الهام از طبیعت و تناسبات در معماری
فهرست
بخش اول:الهام از طبیعت در معماری
طبیعت الهام بخش ترین مکان
طرح های هوشمند
روش سوسک های مه خوار
طبیعت در خانه
نمونه های از فرم های معماری الهام از طبیعت
دفتر مرکزی صنایع الکترونیک دوو
مرکز موسیقی گیتزهد
مرکز فرهنگی در دبی
ساختمان شورای شهر لندن
سقف کلیسای رونشان
مصالح معماری آندو
معماری رایت
موزه رویال
استخوان بندی
مدلهای مرکزگرای گلها
درخت
حیوانات
بخش دوم: تناسبات در معماری
تناسبات
تعریف تناسبات
سیستم های تنظیم تناسبات
تئوری های مربوط به تناسبات
تناسبات طلائی
شیوه های ستون سازی
تئوری های رنسانس
مدولر
کَن
تحلیل انواع تناسبات
تناسبات انسانی
تناسبات در استخوان و شکل بندی
تناسبات در حیوانات
تحلیل تناسبی صدف دریایی
تحلیل تناسبی در برگها
تحلیل تناسبی کلیسای سنت اتین
مقیاس
منابع
بخش اول:الهام از طبیعت در معماری
طبیعت الهام بخش ترین مکان
معماران و طراحان ساختمان معتقدند که طرح های الهام گرفته از طبیعت، می تواند به کاهش صدمات زیست محیطی ناشی از ساختمان ها کمک شایانی کند.
آرشیتکت ها از دیرباز از طبیعت الهام گرفته اند. در عصر باستان، ستون های معابد و قصرها به تقلید از درختان نخل و یا گل نیلوفر ساخته می شدند و طراحان ساختمان ها نیز در موارد مختلف، از شکل ها و تناسب های طبیعی برای دستیابی به الگوهای زیباشناختی و چشم نواز بهره جسته اند. امروزه، برخی از آرشیتکت ها بر این باورند که تقلید از طبیعت، به مراتب بیش از زیباسازی ظاهری ساختمان ها، مفید خواهد بود.
از الگوهای طبیعی برای خنک کردن محیط زندگی، تولید انرژی و حتی شیرین کردن آب دریاها استفاده می کنند.
طرح های هوشمند
بعنوان مثال، بر سر در جنوبی ساختمان متعلق به موسسه جهان عرب در پاریس، یک ردیف حسگرهای مکانیکی چشم مانندی نصب شده اند که با توجه به میزان نور ورودی به ساختمان، باز و بسته شده و بدین وسیله دمای داخلی ساختمان را کنترل می کنند.
پروژه شیرین سازی آب شور با استفاده از روشی است که به وسیله «سوسک های مه خوار» و شته ها به کار برده می شود و قرار است در باریکه ای به طول 3 کیلومتر در سانتاکاتالینا ایتسموس واقع در لاس پالماس به مرحله اجرا در آید. آرشیتک های این طرح، قصد دارند به جای استفاده از منافع انرژی فسیلی، از وسایل طبیعی برای خنک کردن و آبیاری این تاسیسات بهره گیرند. به عبارت دیگر، می خواهند آب و انرژی مورد نیاز این تشکیلات را، خود به وجود بیاورند و این یعنی نیاز به یافتن راهی برای شیرین کردن آب دریا، آن هم بدون استفاده از سوخت های فسیلی.
واما سوسک های مه خوار؟؟
این سوسک های زرنگ که در نامیبیا یافت می شوند، از روشی بسیار ساده از آب آشامیدنی بهره می گیرند. آنها روزها را در زیر زمین سپری می کنند و فقط شب ها از زیر خاک بیرون می آیند.
قسمت پشت بدن این نوع سوسک، خنک تراز هوای شبانگاهی زیستگاه آن است وهنگامی که بادهای مرطوب از سمت اقیانوس اطلس می وزند، آب موجود درهوا به پشت سرد سوسک می چسبد پس از جمع شدن چند قطره آب، سوسک باکش و قوس دادن به بدن خود، آب را به سمت دهانش هدایت می کند.
