عنوان:
حسابرسی مستمر
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
پیشینه حسابرسی مستمر
مفهوم حسابرسی مستمر
ماهیت و هدف حسابرسی مستمر
فواید حسابرسی مستمر
معایب حسابرسی مستمر
الزامات حسابرسی مستمر
نحوه کاهش بهای حسابرسی مستمر
مراحل حسابرسی مستمر
شباهت و تفاوت حسابرسی مستمر و حسابرسی سنتی
گزارش حسابرسی مستمر
جمع بندی و نتیجه گیری
منابع
چکیده
حسابرسی مستمر رویکردی است که امکان تهیه گزارش حسابرسی را به طور همزمان و یا در مدتی کوتاه پس از وقوع رویداد برای حسابرس فراهم می آورد. امروزه به دلیل سرعت بالای انتقال و انتشار اطلاعات و داده ها، استفاده از این رویکرد در اعتبار بخشی صورتهای مالی امری ضروری به نظر می رسد. در این رویکرد ، حسابرسان داخلی با بهره گیری از فناوری های لازم ، اقدام به نظارت جامعی بر تمام فرآیندهای شرکت می کنند و حسابرسان مستقل با اتکا به فعالیت های آنها می توانند گزارش های به موقع و در عین حال قابل اتکایی صادر کنند. افراد مشغول در این حرفه در حال بررسی و بهبود حسابرسی مستمر به عنوان جانشین بالقوه ی حسابرسی سنتی هستند.
مقدمه
هدف از گزارشگری مالی ارائه اطلاعاتی است که برای مدیریت و سهامداران در تصمیم گیری های اقتصادی مفید است. برای اینکه اطلاعات مالی مفید باشد، باید به موقع و عاری از هرگونه تحریف ، ناشی از اشتباه یا تقلب باشد. در اقتصاد زمان واقعی اطلاعات مالی به موقع و قابل اعتماد برای تصمیمات تجاری روزانه در خصوص برنامه ریزی راهبردی ، افزایش سرمایه تصمیم گیری های اعتباری و تعامل با تامین کنندگان و فروشندگان بسیار مهم است.
پیشینه حسابرسی مستمر
طی دهه گذشته و همگام با پیشرفت و فن آوری اطلاعات، تحقیقات در زمینه حسابرسی مستمر آغاز شد. سرانجام گرومر و مورتی سیستم اولیه ای برای حسابرسی مستمر پایگاههای اطلاعاتی ارائه دادند. متعاقب آنها انجمن های حرفه ای حسابداری، نظیر انجمن حسابداران رسمی آمریکا (AICPA) و انجمن حسابداران خبره کانادا (CICA) تشخیص دادند که حرفه نیازمند گذار از حسابرسی سنتی صورتهای مالی و ارائه انواع گسترده تری از خدمات اطمینان بخشی است. در ادامه ضمن بیان تعریف حسابرسی مستمر که از سوی کمیته ویژه خدمات اطمینان بخشی ارائه شده است، به تشریح بیشتر موضوع می پردازیم.
مفهوم حسابرسی مستمر
مفهوم حسابرسی مستمر چنانکه از نام آن برمی آید،انجام حسابرسی به گونه ای پیوسته است که همه طول دوره مالی را دربرمی گیرد. این در مقابل مفهومی است که در آن،حسابرسی به صورت ادواری و گاه حتی به صورت کاملا مقطعی انجام می شود.
حسابرسی مستمر رویکردی است که امکان تهیه گزارش های حسابرسی به طور همزمان(با وقوع رویداد) یا بعد از یک دوره مالی کوتاه مدت (بعد از وقوع رویداد) را برای حسابرسان مستقل فراهم می آورد.
ماهیت و هدف حسابرسی مستمر
حسابرسی مستمر، فرآیندی است که حسابرسان مستقل را قادر می سازد تا به ارایه گزارشهایی، همزمان با وقوع رویدادهای مربوط یا با کمی تاخیر بعد از آن، نظر کتبی خود را در خصوص قابلیت اتکای اطلاعات گزارش شده اعلام کنند.
