1
2
روش تحقیق در علوم انسانی
گروه کارشناسی ارشد مدیریت پروژه
استاد:جناب دکتر نجات بخش
زمستان 96
3
فصل اول و دوم
کلیات
انواع تحقیق
4
پیشینه ی شناخت علمی
5
6
دیدگاه های شناختی
عقل گرایی
ساختاری
هرمنوتیک
تجربه گرایی و پوزیتیویسم
7
ویژگی های تحقیق علمی
شناخت حاصل از تحقیق در خارج از ذهن
برخوردار بودن از تشریفات خاص
توسعه قلمرو معرفت
8
دلایل نیاز انسان به تحقیقات علمی
نیاز فطری انسان
پاسخگویی به نیازهای حیاتی
خداوند و عالم معنا
انسان
اجتماع بشری
جهان خلقت و عالم ماده
9
هدف تحقیق علمی
هدف اصلی تحقیق علمی ، معلوم کردن مساله یا مجهولی است که در ذهن محقق شروع می شود.
بررسی و ارزیابی گزاره ها و نظریه ها
ارائه گزاره کلی و نظریه جدید
حل مساله یا مشکل و یافتن پاسخ برای مجهول ذهنی.
10
هدف از آموزش روش تحقیق علمی
فراگیری روش وصول به حقایق و کشف مجهولات
کسب مهارت لازم برای اجرای پروژه های تحقیقاتی
کسب مهارت لازم برای تهیه پایان نامه های تحصیلی
11
ویژگی ها و قواعد تحقیق علمی
توسعه ای بودن
قابلیت بررسی داشتن
نظم داشتن
تخصص طلبی
قابلیت تعمیم
دقت طلبی
واقعی بودن
قاعده تجاهل
صبر طلبی
جرئت طلبی
نیاز به مدیریت واحد
رعایت اصل بی طرفی
اجتهادی بودن تحقیق
اتکا بر اطلاعات دست اول
12
مراحل کاربرد امار در تحقیق
مرحله نمونه گیری
مرحله گردآوری و طبقه بندی اطلاعات
مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات
تبیین و نمایش نتایج تحقیق
13
جایگاه رایانه در تحقیقات علمی
مطالعه سوابق و ادبیات موضوع تحقیق
طبقه بندی داده ها
تجزیه و تحلیل داده ها
تنظیم و نگارش گزارش تحقیق
14
تعریف علم
علم در لغت به معنی یقین،معرفت و دانش است.
علم در معنای عام knowledgeو در معنای خاصscience
از دید انیشتین:علم کوششی است برای تطبیق تجربه،حسی نامنظم و متنوع به یک سیستم فکری که منطقا متحد الشکل باشد.
15
تعریف نظریه
کوششی است عملی در راه جمع آوری شواهد و یافته های تجربی و برقرار کردن همبستگی بین این یافته ها و تبیین آنها از طریق استقرا بدون به کار بردن هرگونه تصورات و تخیلات و توضیحات بر مشاهدات تجربی
انواع نظریه
1.نظریه های تبیینی
2.نظریه های تجویزی و توصیه ای
16
استدلال و انواع آن
استدلال را تمسک فکر به معلومات به منظور کشف مجهولات تعریف کرده اند.
سه نوع استدلال وجود دارد
استقرایی
قیاسی
تمثیل
17
فرآیند تحقیق علمی و استدلال قیاسی و استقرایی
استدلال قیاسی
استدلال استقرایی
18
متغیرها
متغیر به ویژگی یا صفت یا عملی اطلاق می شود ،که بین افراد جامعه مشترک بوده و می تواند مقادیر کمی و ارزش های متفاوتی داشته باشد
تقسیم بندی متغیرها
براساس ارزش
بر اساس رابطه
بر اساس نقش
بر اساس گزینه
متغیرهای جانبی
19
تعریف تحقیق
فرآیندی است برنامه ریزی شده ،هوشیارانه،نظام مند و قابل اعتماد برای یافتن حقایق و فهم عمیق مسائل
مراحل فرآیند تحقیق علمی
انتخاب،تحلیل وتبیین مساله تحقیق
گزینش،طراحی و تشریح روش های کار
گردآوری اطلاعات و داده ها
طبقه بندی و تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها
تدوین گزارش تحقیق
20
21
الگوی سیستماتیک انجام پژوهش علمی
22
انواع تحقیق علمی
تحقیقات بر اساس دو مبنای هدف و روش و ماهیت تقسیم بندی می شوند.
انواع تحقیق
23
تقسیم بندی بر مبنای هدف
24
تحقیقات علمی بر مبنای ماهیت و روش
25
شمای عملیاتی انواع تحقیق
شروع کنید
طرح تحقیق را بخوانید
آیا هدف مطالعه یافتن روابط علت و معلولی است
آیا رابطه بوجود می آید؟
تحقیق،علی یا پس از وقوع است
تحقیق یا تجربی است یا علی
آیا متغیر مستقل دستکاری می شود؟
تحقیق تجربی است
تحقیق،تحقیق همبستگی است
روش به کار رفته یا تاریخی است یا توصیفی
آیا مطالعه وقایع گذشته را توصیف می کند؟
تحقیق،تاریخی است
تحقیق،توصیفی است
خیر
خیر
خیر
خیر
بله
بله
بله
بله
26
تحقیق توصیفی
در این نوع تحقیقات محقق به دنبال چیستی و چگونه بودن موضوع است و می خواهد بداند ماهیت پدیده ،متغیر،شی یا مطلب چیست و چگونه است. وضع موجود را بررسی می کند و به توصیف نظام مند وضعیت فعلی می پردازد.
تحقیقات توصیفی هم جنبه مبنایی دارند و هم جنبه کاربردی
اینگونه تحقیقات از نظر شیوه نگرش و پرداختن به مساله تحقیق به دو دسته محض و تحلیلی تقسیم می شوند.
به طور کلی این تحقیقات به سه دسته تقسیم می شوند:
زمینه یاب یا پهنانگر
موردی یا ژرفانگر(قوم نگاری)
تحلیل محتوا
چند نمونه تحقیق توصیفی
بررسی وضعیت کارکنان یک اداره
بررسی وضعیت اقتصادی یک روستا
مطالعه سطح علمی یک دانشگاه یا موسسه
27
تحقیق تاریخی
این نوع تحقیق با استفاده از اسناد و مدارک معتبر انجام می شود،تا از این طریق بتوان ویژگی های عمومی و مشترک پدیده ها و حوادث تاریخی و دلایل بروز آن ها را تبیین کرد.
منابع تحقیق:
منابع مکتوب مثل سنگ نوشته ها ،کتیبه ها،شجره نامه هاو…
منابع شفاهی مثل مصاحبه ها ،سخنرانی ها،مذاکرات و گفتگوهاو…
منابع تصویری مثل تابلوهای نقاشی،عکس ها،فیلم هاو…
منابع ساختمانی مثل کاخها،پل ها،جاده ها و…
منابع مادی و ابزاری مثل وسایل حمل ونقل،ظروف،سکه هاو…
اسناد الکترونیکی مثل حافظه ی رایانه،دیسکتها،جعبه های اطلاعاتی و…
دلایل ضعف تحقیقات تاریخی:
محقق در صحنه حضور ندارد و نمی تواند متغیرها را شناسایی و کنترل کند.
امکان تهیه مدارک کافی وجود نداردو برای به نتیجه رساندن تحقیق باید به حدس و گمان و تفسیر شخصی متوسل شد.
بعضی از منابع کسب اطلاعات مانند نقل قول های سینه به سینه سندیت و اعتبار ندارند.
28
تحقیق علی (پس رویدادی)
در اینگونه تحقیقات ،کشف علتها یا عوامل بروز یک رویداد یا حادثه یا پدیده مورد نظر است.
تحقیقات علی معمولا از نوع کاربردی هستند و نتایج آنها برای جلوگیری از تکرار حوادث و وقایع نامطلوب ،یا توسعه وقایع و حوادث مطلوب مورد نظر است.
یک تحقیق علی زمانی است که محقق سه دسته متغیر یا عامل را که در بروز حادثه موثر بوده اند را شناسایی کند:
متغیرهای اصلی که نقش موثر و مثبتی در بروز پدیده داشته اند.
متغیرهایی که نقش بازدارنده و منفی در بروز پدیده داشته اند.
متغیرهای زمینه ساز که هموارکننده ی راه برای اثرگذاری متغیرهای اصلی بوده و از خاصیت تسهیل کنندگی برخوردار بوده اند.
چند نمونه تحقیق علی:
علل افزایش فقر
علل افزایش فساد اجتماعی
علل انگیزه دانشجویان به درس خواندن
29
تحقیق همبستگی یا همخوانی
این تحقیقات برای کسب اطلاع از وجود رابطه بین متغیرها انجام می پذیرد اما الزاما کشف رابطه علت و معلولی مد نظر نیست.
همبستگی به دو شکل وجود دارد:مثبت و منفی
همبستگی مثبت:جهت تغییر در یک متغیر با جهت تغییر در متغیر دیگر همسو باشد.
همبستگی منفی:جهت تغییرات یک متغیر با جهت تغییرات متغیر دیگر همسو نباشد.
چند نمونه تحقیق همبستگی
سنجش همبستگی بین میزان نزولات جوی و تولید محصول کشاورزی
سنجش همبستگی بین تغییرات مصرف با قیمت کالاها در جامعه
رابطه نمرات تحصیل دبیرستان با نمرات دانشگاه در یک جامعه آماری
30
تحقیق تجربی
این تحقیقات بر اساس کنترل متغیرها و مشاهده پدیده ها و سنجش رابطه علت و معلولی بین متغیرها و حضور فعال محقق در صحنه آزمایش شناخته می شوند.
