بسم الله الرحمن الرحیم
عنوان ارائه :روستای پورکان
ارائه دهنده
مسلمی
زیر نظر استاد
مهندس کاملی
استان کرمان، در جنوب شرقی ایران، با مساحتی حدود ۱۸1 هزار و ۷1۶ کیلومتر مربع بین 25درجه و55دقیقه تا 32درجه عرض شمالی و35درجه و26دقیقه تا59درجه و29 دقیقه طول شرقی از نصف انهار گرینویچ قرار گرفته است در واقع ۱۱ درصد از خاک کشور را به خود اختصاص داده است که از این لحاظ، پس از استان خراسان، دومین استان پهناور کشور محسوب می شود. مرکز استان کرمان، شهر تاریخی کرمان است و مهم ترین شهرهای آن عبارتند از: بافت، بردسیر، بم، جیرفت، رفسنجان، زرند، سیرجان، شهربابک، کهنوج
موقعیت جغرافیایی
استان کرمان یکی از مرتفع ترین استان های کشور در ناحیه کویری و کم آب ایران است. شهرستان بافت در میان شهرستان های تابع این استان، با ارتفاع ۲,۲۵۰ متر از سطح دریا به عنوان سومین شهر مرتفع ایران به شمار می آید و همین باعث شده «بام ایران» و «سیبری جنوب» خوانده شود. بلندی های این استان دنباله رشته کوه های مرکزی ایران هستند که از چین خوردگی های آتشفشانی آذربایجان آغاز شده و تا بلوچستان ادامه می یابند، البته این بلندی ها، در فلات مرکزی چندین بار به وسیله حوزه های پست داخلی و کویری قطع می شوند. زمین شناسان زمان تشکیل این چین خوردگی ها را همزمان با پیدایش فلات داخلی و عقب نشینی دریای تتیس می دانند. براساس این نظریه، به دنبال حرکات کوه زایی و باز شدن دهانه ی آتشفشانی، کف دریای تتیس بالا آمد و آب دریاهای اطراف بر اثر تبخیر شدید و تراکم رسوبات آن خشک شد و قشر ضخیمی از رسوبات نمک دریا روی آن ها باقی ماند و کویرهایی چون کویر لوت را تشکیل داد. در نواحی پست، ذرات حاصله از متلاشی شدن و فرسایش کوهستان ها، روی هم انباشته شد که با وزش باد به حرکت در می آیند و تپه های متحرک شنی را به وجود می آورند.
رشته کوه های مرکزی به دو رشته کوه تقسیم می شوند که اولی؛ از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده اند و مهم ترین آن رشته کوه های بشاگرد کوهبنان است. این رشته کوه ها دنباله کوه های جندق و بیابانک هستند که تا کرمان و بم گسترش یافته اند همچنین می توان در این منطقه به کوه هایی چون کوهبنان، طغرل الجرد یا تخ راجه، پلوار، سیرچ، ابارق و تهرود اشاره کرد. دومین رشته کوه، رشته کوه هایی هستند که از یزد تا کرمان و چاله جازموریان کشیده شده اند و به موازات رشته اول امتداد دارند. از ارتفاعات مهم این رشته نیز می توان کوه های مدوار، شهر بابک، کوه پنج، چهل تن، لاله زار، هزار بحر آسمان، جبال بارز و شهسواران را نام برد. همچنین رشته کوه دیگری به نام رشته کوه های بشاگرد در جنوب شهرستان کهنوج قرار دارند که این منطقه را از استان هرمزگان جدا می سازد.
پیشینه تاریخی
قبل از مهاجرت آریائی ها به ایران، تمدن های متعددی توسط مردمان بومی به وجود آمده بود که به عنوان نمونه تمدن بزرگ «اَرَت» درکناره های حاصلخیز هلیل رود، قسمتی از جنوب کرمان بود، این تمدن اکنون با نام شهر «دقیانوس یا جیرفت»، تمام فرضیه ها و نظریات کارشناسان، صاحب نظران تاریخ و باستان شناسان را درباره ی خاستگاه اولین تمدن های جهان دگرگون کرده و بعید نیست ایالت باستانی «کارمانیا یا همان کرمان امروزی» به عنوان اولین جایگاه پیدایش تمدن در جهان باستان شناخته شود.
از لحاظ تاریخی سابقه سکونت و استقرار انسان در منطقه کرمان به هزاره چهارم قبل از میلاد می رسد. این منطقه یکی از قدیمی ترین نواحی ایران به شمار می رود. نام کرمان در دوره های قبل از اسلام، «بوتیا» و «کارامانیا» بوده است. البته برخی بر این عقیده اند که کرمان دگرگون شده کلمه «کریمان» است و عده ای نیز آن را مشتق از «کارمانیا» قدیم به معنی «جایگاه دلاوری و نبرد» ذکر می کنند. در حالی که مورخان عرب و یهود، کرمانرا فرزند «هیتال یا هپتال» از نبیره های نوح می دانند، هرودوت از شش طایفه شهری و روستا نشین و چهار طایفه چادر نشین نام می برد که این شش طایفه شهری شامل: مرفیان، ماسپیان، پانتالیان، دروسیان، گرمانیان هستند. مرکز کرمان را در قدیم «گواشیر» و «بردشیر» می خواندند. «گواشیر» در اصل «کوره اردشیر» یعنی « شهر اردشیر» بوده که به تدریج «گواشیر» شده است و نام آن در کتیبه بیستون به صورت « یوتیه » ذکر شده است. آنچه مسلم است؛ نام کرمان از نام یکی از ده شاخه اصلی پارسی ها گرفته شده است که در پی مهاجرت به قسمت جنوب ایران آمدند. شاخه های اصلی پارسی ها عبارت بودند از: پاسارگادی، مارافی، کرمانی، ماسپی، پانتیالی، دروسی، دایی، مردی، دروپیکی و ساگارتی. کرمان در زمان هخامنشیان بخش عظیمی از شهر ساتراپی فارس به شمار می رفت و شهرهای چون شیرگان یا همان سیرجان امروزی، تپه یحیی یا بردسیر و بافت امروزی، به اردشیر باستان، گواشیر یا کرمان امروزی، پهره باستان یا فهرج امروزی، ارگ بم، نرماشیر، راین و جیرفت از شهر های قدیمی این سرزمین هستند.
