شرکت فراروش صبا
(سهامی خاص)
مدیریت استرس
فراروش صبا
www.frsaba.com
2
شرکت شیر پگاه خوزستان
18 و 19 خردادماه 1389
فراروش صبا
www.frsaba.com
3
امروزه استرس به یکی از رایج ترین و پرهزینه ترین مشکلات محیط های کاری تبدیل شده است . شاید خالی از لطف نباشد که قبل از وارد شدن به بحث بدانیم : •براساس تحقیقات معلوم شده، 75 تا 90 درصد بیماری افرادی که به پزشکان مراجعه می کنند بعلت استرس می باشد. •براساس تحقیقات موسسه Northwestern National Life یک چهارم افراد از شغل خود راضی نیستند. •براساس تحقیقات دانشگاه پریستون مشخص شده که سه چهارم افراد عقیده دارند که شغل های نسل امروز استرس زاتر از شغل های نسل قبلی است. •براساس تحقیقات St. Paul Fire and Marine Insurance مشخص شده که استرس های مرتبط با شغل بسیار جدی تر از دیگر عوامل استرس زای دیگر مثل مشکلات خانوادگی و مالی می باشد. •سازمان OSHA(Occupational Safety and Health Administration) تخمین زده که موارد ناشی از استرس از قبیل کاهش بهره وری، افزایش غیبت از کار و غرامت پرداختی به کارگران، سالیانه بیش از 300 میلیارد دلار به اقتصاد کشور آمریکا ضرر می زند.
مقدمه
فراروش صبا
www.frsaba.com
4
استرس، نوعی نیاز جسمی یا ذهنی است که در ما پاسخهای خاصی را بر می انگیزد.
استرس به ما امکان می دهد تا با خطر مبارزه کنیم یا از آن بگریزیم.
آدمی برای آنکه بطرز بهنجاری به کار و کوشش بپردازد، بایستی کمی استرس احساس نماید.
استرس ؟ خوب یا بد ؟
فراروش صبا
www.frsaba.com
5
استرس یا فشار روانی به معنای فشار یا نیرویی است که از انواع عوامل درونی و بیرونی بر فرد وارد شده و بر رفتار او تاثیر می گذارد.
گونه ای ناهنجاری رفتاری است که به هنگام قرار گرفتن شخص در شرایطی ناشناخته یا نامطلوب بوجود می آید.
استرس را عکس العمل انسان نسبت به هر اتفاقی در محیط اطراف می نامند.
استرس (Stress)چیست؟
فراروش صبا
www.frsaba.com
6
لطفا 5 مورد از استرسهای فعلی خود را بنویسید.
عوامل بوجودآورنده آنرا نیز بیان نمائید.
کارگاه
فراروش صبا
www.frsaba.com
7
برای درک بهتر موضوع بهتر است ابتدا به جنبه ها و وجوه آرامش و خوشبختی بپردازیم:
عوامل ایجاد استرس
که نقص در هر یک از این موارد می تواند باعث ایجاد استرس در انسان گردد.
فراروش صبا
www.frsaba.com
8
سوق دهنده ها:
کامل باش
قوی باش
عجول باش
سختکوش باش
دیگران را خشنود ساز
فرد
فراروش صبا
www.frsaba.com
9
فرد
گیرکردن در بازیها:
بازی تغذیه
اسباب بازی
بازی با خود
بازی دیگران
بازی رقابت
بازی جنس مخالف
بازی بابا و مامان
فراروش صبا
www.frsaba.com
10
فرد
طرزبرخورد با موانع و محدودیتها:
یا هدف ندارید
یا برای رسیدن به اهداف خود برنامه عملیاتی ندارید
یا هدفتان واقع بینانه تعیین نشده است
یا هنوز در سطحی مانده اید که نمی توانید راه حلی داشته باشید
فراروش صبا
www.frsaba.com
11
فرد
طرز مواجهه با تغییر:
وظیفه اصلی مغز، نگهداشتن شما در وضعیت اکنون است.
بجای مواجهه با تغییر، خودتان تغییر را بوجود آورید.
آیا می دانید از کجا باید شروع نمائید؟
از تغییرات کوچک
از خودتان
از ذهنیت و باورهایتان
فراروش صبا
www.frsaba.com
12
راهکارهای پیشگیری و یا مقابله با استرسهای فردی
از همین امروز:
ماموریت خود را دریابید.
بجای مقایسه، جایگاه خود را پیدا نمائید.