درحسابرسی مستمر حسابرسان باید بر مبنای معیاری معقول و مناسب به ارزیابی موضوعاتی بپردازد که مدیریت مسئول تهیه و ارائه آنها است. در حسابرسی مستمر صورتهای مالی معیار مناسب اصول پذیرفته شده حسابداری است. از آنجا که حسابرسی مستمر مستلزم بررسی موضوعات متنوعی است بنابراین حسابرسان ابتدا باید قابل بررسی بودن موضوع را بر اساس معیارهای مربوط بودن و قابلیت اتکاء مشخص کننده ماهیت زمان بندی و بعبود مستمر رویه های حسابرسی مستمر ریسک عدم کشف را کاهش دهند.
فواید حسابرسی مستمر
برخورد با نارساییها در زمانی نزدیک به زمان وقوع
قابلیت توزیع حجم کار
ارائه بموقع نظر حسابرس
برخورد با نارساییها در زمانی نزدیک به زمان وقوع
حسابرس نارساییها را در همان زمان رخداد آنها یا زمانی نزدیک به آن مطرح می کند.این امر موجب تسهیل در واکنش صاحبکار می شود بی آنکه به بررسی مدارک و سوابقی که مدتی از آنها گذشته است نیازی باشد.بدین ترتیب،اطلاعات در زمان مناسب در اختیار صاحبکار قرار می گیرد.
در این دیدگاه حسابرس مشکل و ضعف کنترلها را در زمانی مطرح می کند که اقدام بموقع نسبت به رفع آنها امکانپذیر است.
قابلیت توزیع حجم کار
دیدگاه فعلی انجام حسابرسی ضمنی و متعاقبا رسیدگی نهایی موجب ایجاد تنگنا در برنامه ریزی نیروی انسانی می شود.اگرچه در مورد حسابرسی ضمنی تا حدی قابلیت انعطاف زمانی وجود دارد،اما در مورد حسابرسیهای نهایی با توجه به ضرورت ارائه بموقع گزارشها،این قابلیت بسیار محدود به نظر می رسد.
ارائه بموقع نظر حسابرس
در دیدگاه حسابرسی مستمر برخلاف وضع فعلی که اظهارنظر تنها در پایان سال به صاحبکار منتقل می شود،حسابرس قادر خواهد بود نظر حرفه ای خود را نظم و تناوب بیشتری در طول سال به صاحبکار منتقل کند. بدین ترتیب،سرمایه گذاران نیز در موقعیتی قرار می گیرند که برای تصمیم گیریهای سرمایه گذاری از اطلاعات بروزتری استفاده کنند.شاید هم سرمایه گذاران بتوانند از اظهارنظر حسابرسان به صورت پرداخت برای هر بار مراجعه 1برخوردار شوند.
معایب حسابرسی مستمر
ضعف اساسی حسابرسی مستمر، هزینه های بسیار سنگینی است که انجام آن به همراه خواهد داشت. در واقع، این نقطه ضعف باعث کاهش استقبال از حسابرسی مستمر شده است. همچنین، باید در نظر داشت که نبود استانداردها و دستورالعملهای مدون و کامل برای انجام حسابرسی مستمر، از دیگر محدودیتهای آن است.
الزامات حسابرسی مستمر
پـیـاده سازی و اجــرای حسـابـرسی مسـتـمر نیازمـند مجمـوعــه ای از شــرایـط و الـزامـات است که بایـد در نظـر گرفـــته شونـد ایـن شرایـط عبارتند از:
1- برخورداری از یک سیستم اتکاپذیر به منظور فراهم آوردن موضوعهای اساسی حسابرسی، 2- موضوعهای اساسی حسابرسی باید از یک ساختار مناسب برخوردار باشند، 3- حسابرسان باید در زمینه فناوری اطلاعات و موضوعهای اساسی حسابرسی از میزان تخصص بالایی برخوردار باشند، 4- رویکرد خودکار حسابرسی اکثر شواهد مورد نیاز حسابرسی را فراهم می آورد، 5- باید پیوند ارتباطی درخور اتکایی بین شرکت و حسابرسان وجود داشته باشد، و 6- گزارشهای درخور فهم حسابرسان بموقع ارائه شود و در دسترس قرار گیرد.
