تعادل مایعات و الکترولیت ها
تعادل مایع و الکترولیت و اسید و باز برای تداوم سلامتی و عملکرد سیستم های بدن ضروری است و لازمه این تعادل مصرف و دفع آب و الکترولیت ها و تنظیمات سیستم کلیوی و ریوی است. در حالی که عدم تعادل می تواند ناشی از عوامل متعددی از جمله بیماری باشد و می تواند بر عملکرد سیستم عصب مرکزی، متابولیسم و تنفس تاثیر بگذارد. بنابراین آگاهی و درک مکانیسم های موثر بر عدم تعادل مایع، الکترولیت و اسید و باز ضروری است.
توزیع مایعات بدن
مایعات بدن به دو قسمت مجزا تقسیم می شوند.
فضای داخل سلولی و
فضای خارج سلولی.
مایعات فضای داخل سلولی شامل تمام مایعات داخل پلاسما می باشند و تقریباً 40 درصد وزن فرد بزرگسال را تشکیل می دهند.
مایعات خارج سلولی شامل همه مایعات خارج از سلول ها می باشند و در برگیرنده سه قسمت است:
مایعات داخل عروقی، مایعات موجود در فضای بینابینی و مایعات بین سلولی.
مایع فضای بینابینی مثل لنف و پلاسما، مایع بین سلولی مثل مایعات مغزی – نخاعی، مایع مفصلی و مایع موجود در حفره جنب و مایع موجود در حفره صفاق می باشند 20 درصد وزن بدن مربوط به مایعات خارج سلولی است.
ترکیب مایعات بدن
همزمان با جابجایی آب در حفرات بدن، اجزا بسیار ریزی به نام نمک یا مواد معدنی نیز جابجا می شوند که به نام التکرولیت ها شناخته می شوند. الکترولیت به صورت عنصر یا مرکب می باشند و زمانی که در آب یا حلال دیگر ذوب و حل می شوند به یون تبدیل شده و دارای بار الکتریکی می گردند
کاتیون ها دارای بار الکتریکی مثبت و آنیون ها دارای بار الکتریکی منفی هستند. سدیم پتاسیم و کلسیم کاتیون و کلر، بیکربنات و سولفات آنیون هستند.
الکترولیت به صورت میلی اکی والان در لیتر بیان می شود
الکترولیت ها جهت عملکرد بدن حیاتی هستند.
مواد معدنی مصرفی تشکیل دهنده مایعات و بافت های بدن انسان هستند و جهت فرآیندهای فیزیولوژیک بسیار مهم می باشند. همچنین به عنوان کاتالیزور در پاسخ های عصبی، انقباضات عضلانی و متابولیسم مواد غذایی فعالیت می کنند؛ به علاوه در تولید هورمون، تعادل الکترولیت ها و استحکام استخوان ها نیز نقش دارند. نمونه ای از مواد معدنی آهن و روی می باشند.
جابجایی مایعات بدن
مایعات و الکترولیت ها به طور مداوم از یک قسمت به قسمت جهت تسهیل در فرآیندهای بدن مثل اکسیژناسیون بافتی، تعادل اسید و باز و تشکیل ادرار در حرکت هستند. غشا سلولی دارای خاصیت تراوای انتخابی می باشد و سبب جابجایی آب می گردد، ولی بیشتر یون و مولکول ها به آهستگی از این غشاء عبور می کنند، مایعات و مواد محلول به کمک چهار روش در حول این غشاء سلولی جابجا می شوند؛ اسمز، انتشار، انتقال فعال و تصفیه.
اسمز
اسمز به معنای حرکت حلال مثل آب از یک غشاء نیمه تراوا از محیط با غلظت پایین تر به محیط با غلظت بیشتر است تا زمانی که غلظت دو محیط در دو طرف غشا یکسان شود. این غشاء نسبت به حلال، نیمه تراوا و نسبت به ماده محلول غیرتراوا می باشد. سرعت اسمز بستگی به ذرات ماده محلول، درجه حرارت محلول، بار الکتریکی ماده محلول و تفاوت فشار اسموتیک در دو طرف غشا دارد. غلظت محلول اسمول نامیده می شود و عبارت است از مقدار ماده موجود در محلول، مثل مولکول، یون و یا هر دو.