خوشبختی خود را شرطی نکنید.
عزت نفس خود را بالا برید.
سطح خود را ارتقاء دهید.
فراروش صبا
www.frsaba.com
13
خانواده
8 اصل:
مسئولیت شرایط فعلی را خودتان بپذیرید.
تفاوتها را درک نمائید.
مرزها و چارچوبها را تعیین و حفظ کنید.
توجه کنید. نوازش نمائید.
احساس مفید بودن و موثر بودن را به یکدیگر القاء کنید.
شاکر و قدردان باشید.
رفتارهای خود را تغییر دهید تا نتایج تغییر نماید.
عشق بورزید.
فراروش صبا
www.frsaba.com
14
اجتماع
ذینفعان خود را شناسائی نمائید.
فراروش صبا
www.frsaba.com
15
اجتماع
نشانه های بلوغ اجتماعی خود را دریابید:
مسئولیت پذیری ( باعث می شود سطح شما ارتقاء یابد تا بتوانید دیگران را ببخشید )
تشکر کردن و قدردانی
بیان احساسات بدون تنش و عذاب وجدان
بجای سین جیم به دیگران خدمت کردن ( دیگران را خوشحال نمودن و باعث رشد و ارتقاء دیگران شدن )
مقایسه نکردن و به مقایسات تنش زا توجه نکردن
پذیرش چیزهایی که نمی توان تغییرش داد ( درک بی عدالتی- حلقه نفوذ و نگرانی )
آشتی دادن دیگران با خودشان
فراروش صبا
www.frsaba.com
16
شغل، اقتصاد و رفاه
استرس شغلی (Job Stress) چیست؟ بکارگیری فرد درکاری که با توانایی ها و اطلاعات او همخوانی ندارد و یا تغییر در فعالیت کاری او می تواند باعث ایجاد استرس در فرد شود.
بطورکلی استرس شغلی نوعی استرس است که با محیط کاری یا عوامل مرتبط با محیط کاری فرد ارتباط دارد.
فراروش صبا
www.frsaba.com
17
شغل، اقتصاد و رفاه
استرس باعث فشارهای روانی بسیاری بر روی فرد می شود که این فشارها به شکل های مختلف در رفتار فرد در محیط کاری خود را نشان می دهد برخی از این رفتارها عبارتند از :
زود رنجی یا پرخاشگری در برخورد با همکاران و یا مراجعین •بی تفاوتی و بی علاقگی به آراستگی ظاهر خود و دیگران •بی تفاوتی نسبت به کار •عدم توانایی تمرکز برروی کار و ناتوانی در تصمیم گیری •کاهش خلاقیت •فقدان اعتماد به نفس •خستگی مفرط ناراحتی و احساس گناه •افزایش اشتباهات •ناتوانی در تحمل اطرافیان و تمایل به انزوا
فراروش صبا
www.frsaba.com
18
شغل، اقتصاد و رفاه
همه این عوامل در نهایت منجر به کاهش بهره وری و افزایش ضایعات می شود و از طرف دیگر این افراد بعلت ناتوانی در کنترل احساسات ، ناتوانی در تصمیم گیری صحیح و دیگر موارد ذکر شده استعداد فوق العاده در ایجاد حادثه برای خود و دیگران پیدا می کنند .
فراروش صبا
www.frsaba.com
19
شغل، اقتصاد و رفاه
ارتباطات کاری:
برون سازمانی (ذینفعان خود را شناسایی، دسته بندی و اولویت بندی نمائید )
درون سازمانی
– مافوق
– همرده
– زیردست
( در هر جایگاهی هستید، توانائیهای فنی، انسانی و ادراکی خود را مشخص کنید )
( یک محیط کاری مثبت برای خود و همکارانتان ایجاد نمائید )
افکار
باورها
فراروش صبا
www.frsaba.com
21
شغل، اقتصاد و رفاه
مسئولیتها و اختیارات:
اهداف
– ایده پرداز صرف نباشید.
– اهداف خود را بشکنید.
– بزرگ فکر کن، کوچک عمل کن، همین حالا شروع کن.
– بهره ور باش.
– برنامه ریزی کن و از ابتدا منابع و محدودیتها را در نظر بگیر.
فراروش صبا
www.frsaba.com
22
شغل، اقتصاد و رفاه
مسئولیتها و اختیارات:
عملکرد
– از کاری که می کنید عمیقانه آگاهی داشته باشید.
– دائما خود را در مسیر رشد و ارتقاء نگهدارید.