اقوام و زبان
مردم استان کرمان همانند مردمان سایر مناطق مرکزی ایران از نژاد آریایی و فارس هستند. اما در قرن های گذشته اقوام مختلفی به ویژه از اقوام و عشایر ترک آسیای میانه و مغول، این منطقه را به عنوان محل سکونت خود انتخاب کردند. غیر از اقوام ترک و مغول گروهی از عشایر لر، لک و طوایفی از قوم بلوچ به این سرزمین مهاجرت کردند. ساکنین کرمان بیشتر به زبان فارسی که همان فارسی دری است گفتگو می کنند ولی با توجه به مهاجرت اقوام مختلف از طوایف لر، ترک و مغول، تنوع زیادی در لهجه و گویش محلی در شهرستان های این استان به صورت متفاوت ومتنوعی به چشم می خورد. ولی با این وجود غلبه اصلی با گویش فارسی و لهجه کرمانی است به طوری که امروزه گفتگو با گویش های لری و ترکی بسیار کم رواج دارد.
موقعیت اجتماعی و اقتصادی
وسعت زیاد و ساختار تشکیلات زمین ساختی استان کرمان باعث شده این استان مقام اول کشور را در زمینه معادن متعدد و غنی به دست آورد. دراستان کرمان معادنی نظیر آهن، مس، سرب وروی وجود دارد که بعضی ازآنها دارای پیشینه ای کهن و چندین هزارساله دربهره برداری هستند. معادن مهم استان عبارتنداز: معدن مس سرچشمه، مس میدوک، سنگ آهک گل گوهرسیرجان، زغال سنگ پابدانا، کرومیت اسفندیه وفاریاب وتیتانیوم کهنوج. فعالیت ساکنین استان کرمان در بخش صنایع به دو صورت صنایع دستی و ماشینی انجام می گیرد که بخش صنایع دستی خود به دو نوع صنایع دستی و صنایع کارگاهی تقسیم می شود. از صنایع دستی مهم آن می توان از: شال، پته و ترمه نام برد که البته به غیر از پته دوزی، بقیه از رونق سابق برخوردار نیستند.
سوغات
بخش شیرینی : کلمپه، کماج سهن، حلوا، قاووت، مسقطی سیرجان
بخش کشاورزی : زیره، پسته، گردو ، خرما، مرکبات
بخش صنایع دستی : ترمه، پته، شال، فرش، گلیم، کارهای قلم زنی، ظروف مسی
جاذبه های طبیعی ـ گردشگری
بافت : آسیاب جفته و نقاط گردشگری سد بافت، بندر گوغر، پارک ملی خبر، رودسید مرتضی، رود رابر، رود زردشت، رود بافت، رود بر، دامنه کوه های شاه و لاله زار، چشمه آب گرم ده شیخ، طبیعت روستای هنزا، غار طرنگ، غار جفریز، منطقه شاه ولایت
بردسیر : دریاچه ترشاب، دریاچه حلبی ساز، چشمه آب گرم لاله زار، چشمه آب گرم شیرینک، چشمه آب گرم خدادی، چشمه آب گرم امیره کیخسروی، چشمه آب گرم رنگ، طبیعت بید خوان، طبیعت روستای باب زنگوییه، طبیعت روستای لاله زار، منطقه حفاظت شده بیدوییه
بم : چشمه آب گرم سید، چشمه آب گرم مسکون، چشمه آب گرم سرزه، دامنه کوه قدمگاه، دامنه کوه کشیت، دامنه کوه هزار، طبیعت لوت زگی آباد، طبیعت روستای بروات، طبیعت روستای باغ دشت، ییلاق های ده بکری، منطقه شکار ممنوع کوه شیر
جیرفت : آبشار دلفارد، دامنه کوه های سرمشک، طبیعت روستای خبر، طبیعت روستای دو ساری، غار شعیب، مقبره میر حیدر، منطقه حفاظت شده حیات وحش روستای خبر، ییلاق های دلفارد، ییلاق دربهشت یا درهزار، ییلاق های اسفندیه
رفسنجان : دامنه کوه پورکان، چشمه حسین آباد، چشمه آب معدنی قاسم آباد، چشمه آب معدنی آباد آوران، طبیعت روستای داوران
زرند : چشمه آوران، چشمه آب سرد درسنگ سیریز، طبیعت منطقه پاسیب
سیرجان : باغ بیمند، باغ سنگی بلورد، دامنه کوه بید شیرین، دشت های بلورد، جنگل های بنه و بادام چاه زار، طبیعت روستای پاریز
شهر بابک : غار ایوب، دامنه کوه دوعاج، دامنه کوه بی سوخته، طبیعت روستای ریسه و پا قلعه، طبیعت دهستان خبر، طبیعت منطقه جوزم، منطقه شکار ممنوع شهر بابک یا گودچاه
کرمان : ییلاق های شهر ماهان، ییلاق های جوپار، ییلاق های راین، ییلاق های کوه پایه، ییلاق کوهبنان، ییلاق لاله زار
جاذبه های تاریخی
بافت : امام زاده سلطان سید مرتضی، امام زاده شاه زاده ابوالقاسم رابر، امام زاده سلطان فقیه الدین بزنجان، امام زاده سید علی موسی، امام زاده پیر غیب ارزوییه، امام زاده سید احمد طرنگ، تپه یحیی صوغان، تل کوشک رابر، تل قهوه ای، روستای تاریخی مزار دهسرد، زیارتگاه شاه ولایت در روستای خبر، قلعه دیلم، قلعه کرد علی دشتاب، قلعه خبر، قلعه سنگ، قلعه گزنجان، مسجد هزار ساله آبدر رابر