نحوه کاهش بهای حسابرسی مستمر
چنانکه بیان شد، یکی از عیبهای اصلی حسابرسی مستمر، هزینه های بالای اجرای آن است؛ زیرا در این نوع حسابرسی، رسیدگیهای حسابرس از سایر حسابرسیها بیشتر و زمانبرتر است. برای برطرف کردن این عیب می توان از دو استراتژی مطرح شده به وسیـله اُرمـن (Orman, 2001) استفاده کرد:
الف) استراتژی ادواری
ب) استراتژی شمارشی
استراتژی ادواری
بر اساس این استراتژی، پایگاه داده ها به صورت ادواری مورد بازرسی قرار می گیرد. یعنی هر نظارت پس از سپری شدن یک دوره زمانی ثابت، دوباره اجرا می گردد. این رویکرد در جستجوی خطاها و سایر تخلفاتی است که پس از آخرین دوره نظارت اجرا شده، رخ داده است. یکی از الزامات حیاتی استراتژی دوره ای، این است که دوره ها برای نظارت به صورت مناسب انتخاب شود. اگر فاصله بین دوره های بازرسی بسیار زیاد باشد، اشتباهات متعددی در پایگاه داده ها روی خواهد داد که کشف و تصحیح آنها بسیار دشوار است. اگر فاصله بین بازرسیها بسیار کم باشد، ممکن است بهای عملیات حسابرسی افزایش یابد و از عملکرد بهینه نظارت کنندگان جلوگیری کند. از آنجا که خطاها به صورت تصادفی در طول دوره بازرسی رخ می دهند،یکی از اشکالات استراتژی ادواری این است که ممکن است خطاها تازمانی که دوره نظارت بعدی شروع شود، کشف نشده باقی بمانند.
استراتژی شمارشی
استراتژی شمارشی مستلزم آن است که یک پایگاه داده برای کشف خطاها و دیگر موارد نقض درستکاری بعد از هر n معامله مورد بررسی قرار گیرد. یک معامله می تواند افزودن، حذف و یا تغییر در یک یا بیشتر از یک ثبت در پایگاه داده ها باشد. تصمیم اصلی تحت این استراتژی عبارت است از انتخاب تعداد معاملات(N)، پیش از اینکه پایگاه داده ها برای کشف موارد نقض درستکاری مورد بازرسی قرار بگیرد. باید توجه داشت اگر N بیش از حد لزوم بزرگ باشد، ممکن است اشتباهات در یک دوره طولانی کشف نشده باقی بمانند. همچنین، اگر N بیش از حد کوچک در نظر گرفته شود، بهای حسابرسی سیستم افزایش می یابد. به هر حال، عیب اساسی استراتژی شمارشی این است که خطاهایی ممکن است کشف نشده باقی بماند؛ چرا که تنها N معامله بررسی می شود، به جای اینکه تمام آنها بررسی شوند.
مراحل حسابرسی مستمر
مرحله اول)
حسابرس حدود و دامنه فرایند تجاری را برای به کارگیری حسابرسی مستمر شناسایی می کند. شواهد حاکی از این است که دسترسی به داده ها باید از همان ابتدا یعنی زمان تعیین دامنه ی فرایند تجاری برای به کارگیری حسابرسی مستمر مورد توجه قرار گیرد. هنگامی که فرایندهای مربوط شناسایی شد حسابرس رویه های حسابرسی موجود را برای شناسایی انواع سرپرستی و کنترل های قابل خودکار آزمون می کند.
مرحله دوم)
مدل داده ای برای طراحی و توسعه معیارهای لازم برای ارزیابی داده های عملیاتی آینده و مانده ی حسابها به کار می رود. معیارها با استفاده از برآورد ، طبقه بندی ، ارتباطات و یا دسته بندی کردن تکنیک های مربوط به داده های حسابرسی شده ی قدیمی ایجاد می شوند. هدف مدل داده ای آموزش دادن مدلهای تحلیلی و الگوریتمی برای تمایز یا برآورد داده های عملیاتی آینده یا مانده ی حسابهایی است که غیرعادی تلقی می شوند. جریان مدل داده ای شامل داده های تاریخی حسابرسی شده است که به دو سری داده ، داده های آموزش و داده های ارزیابی تقسیم می شوند.
