سنگ های آذرین
Igneous Rocks
1
رئوس مطالب
تشکیل سنگها
تبلور ماگما
طبقه بندی سنگهای آذرین
بافت
ترکیب کانی شناسی
کاربرد سنگهای آذرین
انواع ساختارهای نفوذی آذرین
2
سنگ ها از کانی ها تشکیل شده اند (کانی های موجود در گرانیت)
3
انواع سنگ ها:
1- آذرین
2- رسوبی
3- دگرگونی
4
ماگما و لاوا
5
تشکیل ماگما از سنگ های جامد
سنگ های آذرین در سه مکان اصلی تشکیل می شوند:
1- جایی که در آن صفحات تکتونیکی از هم جدا می شوند (در پشته های میان اقیانوسی).
2- جایی که صفحات در آن گرد هم می آیند (در مناطق فرورانش).
3- جایی که در آن قاره ها به هم فشار می آورند و این امر پوسته زمین را ضخیم تر می کند و به آن اجازه می دهد گرم شود تا حدی که ذوب شود.
6
تشکیل ماگما از سنگ های جامد
نقش حرارت:
سنگ ها در گوشته بالایی و گاها در زیر پوسته نزدیک به دمای ذوبشان هستند و هرگونه افزایش حرارتی منجر به ذوب سنگ ها می شود:
– حرارت ناشی از گوشته
-حرارت ناشی از اصطکاک بین لایه ها
نقش فشار:
کاهش فشار محیط باعث پایین رفتن دمای ذوب سنگ ها می شود.
7
وقتی ماگما سرد می شود اتم های سیلیسیوم و اکسیژن به هم متصل شده و تشکیل چهاروجهی پایه می دهند.
در اثر سرد شدن بیشتر، یون های دیگر با چهاروجهی پایه پیوند برقرار کرده و هسته اولیه بلورهای کریستالی تشکیل می شود.
اولین کانی متبلور شده از ماگما آخرین کانی ذوب شده در آن است.
تبلور ماگما: تشکیل سنگ های آذرین
8
9
سری باون
طبقه بندی سنگ های آذرین
ویژگی مهم سنگ های آذرین این است که آنها زمانی آن قدر داغ بوده اند که حالت مذاب داشته اند. از اینرو ویژگی هایی که بر می شماریم همه به همان دوره ربط پیدا می کنند.
سنگ تشکیل شده از گدازه، سنگ آذرین بیرونی (Volcanic or Extrusive) نامیده می شود، به سنگ به وجود آمده از ماگمای کم عمق، سنگ آذرین درونی (intrusive) گفته می شود و سنگی که از ماگمای موجود در اعماق زیاد به وجود می آید، پلوتونیک (Plutonic) نامیده می شود.
سنگ های آذرین بوسیله دو ویژگی زیر طبقه بندی می شوند:
بافت
ترکیب کانی شناسی
10
بافت یک سنگ آذرین به وسیله محیطی که در آن تشکیل شده است مشخص می شود.
11
بافت های آذرین
(در اثر سرعت های متفاوت سرد شدن توده مذاب تعیین می شوند)
نهان بلور
ریزبلور
درشت بلور
پورفیریتیک (porphyry)
(phaneritic)
(aphanitic)
12
سرعت سرد شدن بوسیله محیط تعیین می شود:
بیرونی: (دانه بندی ریز)
درونی: (دانه بندی درشت) (سالها طول می کشد تا متبلور شوند)
پرفیری
13
سرد شدن خیلی سریع موجب می شود که یونها هیچ فرصتی برای اینکه در یک شبکه بلوری جایگیری کنند را ندارند.
در چنین شرایطی شبه کانی ها و سنگهای شیشه ای از قبیل ابسیدین، اسکوریا و پومیس تشکیل می شوند.
سرد شدن خیلی سریع باعث ایجاد بافت شیشه ای (Glassy Texture) می شود.
Scoria
(سنگ پا)
پوکه معدنی بستان آباد
Pumice
پومیس سبکتر از اسکوریا است
14
سرد شدن سریع باعث ایجاد بافت ریز بلور (Aphanitic ) می شود.
سرد شدن سریع موجب می شود که یونها قابلیت جابجایی خود را از دست داده، بنابراین تنها با بلورهای موجود در اطراف خود پیوند ایجاد می کنند.
در چنین شرایطی این بلورهای اولیه بر سر تصاحب یونها با یکدیگر رقابت می کنند.
در نتیجه کریستال های بسیار ریزی متبلور می شوند.
15
سرد شدن آهسته ماگما موجب می شود تا یونها به آسانی جابجا شوند و با شبکه کریستالهای موجود پیوند برقرار کنند.
