بنام خدا
خلاقیت و نوآوری در مدیریت
مقدمه
امروزه جامعه نیازمند آموزش مهارتهایی است که با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم وفناوری به پیش برود،هدف باید پرورش انسانهایی باشد که بتوانند با مغزیی خلاق با مشکلات روبرو شده و به حل آنها بپردازند. به گونه ای که انسانها بتوانند به خوبی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و با بهره گیری از دانش جمعی و تولید افکار نو مشکلات را از میان بردارند و به سوی یک جامعه سعادتمند قدم بردارند.
خلاقیت دارای سه مولفه است:
تخصص ، تفکر خلاق و انگیزش که می تواند درونی و بیرونی باشد.
خلاقیت
خلاقیت یعنی تلاش برای ایجاد یک تغییر هدفدار در توان اجتماعی یا اقتصادی سازمان
خلاقیت بکارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است
خلاقیت یعنی توانایی پرورش یا به وجود آوردن یک انگاره یا اندیشه جدید (در بحث مدیریت نظیر به وجود آوردن یک محصول جدید است)
خلاقیت عبارت است از طی کردن راهی تازه یا پیمودن یک راه طی شده قبلی به طرزی نوین
خلاقیت از دیدگاه سازمانی
ارائه ی فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت یا کیفیت فعالیت های سازمان؛ مثلاً افزایش بهره وری، افزایش تولیدات یا خدمات، کاهش هزینه ها، تولیدات یا خدمات از روش بهتر، تولیدات یا خدمات جدید و غیره.
خلاقیت از دیدگاه روانشناسی
خلاقیت یکی از جنبه های اصلی تفکر یا اندیشیدن است.
تفکر عبارت است از فرایند بازآرایی یا تغییر اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت.
تفکر
تفکر همگرا: فرایند بازآرایی یا دوباره سازی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت.
تفکر واگرا: فرایند ترکیب و نوآرایی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت، خلاقیت یعنی تفکر واگرا
ویژگیهای افراد خلاق
1 – سلامت روانی و ادراکی
2 – انعطاف پذیری ادراک
3 – ابتکار
4 – ترجیح دادن پیچیدگی نسبت به سادگی
5 – استقلال رای و داوری
1 – خصوصیات ذهنی
2 – خصوصیات عاطفی
3 – خصوصیات اجتماعی
روبرت جی استرنبرگ و لینداای اوهارا
1- دانش: داشتن دانش پایه ای در زمینه ای محدود و کسب تجربه و تخصص در سالیان متمادی.
2- توانایی عقلانی: توانایی ارائه ایده خلاق از طریق تعریف مجدد و برقراری ارتباطات جدید در مسائل.
3- سبک فکری: افراد خلاق عموماً در مقابل روش ارائه شده از طرف سازمان و مدیریت ارشد، سبک فکری ابداعی را بر می گزینند.
4- انگیزش: افراد خلاق عموماً برای به فعل در آوردن ایده های خود برانگیخته می شوند.
5- شخصیت: افراد خلاق عموماً دارای ویژگی های شخصیتی مانند مصر بودن، مقاوم بودن در مقابل فشارهای بیرونی و داخلی و نیز مقاوم بودن در مقابل وسوسه همرنگ جماعت شدن هستند.
6- محیط: افراد خلاق عموماً در داخل محیط های حمایتی بیشتر امکان ظهور می یابند.
عوامل باز دارنده خلاقیت
تلاشهای قبل از بلوغ برای حذف خیالبافی
محدودیتهای بازدارنده قوه تدبیر و کنجکاوی کودکان
تکیه بیش از حد به نقش جنسیت
تاکید زیاد بر پیشگیری
القای ترس و کمرویی
تاکید بر مهارتهای کلامی
نوآوری
منظور از نوآوری خلاقیت متجلی شده و به مرحله عمل رسیده است، به عبارت دیگر نوآوری یعنی اندیشه خلاق تحقق یافته؛ نوآوری همانا ارائه محصول، فرایند و خدمات جدید به بازار است؛ نوآوری بکارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است.
ابزارهای نوآوری
اراده
اعتماد به نفس
کمیت
شبیه سازی
استمداد از دیگران
مجاورت / تشابه / تباین
تغییر دادن
فعالیتهای جنبی و . . .
