رویکرد بهداشت عمومی به جلوگیری از صدمات ناشی از صدمات تراماتیک دندانی
در سراسر جهان، صدمات علت اصلی مرگ و میر، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه به حساب می آیند. اهمیت صدمات از منظر بهداشت عمومی در بریتانیا تشخیص داده شده است و امروزه یکی از اولویت های هدف گذاری شده در برنامه ریزی های بهداشت عمومی انگلستان می باشد (دانشکده بهداشت 1999) (کادر 1-16).
مقدمه
در دندانپزشکی علاقه مندی رو به افزایش کلینیکال و نیز بهداشت عمومی به موضوع صدمات تراماتیک دندانی دیده می شود.
این بخش یک نگاه کلی به اپیدمیولوژی صدمات تراماتیک دندانی خواهد داشت. اثرات این وضعیت برجسته تر نشان داده شده و عوامل اتیولوژیک کلیدی آن مشخص خواهند شد. ارزیابی منتقدان از روش های پیشگیری ودرمانی نشان داده خواهند شد و رویکردهای بهداشت عمومی جایگزین ترسیم خواهند گردید.
در بریتانیا، دادخواست های مربوط به صدمات سالانه بالغ بر 10000 مورد می باشد.
نزدیک به 1/3 مرگ ها در بین سنین 24-15 سالگی به دلیل تصادفات جاده ای است.
سالانه 3000 نفر از افرادی بالای 65 سال به دلیل صدمات ناشی از افتادن می میرند.
احتمال مرگ اطفال زیر 15 سال در خانواده های غیر کارآزموده، نسبت به خانواده های کارآزموده 5 برابر بیشتر است.
سیستم خدمات بهداشتی سالانه 1/6 بیلیون پوند صرف درمان صدمات می کند.
کادر 1-16 تاثیر صدمات از منظر بهداشت عمومی
اپیدمیولوژی صدمات تراماتیک دندانی
در مقایسه با اطلاعات موجود در خصوص پوسیدگی ها و بیماری های پریودنتال، یافته های موجود در ارتباط با وسعت و شدت صدمات دندانی محدود می باشد.
در بریتانیا از سال 1973 با بررسی ملی دندان های اطفال و دیگر بررسی هایی که به صورت محلی به انجام رسیده است، اطلاعات موجود در خصوص صدمات دندانی جمع آوری شده اند.
به دلیل وجود اختلاف در روش های مطالعات مختلف و نیز تفاوت در روش های نمونه برداری، مقایسه مستقیم اطلاعات بدست آمده از این مطالعات بسیار مشکل است.
برای مثال، در بررسی های ملی دندان های اطفال که در سال های 1993 و 1983 به انجام رسیده اند (O, Brien سال 1994، Todd و Dodd سال 1985)، شاخص های تشخیصی استفاده شده با بررسی که در سال 1973 به انجام رسیده است متفاوت می باشد (Todd سال 1975).
چندین اندکس مختلف جهت ارزیابی شیوع صدمات دندانی ایجاد شده اند. مشکلات مرتبط با اندازه گیری صدمات دندانی کدامند؟
نکات مبحث:
یافته های بدست آمده از یک بررسی دندانی اطفال که اخیراً در بریتانیا به انجام رسیده است شیوع کلی صدمات دندانی را 17% نشان می دهد (O, Brien سال 1994).
اختلاف در نقاط مختلف بریتانیا به وضوح دیده می شود. برای مثال، اطفال 14 ساله ای که در انگلیس زندگی می کنند. صدمات دندانی کمتری در مقایسه با اطفال ایرلند شمالی، ولز و اسکاتلند دارند.(15% در مقایسه با 18%، 20% و 23%).
دو بررسی محلی و وسیع که در نقاط محروم به انجام رسیده نشان دهنده شیوع بالاتر صدمات درمانی در مقایسه با بررسی ملی است که در بریتانیا به انجام رسیده است. یک مطالعه روی اطفال 14-11 ساله که در Bury و Salford واقع در شمال غرب انگلیس به انجام رسیده شیوع 4/34% را گزارش نمود (Hamilton و همکاران سال 1997).