بردسیر : آسیاب آبی ترشاب در شهر گلزار، آسیاب حنیفه، ارگ بردسیر، امام زاده سید محمد، امام زاده عبدالله، امام زاده عباس، امام زاده سید شمس الدین لاله زار، برج نگار، بقعه و آرامگاه پیر بر حق، برج بهرامجرد، برج محله سلورد، برج قریت العرب، برج کمال آباد، برج یوسف علی، تپه آسیاب، تل ابلیس، زیارتگاه خواجه بدرالدین نگار، حمام قدیمی لاله زار، حمام قدیمی قریت العرب، خانه بهادر الملک، خانه مازولی، شیر سنگی، عمارت زرتشتی ها، قدمگاه حضرت ابوالفضل، قدمگاه خضر نبی، قلعه و برج ماهونک، قلعه دیو، قلعه کهنه، قلعه جلال آباد، قلعه ترشاب، مسجد جامع گلزار، مقبره شیخ محمد کاکو
بم : ارگ بم، امام زاده زید، امام زاده اسیری، مسجد اهل سنت ارگ بم
جیرفت : آرامگاه امیر حیدر، تپه کنار صندل، شهر قدیمی جیرفت، قلعه سموران، قلعه کهنه، گورستان محطوط آباد، مقبره میر حیدر یا گورخانه
رفسنجان : آب انبار مرادی، امام زاده شاه سلیمان، امام زاده عباس، امام زاده بی بی صفیه، امام زاده های بی بی حیات در کوهستان خنامان، منطقه بارجی و محلی به نام با حیا، امام زاده عبدالله، امام زاده ابراهیم، امام زاده سید جلال الدین، امام زاده پیر غریب، بازار شهر، باغ سرای باقری، دروازه قطب آباد، حصار شهر رفسنجان، خانه حاج آقا علی، کاروانسرای کبوترخان، کاروانسرای قدیمی قطب آباد، کاروانسرای شاه عباسی رفسنجان، یخچال حاج علی آقا، یخچال کبوترخان
زرند : خان موقوفه شاهرخ خان، خانه و برج اصفهانی، روستای تاریخی داهوییه، آثار آسیاب های آبی، نقارخانه، کاروانسرای گورچو، قلعه و برج جلال آباد، چهار برج شاهرخان، قلعه آبشوری سیریز، قلعه باب هویز، قلعه فتح آباد، بازار وکیل، بازارچه کرمعلی، بازار حاج ملاعلی، مسجد جامع، مسجد قلعه، مسجد درخیز، حسینیه قلعه، حسینیه سقاخانه، حسینیه بازار، امام زاده حمزه، امام زاده عبدالله، امام زاده جعفر، امام زاده خواجه فقیه، آرامگاه عبدالسلام زرندی، زیارتگاه پیرمراد، بقعه بهاباد، بقعه سید خانوک، بقعه پیر سبز پوش، مقبره سلطان سید ابراهیم زرند
سیرجان : آرامگاه شاه فیروز، آرامگاه میر زبیر، مسجد سید، مسجد قلعه سنگ، یخچال محمود آب، یخچال های حاج رشید
شهر بابک : آتشکده آذریغ، امام زاده حسین جوپار، برج های سه گانه قنات نوج، برج خشتی استبرق، بقعه پیرا در پیرجل، روستای تاریخی و صخره ای میمند، حمام حاجی آخوند، سه خانه قدیمی ابراهیمی، سالاری میمندی، عمارت موسی خانی، قلعه مرج در روستای ریسه و پاقلعه، قلعه مهرآباد، مسجد قطب آباد، مسجد و حسینیه شهر کهنه، مسجد جامع مروست
کرمان : آب انبار علیمردان خان، آب انبار مجموعه گنجعلی خان، آرامگاه شاه نعمت الله ولی، آرامگاه شاهزاده حسین جوپار، امام زاده زید، امام زاده شاه زاده حسین، بازار اصلی کرمان، بازار میدان ارگ، بازار ارگ، بازار گنجعل خان، بازار اختیاری، بازار سردار، بازار مظفری، بازار عطاری، بازار قدمگاه، بازار قلعه محمود، بازار میدان قلعه، بازار کلاه مالی، بازار زرگری، بازار کفاش ها، بازار حاج آقا علی، بازار عزیز، برج نادری، باغ فتح آباد، بقعه پیر بابا مسافر در شهداد، تیمچه کوزه گرها، حمام گنجعلی خان، حمام یا چایخانه سنتی وکیل، کاروانسرای گنجعلی خان، کاروانسرای وکیل، کاروانسرای میرزا علینقی، کاروانسرای میرزا حسن، گنبد جبلیه، گنبد مشتاقیه، لوح یاد بود شاه نعمت الله ولی، مسجد چهل ستون، مسجد گنج علی خان، مسجد جامع کرمان، مقبره خواجه اتابک، یخدان مویدی
آشنایی با شهرستانهای استان کرمان
شهر بابک
شهر بابک از شهرهای قدیمی ایران است و بنای آن را به بابک پدر اردشیر بابکان نسبت می دهند. اردشیر بابکان موسس سلسله سلاطین ساسانی بوده و شهر فعلی بابک در آن زمان از توابع کرمان محسوب می شده است. جغرافی دانان مانند اصطخری و مقدسی از آن نام برده ولی درباره آن توضیح نداده اند. پیشینه تاریخی شهر بابک با جغرافیای تاریخی کرمان درهم آمیخته است.
یکی از مراکزتاریخی شهر، میمند مرکز دهستان میمند از شهر بابک و یکی از روستاهای شگفت ایران می باشد. این روستا دارای ساختار ویژه ای در معماری و احداث سکونت گاه های روستایی است و یک ناحیه تاریخی استقرار انسانی در نواحی مرکزی ایران محسوب می شود.
در این روستا دژی مرکب از دخمه هایی وجود دارد که حدود چهارصدمتر مربع وسعت دارند و دارای 15 اتاق سنگی دایره ای شکل بدون سقف می باشد.
