سندروم پای بیقرار چیست؟ انواع سندروم پای بیقرار سندروم پای بیقرار ثانویه پای بیقرار در دوران بارداری پای بی قرار و دیابت نوروپاتی محیطی اختلالات طناب نخاعی علائم سندروم پای بیقرار چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم درمان پای بیقرار چیست؟ روش های تشخیص ورزش های مناسب درمان های خانگی
سندروم پای بی قرار چیست؟ علل، علائم، تشخیص و درمان
فهرست
یک اختلال سیستم عصبی است که سبب می شود بیمار تمایل بسیار شدیدی را برای تکان دادن پاهای خود احساس کند. این بیماری به عنوان بیماری ویلیس اکبوم نیز شناخته می شود.
پزشکان، سندرم پای بیقرار را یک اختلال خواب می دانند زیرا معمولا زمانی که در حال استراحت هستید رخ می دهد یا تشدید می شود. در این شرایط ممکن است برای خوابیدن یا نشستن به مدت طولانی (برای مثال در تئاتر یا ماشین) مشکل داشته باشید. در صورت عدم درمان، این بیماری می تواند تشدید شود. همچنین با گذشت زمان، کمبود خواب می تواند مشکلاتی را در محل کار یا خانه برای شما ایجاد کند.
سندروم پای بیقرار چیست؟
سندرم پای بیقرار حدود ۱۰ درصد از جمعیت ایالات متحده را تحت تاثیر قرار داده است. اگرچه هرکسی ممکن است به آن دچار شود اما این بیماری در زنان شایع تر است و احتمال این که در افراد میان سال سبب علائم شدیدتری شود بیشتر است.
گاهی این بیماری تشخیص داده نمی شود خصوصا اگر علائم آن خفیف باشند و به ندرت اتفاق بیفتند. اما زمانی که تشخیص داده شد، درمان می تواند آن را متوقف کند.
برای درک بهتر علت بروز پای بیقرار، این بیماری را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم کرده اند:
سندروم پای بیقرار اولیه یا ایدیوپاتیک
ایدیوپاتیک به این معناست که علت بروز این نوع RLS ناشناخته است. این نوع RLS رایج ترین نوع است و دارای این ویژگی های است:
اغلب قبل از ۴۰ سالگی آغاز می شود.
ممکن است از دوران کودکی آغاز شود.
ممکن است علت ژنتیکی داشته باشد.
زمانی که این نوع بیماری آغاز می شود، معمولا تا آخر عمر فرد همراه او است.
انواع سندروم پای بیقرار و علل بروز هر یک
علائم این نوع بیماری ممکن است ناپیوسته باشند و تنها هرچند وقت یکبار اتفاق بیفتند. به علاوه ممکن است این علائم به تدریج بدتر شوند و در طول زمان رایج تر شوند.
در موارد خفیف، ممکن است فرد برای مدت طولانی هیچ علامتی نداشته باشد.
تقریبا دو سوم افرادی که سندروم پای بیقرار اولیه را تجربه می کنند، یکی از اعضای خانواده شان نیز به این بیماری مبتلاست (همچون یکی از والدین، خواهر، برادر یا فرزند).
سندروم پای بیقرار ثانویه
سندروم پای بیقرار ثانویه ناشی از بیماری یا اختلال دیگری است.
این بیماری اغلب پس از ۴۵ سالگی آغاز می شود و زمینه ژنتیکی ندارد. این نوع RLS:
به طور ناگهانی آغاز می شود.
علائم آن معمولا با گذشت زمان تشدید نمی شوند.
از نظر شدت، علائم آن ممکن است شدیدتر از سندروم پای بیقرار اولیه باشند.
رایج ترین علل سندروم پای بیقرار ثانویه عبارت اند از:
پای بیقرار در دوران بارداری
برخی از زنان در دوران بارداری (خصوصا در سه ماه آخر بارداری)، این وضعیت را تجربه می کنند. در این شرایط علائم معمولا یک ماه پس از زایمان از بین می روند.
کمبود آهن
کمبود آهن (حتی بدون کم خونی)، می تواند باعث بروز یا تشدید پای بیقرار شود. اگر سابقه خونریزی از معده یا روده دارید، دوره های قاعدگی شدیدی را تجربه می کنید یا این که به طور مکرر خون اهدا می کنید، ممکن است کمبود آهن داشته باشید.
بیماری کلیوی در مرحله نهایی
بیماری کلیوی در مرحله نهایی که به عنوان بیماری کلیوی مزمن نیز شناخته می شود، خطر ابتلا به سندرم پای بی قرار را به طرز چشمگیری افزایش می دهد. این امر خصوصا در شرایطی صدق می کند که فرد به دیالیز وابسته باشد.