داده های آموزشی برای آموزش مدل تحلیلی یا الگوریتمی برای ایجاد معیارهای اصلی مربوط به معاملات و مانده حسابها به کار می رود.
داده های ارزیابی برای آزمون و اندازه گیری دقت مدل تحلیلی آزمایش شده و اجرای آن به کار می رود.
مرحله سوم)
تحلیل های داده برای ارزیابی کنترل های داخلی ، جزئیات معاملات و مانده ی حساب ها نسبت به معیارهای موجود به کار می رود. در سرپرستی کنترلهای مستمر، تحلیل های مبتنی بر رفتارهای کارکنان با سیاست های کنترل داخلی مربوط به نقاط ضعف مقایسه می شوند. برای اطمینان دهی مستمر ، جزئیات معاملات حسابرسی نشده و مانده حسابها با معیارهای توسعه یافته در مرحله مدل داده ای مربوط به انحرافات و اشتباهات ، مقایسه می شود.
حسابرس می تواند برای بیان موارد کنترلی از اطلاعات کمکی یا مکمل استفاده کند. بر مبنای اطلاعات مکمل، حسابرس تصمیم میگیرد چگونه از شواهد اضافی استفاده کند. اگر حسابرس با توضیحات و اطلاعات مکمل قانع شود، سپس می تواند یافته ها و راه حل ها را ثبت کند.
مرحله چهارم)
حسابرسی مستمر، حسابرسی بر مبنای استثنا است. اگر سیستم حسابرسی مستمر هیچ استثنایی را گزارش نکند، به نظر می رسد حسابداری مربوط یا اطلاعات حسابداری فاقد اشتباهات با اهمیت ، از قلم افتادگی ها و تقلب بوده است. در این حالت ، گزارش یا نظر اصلاح شده حسابرسی و یا سطحی از اطمینان را می توان بیان کرد. و در صورت عدم وجود ایرادات و موارد خلاف قاعده، گزارش مقبول صادر می شود.
حسابرسی مستمر و حسابرسی سنتی
شباهت ها:
هم حسابرسی مستمر و هم حسابرسی سنتی در واقع خدمات اطمینان بخشی به شمار می روند. خدمات اطمینان بخشی را می توان به دو گروه خدمات شهادت دهی و خدمات غیر شهادت دهی تقسیم کرد.
حسابرسی مستمر و حسابرسی سنتی هر دو در گروه خدمات شهادت دهی قرار دارند. در خدمات شهادت دهی حسابرس گزارش مکتوبی در مورد میزان انطباق بین یک ادعا و معیارهای از پیش تعیین شده ارائه می کند
هر دو نوع حسابرسی صورت های مالی اساسی را پوشش می دهند و اصول پذیرفته شده حسابداری معیار هر دو است.
تفاوت ها:
حسابرسی سنتی اغلب در سیستم های اطلاعاتی سنتی مبتنی بر کاغذ اجرا می شود اما حسابرسی مستمر صرفاً زمانی که اغلب اطلاعات به شکل الکترونیکی وجود داشته باشد ، قابل اجراست.
حسابرسی سنتی معمولاً به تعداد دفعات محدودی در سال انجام می شود ، کار حسابرسی خیلی زمان بر است ، مستلزم برنامه ریزی و همکاری زیادی است و انجام مکرر آن در طول سال بسیار دشوار است و برای اظهارنظر در مورد صورت های مالی ، حسابرسان باید زمان زیادی را صرف کارهای زیر بنایی کنند.اما در حسابرسی مستمر ، گزارش حسابرسان بلافاصله یا با فاصله زمان کمی صادر می شود. تمام اطلاعات به صورت الکترونیک نگهداری می شود بنابراین تهیه متناوب تر گزارش ها ساده تر می شود.
