1
جامعه شناسی روستای و عشایری
روستای سهرین
استاد: ……………….
ارائه دهندگان:
…………………………………………………
2
3
روستای سهرین، واقع در استان زنجان روستایی از توابع بخش قره پشتلو می باشد . این روستا از غرب به کوه قره داش، از شمال غربی به کوه قاشقادم و از جنوب غربی به کوه قوش قیه محدود می شود. سهرین در فاصله ۲۱ کیلومتری شمال غربی زنجان قرار دارد. رودخانه سهرین که از کوه های دینگه و آغ داغ سرچشمه می گیرد، در جنوب این روستا جریان دارد و به رودخانه زنجانرود می پیوندد. ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۸۵۰ مـتر می باشد .
موقعیت مکانی
4
5
6
7
جمعیت روستا
براساس آخرین سرشماری که در سال 1395 انجام گرفت کل جمعیت روستای سهرین 2442 نفر می باشد که از این تعداد 1320 نفر مرد و تعداد 1122 نفر زن بودند.
همچنین طبق اعلام رسمی طی 5 سال گذشته جمعیت روستای سهرین نسبت به سال 1390 نزدیک به 142 نفر افزایش یافته است.
ضمن اینکه تعداد خانوار سهرینی در سال 1395 نیز 723 خانوار ثبت شد.
اهالی روستای سهرین به زبان ترکی آذری صحبت می کنند .
8
آب و هوا
آب و هوا در این منطقه در فـصول بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد و خشک است. کلیات آب و هوایی این منطقه به شرح زیر می باشد :
سرمای شدید در زمستان و هوای معتدل در تابستان
اختلاف بسیار زیاد درجه حرارت هوا بین دمای شب وروز
بارش برف سنگین
رطوبت کم هوا
9
قدمت تاریخی روستا
منبع معتبری برای قدمت روستا یافت نشد اما با توجه به اینکه قدمت قلعه سهرین به قرون 5 و 6 قمری باز می گردد از این رو انتظار می رود قدمت روستا نیز به آن زمان بازگردد.
10
علت سکونت و به وجودآمدن روستا
سکونت گاههای انسانی ، تحت شرایط خاص محیطی و جغرافیایی و به اقتضای عوامل موثر در شکل گیری آنها، بوجود آمده اند. در آغاز تاریخ، بطور کلی در کنار رودخانه ها و دریاچه های بزرگ و یا هر جا که آب و خاک مناسب وجود داشته، مراکز سکونت انسانی شکل گرفته است. روستای سهرین نیز به دلیل وجود زمین های مناسب کشاورزی و وجود رودخانه و آب فرواوان در این منطقه ایجاد گردیده است.
11
وجه تسمیه روستا
با توجه به گفته اهالی نام این روستا در گذشته ظهرین بوده است یعنی هنگام ظهر و دلیل این نام گذاری آمدن افراد بدلیل خوش آب و هوا بودن منطقه هنگام ظهر جهت استراحت بوده که بعدها تبدیل به سکونتگاه دائمی شده و نام آن نیز به سهرین تغییر پیدا کرده است.
12
جاذبه های گردشگری
سهرین آثار تاریخی متعددی دارد. که از مهم ترین آن ها می توان موارد زیر را نام برد :
قلعه تاریخی سهرین از آثار قدیمی روستا است که این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این قلعه در ارتفاعات شمالی مشرف به دشت سهرین واقع شده که به صورت هشت ضلعی مستطیل شکل به ابعاد ۸۲ × ۵۴ متر با مصالح سنگ و گل بنا شده است .
13
جاذبه های گردشگری
قدمت قلعه فوق به قرن پنجم و ششم هجری قمری باز می گردد و باتوجه به تغییرات معماری انجام یافته دو دوره را می توان برای آن در نظر گرفت . دوره اول مربوط به احداث اولیه قلعه و دوره دوم مربوط به بازسازی های صورت گرفته خصوصا در ضلع شرقی و جنوب شرقی دیوارها تشخیص داد .
