زندگینامه شهید
محمد علی رجایی
طراح:نام ونام خانوادگی خودت
چکیده ای از بیوگرافی شهید محمد علی رجایی
نام:محمد علی رجایی
نام پدر:عبدالصمد
زاده:25 خرداد ۱۳۱۲
زادگاه:قزوین
ملیت:ایرانی
تاریخ شهادت:8 شهریور 1360
شهید محمدعلی رجایی دومین رئیس جمهور ایران بود، که در تاریخ 8 شهریور ماه سال 1360 در بمب گذاری دفتر نخست وزیری به شهادت رسید.
چکیده:
محمدعلی رجایی در سال ۱۳۱۲ ش، در قزوین در یک خانواده مذهبی به دنیا آمد که همین ویژگی خانوادگی، در شکل گیری الگوی تربیتی ایشان نقش اساسی ایفا می کرد.
بیوگرافی شهید محمدعلی رجایی:
شهید رجایی در 25 خرداد ماه سال 1312 در قزوین متولد شد. پدرش پیشه ور بود و در قزوین به خرازی اشتغال داشت. او در 4 سالگی پدرش را از دست داد و برادر بزرگترش خارج از خانه مشغول بود، و مادرش با پاک کردن پنبه و شکستن فندق، گردو و بادام مخارج زندگیشان را تامین می کرد.
برادرش پس از مدتی به تهران آمده بود، او نیز پس از پایان کلاس ششم ابتدایی در 13 سالگی به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی در قزوین راهی تهران شد، و در بازار آهن فروشان به کار مشغول شد، و پس از مدتی به دلیل سنگینی کار به دستفروشی روی آورد، پس از آن دوباره به بازار رفت و در چند حجره شاگردی کرد.
در سال 1330 جوانانی که مدرک کلاس ششم ابتدایی داشتند توسط نیروی هوایی با درجه گروهبانی استخدام می شدند، شهید رجایی نیز برای خدمت در این نیرو داوطلب شد. پس از پشت سر گذاشتن سه ماه از دوره آموزشی گروهبانی با گروه فداییان اسلام آشنا شد و در جلسات آنان شرکت می کرد و همکاری اش با آنان آغاز شد. او در کلاس های شبانه ای که وابسته به «مرکز تعلیمات جامعه اسلامی» بود شرکت می کرد.
تحصیلات شهید محمدعلی رجایی:
پس از طی دوره آموزشی و گرفتن درجه گروهبانی در کنار کار به تحصیل پرداخت و توانست در سال 1332 دیپلم بگیرد. چون در شهریور دیپلم گرفته بود، نمی توانست در آزمون ورودی دانشگاه شرکت کند، به همین خاطر راهی بیجار شدوبه تدریس زبان انگلیسی دریک دبیرستان مشغول شد.
تحصیلات و اشتغال شهید محمدعلی رجایی:
وقتی که دوره مقدماتی اش تمام شد ، چند وقتی را در مناطق غرب کشور در مشاغل افسر دیده بان توپخانه و معاون آتش بار و فرمانده آتشبار ، در تبریز و سپس لشکر ۸۱ کرمانشاه به خدمت خود ادامه داد.
وی در سال ۱۳۵۰ برای گذراندن دوره آموزشی زبان انگلیسی به تهران آمد و بعد از پایان دوره و جدیت در تحصیل، یکی از استادان زبان انگلیسی شد.
با پایان سال تحصیلی به تهران بازگشت و در دانشسرای عالی تربیت معلم آغاز به تحصیل کرد، پس از آن به دانشسرای عالی رفت و با گذشت دو سال مدرک کارشناسی ریاضی گرفت و در آموزش و پرورش استخدام شد.
دوران قبل از انقلاب:
رجایی علاقه فروانی به شغل معلمی داشت که این امر علاوه بر تمایلات درونی، متاثر از همنشینی و مصاحبت وی با آیت الله طالقانی در مسجد هدایت بود.
رجایی در کنار تحصیل و اشتغال، فعالیت های سیاسی خود را با همکاری با گروه شیعیان که صبغه فعالیت هایش بیشتر مذهبی و اجتماعی بود، شروع کرد و به تدریج به جریان های سیاسی مذهبی جمعیت فدائیان اسلام گرایش پیدا کرد.