اگر نارسایی کلیه دارید، ممکن است دچار کمبود آهن نیز باشید که اغلب با کم خونی همراه است. زمانی که کلیه ها به درستی کار نمی کنند، ذخیره آهن در خون کاهش می یابد. این وضعیت و سایر تغییرات در شیمی بدن ممکن است سبب بروز یا تشدید پای بیقرار شوند.
بیماری عصبی
برخی از بیماری های عصبی نیز می توانند منجر به بروز علائم RLS ثانویه شوند. بیماری پارکینسون به طور مستقیم مسیر دوپامینرژیک را مختل می کند.
این در حالی است که مولتیپل اسکلروزیس (MS) اتصال نورون ها را کاهش می دهد. بیماری ام اس این کار را با آسیب رساندن به غلاف های میلین انجام می دهد که عصب ها را عایق (نارسانا) می کنند و سرعت انتقال پیام های الکتریکی را افزایش می دهند.
ازآنجایی که بیماری پارکینسون و MS هر دو با مختل کردن ارتباطات مغزی ای که برای حرکت اندام های حرکتی مهم هستند بر سیستم عصبی تاثیر می گذارند، می توانند علائم مرتبط با RLS را ایجاد کنند. علاوه بر این، برخی از داروهایی که برای درمان این دو بیماری مصرف می شوند نیز خطر ابتلا به RLS ثانویه را افزایش می دهند.
پای بی قرار و دیابت
ارتباطی قوی بین دیابت و RLS ثانویه وجود دارد. در چندین مطالعه نشان داده شد که افراد مبتلا به دیابت، دو الی سه برابر بیشتر از سایر افراد در معرض این بیماری قرار دارند.
نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی نوعی آسیب به عصب های دست وپا است که گاهی به دلیل اعتیاد به الکل و بیماری های مزمن نظیر دیابت رخ می دهد.
اختلالات طناب نخاعی
ضایعاتی که به دلیل آسیب روی طناب نخاعی ایجاد می شوند، با RLS مرتبط هستند. دریافت بی حسی نخاعی نیز خطر احتمال ابتلا به RLS را افزایش می دهد.
علائم سندروم پای بیقرار
رایج ترین علامت سندروم پای بیقرار، حرکت مداوم پا خصوصا بعد از درازکشیدن یا نشستن است. سایر علائم این اختلال عبارت اند از:
تسکین این وضعیت بعد از حرکت: سندروم پای بیقرار معمولا بعد از حرکت دادن ناحیه مربوطه (همچون کشش، آهسته تکان دادن پاها، قدم زدن یا راه رفتن) کاهش پیدا می کند.
تشدید علائم هنگام غروب: علائم معمولا هنگام غروب یا شب رخ می دهند.
انقباض ناگهانی عضله پا در شب: RLS ممکن است با اختلال رایج تری به نام اختلال حرکت دوره ای اندام (PLMD) مرتبط باشد که باعث می شود در طول شب و هنگامی که خواب هستید، پاهایتان تکان بخورند و لگد بزنند.
اختلال خواب: ازآنجایی که فرد برای تسکین وضعیت اذیت کننده ای که احساس می کند، مدام پاهایش را تکان می دهد، مدت زمان بیشتری طول می کشد تا بتواند به خواب برود. گاهی اوقات خواب ماندن نیز ممکن است برای این افراد دشوار باشد.
افراد معمولا علائم RLS را به عنوان احساسات ناخوشایند و قوی ای در پاها توصیف می کنند. این وضعیت معمولا در هر دو طرف بدن اتفاق می افتد اما گاهی فقط یک سمت بدن تحت تاثیر قرار می گیرد. اگرچه به ندرت اما گاهی این وضعیت دست ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. اغلب بیماران این احساس را به این صورت توصیف کرده اند:
خارش
احساس تپیدن و تیر کشیدن عضو همراه با درد
احساس کشیده شدن عضله
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
خیلی از افرادی که علائم سندروم پای بیقرار را تجربه می کنند، به پزشک مراجعه نمی کنند زیرا فکر می کنند که علائمشان خیلی جدی نیستند. اما گاهی این وضعیت، خواب و زندگی روزمره تان را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین خاطر درصورتی که علائم بالا را تجربه کردید، بهتر است فورا به پزشک مراجعه کنید.
درمان پای بیقرار چیست؟
برای درمان سندرم پای بیقرار می توانید از روش های درمانی زیر استفاده کنید:
درمان دارویی
چندین داروی تجویزی برای تسکین سندرم پای بیقرار در دسترس اند که بیشتر آنها برای درمان بیماری های دیگری ساخته شده اند. برخی از این داروها عبارت اند از:
داروهایی که دوپامین را در مغز افزایش می دهند
این داروها روی سطوح پیام رسان شیمیایی دوپامین در مغز تاثیر می گذارند. مصرف داروهای روتیگوتین (نئوپرو) و پرامی پکسول (میراپکس) برای درمان سندرم پای بیقرار متوسط تا شدید، توسط سازمان غذا و دارو تایید شده است.