استفاده از این روش …
سالن تئاتر این مجموعه به تقلید از همین الگوها، خنک شود. به این ترتیب که بادکش های عمودی ساحلی را بر عهده داشتند. بر دیواره این بادکش ها، یک سری زائده های پرز مانند تعبیه شد که موجب جذب نمک موجود در هوا می شد و بدین وسیله، نمک از آب جمع آوری شده جدا می شود. در نتیجه، هوای تمیز و مرطوب قابل توجهی به سمت یک سری لوله های عمودی و پیچ در پیچ هدایت می شود. این لوله ها بایستی در مقایسه با دمای بیرون، چند درجه سردتر باشند تا بتوان با استفاده از تفاوت دمایی موجود، قطرات آب را بر روی سطح آنها شکل داد (شبیه همان کاری که سوسک مه خوار انجام می دهد). بنابراین، آب سرد از عمق هزار متری سطح دریا پمپاژ شده و به درون این لوله ها ریخته می شود با برخورد مداوم هوای گرم و مرطوب اطراف لوله ها به سطح این لوله های سرد، قطرات آب شیرن به وجود می آید که در محل از پیش تعیین شده ای جمع آوری می شوند.
برای تولید هر متر مکعب آب شیرین از طریق روش های سنتی مانند تقطیر، بین 5 تا 12 کیلو وات ساعت انرژی نیاز است که این میزان انرژی در روش طبیعی، به 6/1 کیلووات ساعت کاهش می یابد.
به عقیده آقای پاولین(از آرشیتکت های ارشد پروژه «ادن*») یکی از چالش های مهم پیش روی ایده تقلید از طبیعت، عبارت است از یافتن راهی برای آشتی دادن مردم با طبیعت و منابع زیست محیطی. به عقیده او و همکارانش، وام گرفتن از طبیعت برای طراحی ساختمان ها، می تواند کمک شایانی به کاهش صدمات زیست محیطی ناشی از ساختمان ها کند و موجب شود تا مردم جهان، به طبیعت و سیستم های طبیعی به دیده احترام و سپاس بنگرند.
* یکی از پروژه های عظیمی که با الهام از طبیعت در انگلستان در حال اجرا است
طبیعت را به خانه هایمان بیاوریم
باید دانست که استفاده از الگوهای طبیعی در طراحی ساختمان، حتما نباید پیچیدگی و گستردگی داشته باشد، بلکه می توان ساختارهای طبیعی را به گونه ای بسیار ساده و منحصر، در خانه ها پیاده کرد .
قرار است رنگ های هوشمندی تولید شوند که دارای خاصیت «خود پاک کنندگی» هستند و در ساخت آنها از خاصیت موجود در برگ نیلوفر آبی تقلید شده است.
بر روی برگ نیلوفر آبی، یک سری شیارها و برآمدگی ها در کنار هم قرار دارند که آب جمع شده بر روی برگ را به سمت پایین هدایت می کند و سطح برگ را خشک نگه می دارند در تولید رنگ هوشمند نیز از همین مدل پیروی شده است و در نتیجه، دیوارها و سایر سطوحی که به وسیله این رنگ نقاشی شوند، شبیه برگ نیلوفر آبی عمل کرده و آب را از طریق شیارها و برآمدگی هایی که به وسیله رنگ به وجود آمده است، به سمت پایین رد می کنند و در نتیجه، کمتر کثیف می شوند (شیشه هایی نیز که خود به خود تمیز می کنند)
نمونه های از فرم های معماری الهام از طبیعت
دفتر مرکزی صنایع الکترونیک دوو در کره که توسط نورمن فاستر طراحی شده ، فرم برگی شکل دارد.
مرکز موسیقی گیتزهد در انگلستان توسط نورمن طراحی شده فرم حرکت حلزونی شکل دارد.
مرکز فرهنگی در دبی که توسط نورمن فاستر طراحی شده ، فرم ماهی یا شکل دارد.
ساختمان شورای شهر لندن ، توسط نورمن که چیزی شبیه تخم مرغ است.
آقای لوکوربوزیه سقف کلیسای رونشان را از صدف های کنار دریا الهام گرفته اند.
مصالح معماری آندو بتن خام,خورشید,آسمان,سایه و آب است. به عبارت بهتر فضا (طبیعت)
معماری رایت : معماری ارگانیک ، ترکیب ساختمان با طبیعت و نه تحمیل ساختمان بر طبیعت ، ساختمان باید در دل تپه ساخته شود و به صورت افقی ( که در رقابت با طبیعت مطرح نشود ) ، مصالح بکار رفته باید منطبق با همان طبیعت که ساختمان ساخته می شود باشد .