شرایط ضروری یک تحقیق تجربی
کنترل
انتخاب تصادفی
تکرار آزمایش
قابلیت تعمیم
اعتبار تحقیق آزمایشی:1اعتبار درونی2.اعتبار بیرونی
31
انواع متغیرهای مزاحم
رخدادهای همزمان با انجام دادن تحقیق
اجرای پیش آزمون
تغییر در روش ها و وسایل اندازه گیری
تغییرات روانی و فیزیولوژیکی
افت آزمودنی ها
اقدامات لازم جهت کاهش اثر یا حذف متغیرهای مزاحم
حذف متغیرها
همتا کردن موارد
معادل و هم تراز کردن موارد
تحلیل واریانس
گزینش تصادفی
32
روش ها و طرح های اجرای تحقیق تجربی:
آزمایش با استفاده از یک گروه آزمودنی
آزمایش با استفاده از دو گروه(شاهد و آزمایش)
آزمایش با استفاده از چند گروه
آزمایش با استفاده از روش تکرار آزمون
چند نمونه تحقیق تجربی:
تاثیر استراحت و خواب و یا تغذیه بین روز در کارایی کارکنان یک سازمان
تاثیر ورزش در یادگیری دانش آموزان
مقایسه دو روش تدریس یک درس مشخص و تاثیر آن در پیشرفت تحصیلی شاگردان
33
فصل سوم
انتخاب تعریف و بیان مسئله و موضوع تحقیق
34
مراحل انتخاب تعریف و بیان مسئله و موضوع تحقیق
35
گزینش مسئله تحقیق و تعیین حدود آن
مطالعه ادبیات و سوابق مسئله تحقیق و تدوین مبانی نظری
تعیین متغیرها و تدوین مدل های علی مربوط به چهارچوب نظری تحقیق
شناسایی و تحلیل مسئله تحقیق
تشریح مسئله تحقیق و نگارش آن
36
37
ساختارشناسی
روندشناسی
ماهیت شناسی
فرایندشناسی
انتخاب و تعیین حدود مسئله تحقیق
با توجه به منابع ایجاد مسئله و موضاعات تحقیقاتی ، محقق براساس علاقه و شوق شخصی و نیز احساس نیازی که خودش یا جامعه به حل مسئله ای و کشف دارد، میتواند یکی از آنها را انتخاب نماید.
مراحل انتخاب و تعیین حدود مسئله تحقیق :
الف) ویژگی های کلی موضوع تحقیق
ب) تعیین حدود موضوع پژوهش
38
39
تعیین حدود موضوع پروژه
برای تعیین حدود مسئله باید :
اولا وضعیت عمومی و سپس وضعیت خاص مسئله مشخص شود.
ثانیا زمینه ای که مسئله در آن قرار دارد، معرفی شود.
ثالثا حدود زمانی و مکانی و تشکیلاتی آن به خوبی مشخص گردد.
رابعا مسائل جانبی و احنمالی که ممکن است موجب تداخل شوند ، شناسایی و مرز آنها با مسائل تحقیق تعیین شود.
40
مطالعه ادبیات و سوابق مسئله تحقیق
در این مرحله محقق یافته های دیگران و به عبارتی سابقه و پیشینه مسئله یا نتایج تحقیقات دیگران و نیز قضایای کلی و نظریه های مرتبط با مسئله تحقیق را گردآوری میکند و در صورتی که پاسخ مسئله خود را پیدا نکرد مرحله پژوهش را آغاز می کند.
فواید مطالعه ادبیات نظری و سوابق پژوهشی
محقق نسبت به موضوع اشراف زیادتری پیدا می کند.
بر اساس آگاهی از معلومات بدست آمده از اقدام به دوباره کاری و تکرار جلوگیری میشود.
از روش کار دیگران آگاهی خواهد یافت و با مسائل و مشکلات مسیر تحقیق آشنا خواهد شد.
به محقق کمک می کند تا متغیرهای موردنظر در مطالعه را بهتر شناسایی کند
41
5 . کمک به تدوین فرضیه های تحقیق خود با استفاده از شناسایی و رابطه بین متغیرها و تجارب گذشته
6 . به محقق کمک می کند تا تکیه گاه محکمی برای استدلال منطقی در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات و ارزیابی فرضیه ها و استنتاج پیدا نماید.
7 . منجر به شناسایی مسائل بیشتر و جدیدتر می شود.
8 . با شناسایی کاستی و نقص پژوهش های دیگران ، فلسفه پژوهش خود را تقویت نماید.
42
روش دستیابی به منافع و فهرست برداری
استفاده از کتاب شناسی ها
استفاده از فهرست مقالات
استفاده از نمایه ها
استفاده از کتابخانه ها
استفاده از فهرست تحقیقات
استفاده از چکیده ها
استفاده از مجموعه مقالات
استفاده از روش مصاحبه
استفاده از آرشیوها
استفاده از سیستم های اطلاع رسانی
سیستم CD_ROM
سیستم On.line
سیستم شبکه اینترنت
43
ملاحظات اساسی در بررس ادبیات موضوع پژوهش
الف) مطالب موردنظر باید مرتبط با موضوع پژوهش بوده و شامل موارد زیر است :
نتایج تحقیقات دیگران به عنوان معلومات خاص
یافتن تعریف استاندارد و یا قابل بحث در راستای پژوهش برای مفاهیم و اصلاحات مورد استفاده در پژوهش
گزاره های کلی و نظری شامل قوانین ، نظریه ها و مدلهای تبیین کننده موضوع پژوهش و تبیین مفاهیم نظری آن
ب) مشخصات منابع و ماخذ مورد استفاده در بررسی ادبیات باید شامل موارد زیر باشد :
دست اول باشد
مرتبط با هدف و موضوع پژوهش باشد
از لحاظ زمانی حتی المقدور جدیدتر باشد
معتبر و آکادامیک باشند
44
نخست
دوم
سوم
ششم
چهارم
پنجم
45
مطالعه و فیش برداری
اقدام به گزینش منابعی کرد که اصیل و مبنایی و مباحث آن به موضوع تحقیق نزدیک باشد
نخست
دوم
سوم
ششم
چهارم
پنجم
46
مطالعه و فیش برداری
از نظر زمانی منابع به زمان حال نزدیکتر باشد.
نخست
دوم
سوم
ششم
چهارم
پنجم
47
مطالعه و فیش برداری
منابعی به عنوان مطالعه انتخاب شود که تکراری نبوده و جامعیت چند منبع را داشته باشد.
نخست
دوم
سوم
ششم
چهارم
پنجم
48
مطالعه و فیش برداری
از مباحث اختصاصی مربوط به مسئله تحقیق استفاده شود.
نخست
دوم
سوم
ششم
چهارم
پنجم
49
مطالعه و فیش برداری
منابعی انتخاب شود که از حیث نظری و مبانی تحلیل و تفسیر قوی باشد.
نخست
دوم
سوم
ششم
چهارم
پنجم
50
مطالعه و فیش برداری
آداب مطالعه را که منجر به حداکثر صرفه جویی در زمان و امکانات می شود و بازده کار را بیشتر می نماید، رعایت کند.
شناسایی و تحلیل مسئله تحقیق
پردازش و صورت بندی عنوان پژوهش
استفهامی کردن عنوان پژوهش
تحدید حدود مسئله و موضوع
بسترشناسی مسئله
ابعاد مسئله
متغیرشناسی مسئله
51
ذکر سه نکته ضروری در متغیرشناسی مسئله
اول اینکه انجام این مرحله مستلزم وجود اطلاعات اولیه است و محقق باید آنها را از طریق روش کتابخانه ای و بررسی میدانی گردآوری و تنظیم نمود.
دوم اینکه محقق باید اطلاعات مربوط به هریک از مراحل مزبور را تنظیم، تدوین، بازنگری، ارزیابی و آماده سازی نماید و از آنها در تعریف و تبیین و تشریح مسئله پژوهش و نگارش آن استفاده کرد.
سوم اینکه برخی از این اقدام به عنوان مطالعات اکتشافی تعبیر میکنند که این تعبیر یا عنوان صحیح نیست.
52
تحلیل و ارزیابی مسئله تحقیق
53
تعیین متغیرها و تدوین مدل های نظری
54
محقق براساس بررسی های اولیه و نیز مطالعه ادبیات تحقیق اقدام به تعیین متغیرهای مورد مطالعه کرده، آنها را فهرست می نماید و در قالب یک مدل تجزیه ای و تفکیکی تدوین میکند تا بدین وسیله چهارچوب نظری انجام تحقیق خود را طراحی نماید.
نحوه بیان مسئله تحقیق و نگارش آن
محقق در این مرحله آماده می شود مسئله را آنطور که مورد شناسایی اولیه قرار داده است متناسب با ماهیت و اندازه تحقیق تعریف نموده، اهداف تحقیق خود را بیان نماید.
در بیان مسئله و تشریح آن محقق باید به نکات زیر توجه کند:
صورت مسئله باید به شکل سوالی نوشته شود و از بیان آن به صورت عبارت کلی یا جملات خبری خودداری گردد.
مسئله باید به صورت واضح تعریف گردد.
از کاربرد اصطلاحات و واژگان ارزشی باید خودداری شود.
اصطلاحات و مفاهیم اختصاصی و تخصصی باید تعریف شود.
سوالات ویژه تحقیق باید نوشته شود.
55
تعریف فرضیه
فرضیه حدس و گمانی است اندیشمندانه درباره ماهیت ، چگونگی و روابط بین پدیده ها ، اشیاء و متغیرها،که محقق را در تشخیص نزدیک ترین و محتمل ترین راه برای کشف مجهول کمک می نماید.
56
فصل چهارم
تدوین فرضیه
57
نقش فر ضیه در تحقیق علمی
مطالعه منابع و ادبیات مربوط به موضوع تحقیق را جهت دار
می کند.
پژو هشگر را نسبت به جنبه های موقعیتی ومعنی دار مسئله پژوهش حساس تر می نماید.
محقق مسئله را بهتر درک می کند وروش های جمع آوری اطلاعات را بهتر تعیین می نماید.
چار چوبی برای تجزیه وتحلیل و تفسیر اطلاعات جمع آوری شده و نتیجه گیری از آن ارائه می دهد
58
انواع فرضیه در تحقیقات همبستگی و تجربی
فرضیه تحقیق یا یک (H1)
فرضیه پوچ یا صفر ((H0
59
فرضیه تحقیق
این فرضیه از وجود رابطه،اثر و یا تفاوت بین متغیرها خبر می دهد یا در واقع وجود این حالات را تایید نموده و آن را واقعی و حقیقی میداند.
بدون جهت
جهت دار
60
فرضیه پوچ
فرضیه صفر یا پوچ به فرضیه آماری پوچ مرسوم است.
