Farideh Namvar
PhD Medical Biotechnology
2009
جمعیت شناسی
Population
&
تنظیم خانواده
Family planning
جمعیت شناسی
جمعیت شناسی
مطالعه علمی و تجزیه و تحلیل آماری – ترکیب و حرکات زمانی و مکانی جمعیت های انسانی – بررسی روابط سیاسی جمعیتی با عوامل زیستی بیولوژیک اقتصادی و اجتماعی است .
جمعیت شناسی :سازمان ملل متحد
بررسی کمی (اندازه،ساختار،تغییروتحول و خصوصیات مشترک) وکیفی(حرکات زمانی ومکانی وارتباط متقابل بین پدیده های جمعیتی)
اهداف جمعیت شناسی
شناخت ساختار وحالات جمعیت
توصیف گذشته
بررسی روند های جمعیت ورابطه آن جنبه های مختلف سازمان اجتماعی همان منطقه
پیش بینی آینده
جمعیت
جمعی از افراد انسانی که در یک محدوده جغرافیایی به طور مستمر به شکل خانواده و خانوار زندگی میکنند .
انواع جمعیت
مقیم
واقعی
کل
اندیشه های جمعیت
طرفداران افزایش موالید
مخالفان ا فزایش موالید
طرفداران ثبات جمعیت
طرفداران تناسب جمعیت
موارد مهم در بررسی جمعیت
.اندازه جمعیت
.توزیع جمعیت
.باروری ومرگ ومیر
.مهاجرت
.نیروهای فعال در جامعه
انواع مطالعه جمعیت
مستقیم
غیرمستقیم
سرشماری
ثبت وقایع چهارگانه
روشهای دیگر
آمارگیری نمونه ای
سرشماری
یک ابزار مهم برای توسعه اقتصادی است و هر برنامه ریزی که بدون مطالعه جمعیت شناسی باشد موفقیت چندانی ندارد.
حرکات جمعیت
حرکات زمانی
سرگذشت اجتماعی
توزیع مکانی
توزیع بر حسب سن و جنس
سرگذشت طبیعی جمعیت
زمان دوبرابر شدن جمعیت
مدت زمان لازم برای دوبرابرشدن جمعیت
سرعت رشد جمعیت *زمان دوبرابر شدن؟
زمان نصف شدن؟
ترکیب سنی جمعیت
مهم در برنامه ریزی های دولت،
تفاوت هرم سنی جمعیت در کشورهای مختلف؟
ترکیب جنسی جمعیت
نسبت جنسی
بهم خوردن ترکیب جنسی:اختلاف در موالید
اختلاف میزان مرگ ومیر
مهاجرت
توزیع جغرافیایی جمعیت
؟
عوامل موثر بر حرکات جمعیت
1- باروری وموالید
2- مرگ ومیر
3- مهاجرت
4- ازدواج وطلاق
عوامل موثر بر باروری
شرایط محیطی
شرایط اقتصادی
شرایط اجتماعی
سیاستگزاری های کشوری
عوامل موثر بر باروری
شرایط اجتماعی :همگانی بودن ازدواج
مدت زندگی مشترک
سن ازدواج
کلاس اجتماعی اقتصادی
مذهب
سنن جامعه
عوامل موثر برمرگ ومیر
ژنتیک
نژاد
جنس
تغذیه
سبک زندگی
تاثیرات مهاجرت
بر جامعه مهاجر فرست
برجامعه مهاجر پذیر
افزایش مطلق جمعیت کشور در صدسال گذشته
میزان رشد جمعیت در فاصله سالهای 1370-1280
شروع برنامه تنظیم خانواده
میزان رشد جمعیت در فاصله سالهای 1380-1280
سالهای تداوم برنامه
سیر صعودی متقاضیان خدمت در سالهای 82-1374
جمعیت متقاضیان خدمت در 5 سال آینده چگونه خواهد بود؟
3400000 نفر
در سرشماری سال 1375 حدود 25% جمعیت کشور 20-10 سال داشته اند.
