موضوع:تناسبات طلایی درمعماری
تناسب طلایی : بزرگترین افسانه ی طراحی
در دنیای هنر، طراحی و معماری، تناسب طلایی شهرت زیادی به دست آورده. بزرگانی همچون لوکوربوزیه و سالوادور دالی از این عدد در کارهایشان استفاده کرده اند. برخی معبد پارتنون، اهرام جیره، نقاشی های میکل آنژ، مونالیزا و حتی لوگوی شرکت Apple را آمیخته با این تناسب می دانند.
طراحان بسیاری از آن استفاده نمی کنند، و اگر هم استفاده کنند، اهمیت آن را بسیار نادیده می گیرند. همچنین دانشی برای پشتیبانی واقعی از آن وجود ندارد.
. Devlin می گوید: اصولا، این ایده که نسبت طلایی رابطه ای با زیبایی شناسی دارد، در درجه اول، توسط دو نفر مورد تاکید و بررسی بوده است
اولی Luca Pacioli بود. راهبی از فرقه ی فرانسیسکن که در سال 1509 کتابی با عنوان De Divinia Proportione نوشت، کتابی که با اشاره به نسبت طلایی، نام گذاری شده بود. به طرز غریبی، Pacioli در کتابش ادعایی مبنی بر نوعی نظریه نسبت طلایی، که باید در هنر، طراحی و معماری بکار گرفته شود، نمی کند : اما در عوض به حمایت از سیستم نسبت های منطقی وتروویان (Vetruvian) می پردازد، سیستمی که نام، ویتروویوس، معماری رومی متعلق به قرن اول میلادی را برخود دارد.
مرد وتروویان – لئوناردو داوینچی
در قرن بیستم معمار شهیر سوئیسی- فرانسوی لوکوربوزیه سیستم مدولار تناسبات انسانی اش (Anthropometric) را بر اساس آن بنا نهاد. دالی شاهکارش The Sacrament of the Last Supper را بر بومی که شکلش مانند یک مستطیل طلایی بود، خلق نمود.
تناسب طلایی درThe Sacrament of the Last Supper – سالوادور دالی
** مثلث طلایی
وجود مثلثی طلایی در نقاشی برجسته داوینچی یکی از نظریاتی است که قرینگی کامل این تابلو را به اثبات می رساند. با وصل کردن نقاط طلایی این نقاشی، شکلی جام مانند ظهور می کند که گفته می شود همان جام مقدس مسیحیان است. «دن براون» در کتاب پرفروش «رمز داوینچی» خود به این تئوری پرداخته است.
بسیاری از طراحان امروز، تناسب طلایی را کارآمد نمی دانند.
به هر شکل، طراحانی که با آنها در مورد تناسب طلایی صحبت کردیم، آنرا خیلی به درد بخور نمی دانند.
Richard Meier، معمار افسانه ای Getty Center و موزه هنر معاصر بارسلونا، اذعان می کند که وقتی اولین بار کارش را به عنوان معمار شروع کرد، کارهایی با تناسب طلایی انجام داده بود، ولی او هیچگاه ساختمانی را با در نظر گرفتن تناسب طلایی طراحی نکرد. "
تناسب طلایی چیست؟
اولین بار در اصول اقلیدس ، 2300 سال پیش، شرح داده شد. تعریف ارائه شده در آنجا این است : دو شی با هم در تناسب طلایی هستند اگر، نسبت آنان برابر با نسبت مجموع آنان به مقدار بزرگتر است. عددی که از این کار حاصل می شود به صورت 1/6180نوشته می شود. مشهور ترین کاربرد نسبت طلایی، به نام مستطیل طلایی شناخته می شود، مستطیلی که می تواند به یک مربع کامل و یک مستطیل کوچکتر خرد شود و مستطیل کوچکتر، همان تناسبات مستطیل اولیه را که از آن بریده شده است، دارد. شما میتوانید این تئوری را در شمار زیادی از اشیاء، با خرد کردن آنان به کار ببرید.
به زبان ساده : اگر دو شئ داشته باشید ( یا یک شئ که به دو شئ خرد شود، و اگر، بعد از انجام محاسبه بالا، به عدد 1/6180 برسید، این معمولا بدین معنی است آن دو شئ با یکدیگر نسبت طلایی دارند. مگر اینکه یک مشکل وجود داشته باشد. وقتی محاسبه را انجام دادید، نتیجه 1/6180 نشود و حاصل، عدد …1/6180339887 باشد، با ارقام اعشاری که تا ابد ادامه دارند.
خط تقسیم شده ای است که نسبت قسمت کوچکتر آن به بزرگتر مثل قسمت بزرگتر به کلش می باشد
تناسب طلایی درهنرهای تجسمی
Golden Ratio in Visual Arts
منظور از نسبت و تناسب چیست؟ تناسب عبارت است از روابط کمی اجزا با کل، و اجزا با یکدیگر، این نسبت و رابطه در طبیعت به فراوانی به چشم می خورد از آن جمله می توان به تناسبات موجود در اعضا بدن انسان و بعضی دیگر از پستانداران اشاره کرد، این نسبت و تناسب را « نسبت طلایی » می گویند.
