پاورپوینت سیاه سرفه

سیاه سرفه

مراقبت بیماری سیاه سرفه

بیماری سیاه سرفه
سیاه سرفه بیماری حاد تنفسی است که در اکثریت موارد توسط باسیل گرم منفی برده تلا پرتوسیس و گاه برده تلا پارا پر توسیس ایجاد می گردد. بیماری گسترش جهانی دارد و در تمام سنین دیده می شود. ولی در شیرخواران شدیدتـر و با
عوارض و مرگ و میر بیشتربروز می کند.
دوره کمون بیماری 10-7 روز و بطور
متوسط 21-5 روز می باشد . بیماری
معمولاً 8-6 هفته طول می کشد و
سه مرحله دارد:
کاتارال
پاروکسیسمال(حمله)
مرحله نقاهت

اپیدمیولوژی و دوره قابلیت سرایت بیماری
انسان تنها مخزن شناخته شده سیاه سرفه است. انتقال توسط قطرات ترشحات تنفسی می باشد که توسط سرفه به فرد مستعد سرایت می نماید.
انتقال توسط آلودگی دست به ترشحات تنفسی و به طور غیرمستقیم نیز دیده می شود.
دوره انتقال بیماری معمولاً کمتر از سه هفته طول می کشد و بیشتر در اوایل و در مرحله کاتارال و اوایل فاز حمله قبل از بروز whoop می باشد.
عواملی که در طول مدت سرایت پذیری دخالت دارندشامل: سن، وضعیت واکسیناسیون و یا سابقه ابتلا به بیماری و درمان مناسب با آنتی بیوتیک می باشند. برای مثال شیر خوار غیر ایمن که درمان نشده باشد می تواند تا بیشتر از 6 هفته بعد از شروع سرفه آلوده باشد.میزان حمله بیماری در تماس های خانگی علیرغم واکسیناسیون به 100-70% می رسد که طول مدت سرفه در این افراد متغیر است.

اهمیت بهداشتی
این بیماری از شایع ترین بیماری های مولد سرفه محسوب می شود وهر ساله حدود 50 میلیون ابتلا و 300 هزار مرگ و میردر اثر این بیماری در در جهان اتفاق می افتد. میزان مرگ و میر شیرخواران در کشورهای در حال توسعه به 4% نیز می رسد. در سال 2001 موارد گزارش شده 285000 مورد بوده است که بیشتر موارد در افریقا و جنوب شرقی آسیا اتفاق افتاده است.
علیرغم اثرات قابل توجه واکسیناسیون در پیشگیری از بروز بیماری، ایمنسازی اثرمحدودی بر حذف گردش باکتری سیاه سرفه حتی در کشورهای با پوشش بالای واکسیناسیون داشته است. ایمنی زایی 4 دوز واکسن 85-80% میباشد .مدت ایمنی 10-5 سال است.
عفونت ثانویه تا 80% بعد از تماس وجود دارد.

ادامه
کودکان واکسینه نشده و افراد سنین بالاتر که ایمنی آنها به مرور زمان از بین رفته است مخزن عفونت و انتقال بیماری به شیر خواران مستعد می باشند. بالغین و نوجوانان حساس علاوه بر این که نقشی در افزایش قابل توجه بیماری داشته اند باعث بروز طغیان های بیماری نیز می گردند.
پوشش بالای واکسیناسیون با واکسن موثر مهمترین اقدام در پیشگیری از این بیماری است.
بنا به آمار سازمان بهداشت جهانی در سال 2003 واکسیناسیون گسترده از 3/38 میلیون ابتلا به بیماری سیاه سرفه و 607000 مرگ و میر ناشی از آن جلوگیری کرده است.
اولویت سازمان بهداشت جهانی در سطح جهان به خصوص در مناطقی که سیاه سرفه یک مشکل جدی سلامت شیرخواران و کودکان است، هنوز هم دستیابی به پوشش حداقل 90% برای واکسیناسیون نوبت سوم در شیرخواران می باشد.
علیرغم پوشش بالای واکسیناسیون در بسیاری از کشورها، هنوز سیکل های منظم اپیدمیولوژیک اتفاق می افتد، اگرچه واکسیناسیون مناسب باعث افزایش فواصل اپیدمی ها از 5/2-2 به 5-3 سال گردیده است.