شاخص های جمعیتی
معیارهایی برای قابل مقایسه وبررسی ساختن اطلاعات آماری در جامعه
انواع شاخصها
میزان:صورت کسر بخشی از مخرج کسر است،زمان وضریب دارد
نسبت:صورت ومخرج لزوما به هم مربوط نیستند
شاخصها
زاد وولد
مرگ ومیروبیماری
مهاجرت
شاخص های زاد و ولد
میزان خام تولد:
میزان باروری عمومی
میزان باروری نکاحی
میزان باروری ویژه سنی
میزان باروری کلی
میزان رشدطبیعی
میزان رشدکلی
میزان تجدید نسل خالص وناخالص
میزان بارداری
نسبت کودک به زن
میزان سقط جنین
نسبت سقط جنین
نسبت نارسی
شاخصهای مرگ ومیر
میزان مرگ ومیر خام
میزان مرگ ومیر اختصاصی
میزان مرگ ومیر شیرخواران
میزان مرگ ومیر زنان باردار
نسبت کشندگی
میزان بیماری
نسبت بیماریزایی
امید به زندگی
شاخصهای مهاجرت
میزان مهاجرت خالص
میزان مهاجرپذیری
میزان مهاجرفرستی
شاخص های اشتغال
نسبت خالص وناخالص سرباری
نسبت تکفل
نرخ فعالیت عمومی واختصاصی
مشکلات ناشی از افزایش جمعیت
اثر بر منابع تامین غذا
اثر بر خانواروبهداشت آن
اثر بر آموزش و پرورش
اثر بر وضعیت مسکن
اثر بر میزان اشتغال
مشکلات ناشی از افزایش جمعیت
اثر بر شهر نشینی
اثر بر توسعه اقتصادی
اثر بر توزیع سنی جمعیت
اثر بر منابع طبیعی
اثر بر میزان منابع آب
شاخص های توسعه یافتگی
درآمد سرانه
سواد وموقعیت های آموزشی
نسبت جمعیت شهرنشین
نرخ رشد جمعیت
ارتباطات
تسهیلات بهداشتی*
میزان مصرف انرژی
موقعیت وجایگاه زنان در اجتماع
چرخه جمعیت شناسی
مرحله اول:بالا بودن موالید ومرگ و میر
مرحله دوم:زادو ولد بالاومرگ ومیر کم
مرحله سوم:موالید ومرگ و میر کم ولی…
مرحله چهارم:موالید ومرگ و میر کم و…
مرحله پنجم:موالید ومرگ و میر کم ولی…
تنظیم خانواده
تعریف: تصمیم گیری اندیشمندانه، داوطلبانه،ومسئولانه زوجین در زمینه ارتقاءسلامت خانواده
نتایج حاصل از تنظیم خانواده
کاهش مرگ ومیر کودکان
کاهش مرگ ومیرمادران
تشخیص زودرس سرطانها
کاهش میزان سقط جنین
تعداد فرزندان
زمان زایمان
هماهنگی با برنامه های کشوری
تعلیم وتربیت
ارتقاء سلامت
بهبود شرایط اقتصادی
مفهوم سلامتی Health
سلامتی تعاریف گوناگونی دارد که قدیمی ترین تعریف آن عبارت است از بیمار نبودن از نگاه اکولوژیک، سلامتی، تعادی پویا بین انسان و محیط زیست است. سلامتی، یک فرآیند تطبیق و یک حالت نسبی است. فردای جامعه با افرادی شکل می گیرد که کارآ و سالم ، برای توسعه اقتصادی-اجتماعی باشند.
تعریف سازمان بهداشت جهانی(WHO) از سلامتی
تعریفی که از همه بیشتر پذیزفته شده است، تعریف WHO در سال 1948 می باشد که به شرح ذیل است:
«سلامتی عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و نه فقط فقدان علیلی یا بیماری.»
در سالهای اخیر، توانایی داشتن «یک زندگی مثمر از نظر اقتصادی و اجتماعی» به آن اضافه شده است.
تعریف Rene Dobbous از سلامتی
«سلامتی عبارت است از تطابق کارآ و مستمر با محیط زیست به منظور به دست آوردن بهترین عملکرد.»
تعریف عملیاتی سلامتی
باید توجه داشت که طبق تعریف WHO، سلامتی را نمی توان مستقیما اندازه گیری کرد. لذا، این تعریف عملیاتی نیست. در یک مفهوم وسیع، سلامتی عبارت است از حالت یا کیفیتی از بدن انسان که بیان کننده عملکرد خوب بدن در وضعیت ژنتیک و زیست محیطی معین باشد.
در یک مفهوم فشرده تر که برای اندازه گیری مفید تر است، سلامتی عبارت است از:
نبودن شواهد آشکار بیماری ;
کار کردن چند اندام بدن به اندازه کافی و در ارتباط یکدیگر که نشانه نوعی تعادل یا پایداری بدن است.