این مکان ظاهراً محل قرار دادن مردگان بوده که استخوان مردگان همراه با اشیای دیگر در آن کشف شده است. خانه های قدیمی این روستا مانند مناره در دل کوه کنده شده اند. جنس کوه از سنگ های رسوبی و سخت است و اتاق هایی که در دل آن کنده شده اند نیز بسیار محکم هستند.
شهر بافت
شهرستان بافت در ۱۸۵ کیلومتری مرکز استان کرمان با بخش های رابر مرکزی و ارزوئیه و با جمعیتی بیش از ۱۸۰۰۰۰ نفر از خوش آب وهواترین جاهای استان می باشد. چشمه عروس و خبر از نقاط دیدنی این شهرستان است. از روستاهای خوش آب وهوای این شهرستان میتوان به روستای خوشکار اشاره کرد.این شهر کمتر از ۱۲۰۰ سال قدمت تاریخی دارد.
نام قدیم آن باخته بوده که بعدها به باخت تبدیل شده و در نهایت اکنون بافت نامیده می شود. در این شهرستان مردم عمدتا به شکل طایفه ای زندگی می کنند. طایفه هایی از لرها و ترک ها نیز در این شهرستان ساکنند. بخش عمده مردم این شهرستان طی هزاره گذشته از استان فارس به آنجا مهاجرت نموده اند.
شهر بردسیر
آب وهوای بردسیر معتدل کوهستانی است که زمستانهای سرد و تابستانهای ملایم دارد. در بردسیر بادهای موسمی و فصلی می وزد. مهم ترین رودهای بردسیر عبارتند از رودخانه قریه العرب رودخانه آب بخشا و رودخانه ناهونک و از آبهای راکد بردسیر می توان دریاچه ترشاب و دریاچه حبلی ساز را نام برد. چند چشمه نیز در بردسیر وجود دارند. که عبارتند از چشمه گزوییه، چشمه نور و چشمه سرخ.
یکی از زیباترین برج های بر جای مانده از دوره سلجوقی که نزدیک بردسیر در مسیر بافت و بزنجان قرار گرفته، برج نگار است. این برج آجر چینی زیبایی دارد و کتیبه ای به خط کوفی از کاشی فیروزه ای بر روی آن نصب شده است.
شهر بم
بم در قدیم یکی از پنج کوره ایالات فارس بود. بم در مسیر جاده هایی که جنوب شرقی ایران را با سیستان، افغانستان، و بلوچستان مرتبط می کند قرار دارد. به همین جهت این شهر از از دوره ساسانیان اهمیت نظامی و بازرگانی زیادی داشته است.
شهر و قلعه باستانی بم یکی از یادگارهای شگفت معماری فلات مرکزی ایران می باشد.
شهر جیرفت
مورخین و جهانگردان عقیده دارند که شهر جیرفت در اثر سیل بنیان کنی و نابود گردیده و خرابه های شهر قدیمی جیرفت در یک کیلومتری جیرفت فعلی(سبزواران) قرار دارد. خرابه های شهر قدیم را به عهد دقیانوس نسبت داده اند و از این خرابه ها سکه ها و آثار عتیقه بسیار به دست آمده است. جیرفت از دو کلمه(جیر) به معنی پست و پایین و(اقت) به معنی افتاده تشکیل شده است و به طور کلی جیرفت به معنای(جلگه پست آبرفتی) است.
نام جیرفت در سال 35 هجری قمری برای اولین بار به مناسبت تصرف آن توسط مجاشع بن مسعود در تاریخ ثبت شده است و از تاریخ نیز مکرر از آن شهر نام برده شده است. به استناد گفته یاقوت حموی، جیرفت(جرودس) نام داشت. جیرفت قبل از حمله مغول یکی از شهرهای آباد و ثروتمند جهان اسلام بود.
شاهراهی که از خلیج فارس و بندر هرمز عبور می کرد و راهی که از هندوستان و از طریق جالق امتداد می یافت در جیرفت به هم متصل می شد. همچنین کالاهای تجارتی که از هندوستان به ایران صادر می شد از جیرفت به سایر شهرهای ایران توزیع می گردید. مارکوپولو تاجر و صیاح ونیزی از این شهر به نام(کامادای) یادکرده است. ظاهراً در زمان عبور وی این شهر به کلی ویران شده بود.
سیرجان
نام این شهر سیرگان بوده است و بنای آن را به بهمن اشکانی نسبت می دهند، اعراب آن را سیرجان می نامند. در قرون وسطی ایالت کرمان دارای دو کرسی بود: سیرگان و بردسیر. جغرافیا نویسان اسلامی سیرگان را به صورت(السیرجان) ضبط کرده اند.
خرابه هایی که در سالیان اخیر در محل قلعه سنگ در شرق سعیدآباد که بر سر راه بافت کشف شد، به احتمال زیاد همان محل سیرگان قدیم است. پس از استیلای مسلمانان بر ایران، کرمان همچنان مرکز ایالت بود و این موقعیت را تا اواسط قرن چهارم هجری که جنوب ایران به تصرف آل بویه درآمد، حفظ کرده بود. در زمان این سلسله مرکزیت ایالت کرمان از سیرگان به برد سیر منتقل شد، به همین علت سیرگان اهمیت و اعتبار خود را از دست داد.
پس از حمله مغول، سیرجان به تصرف سلاطین آل مظفر درآمد و بعد از انقراض این سلسله توسط امیر تیمور، شخصی به نام گودرز هنوز در آن منطقه حکومت می کرد. سرانجام تیموریان پس از دوسال محاصره شهر را به تصرف در آورده اند و آن را به ویرانه ای مبدل ساخته اند. سیرجان امروزی رو به آبادی و توسعه تجاری و صنعتی است و بارانداز معروف و پر رونقی دارد.