فشار اسموتیک
. نیرویی جهت کشیدن آب است و وابسته به تعداد مولکول هر محلول می باشد. یک محلول با غلظت بالای دارای فشار اسموتیک بالا است و آب را به سمت خود می کشد. اگر غلظت ماده محلول در یک سمت غشاء نیمه تراوا بیشتر باشد این فشار بیشتر و سبب حرکت سریع حلال از طول غشاء می شود و این روند تا یکنواختی غلظت محلول در دو طرف غشاء ادامه می یابد. فشار اسموتیک محلول اسمولاریتی نامیده می شود که به صورت اسمول یا میلی اسمول بر کیلوگرم در محلول بیان می شود (mosm/kg). اسمولاریتی طبیعی سرم (پلاسما)mosm/kg 280-259 می باشد.
انواع محلول ها
هیپرتونیک ⃪ محلولی که اسمولاریته آن از اسمولاریته سرم (پلاسما) بیشتر است.
هیپوتونیک ⃪ محلولی که اسمولاریته آن از اسمولاریته سرم (پلاسما) کمتر است.
ایزوتونیک ⃪ محلولی که اسمولاریته آن مشابه با اسمولاریته سرم (پلاسما) است.
از عوامل موثر بر فشار اسموتیک پروتئین های پلاسما مثل آلبومین است. آلبومین باعث ایجاد فشار انکوتیک می گردد که باعث حرکت مایع به داخل فضای عروقی شده و آب را از فضای بینابینی به داخل مویرگ ها می کشاند.
انتشار
: انتشار عبارت است از حرکت ماده محلول (گاز یا جامد) از یک غشا نیمه تراوا از یک محیط با غلظت بیشتر به محیط با غلظت کمتر تا برابر شدن غلظت ماده محلول در دو طرف غشا. مثالی از انتشار، تبادل اکسیژن و دی اکسیدکربن در بین مویرگ های ریوی و آلوئول هاست؛ اختلاف غلظت دو محیط تحت نام شیب غلظت نامیده می شود.
تصفیه
تصفیه فرآیندی است که طی آن آب و ماده محلول به دنبال فشار مایع از محیط دارای فشار بیشتر به محیط دارای فشار کمتر جابجا می شود.
انتقال فعال
انتقال فعال بر خلاف انتشار تصفیه و اسمز یک فرایند فعال است و لازمه آن فعالیت متابولیکی و مصرف انرژی جهت انتقال مواد در طول غشا می باشد. سلول ها به کمک انتقال فعال برداشت مولکول های بزرگ حتی از محیط با غلظت کمتر را انجام می دهند. نمونه بارز این نوع انتقال پمپ سدیم – پتاسیم می باشد که سدیم بر خلاف شیب غلظت به داخل سلول پمپ می شود و در نتیجه افزایش غلظت سدیم در خارج و پتاسیم از داخل سلول می باشد.
تنظیم مایعات بدن
تنظیم مایعات بدن به کمک هورمون ها و مایعات (مصرف و دفع مایعات) دریافتی و مایعات دفعی انجام می شود و به تعادل حاصله هومئوستازی گفته می شود. فرد سالم قادر به پیشگیری، پاسخگویی سریع و درمان اختلالات آب و الکترولیت ها می باشد.
دریافت مایع:
مصرف مایعات به کمک مکانیسم تشنگی کنترل می گردد. مرکز تشنگی در هیپوتالاموس قرار دارد. تشنگی یک تمایل آگاهانه جهت مصرف آب می باشد و یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر مصرف مایعات است.