افق جدید در سلامتی
در سالهای اخیر، افق تازه ای از سلامتی به وجود آمده است که آن را می توان به شرح زیر بیان کرد:
سلامتی، یک حق اساسی انسان است و دارای ابعاد مختلف می باشد.
سلامتی، جوهر یک زندگی مثمر است و نه نتیجه افزایش هزینه مراقبتهای پزشکی.
سلامتی، یک موضوع بین بخشی است.
سلامتی، بخش تلفیق یافته توسعه و پیشرفت است.
سلامتی در مرکز مفهوم کیفیت زندگی قرار دارد.
سلامتی، جزء مسئولیتهای فردی، کشوری و بین المللی است.
سلامتی و حفظ آن، یک سرمایه گذاری عمده اجتماعی است.
سلامتی، یک هدف اجتماعی جهانی است.
ابعاد سلامتی
بعد جسمی (Physical wellness) : سلامت جسمی به معنای حفظ بدن در شرایط خوب از طریق تغذیه مناسب ، ورزش منظم ، پرهیز از عادتهای مضر و آگاهی از تصمیمات اساسی در باره سلامتی است.
نشانه های سلامت جسمانی در یک فرد عبارتند از:
ورزش منظم و انتخاب برنامه غذائی متعادل؛
سهیم بودن در رفتار جنسی ایمن؛
انتخاب آگاهانه در مورد مراقبت پزشکی و استفاده از دارو؛
تداوم یک سبک زندگی مثبت و همراه با ارتقای سلامتی.
Emotional wellness سلامت روانی
به معنای درک احساسات و شناخت فرد از چگونگی سازگاری با مشکلات در زندگی و چگونگی مقاومت در برابر استرس است. نشانه های سلامت روان در یک فرد عبارتند از: داشتن یک حس سازگاری با خود و دیگران؛ تشخیص عواطف و احساسات و بیان مناسب آنها؛ تلاش برای یافتن نیازهای روانی؛ به عهده گرفتن مسئولیت رفتار خود.
بعد روانی
سلامت روانی به معنای درک احساسات و شناخت فرد از چگونگی سازگاری با مشکلات در زندگی و چگونگی مقاومت در برابر استرس است.
نشانه های سلامت روان در یک فرد عبارتند از:
داشتن یک حس سازگاری با خود و دیگران؛
تشخیص عواطف و احساسات و بیان مناسب آنها؛
تلاش برای یافتن نیازهای روانی؛
به عهده گرفتن مسئولیت رفتار خود.
– بعد اجتماعی (Social wellness): سلامت اجتماعی به معنای توانایی فرد در انجام نقش اجتماعی مورد انتظار به طور موثر، براحتی و بدون آسیب به دیگران است.
نشانه های سلامت اجتماعی در یک فرد عبارت است از:
توسعه روابط مثبت با افرادی که به آنها علاقه مند است و آنها را دوست دارد؛
توسعه روابط با دوستان؛
لذت بردن از بودن با دیگران؛
ارتباط موثر با دیگران که ممکن است متفاوت باشند
بعد روحی (Spiritual wellness): سلامت روحی به معنای برقراری تعادل و هماهنگی بین خود و دیگران است.
نشانه های سلامت روحی در یک فرد عبارتند از:
ایجاد عقاید و ارزشهای شخصی و آزمودن آنها به تدریج و متناسب با هنجارهای جامعه؛
جستجوی مفاهیمی که به روشن کردن هدف زندگی کمک می کند؛
داشتن درک واضحی از مفاهیم درست و غلط؛
درک وجود یک قدرت لایزال برای زندگی.
– بعد هوشی (Intellectual wellness): سلامت هوشی به معنای داشتن یک ذهن باز برای عقیده ها و مفاهیم جدید است.
برقراری ارتباط موثر در صحبت کردن و نوشتن؛
نگاه کردن به یک مسئله از چند بعد؛
توجه به مسایل کلی در کنار هم؛
مهارت استفاده بهینه از زمان
بعد شغلی (Occupational wellness): سلامت شغلی به معنای لذت بردن فرد از کار خود است که برای کسب معاش و کمک به جامعه انجام می دهد.