در یک بررسی که اخیراً در منتهای شرقی لندن به انجام رسید شیوع صدمات دندانی در اطفال 14 ساله 7/23% مشخص شد (Marcenes و Murray سال 2001). یافته های مشابه در اغلب بررسی ها نشان می دهد که پسرها بیشتر از دخترها دچار صدمات دندانی شده و بیشترین میزان صدمات در اوایل دوران جوانی رخ می دهند.
تاثیر وضعیت:
صدمات دندانی از نظر شدت از یک ترک مینایی تا شکستگی دندان و یا لقی متغیر می باشد. بنابراین تاثیر این وضعیت بر فرد مبتلا می تواند خیلی متفاوت باشد.
نکات مبحث:
دامنه تاثیرات ممکن ناشی از صدمات دندانی بر کیفیت زندگی افراد را ترسیم کند. تاثیرات احتمالی صدمات دندانی بر اجتماعات وسیع تر را توصیف کنید.
با کاهش چشمگیر میزان پوسیدگی ها در اغلب کشورهای توسعه یافته، هزینه درمان صدمات دندانی ممکن است به زودی معادل هزینه درمان پوسیدگی ها شود. برآورد هزینه دقیق پرداختی جهت مراقبت و کنترل صدمات دندانی به دلیل ماهیت پیچیده و زمان درمان طولانی می تواند قابل ملاحظه باشد. تحقیقات انجام شده در کشورهای اسکاندیناوی در سال 1990 هزینه درمان را 5/3-2/3 میلیون دلار آمریکا در یک میلیون فرد براورده نموده است. (Andreasen و Andreasen سال 1990، 1997). بنابراین هزینه های درمانی، در سطح ملی بریتانیا، می تواند بسیار قابل توجه باشد. این هزینه بر اساس قیمت های سال 1990 حدود 196-179 میلیون دلار آمریکا برآورد شد است.
اتیولوژی
صدمات تراماتیک دندانی توسط دامنه ای از عوامل متعدد به وجود می آید (کادر 2-16). همانند بسیاری زمینه های دیگر دندانپزشکی، این تمایل وجود دارد که عوامل اتیولوژیک فردی به عنوان مهمترین عامل مطرح شوند و مورد توجه قرار گیرند. بیرون زدگی دندان های قدامی، افزایش اورجت، پوشش ناکافی لب همگی از ریسک فاکتورهای کلینیکی مهم می باشند ولی تشخیص این نکته اهمیت دارد که بدانیم شاخص های محیطی، اقتصادی و اجتماعی تر اساساً با اهمیت می باشند.
در اطفال بین مرگ ناشی از صدمات با شیب موقعیت اجتماعی یک ارتباط قوی دیده می شود (دانشکده بهداشت 1999)، هر چند ارتباط بین محرومیت اجتماعی با صدمات دندانی به طور کامل بررسی نشده است. به هر حال، بررسی در مناطق محروم شمال غرب انگلیس و منتهای شرقی لندن نشان دهنده درصد بالای بیشتر صدمات دندانی نسبت به شاخص های ملی می باشد (Hamilton و همکاران سال 1997، Marcenes و Murray سال 2001). در مطالعه ای در لندن مشخص شد که احتمال صدمات دندانی برای افرادی که در خانواده های شلوغ زندگی می کنند بیشتر می باشد (Marcenes و Murray سال 2001).