اسمورسپتورها: به طور مداوم فشار اسموتیک پلاسما را کنترل می کنند و با افزایش اسمولالیتی، هیپوتالاموس تحریک می شود. مثلاً به دنبال مصرف چیپس، فشار اسموتیک افزایش یافته و هیپوتالاموس تحریک شده و سبب تحریک مرکز تشنگی می گردد. افزایش اسمولالیته پلاسما می تواند نتیجه اختلال در مصرف مایعات یا مصرف مایعات هیپرتونیک باشد. زمانی که فرد به دنبال اسهال و استفراغ مداوم حجم زیادی را از دست بدهد، هیپوتالاموس تحریک می شود؛ به علاوه تحریک مکانیسم رنین – آنژیوتنسین – آلدسترون، هیپوکالمی، عوامل روانی و خشکی حلق دهانی نیز تشنگی را تحریک می کنند.
انسان بالغ به طور متوسط روزانه 2200 تا 2700 میلی لیتر مایعات مصرف می کند که 1100 تا 1400 میلی لیتر مایعات مصرفی است. 800 تا 1000 میلی لیتر از طریق غذاها وارد بدن می شود و 300 میلی لیتر هم در پی اکسیداسیون می باشد. شیرخواران، بیماران مبتلا به اختلالات عصبی، افراد مسن و بیماران دارای مشکلات روانی به علت کاهش توانایی درک و پاسخ به مکانیسم تشنگی در معرض دهیدراتاسیون قرار دارند.
تنظیمات هورمونی
. هورمون های متعددی مصرف مایعات را کنترل می کنند.
هورمون آنتی دیورتیک در غده هیپوفیز خلفی ذخیره و در پاسخ به تغییرات اسمولاریتی خون ترشح می شود. اسمورسپتورهای واقع در هیپوتالاموس با افزایش اسمولاریتی تحریک و باعث ترشح هورمون آنتی دیورتیک می شوند
آلدسترون. آلدسترون با تاثیر بر روی قسمت دیستال توبول های کلیوی سبب بازجذب سدیم و دفع پتاسیم و هیدروژن می گردد و باعث تنظیم حجم پلاسما می گردد.
رنین. آنزیم پروتئولیتیک می باشد که توسط کلیه ها در پاسخ به کاهش پرفیوژن بافتی کلیه ها به دنبال کاهش حجم خون ترشح می گردد.
تنظیم دفع مایعات
. کلیه ها، پوست، ریه ها و سیستم گوارش در دفع مایعات نقش دارند؛ با این حال کلیه ها مهمترین ارگان تنظیم کننده دفع مایعات هستند و روزانه 18 لیتر پلاسما از کلیه ها عبور می کند که 1500-1200 میلی لیتر ادرار تولید می شود.
تحریک غدد عرق توسط سیستم سمپاتیک باعث تولید عرق و دفع مایع می گردد که می تواند به صورت محسوس و یا نامحسوس باشد. به طور متوسط روزانه 600-500 میلی لیتر از طریق تعریق دفع می گردد. دفع نامحسوس به طور مداوم وجود دارد، اما در موارد سوختگی و تب این دفع نامحسوس افزایش می یابد.
ریه ها به طور متوسط روزانه 400 میلی لیتر آب دفع می کنند و این دفع نامحسوس می تواند در پاسخ به تغییر در تعداد و عمق تنفس افزایش یابد، به علاوه اکسیژن درمانی نیز می تواند سبب افزایش دفع محسوس گردد.
سیستم گوارش نیز در تنظیم مایعات نقش دارد به طور متوسط روزانه 6-3 لیتر مایعات ایزوتونیک بین سیستم عروقی و گوارش مبادله می شوند. به طور عادی روزانه 200-100 میلی لیتر مدفوع ایجاد می شود. بیماری های دستگاه گوارش مثل اسهال می توانند بر روی تعادل مایعات اثر بگذارند.
تنظیم الکترولیت ها
کاتیون ها
کاتیونهای مهم شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم هستند..