تقسیمات کشوری شهرستان رفسنجان سال 1391
فهرست جمعیت روستاهای رفسنجان
دهستان راویز نام دهستانی در بخش مشکوئیه شهرستان رفسنجان، استان کرمان در ایران است. براساس سرشماری مرکز امار ایران درسال 1390، جمعیت آن ۱۳۷۴ نفر (۳۹۲ خانوار) بوده است
راویز
راویز نام منطقه ای است که در فاصله هفتاد کیلومتری شهرستان رفسنجان قرار دارد . راویز از مجموعه چندین روستا تشکیل می شود که به مجموعه آنها نام کلی راویز را می دهند. از روستاهای این منطقه زیبا و عالم پرور میتوان به این روستاها اشاره کرد: رودین ِ استاهوئیهِ برز ِ حوم الدین ِ پاکش ِ زهرو ِ نیم کردو ِ شادی آباد ِ رشوان ِ پورکان و…
حوم الدین را میتوان مرکز این منطقه به حساب اورد و از این روستا راه برای روستاهای دیگر ساخته شده است . این روستا مردمان خون گرم و میهمان نوازی دارد . در این روستاه یک امام زاده به نام سید حسین بزرگ دارابی وجود دارد که شجره این سید بزرگ به امام سجاد میرسد. برای این امام زاده مقبره ای بزرگ ساخته شده است که علاوه بر زیارتگاه بودن این بنا دارای کاربری های دیگری نیز می باشد مثلا در ایام عاشورای حسینی تمامی هیات ها از روستاهای اطراف به حوم الدین آمده و هر کدام از این هیات ها به صورت جداگانه در حالی که عزاداری میکنند وارد این زیارتگاه شده و پس از عرض ادب به این سید بزرگوار مکان را برای عاشقان حسینی دیگر باز می نمایید. از کاربری های دیگر این بنا برگزاری مراسم های دینی و اموزش مطالب دینی برای اهالی این منطقه میباشد
محصولات راویز
این منطقه کوهستانی که دارای خاک حاصلخیر و مردمان زحمتکشی دارد محصولات زیادی را دارد ازجمله: گندم جو عدس ماش لوبیا نخود(که مرغوبترین نخود این منطقه نخود محمدآباد است)بادام گردو گیلاس هلو آلوچه سیب زردآلو انگور سیب زمینی زعفران و……..
البته این منطقه حاصلخیر و بابرکت به علت خشک سالی های پی درپی وعدم توجه مسولان به این منطقه در حال نابودی است . اکثر درختان خشک شده اند . درختانی که عمرشان حتی از دویست سال هم بیشتر بود . اری بسیار غم انگیز است دیدن درختان سر به فلک کشیده ولی خشک……………
آثار تاریخی راویز
از آثار تاریخی راویز میتوان به حمام۴۰۰۰ ساله پاکش اشاره کرد. این حمام در داخل کوه کنده شده است و تاپنجاه یا شصت سال پیش هنوردایر بوده و مردم از آن استفاده میکردند. این حمام دارای قسمت های دالان و تنوره حوض های آب گرم و سرد و…. بوده است. اما با وجود این اثر تاریخی مهم هیچ گونه توجهی به ان نشده است و این مکان تاریخی به مکانی امن برای حیوانات تبدیل شده است
روستای پورکان
قدمت و پیشینه تاریخی
قدمت روستای پورکان به بیش از500سال قبل می رسد در روستا بنای تاریخی خاصی یا ساختمانهای قدیمی مهمی وجود ندارد واز تاریخ گذشته آن اطلاع دقیقی در دست نیست
به اعتقاد معتمدین محلی .وجه تسمیه روستای پورکان برگرفته از دو لغت پور به معنی فرزندوکان به معنی چشمه است بنابرین پورکان به معنی فرزند چشمه می باشد موقعیت طبیعی روستا و چشمه سارهای اطراف این امر راتائید می نماید در برخی منابع ازاین روستا به نام پورکوه نیز یاد شده که دراین صورت نام روستا به معنی فرزند کوه می باشد
مشکلات روستا از نظر ساکنین
1.مشکلات کالبدی ومحیطی
آسفالت نبودن معابر و کوچه ها
فقدان جدول کشی معابر
عرض کم معابر
کمبود روشنایی معابر روستا
فرسودگی شبکه آب شرب
غیر فعال بودن دبستان روستا
مشکلات اقتصادی
کمبود اب جهت فعالیتهای کشاورزی
مشکل تامین لوازم یدکی ماشین آلات کشاورزی
هدررفتن آب بدلیل عدم جدول کشی سیمانی نهرهای انتقال اب به باغات ومزارع
مشکلات اجتماعی
کمبود امکانات فرهنگی
مشکل بیکاری جوانان
ویژگی های اقلیمی
روستای پورکان در منطقه کوهستانی و دارای اب وهوای نیمه خشک معتدل تا خنک می باشد متوسط درجه حرارت سالانه 13.21درجه سانتیگراد است میانگین حداقل درجه حرارت درفصول آذر دی بهمن به زیر صفر درجه سانتیگراد می رسد همچنین میانگین حداکثردمای سالانه مربوط به تیرماه 32.92درجه سانتیگراد است
به دلیل کوهستانی بودن منطقه استقرار روستای پورکان بارش در ارتفاعات عموما به صورت برف ودر ارتفاعات پایین تر بصورت بارن می باشد متوسط سالانه بارندگی در منطقه استقرار روستا 156.13میلیمتر می باشد
بررسی شمار جمعیت روستای پورکان
نمودار خطی تحولات جمعیتی روستا در سالهای 1345-1387
نرخ رشد جمعیت