وضعیت بیماری در ایران
به دنبال واکسیناسیون مناسب، بروز سیاه سرفه در ایران از 40 در صد هزار در سال 1357 به 14/0 در صد هزار در سال1383 رسیده است.
در سال 1385 از 80 مورد محتمل به سیاه سرفه در کشور 5/82 % موارد نمونه گیری انجام نشده و دارای تشخیص بالینی بوده است. از بین افراد نمونه گیری شده 8/3% دارای کشت مثبت و 3/11% دارای کشت منفی بوده اند. در 5/2% از موارد وضعیت نمونه گیری نامشخص بوده است.
بنظر می رسد با توجه به این آمار شرایط بیماری در ایران نسبتاً مطلوب می باشد
مشکلاتی که در ارتباط با گزارش دهی بیماری در کشور وجود دارد سبب تضعیف نظام مراقبت بیماری که هدف اصلی آن کنترل بیماری سیاه سرفه می باشد گردیده است

جدا سازی وتشخیص آزمایشگاهی
در روزهای اول بیماری ( تا 5 روز کامل از شروع آنتی بیوتیک) باید از تماس با فرد بیمار خودداری کرد، بیماری که درمان نشده باشند به مدت سه هفته از شروع سرفه، عفونت را منتقل می نماید.
کشت معمولترین روش برای تشخیص آزمایشگاهی است. اختصاصی بودن آن 100% است. کشت بستگی به نمونه برداری مناسب، مدت زمان ، شیوع سرفه و سن بیمار دارد،در بالغین احتمال کشت مثبت کمتر است.
از آنجا که تشخیص سیاه سرفه نیاز به محیط کشت اختصاصی دارد. نمونه ها باید در محیط ترانسپورت(Ragan-Lawe) و بطور صحیح به آزمایشگاه انتقال داده شوند.معمولاً باکتری بعد از 4-3 روز رشد می نماید
ولی کشت را نمی توان زودتر از 10 روز منفی تلقی کرد کشت منفی تشخیص سیاه سرفه را رد نمی کند کشت در موارد زیر می تواند منفی کاذب باشد: سابقه واکسیناسیون قبلی سیاه سرفه،شروع درمان با آنتی بیوتیک و گرفتن نمونه بیش از سه هفته از آغاز سرفه.

مراقبت بیماری سیاه سرفه
مراقبت روتین: از نوع موردی (Case- based) این مراقبت در مناطقی با پوشش ایمنسازی نوبت سوم ثلاث مساوی و بیشتر از 90% انجام می شود که در این مراقبت براساس هر مورد (Case- based) صورت گرفته ولازم است سن، وضعیت ایمنسازی و مرگ و میر ثبت شود.

تعریف مورد بیماری
تعریف بالینی مورد بیماری: هر موردی که طبق نظر پزشک از لحاظ بالینی به عفونت سیاه سرفه مشکوک باشد. و یاهر فردی که حداقل دو هفته سرفه همراه با حداقل یکی از علائم زیر را داشته باشد:
حملات سرفه قطاری
Whoop هنگام دم
استفراغ بعد از حمله سرفه

سیستم گزارش دهی
سیاه سرفه مشمول گزارش دهی فوری و تلفنی می باشد.
در کشور ما با پوشش واکسیناسیون ثلاث بیش از 95% مراقبت بر مبنای موارد بیماری در نظر گرفته می شود و هر مورد باید بطور کتبی گزارش و بررسی شود. هر مورد محتمل لازم است قبل از شروع درمان جهت انجام نمونه برداری به آزمایشگاه های مراکز بهداشت و یا انستیتو پاستور ایران ارجاع شود.
در تمامی سطوح مراقبت، گزارش دهی انجام می گیرد، در مواردی که موردی وجود ندارد ارسال گزارش صفر بیماری الزامی است.