تنظیم سدیم
سدیم فراوان ترین کاتیون خارج سلول است. سدیم عامل نگهدارنده آب است که برای اسمولارتی پلاسما، انتقال ایمپالس های عصبی، تعادل اسید و باز و شرکت در واکنش های شیمیایی سلول لازم است. سدیم به کمک رژیم غذایی و آلدسترون تنظیم می شود و مقدار طبیعی آن در خارج سلول 145-135 می باشد.
عدم تعادل سدیم.
هیپوناترمی عبارت است از کاهش سدیم از میزان طبیعی آن در سرم که می تواند ناشی از دفع خالص سدیم و یا افزایش خالص آب باشد و معمولاً به طور مکرر در بیماران بدحال ایجاد می شود. اقدام بالینی و درمان بستگی به علت و تغییرات حجم مایع خارج سلول دارد.
هیپرناترمی عبارت است از افزایش غلظت سدیم در مایع خارج سلول که می تواند ناشی از اتلاف آب و یا افزایش سدیم باشد. زمانی که علت افزایش ترشح آلدسترون باشد، علاوه بر افزایش سدیم، کاهش پتاسیم را نیز خواهیم داشت و به دنبال افزایش سدیم بدن شروع به بازجذب آب می کند.
تنظیم پتاسیم
الکترولیت عمده و اولیه داخل سلولی است. مقدار طبیعی پتاسیم 5-3/5 میلی اکی والان در لیتر می باشد و به کمک رژیم غذایی و کلیه ها تنظیم می گردد. ذخیره پتاسیم در بدن بسیار جزئی است، به طوری که وضعیت هایی که سبب دفع زیاد ادرار می گردند، سطح پتاسیم را کاهش می دهند.
عدم تعادل پتاسیم
هیپوکالمی یکی از مهمترین اختلال الکترولیتی است و بیانگر مقادیر ناکافی پتاسیم در مایع خارج سلول می باشد. هیپوکالمی شدید می تواند بر روی عملکرد و هدایت قلبی تاثیر بگذارد، زیرا مقادیر طبیعی پتاسیم در بدن ناچیز است و سریعاً دچار نوسان می گردد.
هیپرکالمی به افزایش سطح پتاسیم خون گفته می شود که می تواند باعث اختلالات هدایت قلبی گردد. علت اولیه هیپرکالمی نارسایی کلیه است، زیرا هر گونه اختلال در عملکرد کلیه دفع پتاسیم را کاهش می دهد. هیپرکالمی می تواند به دلیل زخم استرس باشد که سلول ها تخریب شده و پتاسیم به خارج سلول آزاد می شود.
تنظیم کلسیم
کلسیم در استخوان، پلاسما و سلول های بدن ذخیره می شود. 99 درصد کلسیم بدن در استخوان ها قرار دارد و تقریباً 1 درصد آن در مایع خارج سلولی است. مقدار طبیعی آن 5/5-4/5 میلی اکی والان در لیتر است (یونیزه)، در حالی که مقدار کلی کلسیم 10/5-8/5 میلی گرم در دسی لیتر است. کلسیم برای تشکیل و استحکام استخوان و دندان ها، انعقاد خون، ترشح هورمون ها، تمامیت غشاء سلول، هدایت قلبی، انتقال ایمپالس های عصبی و انقباض قلبی ضروری است.
عدم تعادل کلسیم
هیپوکلسمی به کاهش کلسیم یونیزه توتال سرم گفته می شود و می تواند به دلایل متعددی از جمله بیماری های تیروئید و پاراتیروئید باشد. از علل دیگر می توان به بی کفایتی کلیه (عدم توانایی جهت دفع فسفات و در نتیجه افزایش فسفات و بالطبع کاهش کلسیم) و بی تحرکی طولانی مدت اشاره کرد. علائم و نشانه ها مربوط به کاهش عملکرد سیستم کلیوی، قلبی و عصبی – عضلانی می باشند.
