه جای آهن ربا یکسان است؟
خاصیت آهنربایی
برای پی بردن به درستی پیش بینی قبل، با وسایلی که در اختیار دارید آزمایش زیر را انجام دهید.
به قسمتی از آهنربا که خاصیت آهنربایی بیشتری دارد، قطب آهن ربا می گویند. هر آهن ربا دو قطب دارد.
آهنربا را به براده آهنها بچسبانید. سپس آهنربا را آرام بردارید. به کدام قسمت آهنربا، بیشتر براده آهن چسبیده است؟
قطب آهنربا
قطب های دو آهن ربا بر یکدیگر اثر می گذارند. اگر قطب های دو آهنربا را به هم نزدیک کنیم اتفاق جالبی رخ می دهد.
وقتی دو آهن ربا را به هم نزدیک می کنیم، یکدیگر را جذب یا دفع می کنند.
به تصویر نگاه کنید. فکر میکنید چه اتفاقی رخ می دهد؟
نکات درس
دو آهنربای تیغه ای را مانند شکل روی ماشین های اسباببازی بچسبانید. ماشین ها را مانند شکل از روبه رو به هم نزدیک کنید؛ چه اتّفاقی می افتد؟
در کدام حالت، ماشین ها با هم تصادف می کنند؟ در کدام حالت، ماشین ها از هم دور می شوند؟ از مشاهدات خود چه نتیجه ای می گیرید؟
یکی از ماشین ها را برگردانید و دوباره آنها را به هم نزدیک کنید؛ چه اتّفاقی می افتد؟
آزمایش
همانطور که مشاهده کردید، قطب های همنام آهنربا یکدیگر را دفع و قطبهای ناهمنام یکدیگر را جذب می کنند.
برخی از آهنرباها ضعیف هستند و برخی قوی. آهنربای وجود دارد که آنقدر قوی هست که می تواند یک ماشین را بلند کند.
آیا آهن رباها قدرت جذب یکسانی دارند؟
نکات درس
چگونه آهنربا بسازیم؟ ساخت آهنربا خیلی جالب و لذت بخش است. پس بیائید تا یاد بگیریم چگونه آهنربا بسازیم.
اکنون یک میخ آهنی بلند را به روشی که در تصویر نشان داده شده است را به آهنربا تبدیل کنید.
اگر برخی از اجسام آهنی، مانند میخ را با آهن ربا مالش دهیم، خاصیت آهن ربایی پیدا می کنند.
آهنربا بسازیم
میخ را روی میز بگذارید. یک قطب آهنربا را روی یک سر آن قرار دهید. آهنربا را تا سر دیگر میخ بکشید. این کار را در همان جهت تا 50 بار تکرار کنید.
این میخ را به گیره های فلزّی کاغذ یا براده های آهن نزدیک کنید. چه چیزی مشاهده می کنید؟
دقّت کنید که آهن ربا را در خلاف جهت تعیین شده حرکت ندهید.
فعّالیت
قطب های آهن ربا چه نام دارند؟
قطبی از آهنربا را که به طرف قطب شمال جغرافیایی زمین قرار می گیرد قطب شمال آهنربا می نامند و با علامت N نشان می دهند و قطبی از آهنربا را که به طرف قطب جنوب جغرافیایی زمین قرار می گیرد قطب جنوب آهنربا می نامند و با علامت S نشان می دهند.
همانطور که مشاهده کردید، هر آهنربا دو قطب دارد و قطب های آهنربا نسبت به قسمت های دیگر آن، خاصیت آهنربایی بیشتری دارند.
نام قطب ها
قطبنما وسیله ای است که با کمک آن جهتهای جغرافیایی را پیدا میکنند. قطب شمال، قطب جنوب و…
در مسافرت های دریایی و هوایی، برای تعیین مسیر حرکت کشتی ها و هواپیماها از قطبنما استفاده میکنند. شما هم اگر قطبنمایی دارید جهت های مختلف خانه خود را با کمک آن مشخص کنید.
در ساخت قطبنما، از آهنربا استفاده شده است.