موزه رویال توسط Daniel libeskind
استخوان بندی ایده اسکلت به عنوان سازه باربر بدن،حتی در ابتدایی ترین کلبه های ساخت بشر مشاهده می شود،که با استفاده از شاخه های درختان ساخته و سپس با پوششی از پوست حیوانات و بوته های کوچک پوشانیده می شدند.نه تنها سازه چوبی قابلیت ایجاد این رابطه بین کالبد باربر و پوسته خارجی را دارد،بلکه این رابطه دوگانه از زمانی که شروع به استفاده از فولاد و بتن مسلح در مصالح ساختمانی شد معنی تازه ای یافته است.
مدلهای مرکزگرای گلها نه تنها به معماران ایده های بی پایانی از فرمهای تزیینی را می دهد،بلکه اصول توزیعی و ارگانیسم های طبیعی شکل گرفته براساس محوری عمودی و با فرمهای متنوعی از ساختارهای لایه ای هم پوشاننده،آرایشی از چیدمان گلبرگها حول یک محور مرکزی و گسترش عمودی آن از یک نقطه را به نمایش می گذارد.
درخت درخت در بسیاری از فرهنگها سمبلی از کل عالم،پیدایش و تکامل آن است.همینطور رشد عمودی آن،درخت را به مظهری انسانی تبدیل می کند،سنبلی از آنچه آن را مقیاسی از کل جهان می دانیم.
حیوانات استفاده از خصوصیات بدن حیوانات در بسیاری از تمدنهای بشری،این قابلیت را برای معماران ایجاد کرده است تا از تقلیدی سمبلیک برای ایجاد ارتباط بین ایده های خود و ایجاد ارزشهای جامع استفاده کنند.صفات مشخصه هر حیوان و هر کدام از اعضای بدن آنها(بال،پنجه،منقار و…) در ساخت بناها به منظور دستیابی به قدرت جادویی استفاده می شده است. از نمونه های استفاده شده فرمهای بدن حیوانات در معماری می توان از فرم دفاعی بدن لاکپشت،فرم سیال و آزاد بدن پرندگان و فرمهای محاطی حلزون نام برد.
بدون شرح …
بخش دوم:تناسبات در معماری
خداوند چیست ؟
درازا ، پهنا ، بلندا ، ژرفا ست.
«سنت برنارد کلروویی»
تناسبات
همه موجودات زنده در صورتی پایدار می مانند که بتوانند خود را با طبیعت وفق دهند ، به عنوان مثال دایناسورها به دلیل متناسب نکردن خود با طبیعت از بین رفتند اما انسان ها و موجودات ریز با یک سیر تکاملی خود را با طبیعت وفق دادند.
تعریف تناسبات:
تناسبات مجموعه ای از نسبت هاست. نسبت مقایسه دو کیفیت یا کمیت نظیر اندازه یا مقدار است.و از این رو نسبت ها نشان دهنده ی واحدی از یک اختلاف یا تفاوت تلقی می شوند.
این تفاوتها ، جوابگوی حداقل یکی از نیروهای حسی انسان است.
مبحث تناسبات در موضوع ترکیب در معماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، پس از انتخاب نوع بنا و عناصر مورد نیاز آن باید مقیاس مناسبی پدید آورد که یکایک ابعاد هر بخش و رابطه ی متقابل بیت آنها را در بر میگیرد.
سیستم های تنظیم تناسب
با وجود محدودیت های که درتناسبات یک فرم به خاطر نوع مصالح،عملکرد سازه یا به خاطر روند ساخت وجود دارند، طراح هنوز قادر است که تناسب فرم ها و فضاهای یک بنا را کنترل نماید. تصمیم اینکه یک اطاق مربع یا مستطیل ، کم ارتفاع یا بلند بوده ، یا یک بنا دارای نمایی با هیبت و بلندتر از معمول باشد قانوناً با طراح است.
عملکرد فضاونوع فعالیتهای که در آن صورت میگیرد بر فرم و تناسب آن تاثیر خواهد گذاشت یک عامل تکنیکی از قبیل سازه آن، ممکن است یک یا چند تا از ابعاد آنرا محدود کند. شرایط محیطی ، محیط خارجی یا داخل فضای مجاور ممکن است در فرم آن تاثیر بگذارد.