بر خلاف فرضیه تحقیق ،وجود رابطه ،اثر یا تفاوت بین متغیرها را رد کرده و اظهار می دارد که این حالات واقعی نیست و حقیقت ندارد و صرفا ناشی از تصادفات و اشتباهات آماری به ویژه اشتباه در نمونه گیری است.
به این نوع فرضیه ها ،فرضیه زوجی نیز گفته می شود،یعنی فرضیه مرکب از زوج صفر و یک.
این فرضیه ها مختص پژوهش هایی است که هدف آنها کشف رابطه بین متغیرهاست.
61
مطالعه چگونگی روابط بین متغیرها
1
2
3
محقق به دنبال بررسی و مقایسه تفاوت تاثیر دو یا چند متغیر بر یک یا چند متغیر است
محقق در پی مطالعه میزان همبستگی بین دو یا چند متغیر است.
محقق به دنبال کشف و تعیین رابطه علت و معلولی بین دو یا چند متغیر است.
62
اگر در هر یک از روابط سه گانه دو جزء وجود داشته باشد، یعنی یک جزء شامل واقعیت (R)که مبین میزان حقیقی تفاوت یا همبستگی یا اثر است و جزء دیگر شامل خطاها و اشتباهات آماری و نمونه گیری (E)باشد،در این صورت روابط زیر را برای هر یک از آنها میتوان نوشت:
= میزان تفاوت R+E>0
= میزان همبستگی R+E=1
R+E>0 = میزان اثر
63
ویژگی های یک فرضیه خوب
فرضیه باید قدرت تبیین حقایق را داشته باشد.
فرضیه باید بتواند پاسخ مساله تحقیق را بدهد.
فرضیه باید قابلیت حذف حقایق نامرتبط با مساله تحقیق را داشته باشد.
فرضیه شفاف ،ساده وقابل فهم باشد.
فرضیه باید قابلیت آزمون را داشته باشد.
فرضیه نباید با قوانین و حقایق مسلم و اصول علمی تایید شده و پذیرفته شده مغایرت داشته باشد.
فرضیه نباید از واژه ها و مفاهیم ارزشی استفاده کند.
64
فرضیه باید به مطالعه و پژوهش جهت بدهد و راهنمای فعالیتهای محقق باشد.
فرضیه باید بصورت جمله خبری باشد تا ازنحوه ارتباط متغیرها خبر دهد.
اصطلاحات و واژه های اختصاصی به طور جداگانه تعریف می شوند.
فرضیه ها باید با توجه به چارچوب نظری تحقیق تدوین شوند.
فرضیه ها باید مختص مطالعه موردی مساله تحقیق باشند.
باید بین فرضیه ها و سوالات ویژه یا فرعی تحقیق تناظر صوری و محتوایی وجود داشته باشد.
فرضیه باید مبنای پردازش ابزار سنجش و طراحی ابزار گردآوری اطلاعات باشد.
فرضیه ها باید متناظر با تعداد سوالات فرعی تحقیق باشد.
65
P
q1
q2
q3
q4
h1
h2
h3
h4
=
=
=
=
=
=
=
=
=
سوال اصلی تحقیق
سوالات فرعی یا ویژه تحقیق
فرضیه ها
سوالات پرسش نامه
66
شیوه تدوین،نگارش و ارزیابی فرضیه
1
2
3
4
محقق باید با در نظر داشتن سوالات ویژه تحقیق و متغیرهای مورد مطالعه تعداد فرضیه های خود را مشخص کند.
تعداد فرضیه ها باید به اندازه ای باشد که نیاز تحقیق را پاسخ دهد.
از نتایج آزمون فرضیه ها باید شناخت کاملی از پدیده ها بدست آید.
فرضیه ها باید هماهنگ و همسو باشند و یک واحد کلی را تشکیل دهند.
67
بسته به ماهیت تحقیق، قلمرو و مقیاس آن تعداد فرضیه ها متفاوت است.
9
7
8
5
6
تدوین فرضیه ها به ساده ترین شکل
دسته بندی فرضیه ها بصورت جملات خبری انجام شود
محقق بهتر است در آغازجمله از عبارت به نظر میرسد اسفاده کند
در مرحله آخر ارزیابی فرضیه ها صورت می گیرد
68
فصل پنجم
نمونه گیری
69
تعریف جامعه آماری
در پژوهش های انسانی برای سنجش ذهنیت مردم در زمینه باورها و گرایش ها و غیره دو راه کار کلی وجود دارد
1.استراتژی تمام شماری
2.استراتژی نمونه گیری
70
مفهوم نمونه
شاخص آماری
پارامتر
استنباط آماری
71
محقق به دو شکل می تواند راه نمونه گیری را انتخاب کند:
1.شانس انتخاب شدن را به تمامی افراد دهد .
(روش احتمالی یا اتفاقی یا تصادفی )
2.شانس انتخاب شدن را به طور مساوی به تمامی افراد ندهد .(روش وضعی و غیر احتمالی)
72
انواع نمونه و روش انتخاب آن
نمونه ها به سه روش کلی انتخاب می شوند :
1.نمونه های احتمالی
2.نمونه های غیر احتمالی
3.نمونه های کارشناسی و تخصصی
73
نمونه های احتمالی:
1.نمونه های احتمالی ساده
2.نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده
3.نمونه گیری گروهی یا خوشه ای
4.نمونه گیری مکانی
5.سایر نمونه گیری ها
74
نمونه های احتمالی ساده:
1.استفاده از قرعه کشی
2.استفاده از جدول اعداد تصادفی
3.استفاده از روش منظم یا سیستماتیک
برای تعیین عدد ثابت فاصله از رابطه زیر استفاده می شود
K=N/n
برای تعیین موقعیت اولین نمونه می توان از روش انتخاب احتمالی استفاده کرد . مثلا از بین اعداد 1 تا 9 یک عدد را انتخاب کرد . این عدد معرف اولین نمونه خواهد بود و موقعیت دوم نمونه از رابطه زیر به دست می آید .
P2=p1+k
همچنین از رابطه زیر می توان موقعیت افراد نمونه را مشخص کرد .
Pn=p(n-1)+k
75
نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده:
برای انتخاب نمونه در چنین جوامعی محقق باید به ترتیب زیر عمل کند :
1.صفات متمایز کننده افراد جامعه را مشخص کند.
2.بر اساس صفت یا صفات مورد نظر جامعه را طبقه بندی کند .
3.جدول توزیع افراد جامعه را بین هر یک از طبقات تهیه کند .
76
4.نسبت درصد و سهم هر یک از طبقات را در کل جمعیت جامعه محاسبه نماید .
5.با توجه به سهم هر طبقه در جامعه نسبت درصد و سهم آن طبقه را در افراد نمونه نیز معین کند .
6.با استفاده از روش نمونه گیری اتفاقی ساده تعداد افراد نمونه هر طبقه را از بین کل افراد همان طبقه انتخاب نماید .
77
نمونه گیری گروهی یا خوشه ای
1.خوشه ای محض
2.خوشه ای – فضایی
78
79
نمونه گیری مکانی
1.نمونه های سطحی نظیر واحدهای تقسیمات کشوری
2.نمونه های نقطه ای مانند پراکندگی مکان و موقعیت روستاهای شهرستان یا چادرهای عشایری و یا سنگرهای سربازان در میدان جنگ .
3.نمونه های خطی نظیر مسیر خیابان های شهر مسیر جاده ها مسیر ساحل دریا و غیره .
80
سایر نمونه گیری ها
1.نمونه گیری های مادر یا پایه
2.نمونه برداری چند درجه ای
3.نمونه مختلط
81
نمونه های غیر احتمالی
1.نمونه گیری سهمیه ای
2.نمونه گیری اتفاقی
3.نمونه موضعی
4.نمونه موردی
82
روش های برآورد حجم نمونه
محقق به یکی از دو روش زیر می تواند نسبت به تعیین حجم نمونه اقدام کند .
1.تخمین شخصی
2.استفاده از تکنیک ها و روش های آماری در تخمین حجم نمونه توسط محقق عوامل زیر در نظر گرفته می شوند :
1.حجم و اندازه جامعه
2.میزان تجانس جامعه یا پراکندگی صفات در جامعه
82
حد نصابهای حجم نمونه
1.در تحقیق همبستگی حداقل حجم نمونه 30 نفر است.
2.در تحقیق علی و آزمایشی حداقل حجم نمونه 15 نفر است .
3.در تحقیق توصیفی زمینه یاب و پیمایشی حداقل حجم نمونه 100 نفر است.
4.در تحقیقاتی که نیاز به طبقه بندی جامعه برای نمونه گیری می باشد حداقل نمونه هر طبقه بین 20 تا 50 نفر است .
84
فرمول های روش آماری برای برآورد حجم نمونه:استفاده از تکنیکها و روش های آماری
متغیرهای کیفی n =t²pq/d²
متغیرهای کمی n=t²s²/d²
n= Nt²s²/Nd²+t²s²
فرمول کوچرانn=t²pq/d²/1+1/N(t²pq/d²-1)
85
فصل ششم
ابزار سنجش و گرداوری اطلاعات
86
ابزار سنجش و اندازه گیری
وسایلی هستند که محقق به کمک آن ها می تواند متغیر ها را اندازه گیری و اطلاعات مورد نیاز را برای تجزیه و تحلیل و بررسی پدیده مورد مطالعه و نهایتا کشف حقیقت گردآوری نماید.
87
88
تعریف
ابزار اندازه گیری مقیاس ها و وسایلی هستند که محقق به کمک آن ها قادر است اطلاعات مورد نیاز تحقیق خود را گردآوری ،ثبت و کمی نماید.
89
90
تعریف
ابزار اندازه گیری مقیاس ها و وسائلی هستند که محقق به کمک آن ها قادر است اطلاعات مورد نیاز تحقیق خود را گردآوری ،ثبت و کمی نماید.
91
علوم طبیعی
خط کش،ترازو،متر،زمان سنج و…
علوم انسانی
ابداع ابزارها
مقیاس ها،طیف ها،گویه ها و…
92
مقیاس های اندازه گیری
مقیاس های اندازه گیری واحد هایی هستند که برای سنجش متغیر ها در ابزار های گردآوری اطلاعات به کار می روند.