قلعه در ضلع شمالی روستای مکشوفه قدیم سهرین بر بالای بلندی واقع است و می توان آن را جزء کهندژ روستا دانست. متاسفانه قلعه به علت بی توجهی روی به تخریب است.
14
قلعه تاریخی سهرین
15
گورستان قدیمی سهرین که به دوره های مختلف تعلق دارد نیز، از آثار کهن این روستاست.
مسجد قدیمی روستا نیز که تعمیراتی در آن صورت گرفته، واجد ارزش های معنوی و تاریخی است.
حمام تاریخی روستا که به دلیل بی توجهی در حال تخریب می باشد.
رودخانه سهرین که از کوه های دینگه و آغ داغ سرچشمه می گیرد و پس از گذر از جنوب روستای سهرین، به رودخانه زنجان رود می پیوندد. طول مسیر رودخانه با سرسبزی قابل توجهی به تفرجگاه های زیبایی تبدیل شده است که در ایام بهار و تابستان پذیرای گردشگران بسیاری است. طبیعت، بخش عمده جاذبه های گردشگری این روستا را تشکیل می دهد.
16
حمام تاریخی
ورودی حمام
داخل حمام
17
رودخانه سهرین
18
جاذبه های گردشگری و تفریحی
دینگه داغ
سولطان بولاغی
19
قوشوق چایی
آبشار دربند چای
20
سد خاکی روستا
روستا دارای یک سد خاکی می باشد که جهت امور کشاورزی از آن استفاده می شود .
21
منطقه حفاظت شده سهرین
22
منطقه حفاظت شده سهرین ؛ این دشت جزو یکی از دشت های مهم استان زنجان است که می تواند در بخش اکوگردشگری پذیرای جذب و جلب گردشگران داخلی و خارجی باشد. این منطقه با برخورداری از تنوع گونه های گیاهی و جانوری، از جمله جاذبه های عمده اکوتوریستی استان زنجان است. دشت آهوخیز سهرین قسمتی از منطقه حفاظت شده سرخ آباد است که یکی از مناطق با ارزش و به عنوان آخرین زیستگاه آهوان شمالغرب و غرب ایران محسوب می شود.
این حیوانات به طور پراکنده از خردادماه تا آذرماه هر سال در این منطقه دیده می شوند اما به علت توسعه راهها، خطوط انتقال برق و گاز و توسعه شهرها و مراکز مسکونی، روند گذر آهوان را مختل و اثرات سوء خود را نمایان ساخت و لزوم حفاظت این منطقه اجتناب ناپذیر شد و در نهایت در بهمن ۱۳۵۷ با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست در قالب بخشی از منطقه حفاظت شده سرخ آباد تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
23
عمر آهوان بین 10 تا 12 سال می باشد و شکار بچه آهوان از سوی عقاب ها، جانوران گوشتخواری چون گرگ، پلنگ، روباه و سگ های چوپان، نیز از دیگر تهدیدات پیش روی در کاهش جمعیت آهوان زنجان محسوب می شود.
دشت سهرین که جزو منطقه حفاظت شده سرخ آباد است علاوه بر آهو، زیستگاه دیگر جانورانی چون پلنگ، گراز، خرس قهوه ای، سمور سنگی، سنجاب زمینی، رودک، کبک دری، هوبره، دال، عقاب، شاهین، غاز خاکستری، خوتکا، لک لک سفید، باکلان، افعی البرزی، افعی شاخدار ایرانی، افعی زنجانی و ماهیانی نظیر کپور، سیم، اسبله و غیره است. جمعیت آهوان زنجان در منطقه شکار ممنوع فیله خاصه و حفاظت شده سرخ آباد در طی سال های اخیر رو به کاهش گذاشته است و براساس سرشماری های صورت گرفته، در سال 92 نزدیک به یک هزار و 500 راس، در سال 93 قریب یک هزار و 246 راس و سال 94 این رقم به یک هزار و 82 راس تقلیل یافت اما در سال99 با توجه به تدابیر اتخاذ شده و پایش مستمر و مدام، این تعداد به یک هزار و 105 راس افزایش پیدا کرد.