رشد جمعیت در روستای پورکان در طول چهار دوره سرشماری با نوساناتی همراه بوده است در دوره سالهای 1345تا1355 روستا دارای نرخ رشد جمعیتی معادل 0/63 در صد بوده است که این رقم در دوره بعد (1355-1365)به 2/33درصد افزایش یافته و اختلاف آن دوره پیش 1/7درصد است در دوره 1635تا 1375 نرخ رشد روستا کاهش چشمگیری داشته و به 1/5-درصد رسیده است
آمار اخذ شده از خانه بهداشت نشان می دهد که در سال 1390جمعیت روستا 330نفر بوده است
نرخ رشد جمعیت روستا از سال 1345تا1390
روستا
55-1345
65-1355
75-1365
85-1375
87-1390
پورکان
0/63
2/33
1/51-
0/69
0/17
نمودار خطی تحولات نرخ رشد جمعیتی روستای پورکان در سالهای 1345-1390
بررسی تعدادوابعاد خانوار روستا
براساس آمار خانه بهداشت روستا جمعیت ساکن سال1390معادل 330نفردر قالب 95خانوار گزارش شده که بعد خانوار3/47نفر رانشان میدهد
نسبت سنی وجنسی روستا -ساختار سنی گروه های عمده سنی
بررسی ساختار سنی جمعیت بر پایه گزارش خانه بهداشت در سال 1390نشان می دهد که از کل جمعیت روستا معادل 5/76درصد جمعیت زیر 15سال 66/67درصد در سنین 15تا66سال و27/58درصد در گروه سنین 65سال وبیشتر قرار دارند
شرح
کمتر از 15 سال
15تا 65 سال
65ساله و بیشتر
جمع
10
117
47
174
تعداد
درصد
درصد
درصد
تعداد
تعداد
مرد
زن
جمع
5/75
67/24
27/01
100/00
9
103
44
154
5/77
66/03
28/21
100/00
19
220
91
330
5/76
66/67
27/58
100/00
جمعیت روستای پورکان به تفکیک گروههای عمده سنی در سال 1390
ساختار سنی گروه های پنج ساله
درسال 1390بیشترین سهم گروههای سنی پنج ساله به گروههای 24-20ساله اختصاص دارد سهم گروه سنی مذکور از کل جمعیت معادل 14/85درصد بوده است پس از آن گروههای سنی 19-15سال و 29-25سال بترتیب هر کدام با سهمی معادل 11/52و10/00درصد در رده های بعدی قرار دارند
ساختار سنی گروه های پنج ساله روستای پورکان به تفکیک سنی وجنسی در سال 1390
نسبت جنسی
بر اساس اطلاعات خانه بهداشت در سال 1390 از کل جمعیت 330نفری روستای پورکان 174نفر مردو 156نفر زن بوده اند بنابراین نسبت جنسی جمعیت روستا برابر 111/54درصد است یعنی در برابر هر 100نفر زن 111/54نفر مرد در روستا زندگی می کنند
هرم جمعیتی گروه های سنی 5 ساله روستای پورکان
مرگ ومیر و موالید
بر اساس آمار خانه بهداشت روستای پورکان در طول 10سال گذشته 1380-1390دراین روستا 47مورد فوت و 19 مورد تولد گزارش شده است بدین ترتیب نرخ موالید و مرگ ومیر و نهایتا نرخ رشد طبیعی جمعیت بشرح ذیل قابل استنتاج است
=نرخ موالید
=نرخ موالید
تعداد متولد شدگان
جمعیت کل روستا 1390-1387
100*
19
6399
100*
0/29=
= نرخ مرگ ومیر
= نرخ مرگ ومیر
تعداد فوت شدگان
جمعیت کل روستا 1378-1387
100*
100*
47
6399
0/73=
با توجه به اینکه نرخ رشد طبیعی حاصل تفاضل نرخ موالید و مرگ ومیر می باشد نرخ رشد طبیعی در این روستا برابر 44/0- درصد می باشد
مهاجرت
مهاجرت یکی از عوامل موثر در تغییرات هر منطقه است اهمیت مهاجرت را می توان در تاثیر آن بر افزایش یا کاهش جمعیت دگرگونی ساختار سنی وجنسی جمعیت ترکیب و اندازه نیروی کار ونحوه پراکندگی جمعیت در سکونتگاهها بیان نمود
روستای پورکان در طی دهه های مختلف بشدت مهاجرفرست بوده است به طوری که در طی 10سال گذشته حدود 50نفر از این روستا مهاجرت کرده اند
جمعیت فعال شاغل و بیکار
برپایه مطالعات میدانی و آمار اخذ شده از خانه بهداشت روستا در سال 1390ازمجموع330نفرجمعیت روستا 326نفر راجمعیت ده ساله و بیشتر تشکیل می دهند از این تعداد 132نفر(28/86)درصد جزء جمعیت فعال محسوب میشوند برهمین اساس از کل جمعیت فعال روستا 128نفر معادل 96/97درصد شاغل و4نفر معادل 3/03درصد بیکار هستند
تعداد جمعیت فعال شاغل وبیکار روستای پورکان 1390-1385
جمعیت 10ساله وبیشتر
جمعیت فعال (شاغل وبیکار)
شاغلین
تعداد
128
تعداد
4
درصد
3/03
بارتکفل واقعی
1/58
سال
موجود
(بر اساس آمار خانه بهداست)
بیکار
تعداد
درصد
98/79
326
تعداد
132
درصد
40/49
درصد
96/97
وضعیت سواد جمعیت 6ساله وبیشتر روستای پورکان در سال 1387
مرد
زن
کل
مرد
زن
کل
تعداد
درصد
تعداد
درصد
تعداد
درصد
تعداد
درصد
تعداد
53/68
53
32/52
98
60/12
151
46/32
درصد
تعداد
درصد
67/48
65
39/88
175
110
جمعیت باسواد
جمعیت بیسواد
افراد لازم التعلیم جمعیت گروه سنی 18-6ساله را شامل می شود که تعداد این افراد در روستا در سال 1390برابر با54نفر است از این تعداد 35نفر پسر و19نفر دختر می باشد در واقع 16/3در صد از ساکنین روستا لازم التعلیم هستند
تعداد جمعیت فعال شاغل وبیکار روستای پورکان در سالهای 1375-1390
سال
سرشماری 1375
جمعیت 10ساله وبیشتر
جمعیت فعال (شاغل و بیکار)