قطبنما
یکی از روشهای جابه جا کردن جسم ها، استفاده از آهن ربای الکتریکی است. می دانید آهنربای الکتریکی چیست؟
مانند شکل، سیم روکش دار را 50 تا 100 بار، دور یک میخ آهنی بپیچید و دو سر آن را به یک باتری وصل کنید تا آهن ربای الکتریکی ساخته شود. اگر تعداد دور های سیم پیچ ها را تغییر دهید، چه اتّفاقی می افتد.
چگونه یک آهن ربای الکتریکی بسازیم و با استفاده از آن گیره های فلزّی کاغذ را جابه جا کنیم؟
نکات درس
امروزه مردم ترجیح می دهند بیشتر پرداخت های خود را با کارت های اعتباری انجام دهند.
هیچگاه این کارت ها را نزدیک آهن ربا یا تلفن همراه قرار ندهید، زیرا اطّلاعات موجود در نوار تیره رنگ پاک می شود.
نوار تیره رنگ این کارت ها خاصیت آهنربایی دارد. اطّلاعات کارت در این نوار ثبت شده است.
نکات درس
مردم با مصرف کالاهای بسته بندی شده مانند انواع کنسروها و نوشیدنی ها مقدار زیادی زباله تولید می کنند.
بازیافت زباله های فلزّی چه فایده هایی دارد و به چه روش هایی انجام می شود؟
استفاده از کالاهای بسته بندی شده ی فلزّی چه فایده ها و چه ضررهایی دارد؟
نکات درس
ما روزانه مقدار زیادی زباله های فلزّی، پلاستیکی و کاغذی، تولید می کنیم. اگر این زباله ها را در طبیعت رها کنیم، به محیط زیست آسیب می رسانند.
با این کار منابع طبیعی را برای آینده حفظ می کنیم و مانع از نابودی محیط زیست می شویم.
با بازیافت زباله های خشک، مانند قوطی های فلزّی و ظرف های پلاستیکی دور ریز، می توانیم محیط زیست پاکیزه ای داشته باشیم.
بازیافت
من زباله های کاغذی را جداگانه جمع آوری می کنم.
برای اینکه بتوانیم زباله ها را آسان تر بازیافت کنیم شما چه کمکی می کنید؟
من و خانواده ام، قوطی های فلزّی نوشیدنی ها، آب میوه و موادّغذایی را در سطل جداگانه می ریزیم و تحویل مراکز جمع آوری زباله های خشک می دهیم.
نکات درس
در هر سوال، با کلیک روی گزینه مشاهده جواب، پاسخ ظاهر می شود.
مشاهده جواب
آیا خاصیت آهن ربایی در همه جای آهن ربا یکسان است؟ توضیح دهید.
خیر، خاصیت آهن ربایی در وسط آهن ربا به دلیل آزادی عمل کمِ ذرّات آهن ربا، کم تراست ولی در قطب ها به دلیل آزادی عمل زیاد ذرّات آهن ربا، خاصیت آهن ربایی بیشتر است.
سوال 1
مشاهده جواب
آیا آهن ربا ها قدرت یکسانی دارند؟ چرا؟
خیر، زیرا قدرت آهن ربا ها به جنس و نوع مادّه ی تشکیل دهنده ی آن، بزرگی و کوچکی و… بستگی دارد.
سوال 2
مشاهده جواب
قدرت آهن ربای الکتریکی به چه چیزهایی بستگی دارد؟
به شدت جریان الکتریسیته و دور سیم پیچ آن.
سوال 3
مشاهده جواب
به کجای آهن ربا قطب آهن ربا گفته می شود؟
به دو سرِآهن ربا که خاصیت آهن ربایی و قدرتِ جذبِ بیشتری دارند قطبِ آهن ربا گفته می شود.
سوال 4
مشاهده جواب
آیا آهن ربا به همه ی فلزّات می چسبد؟ توضیح دهید.
خیر، آهن ربا به چیزهای آهنی و یا دارای آهن و به برخی از فلزّات دیگر مانند کبالت، نیکل و انواع فولاد می چسبد ولی به غیر فلزها و بسیاری ازفلزّات دیگر مثل طلا و مس و نقره و سُرب و… نمی چسبد.
سوال 5
مشاهده جواب
قطب های آهن ربا چه تاثیری بر یکدیگردارند؟
قطب های هم نام یکدیگر را دَفع می کنند و قطب های غیر هم نام یکدیگر را جَذب می کنند.