24
دشت سهرین در فصل زمستان به دلیل وجود آهوان، شکارگاهی مطمئن برای گرگ های منطقه محسوب می شود و بر اساس حدس و گمان، قریب 30 قلاده گرگ در دشت آهوان سهرین و منطقه فیله خاصه نزدیک به این دشت زیست می کنند.
در فصول گرم سال گرگ های منطقه فیله خاصه و دشت سهرین زنجان به ارتفاعات کوهستانی می روند اما در فصل زمستان که این مناطق پوشیده از برف شده و طعمه به سختی گیر می آید به این دشت آهوخیز باز می گردند تا با آرامش و اطمینان خاطر شکار و گذران زندگی کنند.
حملات گرگ ها به روستائیان و دام ها در این 2 منطقه، شاید بسیار به ندرت اتفاق افتاده باشد چراکه وجود پستاندارانی چون آهو باعث می شود این حیوان درنده از طبیعت دور نشده و به جوامع انسانی نزدیک نشود.
گرگ های این منطقه بطور معمول خاکستری هستند و به ندرت در میان آنها گرگ سیاه مشاهده شده است.
25
کبک دشت سهرین
26
کبک دشت سهرین
27
آهوی دشت سهرین
28
گرگ دشت سهرین
29
المان گاوازنگ
المان گاوازنگ زنجان در واقع نماد آهوی دشت سهرین می باشد که در سال 86 توسط شهرداری زنجان ساخته شده است.
30
ساختارقومیتی و خویشاوندی روستا
در روستای سهرین چهار طایفه به نام های نجفی، بیگدلی، موسوی و محمدی زندگی می کنند که بیشتر جمعیت روستا نیز از این طوایف است علاوه بر این چهار طایفه سه طایفه حسینی، هاشمی و قدیملو نیز در این روستا سکونت دارند که جمعیت آنها بسیار کم می باشد.
31
در روستای سهرین مهاجرت به سایر نقاط با توجه به دلیل زیر بسیار کم و نزدیک به صفر می باشد:
امکانات مناسب و وجود آب، برق و گاز
داشتن زمین های مناسب جهت کشاورزی و آب فراوان
نزدیکی به شهرک صنعتی جهت اشتغال اهالی روستا
آب و هوای مناسب
نزدیکی به شهر
وضعیت مهاجرت
32
تعداد دام سبک و سنگین
تعداد دام سبک (گوسفند، بره و بز، بزغاله) بالغ بر 15000 راس می باشد (طبق گفته ی اهالی، روستای سهرین دارای 10 گله «بولک» می باشد که هر گله نیز تقریبا 1500 راس دام دارد.)
تعداد دام سنگین نیز بالغ بر 500 راس می باشد ( بیشتر دام سنگین موجود متعلق به دو گاوداری روستا می باشد.)
33
مساحت اراضی زراعی
با بررسی های انجام شده مشخص گردید که کل مساحت اراضی زراعی روستای سهرین بالغ بر 3 هزار هکتار می باشد که از این مساحت 2500 هکتار به صورت دیم (دمجار) کشت می شود و 500 هکتار بصورت آبی (سولوجار)کشت می شود.
34
محصولات باغی و زراعی
محصولات زراعی روستای سهرین گندم، جو، بنشن و تره بار را میتوان نام برد . هم چنین محصولات باغی روستا سیب، گردو و زردآلو می باشند .
درخت زالزالک از میو ه های جنگلی در روستای سهرین است که بیشتر در دامنه کوه ها می روید و در فصل پاییز میو ی آن برداشت می شود. درخت زالزالک تیغ دار بوده و دارای شاخه های خاردار و شکوفه های پرپر زیبا به رنگ سفید و یا صورتی معطر می باشد.