داروهایی که بر کانال های کلسیم تاثیر می گذارند
برخی از داروها همچون گاباپنتین (نورونتین، گرالیز)، گاباپنتین اناکاربیل (هوریزانت) و پرگابالین (لیریکا)، برای برخی از افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار موثر هستند.
شل کننده های عضلانی و داروهای خواب آور
این داروها به شما کمک می کنند که شب ها راحت تر بخوابید، اما علائم مرتبط با پا را از بین نمی برند. به علاوه ممکن است باعث خواب آلودگی در روز شوند. این داروها معمولا تنها در صورتی استفاده می شوند که هیچ روش درمانی دیگری نتواند علائم فرد را تسکین دهد.
طب سوزنی
این روش درمانی شامل استفاده از سوزن های کوچک، نازک و فولادی ضدزنگ برای تحریک نقاط فشار مختلف در بدن است. طب سوزنی با تحریک گردش خون و جریان انرژی عمل می کند و به ایجاد حس خوب و کاهش هرگونه ناراحتی یا درد در هر قسمتی از بدن کمک می کند.
این یک روش درمانی ایمن و بدون عوارض جانبی است که بدون درد نیز هست. به علاوه بلافاصله پس از درمان احساس آرامش خواهید کرد.
طبق تحقیقات صورت گرفته، سندرم پای بیقرار ارتباط نزدیکی با عدم تعادل اعضای بدن از جمله کبد، قلب و کلیه ها دارد. طب سوزنی برای درمان پای بیقرار شامل متعادل کردن یین و یانگ، تقویت گردش خون، بهبود عملکرد طحال و تنظیم کانال های انرژی حیاتی بدن است.
روش های تشخیص
تشخیص سندروم پای بیقرار اغلب بر اساس علائمتان انجام می شود. در این شرایط پزشک از شما درباره علائم، تاریخچه پزشکی تان و هرگونه سابقه خانوادگی سوال می پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد.
حتما در مورد داروها و مکمل های بدون نسخه و تجویزی ای که مصرف می کنید پزشک را مطلع کنید و اگر هر بیماری زمینه ای دارید به پزشکتان اطلاع دهید.
به طورکلی هیچ تست آزمایشگاهی یا آزمایش تصویربرداری ای وجود ندارد که بتواند به طور قطعی ثابت کند که دچار سندروم پای بیقرار هستید. بااین حال برخی از آزمایش های خاص می توانند به تشخیص بیماری های زمینه ای نظیر کم خونی و اختلالات متابولیک (همچون دیابت یا بیماری کلیوی) که ممکن است با پای بیقرار مرتبط باشند، کمک کنند:
ممکن است پزشک برای شمارش سلول های خونی و هموگلوبین، فریتین (برای بررسی ذخیره آهن)، بررسی عملکرد اندام ها و سطح هورمون تیروئید، از شما خون بگیرد. اگر پزشکتان متوجه علائم مرتبط با مشکلات عصبی (همچون نوروپاتی) شود، ممکن است الکترومیوگرافی سوزنی و مطالعات هدایت عصبی را انجام دهد.
برای تشخیص اختلالات خواب و تعیین این که آیا به اختلال حرکت دوره ای اندام مبتلا هستید، ممکن است انجام پلی سومنوگرافی (تست خواب) ضروری باشد. این تست خصوصا برای افرادی ضروری است که حتی پس از تسکین علائم پای بی قرار با روش های درمانی، همچنان دچار اختلالات خواب قابل توجهی هستند.
اگر علائمی وجود داشته باشد که نشان دهند عامل دیگری دلیل سندروم پای بی قرار است، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص اختلالات خواب، متخصص مغز و اعصاب یا سایر متخصصان ارجاع دهد.
تشخیص سندرم پای بیقرار در کودکانی که قادر به توصیف علائمشان نیستند دشوارتر است.
عوارض سندرم پای بیقرار
این بیماری می تواند روی سلامت کلی و کیفیت زندگی تان تاثیر بگذارد.