نشانه های سلامت شغلی در یک فرد عبارتند از:
داشتن یک حس به انجام رساندن کار خود؛
برقراری تعادل بین کار و جنبه های دیگر زندگی؛
راضی و خشنود بودن از خلق کردن و ابداع؛
رقابت سالم در کار.
ابعاد دیگر: برای سلامت، چند بعد دیگر هم پیشنهاد شده است که عبارتند از بعد فلسفی، بعد فرهنگی، بعد اقتصادی – اجتماعی و بعد زیست محیطی.
عوامل تعیین کننده سلامتی
وراثت
محیط زیست: به دو گروه درونی و بیرونی تقسیم می شود. گروه درونی شامل بافتها، اندامها، دستگاهها و عملکرد هماهنگ دستگاههاست. گروه بیرونی شامل محیط اطراف انسان است.
سبک زندگی: سلامتی، مستلزم ارتقای سبک زندگی بهداشتی است.
وضعیت اقتصادی – اجتماعی: مهمترین عوامل تعیین کننده وضعیت اقتصادی – اجتماعی عبارتند از سطح آموزش، سطح اشتغال، وضعیت اقتصادی و نظام سیاسی کشور.
طیف سلامتی و بیماری
طیف سلامتی و بیماری را می توان به ترتیب زیر بیان کرد:
سلامتی کامل: افرادی که در این مرحله قرار دارند از سلامتی کامل روحی برخوردار می باشند، فعالیت های خوبی دارند، عبادات را به موقع انجام می دهند و علاوه بر اینها به انجام برنامه های فوق برنامه نیز عادت دارند.
سلامتی عالی افراد در این مرحله کارها را با شوق و شادی انجام میدهند تفریح و سرگرمی دارند و عادات را به موقع انجام می دهند.
سلامتی خوب: افراد کارهای روزانه را انجام می دهند و کمتر به ورزش و تفریح می پردازند ولی در انجام کارهای روزانه مشکلی ندارند و تفریح کمتر دارند.
سلامتی متوسط: افراد کارهای روزانه را انجام می دهند و زودتر خسته می شوند تفریح وسرگرمی در برنامه آنها وجودندارد در صورتی که افراد آموزش ببینند و به مسائل بهداشتی، جسمی و روحی آگاهی پیدا کنند می توانند به درج سلامتی خوب برسند.
سلامتی کم: افراد از این به بعد بیمار هستند و نمی توان آهنا را سالم انگاشت.
درج حداقل سلامتی
مرگ
دستگاه تناسلی
ساختمانهای داخلی
ساختمانهای خارجی
بخشهای دستگاه تناسلی زنان
دستگاه تناسلی خارجی
مونس پوبیس
مجرای واژن
پرده بکارت
پرینه
غدد اسکن وبارتولن
دستگاه تناسلی داخلی
واژن:5/7تا10cm
رحم:5/7. 5. 5/1
تخمدان ها:3. 5/1. 1
رحم
گلابی شکل است
بین مثانه ورکتوم قرارگرفته است
از جسم رحم وگردن رحم ولوله ها تشکیل شده است
ایستموس محل اتصال سرویکس وbodyاست
وضعیت رحم
لایه های رحمی: پریمتر،میومتر،آندومتر
لوله های رحمی
حدود 10 cmطول دارند
شامل:
داخل جداری
ایسم یاتنگه
آمپول
اینفاندیبولوم
فیمبریا …..ovarian fimberia
تخمدان
درپایین وپشت لوله های رحمی قرار گرفته اند
واژن
جدار واژن روی هم خوابیده است به شکلH
در بالا به سرویکس ودر پایین به پرده
بکارت ختم میشود
هایمن؟
فیزیولوژی دستگاه تناسلی زنان
هیپوتالاموس:تولیدGNRH
هیپوفیز:تولیدFSH,LH
تخمدان:تخمک گذاری وترشح استروژن وپروژسترون
رحم:تغییرات آندومتر
قاعدگی
؟
بلوغ
اولین قاعدگی
تعداد فولیکولها
از شروع علائم بلوغ تا منارک؟
اعمال استروژنها
تغییر اندامهای جنسی وشروع بلوغ
تلارک
رشد قدی در دوره بلوغ ورشد استخوانها
اثر برعضلات
رسوب چربی ویژه اندام های زنان
توزیع مو
پوست
تجمع آب
اثرات پروژسترون
تغییرات رحم برای لانه گزینی وبقای حاملگی
تغییرات لوله جهت تغذیه زایگوت
رشد نهایی پستانها
کاتابولیسم پروتئین ها و…
افزایش اندک در درجه حرارت بدن
تنظیم خانواده
تعریف: تصمیم گیری اندیشمندانه، داوطلبانه،ومسئولانه زوجین در زمینه ارتقاءسلامت خانواده
افراد واجد شرایط تنظیم خانواده
زوجینی که زن درسنین باروری باشند.چه فرزند داشته باشند ویانه
احتمال بارداری؟
احتمال بارداری
احتمال باردار شدن در هر سیکل بدون پیشگیری
این احتمال بعد از یک سال ، بدون پیشگیری برابر با 90-80% می باشد.