چنین شرایطی موجب تشکیل کریستالهای بزرگ می شود به طوری که این بلورها با چشم (بدون میکروسکوپ) قابل مشاهده اند.
سرد شدن آهسته باعث ایجاد بافت درشت بلور می شود.
16
سرد شدن خیلی آهسته و همچنین نفوذ مایعات محلول (حامل یونها) موجب می شود تا کریستالها بسیار رشد کرده و بزرگ شوند.
در چنین شرایطی اندازه بلورهای تشکیل شده از 1 سانتی متر تا حتی بزرگتر از 1 متر نیز می رسند.
سرد شدن خیلی آهسته
17
سرد شدن ماگما با سرعت های مختلف که در دو یا چند مرحله رخ می دهد موجب تشکیل سنگهایی می شود که از دو بخش فنوکریست (phenocrysts) (کریستالهای درشت) و گروند مس (groundmass) (ماتریکس یا خمیره) تشکیل شده است.
سنگهایی با این نوع بافت را سنگ های پرفیری (porphyry) گویند.
سرد شدن دو مرحله ای- ایجاد بافت پورفیریتیک
18
ترکیب کانی شناسی سنگ های آذرین
19
ترکیب کانی شناسی سنگ های آذرین
ترکیب اولترامافیک:
20
Ultramafic Rocks: Peridotite
پریدوتیت
21
ترکیب کانی شناسی سنگ های آذرین
ترکیب بازالتی یا مافیک:
22
Mafic Rocks: Gabbro , Basalt
known by the trade name of black granite. popular type of graveyard headstone
23
ترکیب کانی شناسی سنگ های آذرین
ترکیب حدواسط یا آندزیتی:
24
سنگ های حدواسط: دیوریت-آندزیت
25
ترکیب کانی شناسی سنگ های آذرین
ترکیب گرانیتی یا فلسیک:
26
سنگ های فلسیک: گرانیت-ریولیت
27
کاربرد سنگ های آذرین
به طور کلی، سنگ های آذرین درونی به دلیل جلا پذیری، به عنوان سنگ نما استفاده می شوند. علاوه بر این، از سنگ گرانیت برای کف سازی و پیاده رو سازی نیز استفاده می گردد.
گرانیت و دیوریت در برابر اسیدها مقاوم هستند.
به دلیل ساختار بدون بلور، از سنگ های بیرونی به عنوان سنگ نما کمتر استفاده می شود.
اگر بازالت حفره دار باشد، به صورت پوکه معدنی در ساختمان استفاده می شود. بازالت در برابر حرارت و اسیدها مقاومت خوبی دارد.
28
فرآیندهای نفوذی
دایک
استوک
باتولیت
زنولیت
لاکولیت
سیل
29
طبقه بندی پلوتون ها
2- جهت گیری نسبت به سنگ های دربرگیرنده:
متوازن
نامتوازن
1- شکل:
مسطح
توده ای
3- اندازه
تعریف پلوتون: توده های سنگی که بوسیله ماگمای نفوذی شکل می گیرند، pluton نامیده می شوند. بافت آنها درشت بلور می باشد زیرا زمان کافی برای سرد شدن دارند.
30
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
دایک: یک نوع پلوتون مسطح نا متوازن است.
31
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
دایک: یک نوع پلوتون مسطح نا متوازن است.
32
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
دایک: یک نوع پلوتون مسطح نا متوازن است.
33
سیل : یک نوع پلوتون مسطح متوازن است.
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
34
سیل : یک نوع پلوتون مسطح متوازن است.
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
35
لاکولیت : یک نوع پلوتون غیر مسطح (توده ای) متوازن است.
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
36
لاکولیت : یک نوع پلوتون غیر مسطح (توده ای) متوازن است.
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
37
دو نوع پلوتون بر اساس اندازه
1-باتولیت : یک نوع پلوتون غیر مسطح (توده ای) نا متوازن است (سطحی بزرگتر از 100 کیلومتر مربع دارد)
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
38
1-باتولیت : یک نوع پلوتون غیر مسطح (توده ای) نا متوازن است (سطحی بزرگتر از 100 کیلومتر مربع دارد)
39
دو نوع پلوتون بر اساس اندازه
2-استوک : یک نوع پلوتون غیر مسطح (توده ای) نا متوازن است (سطحی کوچکتر از 100 کیلومتر مربع دارد)
انواع ساختارهای آذرین نفوذی
استوک
40
2-استوک : یک نوع پلوتون غیر مسطح (توده ای) نا متوازن است (سطحی کوچکتر از 100 کیلومتر مربع دارد)
41
42