هیپرکلسمی عبارت است از افزایش کلسیم یونیزه و توتال سرم و معمولاً ناشی از یک بیماری طولانی مدت است که سبب آزادسازی کلسیم از استخوان شده است.
تنظیم منیزیم
منیزیم برای فعالیت های عصبی – شیمیایی، تحریک پذیری عضلات قلبی و اسکلتی و فعالیت آنزیم ها ضروری است. مقدار طبیعی منیزیم پلاسما 2/5-1/5 میلی اکی والان در لیتر است و توسط رژیم غذایی، کلیه و هورمون های پاراتیروئید تنظیم می گردد. در حدود 60-50 درصد منیزیم در استخوان ها و فقط 1 درصد آن در مایع خارج سلول و مابقی در داخل سلول ها قرار دارد.
عدم تعادل منیزیم
هیپومنیزیمی ناشی از کاهش منیزیم سرم همراه با سوء تغذیه و سوء جذب رخ می دهد و علائم هم در ارتباط با سیستم عصبی – عضلانی است.
هیپرمنیزیمی افزایش منیزیم پلاسما است و سبب کاهش عملکرد سیستم عصبی – عضلانی و اسکلتی می گردد و سبب اثرات سرکوبی بر روی سیستم قلبی (کاهش تعداد ضربان قلب، تغییرات در نوار قلب، آریتمی های قلبی) و کاهش تعداد و عمق تنفس می گردد.
آنیون ها
کلر، بی کربنات و فسفر آنیون های مهم بدن هستند.
تنظیم کلر
عمده ترین آنیون خارج سلول است و جابجای آن تابع سدیم است. غلظت طبیعی کلر 110-90 میلی اکی والان در لیتر است و به کمک رژیم غذایی و کلیه ها تنظیم می گردد. اگر انسان بالغ و سالم مقادیر زیادی کلر مصرف کند، به دنبال آن مقادیر زیادی کلر از راه ادرار دفع می گردد.
عدم تعادل کلر
هیپوکلریمی زمانی که سطح کلر به کمتر از حد طبیعی برسد ایجاد می شود. استفراغ، درناژ طولانی مدت معده ای (فیستول یا لوله معده) از علل هیپوکلریمی هستند (دفع زیاد اسید هیدروکلریک).
هیپرکلریمی افزایش سطح کلر سرم است
هیپر و هیپوکلریمی ندرتاً به تنهایی ایجاد می گردند و معمولاً همراه با اختلال در تعادل اسید و باز هستند.
تنظیم بی کربنات
بی کربنات مهمترین بافر بازی (قلیایی) بدن است و در مایع داخل و خارج سلول وجود دارد. یون بی کربنات یکی از اجزاء اساسی اسید کربنیک بی کربنات است و جهت تعادل اسید و باز ضروری است.
وظیفه تنظیم بی کربنات برعهده کلیه ها است و مقدار طبیعی آن در خون شریانی 26-22 میلی اکی والان در لیتر و در خون وریدی 30-24 میلی اکی والان در لیتر است (کربن دی اکسید).
عدم تعادل بیکربنات
آلکالوز متابولیک:افزایش بیکربنات سرم
اسیدوز متابولیک:کاهش بیکربنات سرم
تنظیم فسفر – فسفات
. تقریباً تمام فسفر بدن به شکل فسفات است و اغلب اوقات واژه فسفر و فسفات به جای هم به کار می روند. فسفات از طریق دستگاه گوارش جذب می شود و به کمک رژیم غذایی، کلیه ها، جذب گوارشی و هورمون پاراتیروئید تنظیم می باشد.1/7-4/6میلی گرم در دسی لیتر.
عدم تعادل فسفات
هایپرفسفاتمی:افزایش فسفات
هایپوفسفاتمی:کاهش فسفات
تنظیم تعادل اسید و باز
تعادل اسید و باز جهت عملکرد مطلوب سلول ها و فرآیندهای
متابولیک لازم است
تعادل
co2،Hco3،وPH
اختلال در تعادل مایع
انواع اختلالات مایع شامل: ایزوتونیک و اسمولار است.