وی به تدریج فعالیت های سیاسی اجتماعی خود را با شرکت در جلسات تفسیر قرآن و سخنرانی های آیت الله طالقانی در مسجد هدایت، همکاری فعال با اعضای نهضت آزادی ایران از جمله مهدی بازرگان، یدالله سحابی، بنیانگذاران سازمان مجاهدین خلق ایران نظیر محمد حنیف نژاد، رضا رضایی و بقایای هیئت های موتلفه اسلامی، شدت بیشتری بخشید. در اثر فعالیت های مذکور، وی دو بار دستگیر و به زندان رفت که دومین مرحله آن تا آبان ۱۳۵۷ ادامه یافت.
ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با بهره مندی از سابقه مبارزات طولانی، تحلیل های سیاسی و روحیه انقلابی، در خدمت انقلاب اسلامی درآمد و ضمن در اختیار داشتن مشاغل و مناصب مهمی همچون وزارت آموزش و پرورش، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، نخست وزیری و ریاست جمهوری، همچنان در عملکرد و منش اجرایی و سیاسی خود دارای وحدت رویه ای خاص بود که تحت عنوان الگوهای رفتاری ایشان مورد اشاره قرار می گیرند.
دوران پس از انقلاب:
رجایی در سال ۱۳۵۸ عضو شورای مرکزی نهضت آزادی ایران بود که در جریان انشعاب پس از گروگانگیری سفارت آمریکا به همراه ۱۲ نفر دیگر از اعضای نهضت آزادی از این سازمان جدا شدند.
یکی از اصول مهم در زندگی شهید رجایی ساده زیستی بود. ایشان چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب ثابت کردند که اگر یک مسئول بخواهد مردمی باشد و الگویی برای دیگران باشد، باید همه اعمال و رفتارش شباهت به اکثریت مردم جامعه اش باشد. به همین خاطر است که در زندگی ایشان نشانی از تجمل و زرق و برق یافت نمی شد. ساده زیستی و ساده پوشی ایشان به گونه ای بود که بعضا در دیدارهای مردمی، همراهان او را به جای وی اشتباهی می گرفتند.
الگو های رفتاری-ساده زیستی:
از جمله ویژگی های رفتاری ایشان که در تمامی دوران حیات سیاسی و اجتماعی، نمود زیادی داشت، خصلت مردم داری و مردم باوری ایشان بود. ایشان چه قبل و چه بعد از انقلاب برای مردم اهمیت زیادی قائل بودند و بر این اعتقاد بودند که بدون مردم، هیچ کاری نمی توان کرد. وی چه زمانی که یک دست فروش بودند و چه زمانی که بر مسند نخست وزیری و ریاست جمهوری تکیه زدند، فاصله شان با مردم هیچ تغییری نکرد و در هر فرصتی از توان و اندیشه خود در راه خدمت به مردم و پیشبرد امور و نیازهای مردم استفاده می کرد.
الگو های رفتاری-مردم داری:
در راستای پیاده کردن لوازم این ویژگی در جامعه، وی اقداماتی نظیر خلق نهادهای رسیدگی کننده به مشکلات مردمی، (تشکیل دفتر پیگری مشکلات مردم.) توصیه اکید مبتنی بر نزدیک تر شدن مسئولین عالی رتبه به مردم به منظور درک راحت تر مشکلات آنان و پرهیز از هرگونه راحت طلبی و تشریفات و پرهیز از دریافت حقوق بیش از حد معمول را سرلوحه کارهای خود قرار دادند.
الگو های رفتاری-مردم داری:
شهید رجایی دولتمردی قانون گرا بود که همیشه به پیاده کردن اصول قانون اساسی تاکید داشت و تبلیغاتش در زمان انتخابات ریاست جمهوری حول همین شعار بود. اصرار وی بر اجرای قانون اساسی و تاکید وی بر نقش شورای نگهبان به عنوان مفسر قانون اساسی یکی از اختلافات اساسی وی با بنی صدر بود. وی راه مبارزه با فرهنگ به ارث رسیده از نظام شاهنشاهی را در پیوند قانون گرایی به انقلابی بودن عنوان می کرد.