ویژگی های فرهنگ نوآور
1- پذیرش ابهام؛ 2- شکیبایی در امور غیر عملی؛ 3- کنترل های بیرونی کم؛ 4- بردباری در مخاطره؛ 5- شکیبایی در برخوردها؛ 6- تاکید بر نتایج تا بر وسایل؛ 7- تاکید بر نظام باز؛
خلاقیت و نوآوری چگونه با هم مرتبط شده اند؟
خلاقیت به طور عام یعنی توانایی ترکیب اندیشه ها به شیوه ای منحصر به فرد یا ایجاد ارتباطی غیرمعمول بین اندیشه ها. یک سازمان که مشوق نوآوری است سازمانی است که دیدگاه های ناشناخته به مسائل یا راه حل های منحصر برای حل مسائل را ارتقا می دهند. نوآوری فرایند کسب اندیشه ای خلاق و تبدیل آن به محصول و خدمت و یا یک روش عملیاتی مفید است.
نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری
1- نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه فردی
2- نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه سازمانی
نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه فردی
خلاقیت و نوآوری عامل رشد و شکوفایی استعدادها و سوق دهنده به سوی خودشکوفایی
خلاقیت و نوآوری عامل موفقیت های فردی، شغلی و اجتماعی.
نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه سازمانی
عامل پیدایش سازمان
عامل تولیدات و خدمات
عامل افزایش کمیت، تنوع تولیدات و خدمات
عامل افزایش کیفیت تولیدات و خدمات و موفقیت در رقابت
عامل کاهش هزینه ها، ضایعات و اتلاف منابع
عامل افزایش انگیزش کاری کارکنان سازمان
عامل ارتقای سطح بهداشت روانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان
عامل ارتقای بهره وری سازمان
عامل موفقیت مجموعه مدیریت و کارکنان سازمان
عامل رشد و بالندگی سازمان
عامل تحریک و تشویق حس رقابت
عامل کاهش بوروکراسی ؛ کاهش پشت میزنشینی و مشوق عمل گرایی
عامل تحریک و مهیا کردن عوامل تولید
ویژگی های سازمان خلاق
رقابت کامل و فشرده
فرهنگ
دسترسی به مدیران
احترام به افراد
ارائه خدمات مردمی
تخصص
کار گروهی
رابطه کارکنان با سازمان
استقبال مدیران از تغییر
نقش مدیر در پرورش خلاقیت
نقش مدیر در پرورش خلاقیت ، تحریک و تشویق کارکنان، تفویض اختیار به کارکنان ، پیدا کردن ذهنهای خلاق و استفاده از خلاقیت دیگران است . نظام مدیریت مشارکتی با تکیه بر خود کنترلی کارکنان ، مشورت ، تشویق به ابتکار و احترام به افراد ، نقش مهمی در پرورش خلاقیت کارکنان ایفا می کند .
تقویت قدرت خلاقیت
به مشکلات از جوانب مختلف نگاه کنید، و دیدگاه های جدیدی را انتخاب کنید که کسان دیگری از آن استفاده نمی کنند
تجسم کنید
ایجاد کنید
ترکیبات جدید بسازید
رابطه سازی کنید
متضاد فکر کنید
استعاری فکر کنید
خود را برای شانس آماده کنید
فرصت های خلاقیت
چهارفرصت داخلی :
1- وقایع غیرمنتظره (مثل شکستها یا موفقیتهای غیرمنتظره)
2- ناسازگاریها
3- نیازهای فرایندی
4- تغییرات در صنایع و بازارها.
سه فرصت خارجی :
1- تغییرات جمعیتی
2- تغییر نگرش
3- دانش جدید
تکنیک های توسعه خلاقیت گروهی
طوفان فکری
تکنیک خلاقیت شش کلاه تفکر
گردش تخیلی
تفکر موازی
ارتباط اجباری
نتیجه گیری
افزایش خلاقیت در سازمانها می تواند به ارتقای کمیت و کیفیت خدمات ، کاهش هزینه ها ، جلوگیری از اتلاف منابع ، کاهش بورو کراسی، افزایش رقابت ، افزایش کارآیی و بهره وری ، ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان منجر گردد .
با تشکر