عدم تعادل ایزوتونیک (کاهش یا افزایش) زمانی ایجاد می گردد که کاهش یا افزایش آب و الکترولیت با هم ایجاد شود.
در عوض اختلال اسمولار زمانی بروز می کند که اتلاف یا افزایش آب به تنهایی ایجاد شود.
اختلالات اسید و باز الکترولیت و مایعات
به ندرت اختلالات مایع و الکترولیت و اسید و باز به تنهایی ایجاد می شوند و معمولاً یک فرآیند همه جانبه است. زمانی که یک فرد به دنبال سوختگی، بیماری، تروما و … مایع از دست می دهد، در معرض اختلال الکترولیتی قرار می گیرد؛ به علاوه عدم درمان اختلال الکترولیتی (کاهش پتاسیم) می تواند منجر به اختلال اسید و باز باشد.
عوامل موثر بر اختلال مایع و الکترولیت
سن.
سن از مهمترین عواملی است که پرستار باید در ابتدا به آن توجه کند. 70-80 درصد وزن شیرخواران آب می باشد که بیشتر از بزرگسالان و اطفال است. شیرخواران به دلیل مصرف و دفع مقادیر نسبتاً فراوان مایع در روز نسبت به بزرگسالان در معرض خطر بیشتری هستند. بنابراین در معرض کمبود حجم و عدم تعادل هیپراسمولار می باشند.
افراد مسن یک سری تغییرات مربوط به سن را تجربه می کنند که این تغییرات بر روی تعادل مایع و الکترولیت و اسید و باز موثر هستند؛
حس تشنگی در افراد مسن کاهش می یابد و سبب کاهش مصرف مایعات می گردد.
همچنین کلیه ها دچار کاهش فیلتراسیون می شوند (به علت کاهش تعداد نفرون فعال) و همه این تغییرات سبب اتلاف سریع و یا تجمع آن می گردد.
بیماری حاد.
تروما به سر و قفسه صدری،
جراحی اخیر،
شوک و سوختگی،
بیمار را در معرض اختلال مایع و الکترولیت و اسید و باز قرار می دهند.
جراحی.
پاسخ بدن نسبت به جراحی وابسته با وسعت جراحی، اتلاف خون و مایع در طول جراحی متفاوت است. به علاوه شاید اختلال اسید و باز نیز بروز کند. (تنفس مشکل،درناژ)
سوختگی
هر چه درصد سوختگی بیشتر باشد اتلاف مایع نیز بیشتر خواهد بود. اتلاف مایع در طول سوختگی به پنج روش است: 1 – خروج پلاسما از فضای داخلی عروقی و ایجاد ادم، 2 – ترشح پلاسما و مایع بینابینی، 3 – اتلاف یا تبخیر آب از سطح سوخته، 4 – نشت خون از مویرگ های آسیب دیده و کاهش حجم مایع داخل سلولی و 5 – جابجایی سدیم و آب به داخل سلول جهت تطابق با حجم مایع خارج سلول.
. اختلالات تنفسی
. بسیاری از تغییرات سیستم تنفسی فرد را مستعد اسیدوز تنفسی و یا آلکالوز تنفسی می کند. به طور مثال پنومونی، دریافت مسکن ها، بیماری مزمن انسدادی ریه در دفع دی اکسید کربن اختلال ایجاد می کند
ضربه به سر.
ضربه به سر می تواند سبب ادم مغزی گردد و گاهی این ادم بر روی هیپوفیز فشار آورده و ترشح هورمون ضد ادراری را تحت تاثیر قرار می دهد
بیماری های مزمن
گروهی از وضعیت های موثر بر تعادل مایع، الکترولیت و اسید و باز هستند؛
بیماریها
سرطان
بیماری های قلبی و عروقی
بیماری کلیه
بیماری گوارشی
عوامل محیطی
تماس با درجه حرارت بیشتر از 30-28 درجه باعث تعریق شدید و اتلاف مایع می گردد؛ اتلاف مایع از طریق تعریق متغیر و حداکثر 2 لیتر در ساعت می باشد و جایگزینی ناکافی سبب اختلال در حجم خواهد شد.