تئوری های مربوط به تناسب
تناسب طلایی
شیوه های ستون سازی
تئوری های رنسانس
مدولر
کن
تناسبات انسانی
مقیاس ” تناسبی ثابت که در تعیین اندازه ها و ابعاد بکار میرود.“
تناسبات طلایی
سیستم های تناسب ریاضی از فرضیه فیثاغورث که میگوید:همه چیز عدد است. واز این عقیده که برخی نسبت های عددی مبین ساختار هماهنگ عالم هستند سرچشمه می گیرند . مانند تناسب طلایی که از عهد باستان تاکنون بکار رفته. ترکیب مزبور یک تناسب ریاضی بر اساس نسبت 1.618 بوده و در اغلب مواقع در طبیعت ، مثلا در صدف های دریایی و الگوی دانه های گل آفتاب گردان و یا ساختار هندسی بازوهای میله ای کهکشانهای مارپیچی موجود در کیهان یافت می شود . امروزه سرنخ هایی از این نسبت طلایی در نانو ذرات ( شاخه ی نانو تکنولوژی ) بدست آمده است .
a/b = b/a+b = 1.618…
a
b
تناسبات طلایی
لوکوربوزیه معماری است که کوشید تا به زبانی مدرن، نظامی ریاضی و برخاسته از تناسبات انسانی به معماری ببخشد. نظام مدولار ابداعی لوکوربوزیه بر دو مفهوم نسبت طلایی و دنباله اعداد فیبوناچی در ریاضیات استوار است و تشریح آن بصورت خلاصه چنین است: لوکوربوزیه انسانی با قد 83/1 متر را در نظر گرفت و بر مبنای این ارتفاع استاندارد و قابلیت تقسیم بندی پیکر انسانها به فواصل مبتنی بر تناسبات طلایی، چهار نقطه از بدن انسان را به عنوان نقاطی که دارای تناسبات طلایی فیبوناچی در فواصل خود نسبت به یکدیگر هستند را معرفی کرد. چهار نقطه مذکور عبارتند از کف پا، ناف، نوک سر و نوک انگشتان دست در حال بلند کرده و این بدان معناست که بر مبنای این نظام "فاصله بین کف پا تا ناف" با مجموع "فاصله بین نوک انگشتان دست با نوک سر" با "فاصله بین نوک سر تا ناف" برابری می کند.
تناسبات طلایی
تناسب طلایی در هنر مقدس مصر، هند ، چین ، اسلام و دیگر تمدن های سنتی چشم گیر است. ولی در بناهای تاریخی گو تیک در قرون وسطی به ناگهان اعتبار خود را از دست میدهد، و در عصر رنسانس بار دیگر اعتبار خود را باز می یابد.
در هر جایی که کمال مطلوب یا زیبایی خاص با هماهنگی شکل وجود داشته باشد،تاثیر تناسب طلایی به چشم می خودرو آن به یاد آورنده ی وابستگی جهان مخلوق به مبدا کمال و نیز کمال بالقوه ی است.
شیوه های ستون سازی
در نظر یونانیها و رومی های عصر باستان ، شیوه های ستون سازی در تنظیم تناسبات اجزا بیان کاملی از زیبایی و هماهنگی را ارائه می دادند. واحد اصلی اندازه قطر ستون بود.
ویترویوس در عهد آگوستوس نمونه های شیوه های ستون سازی موجود را مطالعه کردو تناسبات ایده آل خود را برای هر یک در رساله خود بنام ” ده کتاب در مورد معماری “ ارائه داد.
تئوری های رنسانس
معماران رنسانس ، با اعتقاد به اینکه بناهای شان بایستی به یک نظم عالی تعلق داشته باشد به سیستم تناسبات ریاضی یونان رجوع نمودند.همانگونه که یونانیها موسیقی را بصورت هندسه ای می پنداشتند که به صدا برگردانده شده،معماران رنسانس هم معتقدبودندکه معماری ریاضیاتی است که به واحدهای فضایی برگردانده شده است.
زیبایی و انطباق کل با اجزا متعدد و اجزا با یکدیگر و مجددا انطباق اینها با کل حاصل خواهد شد.