نسبت طلایی را برای اولین بار مصریها کشف کردند، و به آن « نسبت لاهوتی » می گفتند. در تمام مجسمه ها، نقش برجسته ها و دیوار نگاره های ادوار مختلف مصری، از نسبتهای طلایی به بهترین وصفی استفاده شده است. در تمدنهای بسیار کهن مانند چین، هند، یونان و مصر، قوانین تناسبات مورد توجه بوده، و به عنوان نسبتها و اندازه های الهی، مانند قانون دینی به آن عمل شده است، و در آثار هنری مانند، نقاشی، معماری و حجم سازی به کار می رفته است.
تناسبات طلایی در طراحی اهرام مصر
نسبت طلایی در ایران
بیستون از دوره هخامنشی، کرمانشاه:
به طول ۵ کیلومتر و عرض 3کیلومتراست.اعداد۵و۳هردوجزو
دنباله فیبوناتچی هستندو۶/۱=۵:۳ و ابعاد برجسته کاری ۱۸ در ۱۰ پاست که قامت “داریوش”۵ پا و ۸ اینچ (۱۷۰ سانتیمتر)بلندی داردکه هر دو اعداد فیبوناتچی هستند
مقبره ابن سینا:
آرامگاه دروسط تالاری مربع شکل قرارگرفته که پله مدور(مارپیچ فیبوناتچی) و پایه های دوازده گانه برج را احاطه کرده اند .سطح حیاط باسه پله سراسری به ایوان متصل است.ایوان با دری به ارتفاع ۲/۳ متر و عرض ۹/۱ متر به سرسرای آرامگاه متصل است (۶/۱=۹/۱ : ۲/۳ )در دو طرف سرسرا دو تالار قرار دارد یکی در جنوب که تالار سخنرانی و اجتماعات است.و یکی در شمال که کتابخانه آرامگاه است.طول تالار کتابخانه ۴۵/۹ متر وعرض آن ۷۵/۵ متر است(۶/۱=۷۵/۵ : ۴۵/۹
ارگ بم :
این بنا ۳۰۰ متر طول و ۲۰۰ متر عرض داشته و از ۲ قسمت تشکیل شده است. این دﮋ ۵ شیوه ساختاری از خشت خام دارد . (۳ و ۲ و ۵ اعداد دنباله فیبوناتچی هستند
پل ورسک در مازندران:
این پل بر روی رودخانه ورسک در مجاورت سواد کوه بنا شد.بلندی این پل ۱۱۰ متر است وطول قوس آن ۶۶ متر می باشد(۶/۱ = ۶۶ / ۱۱۰
میدان نقش جهان و مسجد لطف الله :
در کتب اخیر، نویسنده جیسون الیوت بر این باور است که نسبت طلایی توسط طراحان میدان نقش جهان و در مجاورت مسجد لطف الله مورد استفاده قرار گرفته است
نسبت های طلایی در طبیعت
یکی از تماشایی ترین نمونه های سری فیبوناچی در طبیعت ، بخش مرکزی گل آفتابگردان است. دانشمندان مارپیچ های موجود در بخش مرکزی گل آفتابگردان را مطالعه کردند. در این بین دو سری مارپیچ پیدا شد ؛ یکی در جهت ساعتگرد که عموما کوتاه ترند. این مجموعه شامل 21 بازو می باشد. سری دیگری پادساعتگرد و بلند هستند که شامل 34 بازو می باشد. شگفت انگیزی این دو گروه در این است که این دو سری به صورت شگفت انگیزی به هم متصل شده اند. و دیگر شگفتی در نسبت طلایی بین عددهای یاد شده است.
3. در انگشتان انسان نیز می توان نسبت طلایی را مشاهده کرد. بزرگ ترین استخوان هر یک از انگشتان با استخوان میانی نسبت طلایی دارد. همین رابطه بین استخوان میانی و استخوان کوچک وجود دارد.
لئوناردو داوینچی اولین کسی بود که نسبت دقیق استخوانهای انسان را اندازه گیری نمود و ثابت کرد که این تناسبات با ضریب عدد طلایی هستند.
نسبت طلایی در لوگوها
در لوگوها هم مثل حوزه های دیگر مثل شهرسازی، معماری و ریاضیات هم می توان از این نسبت بهره برد. در ادامع با بررسی چند برندهای مشهور به شرح استفاده نسبت در طراحی لوگوها پرداختیم :
استفاده از این نسبت می تواند یکی شرایط خلق زیبایی در طرح ها یا لوگوهای مختلف باشد، اما به خاطر داشته باشیم که این شرط همیشه تنها شرط نیست، زیرا هم اکنون نیز لوگوهای زیادی وجود دارند که بدون استفاده این نسبت توانسته اند با خلق آثار زیبا و هنری یک طرح دلشین و چشم نواز را خلق کنند.
نحوه استفاده از این تناسبات در معماری :
تناسبات طلایی در نمای معبد پارتنون یونان – 465 ق م طرح ایکتینوس و کالکراتس ، معماران کلاسیک یونانی
به همراه مجسمه هایی از فیدیاس
این نسبت در طول تاریخ نام های مختلفی به خود گرفته است . نسبت خدایی و نسبت لاهوتی
مسجد بزرگ سامرا
مسجد جامع یزد – 724 – شیوه آذری
پایان
با تشکر از بذل توجهتون