– شرح وظایف خود را کاملا درک نمائید. ( این شرح وظایف باید کاملا متناسب با توان و شخصیت شما باشد )
– مدیریت زمان داشته باشید. ( براحتی بگوئید نه. براحتی به تلفن جواب ندهید. منظم باشید )
– خود را جای دیگران بگذارید. اضطراب را از آنها بگیرید و آنها را مقصر ندانید.
فراروش صبا
www.frsaba.com
23
شغل، اقتصاد و رفاه
سایر شرایط استرس زای شغلی:
ریسک کردن
مشاهده بی عدالتی ها
عدم عشق و انگیزه
شرایط کاری (تندکاری، پرکاری، کار تکراری، کار فیزیکی سخت، سر و کار داشتن با افراد تندخو و پرخاشگر و بدقلق، . . . )
تراکم کاری ( بعضی ها در تنهایی بهتر کار می کنند و برخی برعکس )
ابهام نقش ( شرح وظایف نا متناسب و یا غیر شفاف )
تعارض شغلی ( بی علاقگی به وظایف محوله و یا نامنطبق بودن شرایط کاری با توانمندیها و یا ارزشهای شخص )
عدم امنیت شغلی و همچنین بازنشستگی
فراروش صبا
www.frsaba.com
24
شغل، اقتصاد و رفاه
سایر شرایط استرس زای شغلی
عوامل مادی ( نور، سروصدا، دما، ارتعاش و حرکت، شیفتهای کاری و تغییر ساعت بیولوژیک )
سبک مدیریت ( کم بودن حقوق یا دیر پرداخت کردن؛ آزارهای شغلی مثل عدم رسیدگی به شکایات و یا بی توجهی به پیشنهادات و . . . )
فراروش صبا
www.frsaba.com
25
شغل، اقتصاد و رفاه
جان روسکین، نویسنده و منتقد انگلیسی ( 1851 ) :
برای اینکه افراد در کارشان شاد باشند، تحقق 3 اصل الزامی است:
افراد باید برای آن کار مناسب باشند.
نباید بیش از حد کار انجام دهند.
باید نسبت به انجام دادن آن کار، احساس موفقیت داشته باشند.
فراروش صبا
www.frsaba.com
26
شغل، اقتصاد و رفاه
برای مقابله با استرس های شغلی چه باید کرد ؟ یکی از مهمترین نکات در مورد مقابله با استرس این است که ابتدا ما منبع تولید استرس را در محیط کار خود شناسایی کنیم البته عامل استرس زا برای یک شخص ممکن است برای افراد دیگر اینگونه نباشد. این بدین معنی است که شخصیت و مکانیزم کنار آمدن با شرایط هر کس مختص خودش است. دانستن اینکه منبع ایجاد استرس چیست می تواند در تعیین اینکه چه چیزی باید در محیط کار تغییر کند و یا چه مهارتهایی باید برای غلبه بر آن آموخته شود بسیار موثر باشد . برای اینکه یک فرد بتواند استرس محیط کاری خود را حذف کند نیاز به یک سری آموزشها ، تغییرات و حمایتها دارد که در سه دسته مورد بررسی قرار می گیرد.
فراروش صبا
www.frsaba.com
27
شغل، اقتصاد و رفاه
یادگیری مهارتهای جدید: -یاد بگیریم که همیشه نیمه پر لیوان را ببینیم و به اصطلاح مثبت اندیش باشیم . -مدیریت زمان را بیاموزیم به این ترتیب از این که دچار محدودیت زمان شویم جلوگیری می کنیم. -برای کمک خواستن از دیگران خجالت نکشیم. -با به روز کردن مهارتهای خود تغییرات شغلی را پیش بینی کنیم.