سوال 6
مشاهده جواب
چگونه می توان خاصیت آهن ربایی در میخ ایجادکرد؟
یکی از قطب های آهن ربا را بر روی یک سر میخ ۱۰سانتی معمولی قرارمی دهیم و آهنربا را تا سر دیگر میخ می کشیم. آن را برداشته و دوباره تکرار می کنیم اگر این عمل را تا ۵۰ بار تکرار کنیم میخ ۱۰ سانتی معمولی خاصیت آهن ربایی پیدایی می کند. البتّه پس از مدتی این خاصیت از بین خواهد رفت.
سوال 7
مشاهده جواب
قطب های آهن ربا را چگونه نام گذاری می کنند؟
اگر تشت پرآبی را بر روی سطح صافی بگذاریم و سپس یک یولونیت روی آب قرارداده و آهن ربایی را روی آن قراردهیم؛ قطبی از آهن ربا را که به طرف قطب شمال جغرافیایی زمین قرار می گیرد قطب شمال آهن ربا می نامند و با علامت N نشان می دهند و قطبی از آهن ربا را که به طرف قطب جنوب جغرافیایی زمین قرار می گیرد قطب جنوب آهن ربا می نامند و با علامت S نشان می دهند.
سوال 8
مشاهده جواب
ازقطب نما چه استفاده هایی می شود؟
برای پیداکردن جهت های جغرافیایی در میدان های نبرد، مسافرت و…
سوال 9
مشاهده جواب
از آهن ربا ی الکتریکی چه استفاده هایی می شود؟
برای جابهجایی اجسام سنگین در کارخانه ها، برای جداسازی مواد مغناطیسی از دیگر مواد.
سوال 10
مشاهده جواب
مراکز بازیافت چگونه می توانند وسیله های آهنی را سریع تر از بقیّه مواد جدا کنند؟
به وسیله ی آهن ربای الکتریکی
سوال 11
مشاهده جواب
استفاده از کالا های بسته بندی شده ی فلزّی چه فایده ها وضرر هایی دارد؟
مدّت زمان ماندگاری کالاهای بسته بندی شده زیاد بوده و در برابر حمل و نقل آسیب پذیری کم تری دارند ولی از طرف دیگر استفاده از آن ها موجب می شود معادن مربوط به آن ها زودتر پایان یابند و تولید زباله بیشتر شود.
سوال 12
مشاهده جواب
بازیافت زباله چه فایده هایی دارد؟
منابع و معادنی که برای تولید آن ها به کار می رود دیرتر تمام می شود، محیط زندگی ما کم تر آلوده می شود.
سوال 13
مشاهده جواب
سهم شما در بازیافت زباله چیست؟
زباله های خشک را از تر جدا کرده و در محل مخصوص آن ها می گذارم، زباله های فلزّی و شیشه ای و کاغذی را در سطل مخصوص آن قرار می دهم.
سوال 14
مشاهده جواب
قدرت آهن ربا ی الکتریکی به چه چیزهایی بستگی دارد؟
به شدت جریان الکتریسیته و دور سیم پیچ آن
سوال 15
مشاهده جواب
کاربرد های آهن ربا را نام ببرید.
صنایع حمل و نقل، موتور های الکتریکی، جهتیابی، مراکز بازیافت و برای چسباندن حروف و اعداد بر تخته.
سوال 16
مشاهده جواب
آهن ربا به چه شکل هایی ساخته می شود؟
استوانه، حلقه ای، تیغه ای و نعلی شکل
سوال 17
مشاهده جواب
آهن ربا ها را از چه فلزاتی می سازند؟
آهن، فولاد، نیکل و کبالت
سوال 18
مشاهده جواب
در ابتدای این پاورپوینت، خلاصه درس و نکات مهم آن به نمایش در آمده است. هر اسلاید شامل سه پاراگراف و یک عکس می باشد. پاراگراف اول و عکس مربوطه به طور خودکار اجرا می شود ولی برای اجرای پاراگراف دوم و سوم باید کلیک کرد تا متن نمایش داده شود.
در قسمت سوالات، ابتدا سوال نمایش داده شده و به فراگیر فرصت پاسخگویی داده می شود. با کلیک روی آیکون مشاهده جواب، پاسخ ظاهر می شود.
موفق باشید…