میزان حفاظت زوجین
درصد زوجهای واجد شرایط که ازروشهای پیشگیری ازبارداری استفاده وبطور موثر از حاملگی جلوگیری میکنند.
فعالیت های مربوط به تنظیم خانواده
فاصله گذاری مناسب ومحدود کردن موالید
مشاوره در مورد سترون سازی
آموزش نگهداری از فرزند
آموزش درباره روابط جنسی
غربالگری بیماری های دستگاه تولید مثل
مشاوره ژنتیک
فعالیت های مربوط به تنظیم خانواده
معاینه ومشاوره پیش از ازدواج
انجام آزمونهای مربوط به بارداری
مشاوره ازدواج
آماده سازی زن وشوهر برای زایمان وتولد بویژه اولین فرزند
آموزش اقتصاد خانواده واصول تغذیه
ارائه خدمات مربوط به فرزند خواندگی
مفهوم تنظیم خانواده امروزه به برنامه بهزیستی خانواده تغییر کرده است
هدف از این برنامه بهبود کیفیت زندگی است
نتایج حاصل از تنظیم خانواده
تنظیم تعداد فرزندان
تنظیم زمان زایمان وفاصله ی آنها
هماهنگی با برنامه های کشوری
تعلیم وتربیت
ارتقاء سلامت
ارتقاء سطح بهداشت روان
بهبود شرایط اقتصادی
کاهش مرگ ومیر کودکان
کاهش مرگ ومیرمادران
تشخیص زودرس سرطانها
کاهش میزان سقط جنین
پیشگیری از حاملگی های پرخطر
پیشگیری از سوءتغذیه مادران وکودکان
کاهش شیوع بیماریهای ژنتیک و…
موارد مشاوره ژنتیک
شیوع زیاد یک یا چند بیماری ژنتیک در خانواده زن یاشوهر
ازدواج فامیلی
سن مادر<35
وقوع اختلال در فرزندان قبلی
ابتلاء یکی از زوجین به بیماری ژنتیکی
سابقه سقط های مکرر کمتر از 12-8 هفته
پاپ اسمیر
تست غربالگری کانسر سرویکس
چگونگی انجام پاپ اسمیر
1 .؟
2. دراین افراد باید با فواصل کمتر صورت گیرد
فعالیت جنسی یا اولین حاملگی در سنین پایین
مولتی پاریتی
مولتی پارتنر
وضعیت اجتماعی اقتصادی پایین
عوامل افزایش خطر کانسر سرویکس
؟….
نژاد
آلودگی به STDs
عفونت های مکرر وضعف سیستم ایمنی
عوامل مربوط به همسر
مصرف OCPوسیگار والکل
کمبود B9,A,C
ژنتیک
شرایط انجام پاپ اسمیر
خودداری از مقاربت 24 ساعت قبل
عدم استعمال داروهای واژینال از یک هفته قبل
عدم استفاده از دوش واژینال از 48ساعت قبل
انجام ندادن معاینه دودستی
نداشتن خونریزی یا لکه بینی از 24 ساعت پیش
کانسر پستان
شایع ترین کانسر درمیان زنان
در کشورهای غربی شایعتر؟
عوامل موثردر ایجادکانسر پستان
جنس:99-1
سن:متوسط آن 50 سالگی است (85%…. 70 سالگی=10*)
مولتی پاریتی
سن اولین زایمان…..4*
عوامل هورمونی؟
عوامل موثردر ایجادکانسر پستان
استرس های مزمن
چاقی
سابقه خانوادگی وفردی
سابقه کانسر رحم وتخمدان
عوامل محیطی
روشهای تشخیص کانسر پستان
ماموگرافی
معاینه پستان
BREAST SELF EXAMINATION