فراروش صبا
www.frsaba.com
28
شغل، اقتصاد و رفاه
تغییر در شیوه زندگی: -ورزش کنیم -در فعالیت های شادی بخش شرکت کنیم -رژیم غذایی خود را اصلاح کنیم -به اندازه کافی بخوابیم و استراحت کنیم -عادات بدی مثل سیگار کشیدن را کنار بگذاریم -از زندگی افرادی که استرس خود را در کنترل دارند الگوبرداری کنیم . -در تصمیم گیری برای مسائل مهم اصلاً عجله نکنیم
فراروش صبا
www.frsaba.com
29
شغل، اقتصاد و رفاه
نقش دیگران در کاهش استرس فرد: الف ) نقش سرپرستان در کاهش استرس کارگران -قبل از ارجاع یک کار به کارگر آموزشهای لازم را به فرد بدهند -قابلیتهای فرد را برای انجام یک کار در نظر بگیرند -با طراحی بهتر محیط کار و ابزار عوامل زیان آور محیط کار را کاهش دهند -برای جلوگیری از یکنواختی و تاثیرات منفی یک کار ثابت ، گردش کاری را ایجاد کنند -در بین کارکنان تبعیض قائل نشوند -اجازه دهند تا کارکنان بر کار خودشان کنترل داشته باشند -به صحبتهای کارکنان گوش کنند ب) نقش خانواده و دوستان در کاهش استرس کارگران -سعی کنند با صحبت کردن در مورد مشکلات کاری از فشار آن بر روی فرد بکاهند -حمایتهای روحی خانواده و عزیزان باعث می شود اثرات استرس به شکل چشمگیری کاهش یابد
فراروش صبا
www.frsaba.com
30
سلامت و تندرستی
تغذیه مناسب
آرام قدم زدن باعث کاهش استرس می گردد.
روح سالم در بدن سالم است.
ورزش باعث نشاط می گردد.
تناسب اندام شما در رشد و ارتقاء شما نقش دارد.
فراروش صبا
www.frsaba.com
31
مسائل روحی و معنویات
آیا آرامش درونی دارید؟
آیا می توانید عشق بورزید؟
آیا به هیچ نیرویی برتر از خودتان ایمان دارید؟
آیا توانایی لذت بردن از ………….. را دارید؟
آیا می توانید روی یک مساله تمرکز نمائید؟
آیا . . . ؟
فراروش صبا
www.frsaba.com
32
نشانه های استرس
خود داری از کار کردن
بی اشتهایی یا پرخوری
رفتار ستیزه جویانه
مصرف بی رویه دارو
غیبت و ترک کار
کاهش یا عدم بهره وری
زخم معده
اضطراب
افسردگی
. . .
فراروش صبا
www.frsaba.com
33
پاسخ به استرس
پاسخهای هیجانی مثل ترس و اضطراب، لجبازی و . . .
پاسخهای جسمانی مثل خشکی دهان، تپش قلب، زخم معده و . . .
فراروش صبا
www.frsaba.com
34
نصایح استرسی
به کارکنان، احساسات و آرزوهای آنها احترام بگذارید.
محیط فیزیکی مناسب فراهم آورید.
کار و مسئولیت افراد را با قابلیتهای آنها هماهنگ نمائید.
انگیزه ها، امنیت و فرصت لازم را برای کارکنان خود جهت استفاده از مهارت آنان فراهم آورید.
نقش و مسئولیت افراد را مشخص و آنها را تشویق به مشارکت در تصمیم گیریها سازید.
فراروش صبا
www.frsaba.com
35
نصایح استرسی
اطلاعات و منابع مورد نیاز جهت انجام درست کارها، فراهم سازید.
علائم هشدار دهنده استرس را تشخیص و برای رفع آن اقدام نمائید.
از صحبت راجع به مواقعی که دچار استرس هستید، نترسید.
وقتی دچار استرس هستید، آرام قدم بزنید.
سعی کنید متوجه هرگونه تغییر در الگوهای غذایی و نوشیدنی خود باشید.
به روسا حقیقت را بگوئید. از آنها نهراسید.
فراروش صبا
www.frsaba.com
36
نصایح استرسی
وقتی کار زیادی دارید، حداقل یکی از آنها را به دیگری واگذار کنید. ( وسواس مدیریتی نداشته باشید و تفویض اختیار نمائید )
از بردن کارهای اداری به منزل خودداری کنید.
از انجام کار در آخر هفته یا دیروقت پرهیز نمائید.
از روش زندگی افراد آرام و بی استرس، الگوبرداری کنید.
فراروش صبا
www.frsaba.com
37
منابع
کتاب مدیریت استرس – نویسنده جرارد هارگریور – مترجم مرتضی مقدمی پور
کتاب رفع استرس در محل کار – نویسنده مرتضی کارزی
ماهنامه علمی و آموزشی در زمینه مدیریت – تدبیر شماره 138
کتاب مدیریت رفتار سازمانی- سازمان،مدیریت و فشارهای روانی نوشته دکتر مهدی ابزری
اینترنت ( بویژه مقالات آقایان غلامحسین بهنیا- حسن غلامی )
تجربیات خودم