به دلیل اختلال در الگوی خواب، ممکن است سندرم پای بیقرار سبب بروز مشکلاتی در رفتار روزانه شود (از جمله تحریک پذیری، بدخلقی، مشکل در تمرکز، بیش فعالی و…). به علاوه می تواند باعث به مشکل خوردن عملکرد فرد در محیط کار شود. اگرچه سندروم پای بی قرار معمولا منجر به بروز عوارض جانبی جدی ای نمی شود اما در صورت عدم درمان می تواند سبب بروز این عوارض شود:
بیماری قلبی
سکته
دیابت
بیماری کلیوی
افسردگی
مرگ زودهنگام
ورزش های مناسب برای سندرم پای بیقرار
تحقیقات نشان داده اند که ورزش هایی با شدت متوسط می توانند به کنترل علائم این بیماری کمک کنند. اما اکثر متخصصان موافق هستند که ورزش های شدید ایده بدی هستند. به همین خاطر توصیه می شود که روزانه ۳۰ الی ۶۰ دقیقه ورزش هایی با شدت متوسط را انجام دهید و از انجام ورزش در نواحی ای که دچار درد مفاصل هستند بپرهیزید، زیرا این کار ممکن است علائمتان را تشدید کند.
یوگا و حرکات کششی
نشان داده شده که یوگا و تمرینات کششی برای افراد مبتلا به پای بیقرار مفید هستند.
یک مطالعه هشت هفته ای که در سال ۲۰۱۳ روی ۱۰ زن انجام شد، نشان داد که یوگا به کاهش علائم این بیماری کمک می کند. علاوه بر این برای بهبود خلق وخو و کاهش سطح استرس نیز موثر است که به نوبه خود می تواند خواب را بهبود بخشد. یک مطالعه دیگر در سال ۲۰۱۲ نشان داد که یوگا کیفیت خواب ۲۰ زن مبتلا به پای بیقرار را بهبود بخشید.
مطالعه دیگری نشان داد که تمرینات کششی سبب بهبود قابل توجهی در علائم پای بیقرار در افراد تحت همودیالیز شدند. برای این منظور می توانید تمرینات کششی ساق پا و قسمت بالایی پا را به روتین ورزشی روزانه تان اضافه کنید.
دوچرخه سواری
دوچرخه سواری ورزش دیگری است که برای تسکین علائم سندروم پای بی قرار موثر است. برای شروع دوچرخه سواری با سرعت متوسط، می توانید با ۱۰ مایل در ساعت یا کمتر شروع کنید.
شنا
شناکردن یا ایروبیک در آب، در یک استخر گرم به شل کردن عضلات کمک زیادی می کند. به علاوه مقاومت و تحرک عضلات را نیز بهبود می بخشد.
درمان های خانگی
با استفاده از برخی تغییرات و روش های درمانی ساده در خانه می توانید به تسکین علائم سندروم پای بی قرار کمک کنید:
عادات خواب سالمی داشته باشید
داشتن عادات خواب سالم برای همه افراد ضروری است خصوصا کسانی که به دلیل بیماری هایی همچون سندروم پای بیقرار، مشکل خواب دارند.
اگرچه ممکن است داشتن عادات خواب سالم نتواند علائمتان را کاملا برطرف کند، اما می تواند به شما کمک کند تا کم خوابی ناشی از RLS را برطرف کنید. برای این کار:
هر روز در ساعات مشخصی بخوابید و بیدار شوید.
محل خوابتان را خنک، ساکت و تاریک نگه دارید.
وجود عواملی مانند تلویزیون و تلفن در اتاق خواب که حواستان را پرت می کنند را به حداقل برسانید.
دو الی سه ساعت قبل از خواب از نگاه کردن و کارکردن با نمایشگرهای الکترونیکی موبایل، تبلت، لپ تاپ و… خودداری کنید. نور آبی این نمایشگرها می تواند ریتم شبانه روزی بدن را از بین ببرد. ریتم شبانه روزی بدن کمک می کند چرخه خواب طبیعی را حفظ کنید.
روش های درمانی دیگری نیز وجود دارد که به بهوبد علائم این سندرم کمک می کند مانند ورزش منظم، کاهش مصرف کافئین، برای تسکین علامتی (پیاده روی، دوچرخه سواری، ماساژ پا، همودیالیز روزانه کوتاه برای بیماران مبتلا به بیماری کلیه) و بطور کلی اجتناب از عوامل تشدید کننده: کمبود خواب باعث تشدید علائم سندرم پاهای بیقرار (RLS) در بسیاری از بیماران می شود. ارزیابی و درمان سایر علل اختلال در خواب (مانند آپنه انسدادی خواب) زیرا درمان احتمالا علائم RLS را بهبود می بهشد.
نتیجه گیری
قطع مصرف داروهای ضد افسردگی همیشه ممکن است بدون ایجاد آسیب به بیمار امکان پذیر نباشد. در صورت لزوم داروهای ضد افسردگی، علائم RLS ثانویه معمولاً به همان روش RLS اولیه قابل درمان است. بوپروپیون یک داروی ضد افسردگی جایگزین است که ممکن است کمتر احتمال بروز یا بدتر شدن علائم RLS داشته باشد.