کادر 2-16 ریسک فاکتورهای صدمات دندانی
کلینیکال
بیرون زدگی دندان های قدامی (incisal protrusion)
افزایش اورجت (بیش از 6mm)
پوشش ناکافی لب
محیطی – اجتماعی
ورزش های رزمی
خشونت
محرومیت – ازدحام
افتادن
ترافیک و حوادث اتفاق افتاده با دوچرخه
محیط های فقیر
محدودیت ها در انتخاب درمان و پیشگیری
روش های کلینیکال در خصوص پیشگیری و درمان صدمات دندانی محدود می باشد (کادر 3-16) و نشان دهنده مثالی واضح از نقاط ضعف دندانپزشکی کلینیکال است، در هنگامی که روش های بهداشت عمومی تکمیلی و قابل قبول پذیرفته نشده اند. ارتودنسی، ترمیم دندان های تراماتیزه، وضع مقررات جهت استفاده از محافظ دهانی در ورزش های ضربه ای، روش های سنتی جهت درمان و پیشگیری همگی تاثیر کمی بر موضوع صدمات درمانی دارند.
کادر 3-16 محدودیت های روش های کلینیکال در جلوگیری ودرمان صدمات دندانی
هزینه بالای درمان
زمان کلینیکال
تجربه کلینیکی کم
نتایج درمانی ضعیف
دسترسی نابرابر به مراقبت های درمانی
مسکن : علت های اصلی این وضعیت به درستی مشخص نشده است.
آخرین بررسی ملی دندان های اطفال نشان می دهد که تقریباً 60% دندان های انسزیور صدمه دیده نیاز به ترمیم داشتند (O, Brien سال 1994). اگر فرض کنیم تمامی درمانگران در مراکز اولیه درمانی تجربه و مهارت لازم جهت درمان مواردی که به آنها ارجاع می شود را داشته باشند، با این وجود همانطور که قبلاً نیز گفته شد، هزینه صرف شده جهت درمان مناسب دندان صدمه دیده قابل ملاحظه می باشد. واضح است که علاوه بر مراقبتهای ویژه بالینی می بایستی تاکید بیشتری بر کاهش مواردی که اتفاق می افتد را نمود. این امر نیازمند روشهای بهداشت عمومی است که سعی در تغییر جهت وضعیت های زمینه ای و علت های ایجادی مشکل دارند.
دستور کار بهداشت عمومی
در فصول قبلی روش های بهداشت عمومی برای جلوگیری از پوسیدگی ها، بیماری های پریودنتال و سرطان های دهانی ملاحظه شدند. از آنجا که توصیه های مشابه فراوانی جهت موارد فوق شده است، مجدداً ضرورت کمی جهت تکرار آنها و در ارتباط با صدمات دندانی وجود دارد. به جای آن که در کادری که در ادامه آورده خواهد شد تعدادی از سوالات مطرح شده اند. بحث نمودن و پاسخ دادن به این سوالات می توانند مروری مفید بر اصول ترسیم شده فصول قبل فراهم نماید.
نکات مبحث
در منطقه ای محروم و در شرق لندن شیوع صدمات دندانی در بین نوجوانان (teenagers) از متوسط آن در بریتانیا بالاتر می باشد. به عنوان یک دندانپزشک جامعه نگر شاغل در این منطقه شما نیاز به داشتن رویکردهای بهداشت عمومی جهت مبارزه با این مشکل می باشید. به نکات زیر توجه کنید:
چه عواملی دراین منطقه ممکن است مسئول میزان بالای صدمات دندانی باشد؟
موسسات، بخش ها وانجمن هایی را که نیازمند مساعدت آنها جهت حل موثر مشکل هستید، توصیف کنید.
اعمالی را که جهت پایین آوردن صدمات دندانی و در مدارس توصیه می کنید، ترسیم کنید.
اعمال توصیه شده تان را چگونه ارزیابی می کنید؟
نتیجه گیری
شواهد اپیدمیولوژیک موجود نشان می دهند که صدمات تراماتیک دندانی یک مشکل بهداشت عمومی مهم می باشد. روش های درمانی و پیشگیری معمول بعید است که موثر واقع شوند مگر آن که روش های بهداشت عمومی تکمیلی به انجام رسد. عملکرد موثر بهداشت عمومی نیازمند همکاری بخش های مختلف به منظور تغییر موقعیت های اجتماعی، اقتصادی و محیطی است که در ارتباط با صدمات دندانی می باشد.
پایان