35
36
معماری خانه های روستای سهرین
از آنجا که روستای سهرین در یک ناحیه کوهستانی استقرار یافته بافت مسکونی متمرکزی دارد. به دلیل تامین امنیت و سازگاری با اقلیم و سرمای سخت زمستانی، واحدهای مسکونی روستا به هم چسبیده و متمرکز ساخته شده اند. جهت گیری واحدهای مسکونی رو به جنوب در جهت استفاده بیشتر از نور آفتاب احداث شده اند. مصالح ساختمانی بافت قدیم روستا از چوب، خشت، گل و سنگ است، ولی واحدی مسکونی جدید با مصالح سیمان، آجر، آهن و گچ ساخته می شوند.
37
فضاهای معماری در روستای سهرین از نیازهای زیستی و معیشتی مردم متاثر است. فضاهای خانه های مسکونی مشتمل بر انباری، آغل، حیاط، مطبخ، تنورخانه، سرویس بهداشتی و اتاق ها می باشد.کوچه های قدیمی روستا پیچ در پیچ و تنگ است و عبور از آنها فقط با پای پیاده امکان پذیر است. روستای سهرین از جمله روستاهای تاریخی استان زنجان است.
38
معماری خانه های روستای سهرین
خانه های بافت جدید روستا
خانه های بافت قدیمی روستا
39
40
اتاق مهمان در خانه های قدیمی روستا
41
مراکز آموزشی، ورزشی، اداری و بهداشتی
روستا دارای یک مدرسه ابتدایی و دو مدرسه راهنمایی می باشد و دانش آموزان مقطع دبیرستان را می بایست در روستای ارمغانخانه بگذرانند.
سطح سواد با توجه به نزدیکی به استان زنجان بالا بوده و اکثر اهالی تا مقطع راهنمایی تحصیل کرده اند.
روستا دارای یک کتابخانه به نام فرهیختگان می باشد که همه روزه پذیرای افراد می باشد.
روستا دارای یک سالن ورزشی چند منظوره و یک زمین خاکی فوتبال می باشد. روستا یک ساختمان دهیاری داشته و یک مرکز پیشخوان نیز در آن به اهالی خدمت رسانی می کند.
روستا دارای دو خانه بهداشت بوده که در ساعات اداری به امور بهداشتی رسیدگی می کنند علاوه بر این دو خانه بهداشت یک درمانگاه شبانه روزی نیز در روستا می باشد.
42
سایر امکانات روستا
سهرین دارای چندین باب مغازه بقالی و نانوایی، عکاسی و فیلم برداری، قصابی، تعمیرگاه ماشین آلات کشاورزی و موتور سیکلت، کارگاه تولید قطعات بتنی دهیاری، داروخانه، فروشگاه فرآورده های لبنی، محیط بانی و شرکت تعاونی می باشد. همچنین روستا دارای گاز، برق، آب، تلفن و اینترنت می باشد.
43
44
درآمد و مشاغل اهالی روستا
درآمد بیشتر اهالی روستا از فعالیت های زراعی، دامپروری، باغداری و تولیدات صنایع دستی تامین می شود.
همچنین تعدادی از اهالی روستا بدلیل نزدیکی روستا به شهرک صنعتی اشراق در کارخانه های شهرک صنعتی مشغول بکار می باشند.
ضمناً در روستای سهرین دو گاوداری، چهار واحد پرورش مرغ و یک واحد پرورش بوقلمون نیز وجود دارد.
ضمنا یک گلخانه نیز در روستا وجود دارد.
45
گلخانه توت فرنگی روستا
46
پوشش گیاهی منطقه
مهمترین گونه های گیاهی منطقه را پیچک، تاتوره، گون، خارشتر، ریش بز، گز، درمنه دشتی، بومادران، بابونه، کاکوتی، کاروانکش، درمنه، کلاه میرحسن، پولاف، ختمی، زرشک، ارغوان، داغداغان، شیرین بیان، گلپر و بید تشکیل می دهند.
در ارتفاعات این دشت نیز قارچ های خوراکی (دنبلان)، ریواس، کنگر، کاکوتی، آویشن و برخی دیگر از گیاهان که مصارف خوراکی و دارویی دارند، می روید که همه ساله تعدادی از ساکنین اطراف را برای جمع آوری این گیاهان به خود جذب می کند.