شاغلین
بیکار
بار تکفل واقعی
تعداد
268
سرشماری1390
326
درصد
75/71
98/79
تعداد
109
132
درصد
40/67
40/49
تعداد
101
128
درصد
92/66
96/97
تعداد
8
4
درصد
7/34
3/03
2/5
1/58
شاغلین بخشهای مختلف اقتصادی روستا دروضع موجود
بخش
شاخص
زراعت وباغداری
دامداری
صنعت
خدمات
کل
تعدادشاغلین
43
40
0
15
128
نسبت به جمعیت شاغل روستا
نسبت به جمعیت فعال 10ساله و بیشتر
نسبت به کل جمعیت
57/03
31/25
0
11/72
100
55/30
30/30
0
11/36
–
22/12
12/12
0
4/45
–
سطع زیر کشت ومیزان تولید محصولات باغی روستای پورکان
نام محصول
سطح زیر کشت (هکتار)
میزان تقریبی تولید (تن)
گردو
بادام
انگور
زردالو
جمع
15
20
8
10
53
19/5
40
14/4
25
98/9
سطع زیر کشت ومیزان تولید محصولات زراعی روستای پورکان
نام محصول
سطح زیر کشت (هکتار)
میزان تقریبی تولید(تن)
گندم
2
9/5
جو
1
9
نخود
2
2/5
یونجه
جمع
1
6
2
23
به دلیل کوهستانی بودن منطقه استقرار ووجود مراتع . دامداری درروستا از رونق نسبتا خوبی برخوردار است از مجموع شاغلین بخش کشاورزی تعداد 40نفر معادل 35/4درصد بصورت مستقیم به دامداری مشغول می باشد نوع وتعداد دامهایی که پرورش ونگهداری آنها در این روستا صورت می گیرد عبارتند از 1000راس گوسفند و بز و500قطعه طیور که توسط دامداربرای یک مدت طولانی(مثلا چند سال)نگهداری می شوند وطی این مدت دامدار هر ساله از محصولات دامی آنها اعم از شیروپشم ویامو وگوشتو…استفاده می کند
نوع وتعداد دامهای موجود در روستای پورکان
نوع وتعداد دام
گاو و گوساله
گوسفندوبز
گاومیش
طیور
0
1000
0
500
مراحل توسعه شکل گیری روستا
هسته اولیه روستا در سمت غرب قرار گرفته است
مرحله اول توسعه کالبدی روستا به موازات رودخانه پورکان ودر جهت جنوب شرق هسته اولیه اتفاق افتاده است
مرحله دوم توسعه روستا نیز شامل ساخت وسازهای صورت گرفته در سمت شمال هسته اولیه ودر آن سوی رودخانه می باشد در سمت شرق روستا و شمال رودخانه ساخت و سازهای صورت گرفته در مرحله سوم توسعه کالبدی قرار دارند
از لحاظ کیفی ابنیه موجود در روستا به 4سطح وگروه قابل تقسیم می باشند که عبارتند از
1.در دست احداث
2.نوساز
3.در حال بهره برداری و مرمتی
4.تخریبی و غیر قابل استفاده
جدول کیفیت ابنیه مسکونی روستای پورکان
شرح
در دست احداث
نوساز
در حال بهره برداری و مرمتی
تخریبی
جمع
تعداد
درصد
0
0
5
4/42
97
85/84
8
9/74
113
100
وضعیت ابنیه مسکونی به تفکیک نوع مصالح بکار رفته
شرح
اسکلت فلزی یا بتنی واهن و اجر یا سنگ و اهن
بلوک سیمانی اجروچوب و یاسنگ واجر
خشت و چوب وخشت وگل و یا تمام چوب
کل
تعداد
درصد
14
0
99
113
12/39
0
87/61
100
خدمات زیر بنایی
1.آب اشامیدنی
آب شرب روستا از طریق یک دهنه چشمه تامیین می گردد آب استحصالی از این چشمه در یک منبع درارتفاعات سمت شمال غرب روستا ذخیره می گردد جنس این منبع از سنگ و سیمان بوده و حدودا 60متر مکعب ظرفیت دارد این روستا از اوایل انقلاب اسلامی دارای شبکه لوله کشی می باشد که فرسوده شده بود و درحال بازسازی است و آب شرب این روستا تحت نظارت آبفای شهرستان قرار نگرفته
2.برق
برق رسانی به روستا در سال 1363صورت گرفته است.برق روستا به شبکه سراسری متصل است ودر حال حاضر جریان برق با افت ولتاژ همراه است
3 جمع آوری ودفع آبهای سطحی
از طریق معابر انجام می گیرد بخشی از آب ناشی از باران و برف به دلیل خاکی بودن معابر جذب شده و منجر به افزایش گل ولای و سختی تردد می گردد وبخشی نیز در جهت شیب عمومی روستا به رودخانه پورکان می ریزد
جمع اوری ودفع فاضلاب
در این روستا دفع فاضلاب و از طریق چاههای جذبی به عمق 8متر انجام می شود و سیستم جمع آوری و دفع فاضلاب وجود ندارد
دفع زباله
از طرف دهیاری روستای حومدین هفته ای یکبار جهت جمع اوری زباله به این روستا مراجعه و زباله ها در اراضی شمال شرق روستای حومدین دفن می گردید در حال حاضر به دلیل خرابی تراکتور دهیاری این امر صورت نمی گیرد و اهالی به صورت انفراردی زباله های خود را در مسیر رودخانه پورکان دفن و یا می سوزانند
دفتر پست ومخابرات
در مرکز روستا یک باب دفتر مخابرات وجود دارد که در حال حاضر غیر فعال است اکثرواحدهای مسکونی و خدماتی روستا از شبکه تلفن ثابت برخوردار هستند
شبکه گازرسانی
در حال حاضر روستا فاقد شبکه گازرسانی می باشد و نیاز اهالی در این زمینه با طریق سیلندرهای گلز مایع که توسط ماشینهای گاز به روستا انتقال داده می شود تامین می گردد
پخش فراورده های نفتی
روستای پورکان دارای شعبه فروش نفت است که در مرکز روستا قرار دارد
