معرفی روش های ایمنی سنجی و برخی کاربردهای آن در کشاورزی
ایمنی سنجی
سنجش واکنشهای ایمنی در بدن یک وجود زنده ی خونگرم در صورت تزریق یک پاتوژن گیاهی نظیر ویروس، باکتری یا قارچ عامل بیماری زای گیاهی به درون سیستم گردش خون جانوارانی نظیر موش و یا خرگوش و به دنبال آن تحریک سیستم ایمنی بدن جانور به تولید آنتی بادی اختصاصی علیه این پاتوژن می باشد.
روش های ایمنی سنجی بر پایه ی آزمایشات ایمونولوژی و سرولوژی استوار است.
سرولوژی به معنی واکنش های اختصاصی آنتی ژن و آنتی بادی است که پیامد این واکنشها در بدن موجود زنده همراه با ایجاد مصونیت است. ایمونولوژی به مفهوم مطالعه ی واکنش های ایمنی و مراحلی که منجر به مصونیت و تولید آنتی بادی می گردد و اثرات سوء یا مضر این واکنش ها دربدن موجود زنده می باشد.
فرآیند رسوب آنتی ژن، آنتی بادی a: آنتی ژن زیاد b: آنتی بادی زیادی رسوب های محلول غیرقابل رویت را تشکیل می دهند c: آنتی ژن و آنتی بادی به نسبت مطلوب تشکیل رسوب قابل رویت را می دهند.
آنتی ژن
آنتی بادی
تعیین کنندگان اختصاصی چندگانه (اپی تب ها) انتی ژن و مکان های واکنش اختصاصی یگانه آنتی بادی
دیاگرام ساختمان مولکول IgG
تولید آنتی بادی های مونوکلونال بوسیله کلون های هیبری دوما
روش ایمنی سنجی
آزمون سنجش ایمنی:
آزمون تشخیص رسوب Perecipitation
آزمون به هم چسبیدن یا توده شدن Agglutination
آزمون نشت در آگار Immunodiffusion
آزمون نشان دارکردن آنتی بادی Labeled Antibody
تلفیقی از سرولوژی و الکترون میکروسکوپی مانند روش الکترون میکروسکوپی با جذب سرولوژیک Immunosorbent electron microscopy
اساس روش های ایمنی سنجی و ELISA
یکی از پرمصرفترین فن آوری ها در این خصوص استفاده از آنتی بادی متصل به آنزیم می باشد. این روش پایدار، بی خطر، نسبتاً ارزان و براحتی قابل اجراست و در مدت زمانی اندک و با وسایلی ساده می توان انجام داد. این فن آوری به الایزا معروف است.
تقسیم بندی روش های مختلف آزمون الایز
DAS-ELISA
Dot-blot سنجش واکنش های ایمنی به روش لکه گذاری نقطه ای
اصول روش ساندویچ دوطرفه الیزا (DAS-ELISA) شدت رنگ در ارزیابی های نهایی با غلظت ویروس مناسب است.
استفاده های کاربردی از روش های ایمنی سنجی در کشاورزی
بکارگیری روش های شخیص ویروس گیاهی در کشت مریستم به منظور تولید گیاهان عاری از ویروس
تشخیص بیماری های گیاهی پیش از بروز علائم
اعمال مسائل قرنطینه ای به همراه استفاده از روش های ایمنی سنجی جهت ورود ارقام جدید گیاهی یا گیاهان تراریخته، بذور و ژرم پلاسم
استفاده از تکنیک های سنجش ایمنی به منظور تولید آنتی بادی علیه پاتوژن های بیماریزای گیاهی
کاربرد ایمنی سنجی درعلوم ویروس شناسی و قارچ شناسی گیاهی
برای نخستین بار در سال 1988 شرکت کشاورزی CIBA Agriculture در کمبریج اقدام به تولید آنتی بادی برای Stagonospora nodorum, Septoria Tritici نموده و آن را Septoria Watch (ساعت سیتوریایی) نامید.
این در واقع نخستین باری بود که فن آوری الایزا در کنترل بیماری سیتوریوز مورداستفاده قرار می گیرفت.
شرکت Dupont فعالیت گسترده ای را در خصوص تسخیص عوامل بیماری زای مهم از جمله:
قارچ عامل بیماری لکه چشمی گندم
Pseudocercosporella Herpotricoides
بیماری سیگاتوکای زرد و سیاه در موز
Mycosphaerlla Figiensis, Musicolla
بیماری سپتوریوز گندم
Stagonospora.spp, Septoria
بمیاری های ناشی از Botryis.Spp انجام داده (Binder Etall 1995)
در حال حاضر شرکت SIBA و شرکت Novaritis تحقیقات وسیعی را در زمینه تشخیص بیماری های سیگاتوکای موز و سپتوریوز گندم آغاز نمودند.
بیماری باکتریایی پوسیدگی نرم سیب زمینی
تولید آنتی بادی اختصاصی علیه ویروس های رشته ای نظیر:
PVX و TMV
نتیجه
استفاده از روش های ایمنی سنجی در تشخیص بیماری هایی که دوره ی کمون طولانی تری دارند و تشخیص آنها با استفاده از علائم بصری مشکل می باشد و نیز تشخیص وجود یا عدم وجود بیماری های ویروسی و قارچی در گیاهان تراریخته، ارقام و گونه های جدید، بذور و ژرم پلاسمای وارد شده از سایر کشورها (تحت عنوان مسائل قرنطیه ای) حائز اهمیت می باشد.
با استفاده از این فن آوری ها، عامل بیماری حتی درهنگامی که اولین سلول های آن شروع به رخنه در گیاه می کند، قابل شناسایی وتشخیص است. بنابراین کنترل بیماری ها، دقیق تر بوده و از بروز اپیدمی به موقع جلوگیری می شود. در نتیجه امنیت محصولات غذایی و تولیدات کشاورزی بالا رفته و عملکرد در واحد سطح نیز متعاقباً افزایش خواهد یافت.
مقایسه کاهش درصد واحدهای آنتی ژن قارچ پس از سمپاشی با آلتو پیش و پس از بروز علائم
مقایسه کاهش درصد واحدهای آنتی ژن قارچ پس از سمپاشی با تیلت پس و پیش از بروز علائم
تصویر شماتیک از واکنشهای مختلف در آزمون نشت دوطرفه الترولونی، AS، آنتی سرم، AG3, AG6، آنتی ژن ها، S, I باندهای مختلف روسوب
واکنش آنتی بادی با پروتئین های جزء اول که هم در عصاره گیاه سالم و هم در عصاره گیاه بیمار حاوی ویروس وجود دارند و سرعت نشت آن مانند آنتی بادی است.
سرعت نشت آنتی ژن کمتر از آنتی بادی
سرعت نشت آنتی ژن بیشتر از آنتی بادی
وجود آنتی ژن به همراه پروتئین گیاهی
آنتی ژنهای با تعیین کننده آنتی ژنی کم تشابه
آنتی ژنهای با تعیین کننده آنتی ژنی غیر مشابه
آنتی ژنهای با تعیین کننده آنتی ژنی یکسان
روش CIq-ELISA