93
1.مقیاس های اسمی
این مقیاس ها که به مقیاس عددی نیز مشهورند جزو محدود ترین مقیاس ها هستند و به صورت دو ارزشی و چند ارزشی وجود دارند؛مثلا در سنجش صفاتی نظیر جنس، ملیت ،مذهب و نیز نگرش ها و تمایلات افراد جامعه از این مقیاس استفاده می شود.
مثال:در سنجش صفاتی مانند جنس،ملیت،مذهب و نیز نگرش ها و تمایلات افراد جامعه از این مقیاس استفاده می شود.
94
2.مقیاس های ترتیبی
با این مقیاس ها می توان علاوه بر تشخیص وجود یا عدم وجود صفت شدت و ضعف آن را نیز سنجید .
مثال:اگر عملکرد سه کارگر فنی را در حین ساخت قطعات یک ماشین مشاهده کنیم، می توانیم با توجه به زمانی که برای انجام دادن آن صرف می کنند،کیفیت کارشان را رتبه بندی کنیم و رتبه های 1 و 2 و 3 را در ساخت قطعات ماشین مشخص نماییم یا رتبه بندی کشورها را بر اساس تعداد جمعیت.
همانطور که مشاهده می شود مقیاس رتبه ای تنها ترتیب درجات را مشخص می کند و قادر نیست فاصله ی بین آن ها را مشخص کند.
95
4.مقیاس های نسبی
مقیاس نسبی مانند مقیاس فاصله ای است با این تفاوت که این مقیاس دارای نقطه ی صفر مطلق است که به عنوان مبدا سنجش مورد استفاده قرار میگیرد.
مثال:از این مقیاس دراندازه گیری های فیزیکی نظیر زمان،مسافت، اندازه، وزن ،سن و… استفاده می شود.
96
3.مقیاس های فاصله ای
مقیاس فاصله ای علاوه بر دارا بودن صفات مقیاس های اسمی و ترتیبی ،دارای این ویژگی است که می تواند فواصل بین نمرات را نیز مشخص کند یا به عبارتی آن را کمی نماید؛برای مثال اگر در مقیاس رتبه بندی کارگران فنی به سه درجه تقسیم می شدند ، در مقیاس فاصله ای می توان طول زمان انجام دادن کار هر یک را به دقیقه مشخص کرد.
مثال: اگر یک کارگر در یک ساعت و دومی در 1.5 ساعت و سومی در 1.45 ساعت کار ساخت قطعات ماشین را انجام دهد، می توانیم علاوه بر تعیین رتبه هر یک فاصله زمانی کار بین آن ها را نیز مشخص نماییم. همینطور نمرات دانشجویان در درس روش تحقیق یا معدل دانش جویان در یک دانشگاه. کمی شدن هر یک از صفات در این مقیاس ها راه را برای تجزیه و تحلیل داده های آماری تحقیق هموار می نماید.
97
4.مقیاس های نسبی
مقیاس نسبی مانند مقیاس فاصله ای است با این تفاوت که این مقیاس دارای نقطه ی صفر مطلق است که به عنوان مبدا سنجش مورد استفاده قرار میگیرد. از این مقیاس در اندازه گیریهای فیزیکی نظیر زمان،مسافت، اندازه و وزن استفاده می شود.
98
طیف ها
در بررسی های انسانی و اجتماعی سنجش دیدگاه ها و نگرش ها از امور کیفی هستند که ابزار های ویژه ای را در چهارچوب مقیاس های مختلف برای اندازه گیری متغیر ها طلب می کنند. محققان علوم اجتماعی و انسانی سعی نموده اند برای سنجش نگرش ها ،تمایلات، گرایشها و آرزوها، اقدام به طراحی و ابداع ابزارهایی نمایند که به عنوان طیف شهرت دارند.
99
1.طیف بوگاردوس
بوگاردوس این طیف را که به طیف فاصله ی اجتماعی نیز معروف است در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی طراحی کرد . بر اساس این طیف سعی می گردد میزان پذیرش یا طرد یک فرد یا گروه به وسیله ی افراد یا گروه های دیگر مورد سنجش قرار گیرد.اساس این طیف را شدت ضعف و علاقه و جاذبه تشکیل می دهد.
عدم تمایل تمایل متوسط تمایل کامل
●───●───●───●───●───●───●
100
مثال
فرض کنید محققی بخواهد درجه تمایل فرد یا افرادی از گروه « الف » را نسبت به افراد گروه های اجتماعی دیگر بسنجد.برای این کار طیف نظرخواهی زیر در اختیار وی قرار داده می شود:
1. حاضرم از راه ازدواج (دخترم با او)با وی نسبت فامیلی دلشته باشم.
2. حاظرم او را به عنوان همبازی در تیم خود بپذیرم.
3.حاضرم به عنوان یک همسایه با وی زندگی کنم.
4. حاضرم به عنوان یک همکار در اداره با او کار کنم.
5. حاضرم به عنوان همشهری او را بپذیرم.
6. حاضرم فقط به عنوان میهمان او را در شهرم بپذیرم.
7. باید او از شهرمان خارج شود.
101
102
2.طیف لیکرت
لیکرت از سال 1939 مدیریت بخش بررسی های افکار عمومی را در وزارت کشاورزی آمریکا بر عهده داشت این طیف را ارائه داد . این طیف از 5 قسمت مساوی تشکیل شده است و محقق متناسب با موضوع تحقیق تعدادی گویه در اختیار پاسخگو قرار می دهد تا گرایش خود را درباره ی آن مشخص نماید. طیف از گرایش کاملا موافق تا گرایش کاملا مخالف کشیده می شود.
103
کاملا موافق موافق بی نظر مخالف کاملا مخالف
○──────○──────○───────○──────○
محقق می تواند به هر یک از قسمت های طیف شماره هایی از 1 تا 5 اختصاص دهد ؛ مثلا به گرایش کاملا موافق شماره 5 و به گرایش کاملا مخالف شماره1 بدهد ، سپس نمره هر یک از عبارت ها را محاسبه کند.
104
نموداری از گویه ها بر اساس طیف لیکرت درباره نگرش مادر به فرزند
105
105
3.طیف گاتمن
این طیف محقق را قادر می سازد که از روی نمره ی پاسخگو با دقت و با حداکثر 10% خطا در کل نمون ، بتواند عبارات مورد تایید پاسخگو را دریابد.عبارات مقیاس گاتمن دارای ویژگی های ترتیب پذیری و تجمع پذیری است؛ یعنی اینکه عبارت ها از ترتیب منطقی برخوردار بوده در آغاز عبارتی قرار می گیرد که مبین شدید ترین حالت مثبت یا منفی باشد و در عبارت بعدی به تدریج از شدت آن کاسته می شود.همچنین، طیف یاد شده دارای یک خاصیت است که اگر پاسخگو با یکی از عبارت ها موافقت نمود، مشخص می شود که با عبارت های ضعیف تر از آن نیز موافقت دارد و محقق می تواند آن ها را به حساب آورد.
106
مثال
فرض کنید قرار است نظر و گرایش افرادی نسبت به افراد گروه اجتماعی دیگری سنجیده شود.
در این صورت محقق می تواند نظیر طیف بوگاردوس اقدام به طراحی تعدادی عبارت یا گویه بنماید به نحوی که از ترتیب منطقی افزایش یا کاهش تدریجی گرایش مثبت یا منفی برخوردار باشد.آنگاه آن را در اختیار افراد قرار داده، نسبت به تکمیل آن بر اساس خاصیت تجمع پذیری اقدام کند و در پایان تعداد پاسخ های بلی را جمع ببندد.
107
روایی و پایایی ابزار سنجش
108
روایی
منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سوالات مدرج در ابزار گردآوری اطلاعات دقیقا متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد؛ یعنی این که هم داده های گردآوری شده از طریق ابزار مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذق نشده باشد یا به عبارت دیگر،عین واقعیت را به خوبی نشان دهد.
109
پایایی
پایایی ابزار که از آن به اعتبار ، دقت و اعتمادپذیری نیز تعبیر می شود ،عبارت است از اینکه اگر یک وسیله ی اندازه گیری برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در زمان یا مکان دیگر قرار گیرد،نتایج مشابهی از آن حاصل شود؛ به عبارت دیگر ابزار پایا و معتبر ابزاری است که از خاصیت تکرار پذیری و سنجش یکسان برخوردار باشد.
110
عوامل زیر معمولا در پایایی و روایی سنجش تاثیر منفی دارند:
تعریف نشدن اصطلاحات
عدم توجیه پرسشگران
عدم تجانس و همگویی پاسخگویان
تغییر شرایط و زمینه های اجرای پرسشگری
وضعیت ظاهری و درونی ابزار
عدم تناسب مراحل مختلف فرآیند تحقیق
111
عوامل زیر معمولا در پایایی و روایی سنجش تاثیر منفی دارند:
تعریف نشدن اصطلاحات
عدم توجیه پرسشگران
عدم تجانس و همگویی پاسخگویان
تغییر شرایط و زمینه های اجرای پرسشگری
وضعیت ظاهری و درونی ابزار
عدم تناسب مراحل مختلف فرآیند تحقیق
112
روش های اطمینان از روایی و پایایی ابزار
استفاده از روش های دو گانه و موازی
استفاده از روش مقایسه با معیار
استفاده از روش پیش آزمون
113
پیش آزمون
پیش آزمون یکی از مراحل فرایند تحقیق علمی است که معمولا پس از طراحی ابزار های سنجش و گردآوری اطلاعات انجام می پذیرد. این مرحله از فرایند زیادی برخوردار است و به همین دلیل به تدریج موقعیت برجسته ای را در یک فعالیت تحقیقاتی به دست می آورد.
وقتی محقق ابزار سنجش و گردآوری اطلاعات را طراحی نمود،لازم است آن را به صورت آزمایشی مورد اجرا گذارد.نتایج گردآوری شده بعد از اجرای مرحله ی پیش آزمون به محقق کمک می کند تا اصطلاحات لازم را در بخش ها و مراحل گوناگون تحقیق به عمل آورد.
114
فواید نتایج کار یک تحقیق آزمایشی یا پیش آزمون
5. اصلاح روش استخراج
6. اطلاع از پاسخ های مورد انتظار.