الگو های رفتاری-قانون گرایی:
شهید رجایی در طول حیات سیاسی، در قبال حوادث مختلف موضع گیری های گوناگونی داشتند که ولایت فقیه، اعتقاد به صدور انقلاب و تاکید بر سیاست نه شرقی و نه غربی، اصول بنیادینی هستند که نظم دهنده دیگر عناصر و مولفه های ذهنی ایشان می باشند.
الگو های رفتاری-مواضع فکری و سیاسی:
«ولایت فقیه را به عنوان عالی ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی در قانون اساسی خود گنجانده ایم.» وی صدور انقلاب را اینگونه بیان می دارد که «نفع جمهوری اسلامی در این است که انقلاب اسلامی اش را به دنیا صادر کند، گرچه لازم باشد در این راه سرمایه گذاری کند.» طبیعتا با داشتن چنین ایده ای خط و مشی سیاسی کشور نه بر اساس تکیه به هیچ قدرت غربی و شرقی که بر اساس استقلال و خود محوری می باشد. «خط نه شرقی و نه غربی، محور حرکت ماست و… توانمان را به کار می بریم که روی خط اسلام، مستقل از شرق و غرب حرکت کنیم.»
در 2 مرداد سال 1360، پس از عزل ابوالحسن بنی صدر دومین انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد، و شهید رجایی در رقابت با علی اکبر پرورش، عباس شیبانی و حبیب الله عسگراولادی مسلمان توانست با 12 میلیون و 770 هزار و 50 رای معادل 90 درصد از مجموع 14 میلیون و 573 هزار و 803 رای دریافتی پیروز شود و دومین رئیس جمهور ایران شد. میزان مشارکت در این دوره ۶۴٫۲ درصد بود و ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ مراسم تنفیذ او توسط امام خمینی (ره) برگزار شد.
دوران ریاست جمهوری:
دوران ریاست جمهوری:
رجایی در ساعت ۱۴:۳۰ روز ۸ شهریور ۱۳۶۰ از اتاق کارش خارج شد و به محل جلسه فوق العاده دولت رفت. در ساعت ۱۵:۰۰ صدای انفجار مهیبی از ساختمان نخست وزیری برخاست. در این حمله، او و محمدجواد باهنر،نخست وزیر وقت جان باختند. در این هنگام کمتر از یک ماه از ریاست جمهوری او می گذشت. این ترور نیز همانند بمب گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی توسط سازمان مجاهدین خلق ایران انجام شد.
عملیات ترور:
در این تاریخ کمتر از یک ماه از ریاست جمهوری او می گذشت. این بمب گذاری نیز همانند ترور شهید بهشتی در دفتر حزب جمهوری اسلامی توسط سازمان مجاهدین خلق ایران (منافقین) انجام شد.
عملیات ترور-روزنامه اطلاعات 9 ام شهریور:
سیگارچی یکی از نویسندگان بخش فارسی صدای آمریکا می گوید مقام های حکومت ایران این ترور را به گروه های ناراضی چون مجاهدین خلق نسبت دادند اما گروه های اسلامی چپ و راست، هنوز هم یکدیگر را به دست داشتن در این ترورها متهم می کنند.
عملیات ترور-ادامه:
پرویز یعقوبی از اعضای سابق سازمان مجاهدین در اینباره می گوید: «ما در شورای سازمان تصمیم گرفتیم که این طور کارهای انفجاری را انجام ندهیم، اما بعد که آن انفجار رخ داد فهمیدیم کار شخص مسعود رجوی بود. یعنی دستور مستقیم مسعود بود اما دیگر اعضای شورا خبر نداشتند. بعد از اینکه اتفاق افتاد سایر اعضای شورا هم به ناچار پذیرفتند.»
پس از سال ها تکذیب، سرانجام با سقوط دولت بعث عراق و انتشار فیلم های خصوصی دیدار مسعود رجوی با صدام و دیگر مسئولان حزب بعث عاملیت سازمان مجاهدین خلق در ترور رئیس جمهور ایران ثابت شد. در یکی از این فیلم ها مسعود رجوی اعتراف می کند که ترور رجایی و باهنر توسط او و سازمان مجاهدین و با اطلاع دولت های آمریکا و فرانسه انجام شده است.