پمپ بنزین
اهالی روستا جهت تامین نیاز بنزین و گاز به شهر کشکوئیه و یا رفسنجان مراجعه می کنند
گورستان و غسالخانه
درمرکز روستا گوررستان قرار گرفته و غساللخانه نیز در داخل آن مستقر است اهالی نسبت به جابجایی محل گورستان به خارج از بافت روستا در سمت جنوب و یا شرق تمایل دارند
خدمات رفاهی (اجتماعی و افتصادی)
1.آموزشی
واحد آموزشی این روستا یک باب مدرسه ابتدایی است که در سمت شمال غرب واقع شده در حال حاضر این مدرسه به دلیل نبود دانش آموز در این مقطع به حالت متروکه در آمده است
2.فرهنگی-آموزشی
1.دراین روستا دوزمین روباز ورزشی یکی در تپه های شمال غرب روستا و دیگری جنب مدرسه ابتدایی وجود دارد همچنین روستا فاقد هر نوع امکانات فرهنگی است
2.حمل و نقل
روستای پورکان دارای 1دستگاه مینی بوس است که نیاز اهالی را برای رفت و امد به شهرهای اطراف تامین می کنند تعدادی از اهالی روستا نیز دارای سواری شخصی و موتورسیکلت هستند
خدمات بهداشتی -درمانی
روستا دارای یک باب حمام عمومی است که در حال حاضر بصورت متروکه در آمده است بر اساس اطلاعات محلی.اکثر واحدهای مسکونی روستا دارای حمام بوده و نیازی به راه اندازی مجدد حمام ضروری بنظر نمی آید
همچنین در این روستا یک باب خانه بهداشت با 2بهورز وجود دارد خانه بهداشت در سمت شرق روستا واقع شده است
کاربری تجاری
این کاربری شامل یک واحد خرده فروشی ونیز یک واحد شرکت تعاونی می باشد
کاربری مذهبی
روستای پورکان دارای دو حسینیه می باشد
جدول سطوح .سرانه و سهم کاربری های وضع موجود روستا
کاربری وضع موجود جمعیت 330نفر
کاربریها
مسکونی
خرده فروشی
تجاری
دبستان
آموزشی
خانه بهداشت
درمانی-آموزشی
حمام
اداری
حسینیه
مذهبی
زمین روباز ورزشی
ورزشی
غسالخانه
تاسیسات و تجهیزات
دفترمخابرات
جایگاه عرضه سوخت
انبار
شبکه معابر
فضای بازی کودکان
باغات
جمع کل کاربری ها
اراضی بایر
دامداری
مخروبه
رودخانه
گورستان
حمل ونقل و انبار
فضای سبز
سایر کاربری ها
بررسی نحوه مالکیت اراضی روستا (اعم از عمومی .خصوصی.دولتی.وقفی و…)
مالکیت اراضی ساخته شده ونشده در روستای پورکان شامل چهار نوع مالکیت
1.خصوصی
2.دولتی
3.وقفی
4.عمومی
بخش عظیمی از اراضی و ساخت و سازهای روستا دارای مالکیت شخصی یا خصوصی است که شامل اراضی مسکونی .تجاری.اراضی بایر.باغات .دامداریها و مخروبه می باشد
مالکیت دولتی مشتمل بر فضای آموزشی و خانه بهداشت است
مالکیت وقفی شامل حسینیه روستا و گورستان
مالکیت عمومی مشتمل بر زمین بوستان کودک .زمین ورزشی.تاسیسات و تجهیزات آب شرب و فروشگاه تعاونی و شعبه فروش نفت است
موانع محدود کننده توسعه روستا
در روستای پورکان عوامل طبیعی در قالب محدودیت اقتصادی (زمینهای کشاورزی)ومحدودیت طبیعی(رودخانه.توپوگرافی)توسعه روستا را بامحدودیت مواجه نموده است
1.محدودیت اقتصادی(اراضی زراعی و باغی)
اقتصاد روستا به مانند سایر نقاط روستایی کشور تا حد زیادی وابسته به بخش کشاورزی است بدیین ترتیب حفظ اراضی فوق از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد توضیح اینکه اراضی زراعی و باغی در سمت جنوب و شرق روستا پراکنده شده و توسعه روستا را بامحدودیت مواجعه نموده است.
محدودیت طبیعی(توپوگرافی)
وجود ارتفاعات در قالب تپه های خاکی در سمت شمال غرب و شمال شرق روستا توسعه در این قسمتها را بامحدودیت مواجه کرده است
رودخانه
عبور رودخانه پورکان از میان روستا و خطرات ناشی از طغیان آن در موقع پر آبی.امکان توسعه در حاشیه رودخانه را سلب نموده است
ارزیابی قابلیتهای گردشگری روستایی
ویژگیهای آب و هوای وشرایط طبیعی روستای پورکان و محیط پیرامون آن سبب گشته تا این روستا مورد توجه ساکنان شهرهای اطراف جهت گذران اوقات فراغت بخصوص در روزهای تعطیل گردد.وجود یک آبشار ودوغار طبیعی این مزیت را دو چندان کرده و می توان با بهره گیری از این پتانسیل بالقوه در جهت و توسعه کالبدی.اقتصادی و اجتماعی در سطح روستا قدم برداشت
در نظام سلسله مراتب عملکردی شبکه معابر پیشنهادی پنج نوع معبر مد نظر قرار گرفته که بر حسب اهمیت عبارتند از
1.معابر اصلی درجه یک
2.معابر اصلی در جه دو
3.معابر فرعی درجه یک
4.معابر فرعی درجه دو
5.دسترسی روستا
1.معابر اصلی درجه یک
راه اصلی درجه یک مشتمل بر محوری است که از سمت ورودی در سمت شرق شروع شده و بصورت حلقه ای در بافت روستا عمل می نماید
با تشکر از زحمات :
استاد محترم خانم کاملی
شورای روستایی پورکان
و سایر دوستانی که ما را در تهیه
این پروژه یاری کردند
مسلمی .عزیزی. اکبرزاده