7. اصلاح روش های مصاحبه و مشاهده.
8. اطمینان از روش ها و ابزار های به کار گرفته در مرحله ی تجزیه و تحلیل و تست فرضیه ها،نظیر برنامه ها و نرم افزار های رایانه ای،مدل های آماری، سطح اطمینان تست فرضیه و الگوی بررسی روابط بین متغیرها.
115
آگاهی از صفات جامعه مورد مطالعه به ویژه زمانی که پارامتر های جامعه در اختیار نیست.
2. برآورد حجم نمونه یا ارزیابی تعداد نمونه ای در نظر گرفته شده از طریق به کارگیری شاخص ها و نشانه های به دست آمده از جامعه به روش پیش آزمون.
3. اصلاح روش گردآوری اطلاعات.
4. اصلاح ابزار سنجش.
فصل هفتم
روش های گرد آوری اطلاعات
116
خصوصیات اطلاعات و داده های پژوهشی
1.اطلاعات باید به اندازه باشد تا امکان داوری فراهم شود.
2.اطلاعات و داده باید دست اول باشند.
117
تفاوت مطالعه تالیف و تدوین پروژه پژوهش
مطالعه:بررسی و گردآوری اطلاعات موجود که توسط دیگران تولید شده و سپس تعمق درباره آنها بنابراین اطلاعات دست دوم و چندم اساس مطالعه را تشکیل می دهند. مطالعه:بررسی و گردآوری اطلاعات موجود که توسط دیگران تولید شده و سپس تعمق درباره آنها بنابراین اطلاعات دست دوم و چندم اساس مطالعه را تشکیل می دهند.
تالیف و تدوین:گردآوری اطلاعات و معلومات پیشین و دست دوم و سپس تنظیم ترکیب آنها با هدف نگارش کتاب یا مقاله.
پروژه:عبارت است از تلاش هنرمندانه و مبتنی بر مطالعه معلومات موجود خلاقیت و ابداع که با هدف ارایه طرح و نقشه برای حل مسله انجام می شود.
پژوهش :کاوش نظام یافته و گرد آوری تحلیل اطلاعات و داه های دست اول برای کشف یک واقعیت یا حقیقت.
تالیف و تدوین:گردآوری اطلاعات و معلومات پیشین و دست دوم و سپس تنظیم ترکیب آنها با هدف نگارش کتاب یا مقاله.
پروژه:عبارت است از تلاش هنرمندانه و مبتنی بر مطالعه معلومات موجود خلاقیت و ابداع که با هدف ارایه طرح و نقشه برای حل مسله انجام می شود.
پژوهش :کاوش نظام یافته و گرد آوری تحلیل اطلاعات و داه های دست اول برای کشف یک واقعیت یا حقیقت.
118
برای حفظ اعتبار اطلاعات و داده های گردآوری شده باید دو اصل رعایت شود
اصل صحت
اصل دقت
119
سرچشمه ی اطلاعات و داده های اصیل و دست اول
فضای جغرافیایی
اسناد و مدارک اصیل
آثار باستانی
موزه ها
کتب علمی دست اول
آزمایشگاهها
واقعیت های عینی
انسانها
آمارنامه ها
120
روش های گردآوری اطلاعات
فضای مجازی
فضای واقعی
متن خوانی و فیش برداری
روش صوتی و تصویری
آمار خوانی و استفاده از جداول
تصویر خوانی و اتفاده از نقشه
سند خوانی
روش ترکیبی
روش مشاهده
روش مصاحبه
روش پرسش نامه
روش آزمون
روش گفتگو و تعامل گروهی
روش ترکیبی
روش های کتابخانه ای
روش های میدانی
121
روش های کتابخانه ای
1.تحقیقاتی که ماهیت کابخانه ای دارند
2.تحقیقاتی که ظاهرا ماهیت کتابخانه ای ندارند
122
برای ماهر شدن در تحقیقات کتابخانه ای رعایت چند نکنه الزامی است:
1.آشنایی با نظام ها و سیستم های طبقه بندی
2.آگاهی از شیوه ی جستجوی کتاب یا منبع مورد نیاز در کتابخانه
3.رعایت مقررات کتابخانه
4.عضویت در کتابخانه
5.استفاده از سایر امکانات کتابخانه ها (کتابخانه و مرکز اطلاع رسانی)
6.بهره مند شدن از راهنمایی و مساعدت کتابداران
7.آشنایی با منابعی که به امانت داده می شود و بادسته ی دیگر که امانت داده نمی شود
8.رعایت مقررات کتابخانه ها ازحیث دسترسی محقق به منابع
123
اسناد عمده در مطالعات کتابخانه ها عبارتند از:
1.کتاب
2. مقاله و مجلات
3.میکرو فیلم و میکرو فیش
4.دیسک ها و دیسکت های رایانه ای
4.اسناد اصل و اسناد دولتی
4.نشریه های رسمی دولتی
5.اسناد شخصی و خصوصی
6. مطبو عات
7.آمار نامه ها
8.اسناد صوتی و تصویری
124
ابزار گردآوری اطلاعات در روش های کتابخانه ای:
1. فیش
2. جدول و فرم
3.پرسش نامه استخراج اطلاعات
4.نقشه و کروکی
125
روش ها میدانی
روش های میدانی به روش هایی اطلاق می شود که محقق برای گردآوری اطلاعات ناگریز است به محیط بیرون برود و با مراجعه به افراد یا محیط و نیز برقراری ارتباط مستقیم با واحد تحلیل یعنی افراد موسسات و…اطلاعات مورد نظر خود راگردآوری کند. انواع آن عبارتند از :
پرسش نامه
مصاحبه
مشاهده
آزمون
تصویر برداری
ترکیبی
گفتگو و همفکری
126
روش پرسش نامه ای
یکی از روش های بسیار متداول درگردآوری اطلاعات میدانی است
در تحقیقات توصیفی و پیمایشی و نیز تحقیقاتی که از گستره جغرافیایی زیاد برخوردار باشند یا افراد جامعه آماری و نمونه آن زیاد باشد استفاده می شود.
این روش محتاج پیش بینی ها برنامه ریزی ها تدارک امکانات و نیروی انسانی قابل ملاحظه است.
عوامل و عناصر متعددی در این روش دخالت دارد:
ابزار گردآوری اطلاعات یاپرسش نامه
عوامل اجرای پرسش نامه
برنامه ریزی و مدیریت اجرای پرسش نامه
پاسخگویان
127
انواع سوالات پرسش نامه
سوالات باز
سوالات بسته
سوالات دو گزینه ای که به سوالات دو انتخابی نیز معروف اند.
سوالات چند گزینه ای که به سوالات چند انتخابی نیز معروف اند
سوالات طیفی یا درجه بندی
سوالات ترتیبی که شامل چند گزینه اند و محقق از پاسخگو می خواهد که به ترتیب اهمیت انها را شماره گذاری ترتیبی نماید
سوالات مقایسه ای که دارای گزینه های متعددی از متغیر ها هستند و محقق از پاسخگو می خواهد به مقایسه اهمیت انها نسبت به یکدیگر می پردازد
سوالات ترکیبی
سوالات تعاقبی
128
طراحی و تنظیم پرسش نامه
گام اول :نیاز های اطلاعاتی خود را برای پاسخگویی به سوال اصلی و سوالات ویژه تحقیق و نیز ارزیابی فرضیه های خود را مشخص نماید
گام دوم:تعداد سوالات مورد نیاز را تعیین کند
گام سوم:نوع آن را مشخص کند
گام چهارم:توجه به نکات مهم در تنظیم پرسش نامه
129
عوامل اجرای پرسش نامه و آموزش آنها
عوامل اجرای پرسش نامه دو دسته می باشد :
مدیریت اجرا
پرسشگران
آموزش عوامل اجرایی از دو جهت می باشد:
آموزش نظری:آشنایی با اهداف طرح ساختار و عناصر طرح تحقیق وظایف مربوط روش تکمیل پرسشنامه
آموزش عملی:باید تمام آموخته های نظری را برای تکمیل واقعی پرسش نامه به کار گیرند.
130
برنامه ریزی و اجرای پرسش نامه
الف)روش اجرای پرسش نامه
تکمیل پرسش نامه به وسیله ی پرسشگر
تکمیل پرسشنامه به وسیله ی پاسخگو
تکمیل پرسش نامه از طریق ارتباط تلفنی
ارسال پرسش نامه از طریق پست با رعایت نکات
ارسال الکترونیکی پرسش نامه
131
ب)پیش بینی مرجع و مرکز هدایت کننده
اجرای پرسش نامه عملا با مشکلاتی همراه است که امکان پشینی و ندبیر اندیشی برای آنها وجود ندارد در وقع امور غیر منتظره ای پیدا می شود که باید درباره آنها تصمیم گیری شود و پرسشگر راهنمایی گردد.
ج )پیش بینی نحوه ورود به میدان و محیط پرسشگری
د)پیش بینی اقدامات بعد از مرحله ی پرسشگری
132
رعایت چند نکته درمورد پاسخگویان الزامی است:
1.انتخاب درست آنها : یعنی اینکه هم افراد با یکدیگر هم افراد با جامعه مربوط به خود متجانس باشند.
2.درک شرایط و ویزگی آنها
3.رعایت حال پاسخگویان
133
مصاحبه
تعریف مصاحبه
مصاحبه روشی است که در آن اطلاعات مورد نیاز تحقیق از طیق ارتباط مستقیم بین پرسشگر یا محقق با پاسخگو گردآوری می شود
ابزار ثبت اطلاعات مصاحبه
1.ابزار استاندارد شده که روایی و پایایی آنها تایید شده است
2.ابزار محقق ساخته یا غیر استاندارد
انواع روش های مصاحبه
1.مصاحبه ی منظم
2.مصاحبه ی نامنظم
134
مشاهده
تعریف
یکی از روش های موثر و کارآمد در تحقیقات موردی است .اطلاعاتی را که محقق از طریق روش مشاهده می تواند کسب کند کمتر می توان از طریق روش های دیگر بدست آورد زیرا مشاهده به محقق اجازه می دهد که مستقیما پدیده مورد مطالعه را ببیند و واقعیت را به صورت مستقیم یا بی واسطه درک کند.