. رژیم غذایی
رژیم غذایی حاوی مایعات، سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، کربوهیدرات های ضروری، چربی و پروتئین به تعادل مایع، الکترولیت و اسید و باز کمک می کند.
تغییرات اخیر در اشتها، بلع و جویدن می تواند بر وضعیت هیدراتاسیون و تغذیه بیمار اثر بگذارد
دارو
داروها بر تعادل مایع، الکترولیت و اسید و باز می توانند به طور قابل ملاحظه ای تاثیر گذارند
بررسی جسمی
معاینه بالینی به علت اینکه اختلال در تعادل مایع، الکترولیت، اسید و باز بر تمامی سیستم های بدن اثر می گذارد، لازم به نظر می رسد.
اندازه گیری جذب و دفع مایعات
اندازه گیری و ثبت I&O یکی از قسمت های مهم ارزیابی بیمار می باشد و شناخت هر گونه انحراف I&O لازم است (کاهش تدریجی بازده ادراری می تواند نشانه مکانیسم تطبیقی بدن در اختلال مایع هایپراسمولار یا FVDs باشد). اندازه گیری دقیق I&O می تواند به تشخیص بیماران در معرض خطر و یا مبتلا به اختلال مایع، الکترولیت و اسید و باز کمک کند.
کنترل I&O در مراکز درمانی برای بیماران تب دار، پس از پروسیجرها، در حین مصرف دیورتیک ها، سرم درمانی و بیماران دچار محدودیت در مصرف مایعات به طور دقیق انجام می شود.
.
I & O
Intake:
مواد دریافتی شامل هر گونه مایعات مصرفی از راه دهان (ژلاتین، بستنی، سوپ، آبمیوه، آب و غیره) از طریق لوله های تغذیه ای، درمان وریدی، خون و فرآورده های خونی می باشند. گاهی بیمار مقادیر مشخصی از دارو را هر 1 تا 2 ساعت دریافت می کند، گاهی دارو از طریق لوله های معده ای برای بیمار گاواژ می شود که پس از گاواژ، برای شستشوی لوله از آب استفاده می شود.
:Output
، در حالی که بازده شامل ادرار، اسهال، استفراغ، ترشحات معده، ترشحات زخم های چرکی و درن ها می باشد
در بیمارستان فرم های مربوط به I&O بر تخت و یا اتاق بیمار نصب می شوند. کنترل I&O یکی از اجزای مهم جهت اطلاعات پایه است و می تواند به ارزیابی وضعیت هیدراتاسیون و پیشگیری از اختلالات کمک کند.
یافته های آزمایشگاهی
نتایج آزمایشگاهی را جهت کسب اطلاعات عینی در مورد تعادل آب، الکترولیت و اسید و بازباید مورد بررسی قرار داد
اقدامات
جایگزینی مایعات (از راه روده)
. مصرف مایعات از راه دهان توسط مددجو تا زمانی که وضعیت فیزیولوژیک بیمار اجازه دهد و جایگزین سریع لازم نباشد، ادامه می یابد. زمانی که بیمار دارای تهوع، انسداد مکانیکی دستگاه گوارش، اشکال در بلغ و احتمال آسپیراسیون باشد، مصرف مایعات از راه دهان ممنوع می باشد.
زمانی که عملکرد دستگاه گوارشی طبیعی است، اما فرد قادر به مصرف مایعات نیست، استفاده از لوله تغذیه ای ضروری است. مایعات می توانند از طریق (اشکال در بلع، یا پس از عمل جراحی بر روی حفره دهانی)، همین لوله های گاستروستومی یا ژژنوستومی نیز جایگزین شوند.