برای حصول اطمینان از شناخت سیستم های کنترل داخلی شرکت ، این سیستم ها به دفعات مورد مورد آزمون قرار خواهد گرفت افزایش این کنترل ها قابلیت ارتقا و بهبود کنترل های داخلی را که مربوط به گزارشگری مالی نیستند افزایش داده و ساختار کنکنترل داخلی را ارتقا خواهد داد. از آنجا که قابلیت اتکای هر گزارشی تحت تاثیر سیستم کنترل داخلی زیر بنای آن است ، آزمون مستمر سیستم های کنترل داخلی به شیوه فوق و افشای آن به سرمایه گذاران سبب افزایش اطمینان سرمایه گذاران به اطلاعات مربوطه خواهد شد.
سرانجام اینکه حسابرسی مستمر به حسابرسان امکان می دهد تا حجم آزمون های محتوا را برای برخی معاملات خاص افزایش دهند. به ویژه از آنجا که آزمون های محتوا به جای آنکه سالانه انجام شود به صورت روزانه یا هفتگی صورت می گیرد،لذا کل میزان شواهد آزمون شده طی سال بیش از شواهد جمع آوری شده طی یک حسابرسی سنتی خواهد بود.
گزارش حسابرسی مستمر
اگر در گزارش حسابرسی هیچ موردی استثنا نشده باشد، فرض بر این است که اطلاعات ایجاد شده توسط سیستم حسابداری فاقد اشتباهات ، از قلم افتادگی ها و تقلب با اهمیت است. اگر گزارش موارد استثنا به نقاط ضعف با اهمیت کنترل داخلی و معاملات غیر مجاز اشاره کند، باید قبل از تایید صورتهای مالی ، اصلاح شوند. نقش موثر حسابرسی مستقل سرپرستی و اعتباردهی است. زمانی نظر مثبت ارائه می شود که در طول سرپرستی و آزمون حسابرسی مستمر، وضعیت نامساعد وجود نداشته باشد. با این حال ، اطمینان دادن نسبت به کنترل های داخلی و گزارشگری مالی و درستی داده ها نیازمند انحراف از قوانین فعلی است . زیرا حسابرس مستقل مجبور است نقش سرپرست را بپذیرد و احتمالاً مجبور خواهد بود که شکل دیگری از اطمینان دهی را فراهم کند.
جمع بندی و نتیجه گیری
حسابرسی مستمر یک نوآوری تکنولوژیکی در فرآیند حسابرسی سنتی می باشد.
حسابرسی مستمر سبب افزایش کارایی و اثر بخشی عملیات حسابرسی شده و نتایج حسابرسی را در فاصله زمانی کمی بعد از وقوع رویداد گزارش می نماید.به علاوه با کشف زود هنگام انحرافات، امکان اصلاح سریع آن و جلوگیری از اشتباهات عمدی یا سهوی را فراهم می کند.دراین راستا ثابت شده است که حسابرسی مستمر می تواند بسیاری از مشکلات عملیاتی را از پیش مشخص کرده و از تبدیل شدن موضوع به یک فاجعه ، جلوگیری نماید.
علی رغم مزایای زیاد حسابرسی مستمر و در شرایطی که پیشرفت فناوری پاسخگوی نیازهای حسابرسی مستمر شده است ، هنوز پیشرفت چشمگیری در به کارگیری عملی آن در حسابرسی مستقل صورت های مالی مشاهده نمی شود و بر این اساس بررسی عمیق تر موانع اجرای آن و اتخاذ راهکارهای عملی برای حصول به این مطلوب ، ضرورت دارد.
منابع
سجادی، سیدحسین – تغییر از رویکرد حسابرسی سنتی به حسابرسی مستمر
فرقاندوست حقیقی، کامبیز – حسابرسی مستمر؛ کشف یک مفهوم
عبدالهی ، احمد – حسابرسی مستمر یا اتکا بر حسابرسی سنتی
ودیعی؛محمدحسین ، موسوی نژاد؛روح الله – حسابرسی در عصر تجارت الکترونیک
کردستانی؛غلامرضا ، رحیمی؛مصطفی – حسابرسی مستمر و زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر
سلیمانی امیری؛غلامرضا ، شفیع زاده؛بهاره – حسابرسی مستمر و نظارت مستمر؛چالشهای گذشته ، فرصتهای پیش رو
با تشکر از توجه شما