ابزار مشاهده
ابزار استاندارد
ابزار محقق ساخته
کارت مشاهده (در مشاهده های سازمان یافته و برنامه ریزی شده)
135
انواع روش های مشاهده
طرح های مشاهده کنترل نشده
طرح های مشاهده کنترل شده
طرح های مشاهده مشارکت
طرح های مشاهده غیر مشارکتی
طرح های مشاهده فردی
طرح های مشاهده گروهی
طرح های مشاهده علنی
طرح های مشاهده غیر علنی
136
روش های صوتی و تصویری
این روش ها معمولا کمتر به عنوان روش های مستقل استفاده می شود ولی به عنوان روش های مکمل از آنها استفاده می شود و از اعتبار بالایی نیز برخوردارند.یعنی اینکه اطلاعات تهیه شده با استفاده از این روش حاکی از واقعیت است برای مثال صدای مصاحبه شونده یا تصویر فرد یا محیط مشاهده شده را در بر می گیرد.
137
روش های ترکیبی
هرکدام از روش های چندگانه یاد شده ممکن است به تنهایی برای انجام یک تحقیق علمی مناسب نباشند و لازم آید که محقق از چند روش استفاده نماید و به اصطلاح یک روش ترکیبی را در پیش گیرد.
138
روش گفتگو و همفکری گروهی
این روش مبتن بر همفکری و همکاری است
روش تعاملی برای گردآوری اطلاعات کیفی درباره موضوعی که اعضای شرکت کننده ی آن واجد تجاربی درباره موضوعه هستند
تعداد افراد گروه معمولا بیت 4تا 10 نفر می باشد
گروه توسط یک نفر هماهنگ کننده(محقق) به عنوان مدیر سازماندهی و مدیریت مشود
همفکری تعامل در چهارچوب هدایت مدیر می تواند به یافتن راه حل های موثر کمک نماید
در واقع مابین روش مصاحبه شخصی و روش مشاهده مشارکتی قرار دارد
در این روش جدل و مسابقه وجود نداردبلکه هدف روشن کردن تام بخش ها و ابعاد موضوع است
این روش دارای ارزش علمی و نظری است
139
فصل هشتم
کدگذاری ،استخراج ، طبقه بندی داده ها
140
مقدمه
پس از اتمام مرحله گردآوری اطلاعات,محقق انبوهی از اطلاعات را در اختیار دارد که باید آن ها را برای مرحله بعد یعنی استخراج,فشرده سازی و طبقه بندی آماده نماید تا برای مرحله اساسی تجزیه و تحلیل آماده شوند . تحقیقات : 1. تحقیقات آماری 2. تحقیقات غیرآماری
141
شیوه کدگذاری ابزار گردآوری اطلاعات
شیوه کدگذاری ابزار گردآوری اطلاعات : کدگذاری در جاهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد, مثلا در تحقیقات و مطالعات کتابخانه ای برای خلاصه کردن اطلاعات و صرفه جویی در وقت هنگام فیش برداری. محقق سعی میکند بجای آنکه همه مشخصات را در همه فیش ها بنویسد , درابتدا به هریک از منابع یاموضوعات خاص و فرعی کد ویژه ای اختصاص دهد وحتی فیش ها را از نظر حفظ ترتیب و نمونه کاربری کدگذاری کند .کدگذاری بیشتر در تحقیقات میدانی (پرسش نامه,کارت مشاهده و مصاحبه ) موضوعیت دارد .
142
اینجا منظور از کدگذاری اختصاص دادن شماره یا عددی خاص به هریک از اقلام مندرج در ابزار گردآوری اطلاعات اعم ازصفحات وسوالات و گزینه ها و… است تا با کمک آنها انتقال اطلاعات به رایانه فراهم شود . برای سهولت کار وصرفه جویی در هزینه ها وفرصتها بهتراست محقق ابزار طراحی شده را قبل چاپ و تکثیر کدگذاری کند . برای کدگذاری باید با یک نفر متخصص در امور پانچ و رایانه مشورت کند .
143
آنچه که محقق در زمان طراحی پرسش نامه و قبل از اجرای عملیات باید کدگذاری کند
1. پرسش نامه 2. منطقه وناحیه 3. صفحات 4. سوالات 5. گزینه ها 6 . ستون کد پاسخ ها
144
بازبینی و کدگذاری اطلاعات گردآوری شده پس از آنکه ابزار گردآوری اطلاعات جمع آوری شد, محقق باید کار بازبینی و کنترل را انجام دهد . هدف اصلی این مرحله اطمینان از حسن اجرای عملیات میدانی و نیز اعمال اصلاحات لازم است .
145
استخراج داده ها
الف : استخراج داده ها به روش دستی ب : استخراج داده ها به روش ماشینی
146
روش دستی سوالات باز
درپاسخ به سوالات باز پاسخ گویان آزادی عمل دارند , از این رو پرسشگر مجبور است اظهارات و اقدامات آنها را در پرسش نامه یا کارت مصاحبه و
مشاهده ,ثبت و ضبط کند .
147
سوالات بسته
تهیه جدول های مربوط و استخراج پاسخ ها اگر ابزار آن استاندارد باشد نیاز به کار زیادی ندارد .جدول استخراج باتوجه به نوع و تعداد گزینه های سوال طراحی می شود . در اینجا میتوان جدول استخراج را برای هر طبقه از انواع گزینه ها تهیه کرد و بدین ترتیب در زمان و امکانات صرفه جویی می شود .وقتی جدول طراحی شد محقق اقدام به نوشتن سوال در بالای جدول یا در هریک از ردیف های جدول می شود و بعد از آن مورد بازبینی قرار میدهد و با توجه به پاسخ های داده شده در گزینه مربوط علامت قراردادی ثبت و در نهایت نسبت به شمارش علامتها و تعیین تعدادآنها اقدام میکند.بعد از آن محقق میتواند جدول توزیع فراوانی و درصدهای آن را تنظیم کند .
148
نمونه جدول استخراج مرحله اول پاسخ های سوالات دو گزینه ای
149
نمونه ای دیگر از جدول استخراج مرحله اول پاسخ سوال بسته (تک سوالی) سوال شماره 1 : آیا سواد دارید ؟
150
جدول مرحله دوم استخراج پاسخ سوالات بسته (دوگزینه ای )
151
جدول مرحله اول استخراج پاسخ سوالات چند گزینه ای
سوال شماره … : به نظر شما سازماندهی کلی دوره آموزشی چگونه بوده؟
152
ب ) استخراج داده ها به روش ماشینی
سوالات باز
برای استخراج سوالات باز همانند روش دستی ابتدا فهرستی از پاسخ ها ی داده شده به هر سوال تهیه و سپس هر پاسخ گزینه تلقی شده و کدگذاری میشود بدین ترتیب تابلوی راهنمای کدگذاری فراهم میشود .
153
ب – 2 ) سوالات بسته
: برای استخراج سوالات به این روش ابتدا سوالات باید کدگذاری شوند . اگر کدگذاری قبل از طراحی پرسش نامه و ابزار گردآوری اطلاعات انجام شده باشد محقق صرفا به کدگذاری پاسخ ها خواهد پرداخت ولی اگر کدگذاری گزینه ها قبلا انجام نشده باشد ابتدا باید گزینه ها و صفحات و سایر اقلام مورد نیاز کدگذاری شوند و سپس نسبت به کدگذاری پاسخ ها اقدام شود .
154
پس از عملیات کدگذاری سوالات باز وبسته محقق باید آماده استخراج داده ها و انتقال آنهابه رایانه شود . او در این مرحله به ابزارها و اقدامات واسطه ای نیاز دارد, یعنی داده ها باید تبدیل به ردیف هایی از کدها شوند تا پانچیست بتواند آنها را به رایانه منتقل کند . پانچیست ها و اپراتور ها بعد از اینکه اطلاعات را به حافظه رایانه یا کارت پانچ منتقل کردند , باید مجددا آن را مورد بازبینی قرار دهند تا از صحت انتقال اطلاعات مطمئن شوند .
155
طبقه بندی و تهیه جداول فراوانی اطلاعاتی که از پرسش نامه استخراج میشود باید خلاصه و طبقه بندی شود یعنی جداول توزیع فراوانی هر صفت یا گزینه مشخص شود . در جداول توزیع فراوانی که رایانه در اختیار محقق قرار میدهد مواردی نظیر ارزش و گزینه و صفت , فراوانی , درصد توزیع سوالهای بی جواب و بالاخره درصد فراوانی تجمعی وجود دارد .
156
فصل نهم
تجزیه و تحلیل داده ها و استنتاج
157
انواع شیوه های تجزیه و تحلیل داده ها
شیوه ی تجزیه و تحلیل کیفی
شیوه ی تجزیه و تحلیل کمی
158
استفاده از روش های آماری به دو شکل انجام می شود
تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار توصیفی
تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار استنباطی
159
روش های نمایش تصویری نحوه ی توزیع صفت در جامعه
روش هیستوگرام یا نمودار ستونی
روش پلی گون یا نمودار چند ضلعی
روش منحنی برای داده های متراکم و تجمعی
روش قطاعی یا شعاعی
روش نمودار مثلثی
روش منحنی سریهای زمانی
روش نمایش فضایی و پراکندگی پدیده ها
روش نمایش ترکیبی ستونی
نمایشهای تخیلی و تصویرسازی
نمایش سلسله مراتبی
نمودارهای هرمی
نمودارهای تصویری
160
همبستگی
رابطه همبستگی به بررسی ارتباط بین دو یا چند متغیر می پردازد و ضریب آن را محاسبه می نماید.
همبستگی بین متغیرها می تواند مثبت یا منفی باشد.
161
انواع همبستگی
آزمون همبستگی پیرسون
آزمون رو یا ضریب همبستگی اسپیرمن
آزمون یا ضریب همبستگی فای
162
داده هایی که رایانه با استفاده ازSPSS در اختیار محقق قرار می دهد
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
درصدهای سطری
درصدهای ستونی
خی بدون تصحیح ییتس
خی با تصحیح ییتس
درجه آزادی
سطح معنی داری
حداقل فراوانی مورد انتظار
تعداد فراوانی فاقد اعتبار
تعداد خانه های با مقادیر مورد انتظار کمتر از پنج مورد فراوانی
163163163163163163163163163163
رگرسیون
کاربرد یک متغیر برای عمل پیش بینی در خصوص متغیر دیگر را رگرسیون می گویند.