محدودیت مایعات
. مددجویانی که دچار احتباس مایعات هستند، احیتاج به محدودیت در مصرف مایعات دارند و اغلب اوقات رعایت آن برای مددجو سخت می باشد؛ به ویژه اگر بیمار داروهائی را که باعث خشکی دهان می باشد، مصرف کند.
جایگزینی داخل وریدی مایعات و الکترولیت ها
گاهی اوقات لازم است مایع و الکترولیت به طور مستقیم به داخل عروق خونی انفوزیون شوند. جایگزینی داخل وریدی شامل، درمان وریدی مایع و الکترولیت (کریستالوئید)، خون و محتویات خونی (کولوئید) می باشد.
رعایت احتیاجات استاندارد حین جایگزینی داخل وریدی جهت پیشگیری از هپاتیت وایدز لازم است
جایگزینی خون (کولوئید)
ترانسفوزیون یا جایگزینی خون عبارت است از تجویز خون کامل یا فرآورده های خون مثل پلاسما، گلبول قرمز متراکم یا پلاکت.
اهداف ترانسفوزیون خون 1- افزایش حجم خون در گردش پس از عمل جراحی، تروما یا خونریزی؛ 2 – افزایش تعداد گلبول قرمز و حفظ سطوح هموگلوبین در بیماران دچار کم خونی شدید؛ و 3 – تجویز سلول های خاص خونی مثل فاکتورهای انعقادی، پلاکت و آلبومین می باشند.
گروه خونی و انواع آن: مهمترین گروه خونی در ترانسفوزیون، سیستم ABO می باشد که شامل گروه های خونی A، AB, B و O است. معیار تشخیص گروه خونی عدم وجود یا عدم وجود آنتی ژن A و B بر روی گلبول قرمز می باشد
ارزشیابی بیمار قبل، حین و بعد از انتقال خون لازم است. ارزشیابی بیمار بسیار حیاتی است و علت عوارض حاد و کشنده انتقال خون می باشد.
انفوزیون
تجویز مایعات کریستالوئید و داروها از طریق ورید را انفوزیون می نامند
درمان داخل وریدی
رگ گیری
رگ گیری یک پروسیجر دردناک و گاها مشکل است اما جهت حفظ جان بیمار ضروری است و راهی است که از طریق آن می توان مایع والکترولیت و داروهای ضروری را به بدن رساند
IV
تنظیم سرعت جریان انفوزیون
محاسبه قطرات
پمپ
وضعیت اندام به خصوص در ناحیه مچ و ارنج میتواند سرعت
جریان را کاهش دهد که راه حل آن استفاده از آتل است
خطر هایپرولمی(افزایش حجم مایعات) و هایپوولمی(کاهش حجم مایعات)با تنظیم سرعت جریان برطرف می گردد
نگهداری و حفظ سیستم:
حفظ استریل بودن:قبل جایگذاری با الکل 70 درصد یا بتادین،در طول تکنیک رگ گیری،وپس از آن در تمام مدت انفوزیون
تعویض ورید،محلول ،لوله ها،پانسمان ویا چسب ناحیه
کمک به فعالیت و راحتی،تسهیل در تغذیه ورفع نیازهای بهداشتی،کمک به تعویض لباس
عوارض درمان داخل وریدی
نشت:مایع به بافت اطراف محل رگ وارد شود
سردی ،رنگ پریدگی،ادم ،درد،کاهش سرعت جریان
اقدام:حوله گرم و مرطوب (20 دقیقه)و الویت اندام
فلبیت:التهاب ورید
درد،ادم،اریتم،گرمی،قرمزی
اقدام:خارج سازی واستفاده از کمپرس گرم ومرطوب
خونریزی
عدم تنظیم(افزایش و یا کاهش حجم مایعات)
هپارین لاک
قطع انفوزیون داخل وریدی
استفاده از آنتی سپتیک
فشار روی موضع
پایان