47
دشت شقایق
48
گیاهان دارویی
کهلیک اوتی(کاکوتی)
توکلیجه(چای کوهی)
49
صنایع دستی
از صنایع دستی روستا می توان به نمدبافی، قالی بافی، پته دوزی، جوراب بافی و گلیم بافی اشاره کرد.
50
نمد بافی
51
مراسم عروسی
جشن های عروسی با هنرنمایی های عاشیق ها آغاز و پایان می یابند. عاشیق ها با نغمه ها، ترانه ها و داستانسرایی ها که در تاریخ و فرهنگ مردم این خطه ریشه دارد، موجبات شادی و حکمت آموزی مردم را فراهم می آورند. از دیگر مراسمات روز عروسی کشتی گرفتن در بین جوان های دعوت شده به مراسم و انداختن سیب و انار از پشت بام خانه داماد برای میهمانان است.
52
مراسمات مذهبی
مردم روستا مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند روستای سهرین دارای دو مسجد به نامهای عباسیه و باب الحوائج است. همچنین روستا یک حسینیه و چهار هیئت دارد که در روزهای اول محرم، عاشورا و تاسوعا و اربعین دسته عزاداری برگزار می کنند.
53
دسته عزاداری روز عاشورا
54
اماکن مذهبی
مسجد باب الحوائج
مسجد عباسیه
55
طرح هادی
طرح هادی از سال 85 و دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در روستا آغاز شده است اما متاسفانه تاکنون به پایان نرسیده است و هنوز بسیاری از کوچه های روستا دارای جدول و آسفالت نمی باشند.
56
آواها و موسیقی محلی
اهالی روستای سهرین مردمی اصیل و هنر دوست هستند و موسیقی جایگاه ویژه ای در دل همه دارد. در سهرین کمتر افرادی را می توان یافت که جشن ها و مراسم هایشان بدون موسیقی برگزار کنند. شاعران و اساطیر فرهنگی چندی از اهالی سهرین برخواسته اند.
57
بازیهای محلی
از بازیهای محلی روستا می توان به : توپ آقاجی، گلشمه، کلاه برک، تایربازی و هلیک آقاجی اشاره کرد.
58
مشکلات روستا
از جمله مشکلات روستا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رها سازی زباله ها توسط اهالی در حاشیه رودخانه سهرین
سگ های ولگرد که به صورت گروهی در کوچه های سهرین می چرخند و موجب ترس اهالی و کودکان می شوند همچنین حضور این سگ های ولگرد که همیشه در معرض دید همگانی نیز می باشند نمود خوبی از دهستان سهرین را نشان نمی دهد.
نبود بستر مناسب جهت اشتغال بانوان: بانوان روستا روزانه بیش از هشت ساعت صرف بافت فرش هایی با سخت ترین طرح ها و نقشه ها می کنند و در آخر بازار خوبی ندارند و درآمد اندکی از قالی بافی نصیبشان می شود.
59
مشکلات روستا
خروش رودخانه سهرین در فصل بهار نیز باعث مشکلاتی شده است. در سال 96 سقوط یک دختر بچه 5 ساله در آب رودخانه متاسفانه باعث مرگ کودک گردید.
روستای سهرین در طول سال های اخیر با بحران آب رو به رو شده است. آب آشامیدنی سهرین که از طریق لوله کشی تامین می شود در فصل تابستان به دلیل افت فشار آب، اهالی سهرین با کمبود آب آشامیدنی مواجه می شوند که میانگین قطعی آب روزانه 8 ساعت است البته آب سهرین نسبت به جمعیت سهرین کم نیست مردم از آب آشامیدنی برای احشام و در تابستان برای آبیاری باغ منازل هم استفاده می کنند.
60
مشکلات روستا
خروش رودخانه در فصل بهار
زباله های حاشیه رودخانه سهرین
61
با تشکر از اهالی مهمان نواز سهرین
62
باتشکر از توجه شما
63