رگرسیون با کاربرد یک متغیر دانسته و مشخص ،مقادیر متغیر غیر مشخص دیگری را پیش بینی می کند.
164
آزمون T
از آزمون T برای مطالعه تفاوت و اثرگذاری در رابطه با دو متغیر استفاده می شود.
آزمون T برای نمونه های کوچک کاربرد دارد .
به وسیله ی ویلیام سیلی گوست ایرلندی مطرح شد.
توزیع T از بسیاری جهات شبیه توزیع با کمیت Z است.
165
آزمون F
برای تشخیص تفاوت بین اثرگذاری چند متغیر یا انتخاب بهترین آنهاست
مثال
بین چند روش تدریس کدام بهتر است؟
بین چند روش تولید کالا کدام بهتر است؟
بین چند روش مدیریت کدام بهتر است؟
166
شیوه ی تجزیه و تحلیل فضایی
از این شیوه برای تجزیه و تحلیل پدیده ها در فضای جغرافیایی نظیر الگوهای پخش شبکه ها،ساختارها وسیستم های فضایی،مکان یابی،ساماندهی،آمایش و نظایر آنها استفاده می شود ونه تنها به تبیین توصیفی و تصویری پدیده ها اقدام می کندبلکه روابط همبستگی . علی بین پدیده ها و نیز سطح همپوشی بیت لایه های اطلاعات فضایی را مورد بررسی قرار میدهد.
167
مناسب ترین نرم افزارها برای تجزیه و تحلیل آماری
SPSS
Excel
LISREL
Eviews
Envi
168
فصل دهم
تنظیم و تدوین گزارش تحقیق
169
پس از پایان مرحله تجزیه تحلیل و ارزیابی فرضیه ها، نتیجه گیری و ارائه نظر و پیشنهاد، کار تحقیق فرایند به پایان می رسد. محقق از طریق تحقیق گزارش میتواند دیگران را از حاصل کار خود مطلع نماید و انها از طریق این گزارش با تازه ها و دستاوردها ی جدید علمی اشنا شوند و روش تکینک کار وی را در مراحل مختلف فرایند تحقیق مشاهده کنند و در صورت لزوم نسبت به بررسی و نقد ان اقدام نموده به تکمیل نتایج تحقیق او کمک نمایند.
170
عنصر مقدمات
عنصر فهرستها
عنصر متن
عنصر کتاب نامه
عنصر پیوست ها
عناصر و ساختار گزارش تحقیق
171
عنصر مقدمات
جلد
صفحه بسم الله
صفحه عنوان
صفحه تقدیم و تشکر
صفحه تاییدها
صفحه پیشگفتار
صفحه چکیده
172
عنصر فهرست ها
فهرست مطالب.گزارش تحقیق شامل فصو ل مباحث و یا عناوین کلی جزیی است.
فهرست پیکرها.عبارت اند از 1.جدول ها2.نمودارها3.نقشها4.عکسها و تصایر5.فرمولها
173
عنصر متن
1.مقدمه
صورت کوچک شده و خلاصه متن گزارش تحقیق است که خواننده و علاقه مند به گزارش تحقیق با مطالعه ان از گزارش تحقیق اطلاع حاصل می نماید.
2.روش تحقیق
محقق این فصل را در قالب یک فصل مستقل تنظیم میکند0
3.ادبیات مباحث نظری و سوابق موضوع تحقیق
مباحث نظری شامل قضایا و گزارهای کلی نظیر قوانین حقایق مدل ها و نظریهای علمی مرتبط با مسئله تحقیق
تعریف مفاهیم شامل مفاهیم تخصصی و مفاهیم اختصاصی بکار گرفته شده از سوی محقق سوابق پروهش های محققان دیکر که با مسئله تحقیق مربط است.
4.بیان دادها و اطلاعات
این قسمت تنه اصلی گزارش تحقیق را تشکیل میدهد زیرا مجموعه اطلاعات و دادهای گرد اوری شده در ان جای میگیرد.
174
5.تجزیه و تحلیل استنتاج.محقق باتوجه به الگوی نظری اهداف سوالات وفرضیه های تحقیق خود اطلاعات و دادها را با یک دیگر مرتب میسازد و سرانجام درباره فرضیها به داوری نشسته بیانه علمی خود را در راستای پاسخگویی مسئله تحقیق ابراز میدارد الف.ارزیابی فرضیه. ب.محقق با توجه به ارزیابی فرضیها ان را در قالب یک گزاره یا نظریه علمی یا عملی ارائه نماید درواقع نظر نهایی خود را اعلام کند.
6.پیشنهادها.اگر تحقیق بنیادی مبنایی باشد پیشنهادهای خود را به موضوعات تحقیقی جدید یا انجام دادن تحقیقات تکیملی اشاره میکند.
اگر تحقیق کاربردی و عملی باشد راه حل های برطرف کردن مشکل یا ارتقا ان را نیز پیشنهاد مینماید.
175
عنصر کتاب نامه
هر محقق ناگزیر است از منابع و ماخذ و اثار دیگران استفاده کند.
176
عنصر پیوست ها
طرح تحقیق
پرسشنامه یا ابزار گرد اروی اطلاعات
نقشه ها و تصاویر خارج از متن
بعضی اسناد مدارک
داده های تفصیلی اماری
چکیده گزارش به زبان انگلیسی
موارد متفرقه و قابل پیش بینی
177
نگارش و ویرایش
نگارش گزارش تحقیق را محقق انجام میدهد رعایت نکات نگارش ویرایش باعث میشود که نوشته روان و همراه با رعایت مقواعد بوده طالعه ان برای خواننده راحت باشد.
178
179
شیوه دفاع از پایان نامه و یا رساله تحصیلی
وقتی رساله یا پایان نامه تحصیلی به پایان رسید باید جمعی از صاحب نظران استادان و متخصصان رشته تحصیلی دانشجو ان را ملاحظه نمایند و نظریات خود را درباره ان ارائه دهند0ازاین رو پدیده ای بنام دفاع از پایان نامه تحصیلی وجود دارد که در واقع به منزله ارزیابی و سنجش توانایی علمی دانشجو.
180
شرکت کنندگان در جلسه دفاع
هیات داوران
علاقه مندان به موضوع تحقیق
دانشجو که گزارش تحقیق خود را در جلسه ارائه داده
نماینده تحصیلات تکمیلی که که معمولا جر هیئت داوران نیز است.
معمولا طول زمان برگزاری جلسه دفاع بین یک ساعت نیم تا دو ساعت در نظر گرفته می شود.
181
نکات قابل ذکر
1.دانشجو باید مراقب وقت خود باشد از توضیحات اضافی بپردازد و گزارش توجیهی خوبیبه هیئت داوران و جلسه ارائه نماید.
2.درفاصله زمانی که هیئت داوران کارشور و بررسی اظهارنظر درباره پایان نامه یا رساله انجام می دهند.فرصت مناسبی برای بحث گفت و گو بین دانشجو و شرکت کنندگان درخارج از محیط جلسه است.
3.از تکرار مطالب پرهیز کند بصورت کوتاه متخصر به سوالات داروان جواب دهد.
4.برای ارائه گزارش پایان نامه و یا رساله خود در جلسه دفاعیه از نرم افزار پاورپوینت و یا سایر نرم افزارها ی مناسب استفاده نماید.
182
فصل یازدهم
تهیه و تنظیم طرح تحقیق
183
تعریف
طرح تحقیق سندی است که مشخصات تحقیق، برنامه اجرایی و جزئیات فعالیت ها و امور مربوط به موضوع تحلیل را در بردارد. به عبارت ساده تر، طرح تحقیق نقشه ی چگونگی انجام دادن تحقیق علمی است. بنابراین طراحی و برنامه ریزی آن نیاز به تعمق و دقت و حوصله فراوان دارد. زیرا اگر محقق در این رابطه سرمایه گذاری نماید می تواند مطابق آن کار تحقیق را انجام دهد و از سرگردانی، انجام دادن کار های تکراری صرف هزینه های انسانی، اسراف در امکانات و نیروی انسانی و… جلوگیری کند و سلامت و دقت و اعتبار کار تحقیق را نیز افزایش دهد.
172
دلایل توجیهی تهیه طرح تحقیق
185
تسهیل برنامه ریزی اجرایی تحقیق
186
ترتیب زمانی هر فعالیت را مشخص می کند .
مشخص نمودن اینکه چه فعالیت هایی در عرض یکدیگر و به موازات هم باید انجام پذیرد.
محقق تصویر کاملی از مجموعه اقدامات و امور مربوط به پژوهش علمی را تهیه کند.
فهرست کاملی از کلیه نیاز های بودجه ای، نیروی انسانی، وسائل و امکانات، مدت زمان و… فراهم شود .
از سرگردانی و بلاتکلیفی در انجام دادن بعضی از مراحل و امور مربوط به طرح جلوگیری به عمل می آورد.
پیش بینی عوامل و متغیر های بیرونی و اجتماعی که در جریان تحقیق اثر مثبت یا منفی می گذارند و به عمل آوردن تدابیر لازم برای کاهش اثر عوامل منفی و نیز بهره برداری سودمند از تاثیر عوامل مثبت.
کسب حمایت دیگران
محقق در هر نوع تحقیقی نیازمند مساعدت و کمک افراد یا موسسات دیگر است. این کمک ها ممکن است مالی و بودجه ای یا صدور مجوز و مساعدت های گوناگون باشد.
187
آگاه کردن کسانی که در تصویب طرح موثرند
معمولا اکثر طرح های تحقیق نیاز به تصویب و تایید مقامات ذی صلاح دارد.
در رابطه با تحقیقات دانشجویان که معمولا به صورت پایان نامه و رساله انجام می شود ،هم دانشگاه از طریق کمیسیون یا شورای پژوهشی خود باید آن را تایید نماید و هم استاد راهنما و مشاوران و گروه آموزشی مربوط. ضرورت تصویب گروه این است که گروه باید از حیث تخصصی و علمی و ارتباط موضوع با رشته ی تحصیلی دانشجو اظهار نظر نماید.