ادامه
معیار اثبات آزمایشگاهی بیماری
جدا کردن باسیل برده تلا پرتوسیس و یا یافتن سکانس ژنوم توسط روش PCR و یا دو تیتر سرولوژی متوالی بالارونده.
طرح طبقه بندی موارد
مورد بالینی : موردی که معیار های بالینی را داشته باشد ولی اثبات آزمایشگاهی نداشته باشد.
مورد قطعی : موردی که معیارهای بالینی را داشته باشد و از نظر آزمایشگاهی نیز تایید شود.

مراقبت بعد از تماس با بیماری
تمامی افرادی که در تماس نزدیک با فرد بیمار ( افراد خانواده، مهد کودک و همبازی ها بوده اند باید:
به مدت 14 روز اریترومایسین و یا سایر داروها ی مناسب را دریافت نمایند.
درصورتیکه سن این افراد کمتر از 7 سال باشدو از نوبت سوم واکسن آنها بیش از 6 ماه گذشته باشد باید نوبت چهارم را دریافت نمایند و اگر کمتر از 4 دز واکسن سیاه سرفه را دریافت نموده و یا بیشتر از سه سال از دز چهارم آنها گذشته باشد لازم است دوره واکسیناسیون آن ها را کامل نموده و یا نوبت یادآور دریافت نمایند.
درصورت دسترسی به واکسن آسلولار در افراد 18-11 ساله که قبلاً نوبت یادآور را دریافت ننموده اند باید یک نوبت یادآور با واکسن آسلولار انجام گیرد.
در مواردی که سیاه سرفه به اثبات برسد، می توان برای ادامه واکسیناسیون از واکسن دوگانه استفاده کرد.

ادامه
در بالغینی که در تماس بیمارستانی با فرد بیمار قرار گرفته اند می توان شروع اریترومایسین را تا زمان شروع اولین علائم تنفسی به تعویق انداخت و نیز در این افراد می توان به جای اریترو مایسین از آزیترو مایسین استفاده نمود.
در پرسنل بیمارستانی با شکایت سرفه، حتی اگر سابقه تماس مشخص با بیمار سیاه سرفه را ذکر ننمایند.لازم است مورد بررسی قرار گیرند.
تمامی افراد در تماس با بیمار به مدت 21 روز بعد از تماس از جهت شکایت تنفسی پیگیری شوند.
تمامی موارد تماس باید تا 5 روز بعد از کموپروفیلاکسی مناسب و یا در موارد بدون درمان درمان تا 21 روز، از حضور در مهد کودک ها، مدارس و بیمارستان خودداری نمایند.
استفاده از ماسک تنفسی در این دوره به تنهایی ایجاد حفاظت از انتقال بیماری نمی نماید.

پیشگیر ی از بیماری قبل از تماس
ایمنسازی جهانی در سنین شیرخواری با واکسن سیاه سرفه پایه اصلی پیشگیری از بیماری است. هدف اصلی واکسیناسیون حفاظت از حملات بیماری با سرفه شدید و کنترل بیماری اندمیک و اپیدمیک است.
دو نوع واکسن جهت پیشگیری از بیماری سیاه سرفه وجود دارد. واکسن کامل سلولی و واکسن بدون سلول
واکسن کامل سلولی
بیش از 4دهه از مصرف این واکسن می گذرد با توجه به قیمت کم این واکسن هنوز در بسیاری از کشورها رواج دارد.
واکسن آسلولار
این نوع واکسن دارای توکسین غیر فعال سیاه سرفه است است که در بیشتر موارد با FILAMENTUS HAEMAGGLUTININ و در بعضی انواع با آنتی ژن FIMBRIAL3، 2 و یا PERTACTIN همراه است. واکنش نامطلوب بعد از تزریق این نوع واکسن کمتر است .