عملیات ترور-ادامه:
پرویز یعقوبی از اعضای سابق سازمان مجاهدین در اینباره می گوید: «ما در شورای سازمان تصمیم گرفتیم که این طور کارهای انفجاری را انجام ندهیم، اما بعد که آن انفجار رخ داد فهمیدیم کار شخص مسعود رجوی بود. یعنی دستور مستقیم مسعود بود اما دیگر اعضای شورا خبر نداشتند. بعد از اینکه اتفاق افتاد سایر اعضای شورا هم به ناچار پذیرفتند.»
پس از شهادت رجایی و باهنر، شورای موقت ریاست جمهوری متشکل از اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای ملی و سید عبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور تشکیل شد و به پیشنهاد این شورا و تصویب مجلس، در ۱۱ شهریور محمدرضا مهدوی کنی به نخست وزیری رسید. تا اینکه با برگزاری انتخابات دوباره در مهر ۱۳۶۰ (انتخابات ریاست جمهوری دوره سوم) سید علی خامنه ای به ریاست جمهوری برگزیده شد.
پس از شهادت:
خانه محمدعلی رجایی واقع در تهران، خیابان ایران (خیابان عین الدوله سابق) تبدیل به موزه شده و برای بازدید عموم آزاد است.
رجایی به عنوان یکی از موثر ترین افراد در پیروزی و تداوم انقلاب برگه هایی از تاریخ سیاسی ایران را به خود اختصاص داده است که راز و رمز جاودانگی ایشان به گواه تاریخ در اندیشه ای است که نمودهای عینی آن را در مواضع سیاسی و الگوهای رفتاری ای نظیر ساده زیستی، قناعت، مردم داری، قانون گرایی می باشد. ایشان بدون تاثیرپذیری از هیاهوهای سیاسی پیرامون خویش، بر اصول مذکور پافشاری می کردند، که به همین خاطر در تداوم انقلاب اسلامی نقش موثری را ایفا می کردند.
نتیجه گیری:
سال شمار زندگی شهید رجایی:
۱۳۱۲ تولد در قزوین
۱۳۱۹ ورود به دبستان
۱۳۲۷ اخذ مدرک ششم ابتدایی، کار در بازار قزوین
۱۳۲۸ عزیمت به تهران، شاگردی در بازار، دستفروشی در
سبزه میدان
۱۳۳۰ استخدام در نیروی هوایی
۱۳۳۴ اخذ مدرک دیپلم، استعفا از نیروی هوایی، تدریس
در شهرستان بیجار
۱۳۳۵ ورود به دانشسرای عالی تربیت معلم
۱۳۳۸ اخذ لیسانس ریاضی از دانشسرای عالی، تدریس
در شهرستان خوانسار
۱۳۳۹ بازگشت به تهران، تدریس در مدرسه کمال
۱۳۴۰ عضویت در نهضت آزادی
۱۳۴۱ ازدواج با عاتقه صدیقی
۱۳۴۲ دستگیری توسط ساواک، آزادی پس از
۵۰ روز، تدریس در مدارس مختلف تهران
سال شمار زندگی شهید رجایی:
۱۳۴۶ همکاری با جمعیت هیئت های موتلفه
۱۳۵۰ مسافرت به فرانسه، ترکیه و سوریه
۱۳۵۳ دستگیری توسط ساواک
۱۳۵۷ آزادی از زندان پس از چهار سال اسارت، پیوستن به
صفوف مبارزان
۱۳۵۸ تصدی کفالت آموزش و پرورش و سپس وزارت
آموزش و پرورش
و همچنین استعفا از شورای مرکزی نهضت آزادی
۱۳۵۹ انتخاب به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی از
سوی مردم تهران
۱۳۶۰ انتخاب شدن از سوی مردم ایران به عنوان ریاست
جمهوری اسلامی ایران
۱۳۶۰/۶/۸ شهید شدن بر اثر انفجار بمب در ساختمان نخست وزیری توسط مجاهدین خلق
پایان
طراح:نام ونام خانوادگی خودت