ناگفته نماند که بعضی از تحقیقات علمی ممکن است بر اسا علاقه ی شخصی و با هزینه ی شخص محقق انجام پذیرد و نیازی به جلب موافقت و صدور مجوز و تصویب آن نداشته باشد.
188
189
انواع طرح های تحقیق
190
1. بر اساس ماهیت و اهمیت طرح های تحقیق :
طرح های کوچک
191
در تحقیقات کوچک و موردی و عموما در تحقیقات عملی از این گونه طرح ها استفاده می شود و هدف ازتهیه ی آن علاوه بر مساعدت به برنامه ریزی و تسهیل آن،آگاه کردن دیگران به ویژه کسانی است که به نحوی در تحقیق مشارکت خواهند داشت.
این طرح ها نیاز به توضیح و تفصیل زیاد ندارد و صرفا با هدف تدوین برنامه اجرایی تحقیق و آشنا کردن همکاران طرح تهیه می شود.
طرح های بزرگ
از این طرح ها برای انجام دادن تحقیقات بزرگ استفاده می شود و هدف از تهیه ی آن ها کسب حمایت های مالی و موافقت ها و صدور مجوزها است؛بنابراین به طور دقیق و تفصیلی و فنی تهیه و جزییات کار در آن ها مشخص و تعریف می شود و چون مبنایی برای انعقاد قرارداد بین کارفرما و مجری یا محقق محسوب می شود، باید دقیق و کامل بوده ،اهداف کاربردی آن ها به خوبی تعریف شده باشد.
در این طرح ها غالبا نظریات کارفرما یا موسسه و سازمان دولتی یا خصوصی که سفارش دهنده ی طرح تحقیق است ،لحاظ می گردد.
192
طرح تحقیق پایان نامه یا رساله ی تحصیلی
این گونه طرح ها به مراکز علمی و دانشگاهی اختصاص دارد و هدف از تهیه ی آن ها انجام یک تکلیف تحصیلی فارغ التحصیل شدن دانشجو است.
193
انواع طرح های تحقیق
2. بر اساس مراحل پیشرفت کار تحقیق:
194
طرح تحقیق مقدماتی
195
طرحی است که محقق برای همه ی پژوهش ها اعم از کوچک یا بزرگ، دانشجویی یا غیر دانشجویی تهیه می کند.این طرح ها بر اساس مطالعات اولیه و تصورات محقق به رشته ی تحری در می آید، ولی حاوی عناصر اصلی تحقیق است .محقق این طرح را به مقامات ذی صلاح موافقت کنده یا مجوز دهنده یا تصویب کننده عرضه می کند.
طرح تحقیق تفصیلی
196
این طرح به صورت مفصل و دقیق نوشته می شود و عناصر و ااجزا و امور و نیاز های طرح تحقیقدر آن شرح داده می شود.تهیه ی چنین طرحی مستلزم صرف وقت ،زمان و بودجه می باشد.
طرح تحقیق واقعی و نهایی
197
همانطور که قبلا گفته شد ،طرح تحقیق برنامه ی اجرایی تحقیق است که محقق آن را قبل از اجرای تحقیق تهیه می کند؛بنابراین جنبه ی پیش بینی داردو محقق احتمال زیاد می دهدکه بتواند بر پایه ی آن تحقیق را انجام دهد.
همچنین محقق باید تغییراتی را در طرح تحقیق بدهدکه منطبق با واقعیات و مقتضیات و االزامات مربوط باشد.
طرح واقعی که به مورد اجرا در می آید ممکن است با طرح تفصیلی پیش بینی شده تفاوت داشته باشد؛ از این رو محقق ، در پایان کار تحقیق باید نسبت به اصلاح طرح پیش بینی شده و واقعی کردن آن اقدام کند.چنین طرح اصلاح شده ای را که بر مبنای واقعیت عملیاتی تحقیق تهیه می شود ،طرح نهایی یا واقعی تحقیق گویند که محقق معمولا برای تدوین فصل روش تحقیق گزارش از آن استفاده می نماید.
عناصر و ساختار طرح تحقیق
198
این عناصر در کلیه طرح های تحقیق وجود دارنئ یا در واقع تمام طرح های تحقیق حاوی این عناصرند و تفاوتی که بین آنها وجود دارند،عمدتا از نوع هدف، درجه تفضیل و تشریح عناصر و نیز جنبه ها و عناصر مازاد بر عناصر مشترک طرح های تحقیق ناشی می شود.
عناصر تحقیق ترتیب و موقعیت ویژه ای دارند که اجزای آن در ارتباط منطقی با یکدیگر قرار می گیرند.
آرایش منطقی طرح تحقیق یا ترتیب منطقی و استقرار سازمان یافته ی آن ها در طرح یک کلیت منظم را تشکیل می دهد که از آن به ساختار طرح تحقیق علمی تعبیر می شود.
عناصر و اجزا طرح تحقیق
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
مدیر و عوامل اجرایی تحقیق
هزینه های تحقیق
ابزار ها و شرایط مورد نیاز برای اجرای تحقیق
مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق
تعریف واژگان و اصطلاحات تخصصی و اختصاصی طرح
فهرست منابع و مآخذ تحقیق
ضمایم
سوال اصلی تحقیق و بیان مسئله
سوابق و ادبیات موضوع
فلسفه و اهداف تحقیق
فرضیه ها
نوع تحقیق
جامعه آماری
حجم نمونه و روش نمونه گیری
روش های گردآوری اطلاعات
ابزار گرد آوری اطلاعات
روش استخراج و طبقه بندی اطلاعات
199
شیوه تنظیم و نگارش طرح تحقیق
200
تهیه فهرستی از عناصر و اجزا طرح
تعریف هر عنصر و اجزا مربوط
ارائه طرح و عناصر تعریف شده برای نظرخواهی
لحاظ کردن نظرهای اصلاحی در طرح
201
فصل دوازدهم تهیه و تنظیم مقاله علمی
مقالات پژوهشی و تولیدی
مقالات مطالعاتی و ترویجی
انواع مقالات علمی
2
202
مشخصات مقاله
چکیده
مقدمه
روش تحقیق
اطلاعات و داده ها
تجزیه و تحلیل
نتیجه گیری
شناسایی و تصدیق
منابع
ضمایم
203
ساختار مقاله علمی-پژوهشی
در مقاله به اصل موضوع آن توجه شود و از حاشیه روی و پرداختن به موضوعات فرعی پرهیز کنید
از تکرار غیر ضروری مطالب مقاله خودداری گردد.
از منابع و ماخذ به روش مورد نظر مجله استفاده شود(منابع دست اول)
آداب نگارش رعایت و در صورت امکان مقاله ویرایش شود.
مقاله از ظاهر فیزیکی تمیز شکیل و زیبا برخوردار باشد.
از چاپ مقاله در بیش از چند مجله خودداری گردد.
204
ملاحظات مربوط به تدوین مقاله علمی
فاصله خطوط تراز بندی فاصله از حاشیه و نظایر آن رعایت شود.
سی دی متن تایپ شده مقاله همراه آن برای مجله ارسال شود و تایپ آن به زبان و فونت مورد نظر مجله انجام پذیرد.
معادل لاتین واژه های تخصصی و نیز اسامی افراد و…در پاورقی صفحه مربوطه درج شود.
مجلات علمی اعم از داخلی و یا بین المللی صفحه راهنمای تنظیم مقاله را در مجله درج می کنند توصیه می شود نویسندگان مقاله قبل از تنظیم و ارسال آن راهنمایی مزبور را به دقت مطالعه نمایند و در تنظیم و نگارش مقاله آن را رعایت نمایند.
205
مقیاسها ،تاریخها و نشانه ها در سراسر مقاله یکدست گردد و در صورت ضرورت استفاده از تنوع درآنها در پرانتز ذکر شود. همچنین استفاده از سمبلها و مقیاسهای بین المللی و یا رایج در رشته علمی توصیه می شود .
از تصاویر جداول نمودارها و اشکال به خوبی و مرتبط با بحث استفاده شود و محل مناسب درج آنها مشخص گردد. دقت شود که در بالای آنها شماری پیاپی و عنوان و در زیر آنها منبع و ماخذ مربوطه ذکر شود.
206
این پایگاهها برای گرد آوری ثبت ارزیابی اندازه گیری نمایه سازی استناد سنجی رتبه بندی و سایر امور مربوط به تولیدات علمی به ویژه مقالات منتشره در مجلات علمی در مقیاسهای کشوری منطقه ای و جهانی تشکیل می شوند.
قلمرو موضوعی پایگاههای علمی ممکن است تمام رشته های علمی یا گروهی از رشته ها و یا یک رشته خاص علمی را شامل شود.
اولین پایگاه اطلاعات علمی در مقیاس جهانی و شامل تمامی رشته های علمی در سال 1960در آمریکا توسط ایوژنه گارفیلد تحت عنوان موسسه اطلاعات علمی تاسیس شد.
207
پایگاههای اطلاعات علمی
208
پایگاههای اطلاعات علمی در سطح جهان:
در واقع شاخص تکرار ارجاعات به یک مجله طی یک سال نسبت به مقالات منتشره در همان مجله طی دو سال قبل از آن می باشد .
این شاخص توسط ایوژنه گار فیلد که بنیان گذار ISIمی باشد ابداع شده است.
امکان رتبه بندی ارزیابی طبقه بندی و مقایسه مجلات علمی را فراهم می کند.
209
عامل تاثیر(IF)
یکی از پایگاهها و نهادهایی که اسناد علمی الکترونیکی را در فضای مجازی مشخص نموده و به آنها کد هویتی ویژه اختصاص میدهد بنیاد بین اللملی دو آی است.
دو آی معرف هویت یک سند علمی اعم از مجله عکس سند جدول نرم افزار و غیره است و به معنای *شاخص رقومی ماده علمی *است.
دو بخش پسوند وپیشوند است مانند10.1000182
همه دو آی ها با 10شروع می شوند.1000 کد ناشر ثبت شده است و 182 کد مطلب یا ماده علمی است که توسط ناشر ثبت شده.
210
بنیاد بین المللی DOI
211
آرزومند روزهایی سرشار از حرارت عشق در روزهای سرد زمستانیتان هستیم
روز وروزگارتان خوش
یا حق