ضمیمه 6 وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی
مرکز مدیریت بیماریها
فرم بررسی سیاه سرفه
منبع خبر
تاریخ گزارش ……………………………………………………… نام گزارش دهنده ……………………………………………………………….
نام و آدرس موسسه ……………………………………………………………………….شماره تلفن ………………………………………………
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مشخصات بیمار
نام و نام خانوادگی ……………………………………………… تاریخ تولد ………………… جنس …………….. شغل……………………….
وضعیت تحصیلی ………………………………………………..تعداد افراد خانواده ……………………….. نام پدر……………………………
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آدرس
ساکن شهر…………………………………………….شهرستان …………………………………………….. استان ………………………………
روستای تحت پوشش خانه بهداشت  تیم سیار 
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
درمان
آیا بیمار تحت مراقبت قرار گرفته است ؟ بله  خیر  بستری سرپایی 
نام بیمارستان ……………………………………………. نام مرکز بهداشتی درمانی ………………………..
تاریخ بستری………………………… شماره پرونده پزشکی ……………………. نام پزشک معالج ………………………………….
.داروی تجویز شده ………………………………..
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
علائم و نشانه ها
تاریخ شروع سرفه …………………………………….. مدت سرفه به هفته ……………………………………..
آیا دوره پاروکسیسمال وجود دارد ؟ بله خیر 
آیا هوپ بعد از سرفه وجود دارد ؟ بله خیر 
آیا تنگی نفس دارد ؟ بله خیر
آیا همراه سرفه ، استفراغ وجود دارد ؟ بله خیر
آیا هنوز سرفه دارد ؟ بله خیر
در صورت مثبت بودن هرکدام از جوابهای بالا توضیح دهید .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اطلاعات آزمایشگاهی تاریخ نمونه برداری: ……………………..
نتیجه سواب نازوفارنکس مثبت  منفی  نامشخص 
نتیجه کشت مثبت  منفی  نامشخص 
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تاریخچه ایمنسازی
تعداد واکسن DPT انجام شده ………………………………
آیا سابقه ایمن سازی بصورت مدون وجود دارد ؟ بله  خیر نامشخص
درصورت مثبت بودن تاریخهای تلقیح شده (……………..) (………………..) (…………………..) (………………….)
اول دوم سوم چهارم
درصورت منفی بودن ذکر دلیل آن ……………………………………………………………………………………………………………………….

محل ایمنسازی
خانه بهداشت  تیم سیار  مرکز بهداشتی درمانی بخش خصوصی  خیریه 
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تشخیص نهایی
برونشیت بله  خیر
پنومونی بله خیر
نتیجه عکسبرداری مثبت  منفی نامشخص
نظریه پزشک معالج ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بررسی اپیدمیولوژیکی
آیا به لحاظ احتمال یا وجود سیاه سرفه در 4 هفته اخیر مسافرتی داشته است ؟ بله خیر
درصورت مثبت بودن
نام محل تاریخ مسافرت
……………………………… از تاریخ ……………………………….. تا تاریخ ……………………………………..
……………………………… از تاریخ ……………………………….. تا تاریخ ……………………………………..
……………………………… از تاریخ ……………………………….. تا تاریخ ……………………………………..
گروههایی که بیمار با آنها تماس داشته در یک فهرست بنویسید ؟
نام و نام خانوادگی نسبت با بیمار سن جنس تاریخ بروز علائم زمان سرفه (هفته) تعدادواکسیناسیون نسبت به
DPT(ثلاث)
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ………………… ………………………………….
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ………………… ………………………………….
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ……………….. ………………………………….
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ……………….. ………………………………….
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ……………….. ………………………………….
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ……………….. ………………………………….
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ……………….. ………………………………….
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ……………….. ………………………………….
…………………….. …… …….. …….. ……………………. ……………….. ………………………………….
* درصورت احتمال وجود سیاه سرفه جداسازی بایستی انجام گیرد .
– اقدامات انجام شده در مواردی که با بیمار درتماس بوده اند.
1- از نظر واکسیناسیون
نوبت اول ثلاث  نوبت سوم ثلاث  نوبت پنجم ثلاث 
نوبت دوم ثلاث  نوبت چهارم ثلاث
2- از نظر آنتی بیوتیک و نوع آنتی بیوتیک ………………………………………………………………………………………..
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نتیجه بیماری :بهبود  فوت  تاریخ فوت ……………………………………
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نام بررسی کننده ………………………………………………………….عنوان …………………………………………………………
محل کار ……………………………………………………………………..تاریخ ………………………………………………………..
امضاء ……………………………………………………..