” آندره پالایدو “
مدولر
لوکوربوزیه سیستم تناسبات خود ”مدولر“ را تکمیل نمود تا ابعاد هر آنچه که ظرف و مظروف است را به وسیله آن نظام دهد.
وی وسیله سنجش خود یعنی مدولر را هم بر پایه ریاضیات ( ابعاد زیبا شناسانه تناسب طلایی و مجموعه فینوناچی ) و هم بر پایه تناسبات بدن انسان (ابعاد عملکردی) بنا نمود.
مدولر در واقع یک پیمون موافق با مقیاس انسانی است.
مدولر
مدولر وحدت را در عین تنوع تامین کرد.
نمونه ای از کاربرد مدولر در کار لوکوربوزیه:
مجموعه مسکونی مارسل ، که در آن 15 اندازه مدولر بکار رفته
تا مقیاس انسانی را برای ساختمان تامین کند.
کَن
کن واحد سنجش در نیمه دوم قرون وسطی در ژاپن است.
با اینکه کن در اصل فقط برای تعیین فاصله بین دو ستون بکار می رفت و دارای اندازه های متفاوت بود ولی بزودی در معماری مسکونی بصورت استاندارد در آمد.
بر خلاف مدول ” شیوه های کلاسیک ” که قطر یک ستون بود و برحسب اندازه هر بنا تغییر میکرد ، کن بصورت اندازه ای مطلق و غیر مشروط مطرح شد.
1
2
اتاق 3 حصیره
اتاق 4 حصیره
تحلیل انواع تناسبات
تناسبات انسانی
تناسبات در حیوانات
تناسبات در گیاهان
تناسبات در بنا
تناسبات در اندام انسان
تناسبات در استخوان و شکل بندی انسان
تناسبات انسانی
سیستم های تنظیم تناسبات بر حسب تناسبات انسانی بر مبنای ابعاد و تناسبات بدن انسان پایه گذاری شده اند.
تناسبات انسانی برخلاف تناسبات پیکر در دوران رنسانس در پی یافتن نسبت های سمبلیک یا مبهم نیست بلکه به دنبال نسبت های عملکردی می باشند.
آنها بر این تئوری استناد می کنند که فرم ها و فضا ها در معماری ، یا در برگیرنده و یا در تصرف بدن انسان هستند و بنابراین باید به وسیله ابعاد آن تعیین شوند.
تناسبات در اندام انسان
m : M = m :M = 1:1.618
َََ
َََ
َََ
تحلیل تناسبی گوش
تحلیل تناسبی صورت از نیم رخ
تناسبات در استخوان و شکل بندی
تحلیل تناسبی جمجمه
m / M = 48.1 mm / 77.9 mm = 1/1.618
m / M = 29.7 mm / 48.2 mm = 1/1.618
َََ
َََ
m / M = 12.3 mm / 19.9mm = 1/1.618
m / M = 7.8 mm / 12.6 mm = 1/1.618
َََ
َََ
تناسب در حیوانات
تحلیل تناسبی اسب
تحلیل تناسبی صدف دریایی
m / M = 6.4 cm / 10.3 cm = 1 / 1.618
تحلیل تناسبی در برگها
تحلیل تناسبی کلیسای سنت اتین
مقیاس
در حالیکه تناسب به نسبت های ریاضی بین ابعاد واقعی یک فرم یا فضا اطلاق می گردد، مقیاس به چگونگی برداشت ما از نسبت اندازه یک جزء یا یک فضای بنا به اندازه سایر فرم های مربوطه گفته می شود.
انواع مقیاس
مقیاس عمومی
مقیاس انسانی
نسبت اندازه یک قسمت بنا به اندازه سایر فرم های پیرامونش
نسبت اندازه یک قسمت یا یک فضای بنا به ابعاد و تناسبات بدن انسان
پایان
منابع
تناسبات در معماری ، تالیف : راب کریر
مشاهیر معماری جهان ” تحلیل آثار ، اندیشه ها و دیدگاهها
فرم ، فضا و نظم ، تالیف : فرانسیس دی کی چینگ
وب سایت معمارآنلاین
پایان
کانال تلگرامی
بانک پاورپوینت های مهندسی رشته عمران و معماری https://telegram.me/Bankpptmohandesi